akcent⭑·/·i

akcent⭑·i

   (tr)

   1.
          Intens⁴·ig·i la⭑ voĉ⭑·on sur⭑ unu⭑ {silab⭑·o} de⭑ vort⭑·o: ĝust⭑·e akcent⭑·i la⭑
          vort⭑·ojn; la⭑ silab⭑·oj akcent⭑·it·aj oft⭑·e rest⭑·ad·is sen·ŝanĝ⭑·aj, dum⭑ la⭑
          tut⭑·a ceter⭑·a part⭑·o de⭑ l’ vort⭑·o ŝanĝ⭑·iĝ·ad·is ; pro⭑ kiu diabl⭑·a kaŭz⭑·o
          dev⭑·as hav⭑·i Esperant⭑·o nur⭑ unu⭑ regul⭑·on pri⭑ akcent⭑·ad·o

   2.
          Klar⭑·e kaj⭑ fort⭑·e prononc³·i ĉiu·jn silab⭑·ojn de⭑ vort⭑·o por⭑ relief¹·ig·i
          ĝi·n: „unu⭑ el⭑ la⭑ plej⭑ feliĉ⭑·aj!“ li ek·kri⭑·is, mal·rapid⭑·e el·parol⭑·ant·e
          ĉiu·n vort⭑·on kaj⭑ special⭑·e akcent⭑·ant·e . {insist¹·i} , {skand⁽⁺⁾·i^1}

   3.
          {Emfaz³·i} : „mi don⭑·us la⭑ voĉ⭑·on por⭑ mi mem⭑,“ dir⭑·is la⭑ mul⭑·o, […]
          „tamen⭑ mi ĉi⭑ foj⭑·on tio·n ne⭑ akcent⭑·us […]“ ; tiu·n ĉi⭑ ide⭑·on la⭑
          nov⭑·aj vort⭑·ar·oj akcent⭑·u tut⭑·e klar⭑·e en⭑ si⭑·aj antaŭ·parol⭑·oj, por⭑
          evit⭑·i ĉia·n mal·kompren⭑·iĝ·on ; parol⭑·ant·e antaŭ⭑ ĵurnal⭑·ist·oj […] li
          akcent⭑·is la⭑ grav⭑·ec·on de⭑ mult⭑+lingv⭑·ec·o ; est⭑·as bon⭑·e akcent⭑·i la⭑
          diferenc⭑·on inter⭑ averaĝ⁽⁺⁾·a kaj⭑ mez⭑·a kurz⁹·o .

akcent⭑·a

          (pri⭑ {silab⭑·o} ) Port⭑·ant·a la⭑ akcent⭑·on ^1: la⭑ Esperant⭑·a metrik²·o
          sever⭑·e ten⭑·as si·n al⭑ la⭑ regul⭑·a altern⭑·o de⭑ akcent⭑·aj kaj⭑
          sen·akcent⭑·aj silab⭑·oj ; en⭑ Esperant⭑·o ĉiu·j akcent⭑·aj silab⭑·oj est⭑·as
          {long⭑·aj} .

akcent⭑·o

   1.
          Pli·intens⁴·ig·o de⭑ voĉ⭑·o sur⭑ difin⭑·it·a silab⭑·o de⭑ vort⭑·o: ankaŭ⭑ per⭑ la⭑
          akcent⭑·o kaj⭑ per⭑ mal·egal⭑·a long⭑·ec·o de⭑ la⭑ vokal⭑·oj mult⭑·aj lingv⭑·oj
          diferenc⭑·as de⭑ ni⭑·a lingv⭑·o ; la⭑ akcent⭑·o est⭑·as ĉiam⭑ sur⭑ la⭑
          antaŭ·last⭑·a silab⭑·o ; el·lern⭑·i unu⭑ akcent⭑·on por⭑ ĉiu·j vort⭑·oj est⭑·as
          mil⭑ foj⭑·ojn pli⭑ facil⭑·e, ol⭑ memor⭑·i por⭑ ĉiu vort⭑·o apart⭑·an akcent⭑·on
          ; trakt⭑·it·aj est⭑·as ankaŭ⭑ krom·akcent⭑·oj, disting⭑·aj paŭz⭑·et·oj,
          du⭑·obl·aj liter⭑·oj, mal·long⭑·ig·oj kaj⭑ el·parol⭑·o de⭑ ne⭑-esperant⭑·aj
          vort⭑·oj .

          Rim.: Anstataŭ⭑ dir⭑·i, ke⭑ la⭑ akcent⭑·o est⭑·as sur⭑ iu silab⭑·o, oni oft⭑·e
          uz⭑·as vort⭑-figur⭑·ojn: „la⭑ akcent⭑·o fal⭑·as sur⭑ la⭑ silab⭑·o“, „frap⭑·as
          ĝi·n“, aŭ⭑ „la⭑ silab⭑·o port⭑·as la⭑ akcent⭑·on“.

   2.
          Klar⭑·a kaj⭑ fort⭑·a prononc³·o de⭑ la⭑ silab⭑·oj, por⭑ insist¹·i pri⭑ ide⭑·o:
          dir⭑·i kun⭑ akcent⭑·o; „kia·j est⭑·as tiu·j du⭑ pek⭑·oj?“ ‐  , kun⭑
          akcent⭑·o: „patr⭑·o-mort⭑·ig·o est⭑·as la⭑ nom⭑·o de⭑ unu⭑, frat⭑·o-mort⭑·ig·o est⭑·as
          la⭑ nom⭑·o de⭑ la⭑ du⭑·a“ . {emfaz³·o} , {ton⭑·o} .

   3.
          Akĉent⁽⁺⁾·o: ŝi salut⭑·is mi·n kun⭑ mol⭑·a, pur⭑·a akcent⭑·o ; subit⭑·e ŝi
          ek·aŭd⭑·is ies⭑ fort⭑·an mal·agrabl⭑·an voĉ⭑·on kun⭑ hebre⭑·a akcent⭑·o ; vi
          re·ven⭑·u post⭑ perd⭑·o de⭑ vi⭑·a sud⭑·a akcent⭑·o .

du⭑·on+akcent⭑·a

          (pri⭑ {silab⭑·o} ) Kies⭑ akcent⭑·o ^1, kvankam⭑ postulat⁽⁺⁾·a de⭑ la⭑
          ĝeneral¹·a regul⭑·o, pov⭑·as mal·aper⭑·i pro⭑ apud·ec⭑·o kun⭑ ali⭑·a akcent⭑·a
          silab⭑·o aŭ⭑ pro⭑ mank⭑·o de⭑ senc⭑·a grav⭑·ec·o: du⭑·on+akcent⭑·a vort⭑·o (vort⭑·o
          kun⭑ du⭑·on+akcent⭑·a silab⭑·o); la⭑ unu⭑+silab⭑·aj vort⭑·oj est⭑·as sen·akcent⭑·aj,
          aŭ⭑ du⭑·on+akcent⭑·aj (se⭑ ili hav⭑·as akcent⭑·on senc⭑·an) ; se⭑ per⭑
          apostrof²·ad·o apud·iĝ⭑·as akcent⭑·a silab⭑·o kaj⭑ du⭑·on+akcent⭑·a silab⭑·o, la⭑
          du⭑·on+akcent⭑·a trans·don⭑·as si⭑·an akcent⭑·on al⭑ la⭑ antaŭ⭑·a akcent⭑·a silab⭑·o
          kaj⭑ mem⭑ far⭑·iĝ·as tut⭑·e sen·akcent⭑·a . {enklitik⁽⁺⁾·o} .

sen·akcent⭑·a, ne·akcent⭑·a

          (pri⭑ {silab⭑·o} ) Ne⭑ port⭑·ant·a la⭑ akcent⭑·on ^1: sen·akcent⭑·a vort⭑·o
          (vort⭑·o kun⭑ neniu akcent⭑·a silab⭑·o); kelk⭑+lok⭑·e la⭑ akcent⭑·aj silab⭑·oj
          de⭑ vort⭑·oj traf⭑·as la⭑ ne·akcent⭑·ajn pozici¹·ojn de⭑ la⭑ vers⭑·o .

laŭt⭑~akcent⭑·o

          Akcent⭑·o ^1 real¹·ig·at·a per⭑ pli·laŭt⭑·ig·o de⭑ la⭑ akcent⭑·at·a silab⭑·o: la⭑
          lingv⭑·oj rus⭑·a kaj⭑ angl⭑·a uz⭑·as laŭt⭑~akcent⭑·on.

ton⭑-akcent⭑·o

          Akcent⭑·o ^1 efik⭑·ant·a per⭑ vari³·ad·o de⭑ la⭑ ton⭑-alt⭑·o de⭑ la⭑ akcent⭑·at·a
          silab⭑·o: la⭑ mal·nov⭑+grek⁸·a lingv⭑·o uz⭑·as ton⭑-akcent⭑·on; la⭑ tradici¹·a
          plur⁴+ton⭑·a ortografi¹·o de⭑ grek⁸·a lingv⭑·o en·hav⭑·as kelk⭑·ajn diakrit⁽⁺⁾·ajn
          sign⭑·ojn por⭑ montr⭑·i tio·n kio original¹·e est⭑·is la⭑ ton⭑-akcent⭑·o de⭑ la⭑
          antikv⭑·a grek⁸·a lingv⭑·o .

ĉef·akcent⭑·o

          (en⭑ {metr⭑·o} ) Silab⭑·o, difin⭑·it·a per⭑ si⭑·a pozici¹·o en⭑ la⭑ ritm¹·a
          skelet¹·o, kaj⭑ kiu nepr⭑·e dev⭑·as est⭑·i akcent⭑·a; ali⭑+dir⭑·e: akcent⭑·a
          silab⭑·o, ĉe⭑ kiu la⭑ {ŝveb³·o} ne⭑ rajt⭑·as efik⭑·i: la⭑ rim⭑·o port⭑·as
          ĉef·akcent⭑·on; tiu·j ĉef·akcent⭑·oj est⭑·as ĝeneral¹·e po⭑ du⭑ en⭑ unu⭑ vers⭑·o:
          unu⭑ trov⭑·iĝ·as je⭑ la⭑ fin⭑·o, kaj⭑ la⭑ ali⭑·a proksim⭑·um·e je⭑ la⭑ mez⭑·o de⭑ la⭑
          vers⭑·o .

akcent⭑-perd⭑·o

          Metrik²·a {licenc⁸·o} , pro⭑ kiu oni toler⭑·as, ke⭑ normal¹·e akcent⭑·at·a
          silab⭑·o perd⭑·u si⭑·an akcent⭑·on, kiam⭑ ĝi trov⭑·iĝ·as en⭑ pozici¹·o, kiu·n la⭑
          ritm¹·a skelet¹·o de⭑ la⭑ vers⭑·o difin⭑·as sen·akcent⭑·a: akcent⭑-perd⭑·o est⭑·as
          kutim⭑·a afer⭑·o en⭑ du⭑·on+akcent⭑·aj vort⭑·oj, sed⭑ ĝi foj⭑·e okaz⭑·as en⭑
          ali⭑·aj; „  “ (kvar⭑
          amfibraĥ⁽⁺⁾·oj: „grand⭑·a“ est⭑·as tut⭑·e sen·akcent⭑·a); sed⭑ la⭑
          last⭑+manier⭑·ajn akcent⭑-perd⭑·ojn Zamenhof ... evident¹·e rigard⭑·is ebl⭑·e
          pardon⭑·ebl·aj, sed⭑ pli⭑-mal·pli⭑ pek⭑·aj licenc⁸·oj .

ritm¹·a akcent⭑·ad·o, ritm¹·a akcent⭑·o

          Metrik²·a {licenc⁸·o} , pro⭑ kiu oni toler⭑·as, ke⭑ normal¹·e sen·akcent⭑·a
          silab⭑·o ricev⭑·u akcent⭑·on, kiam⭑ ĝi trov⭑·iĝ·as en⭑ pozici¹·o, kiu·n la⭑
          ritm¹·a skelet¹·o de⭑ la⭑ vers⭑·o difin⭑·as akcent⭑·a: (skand⁽⁺⁾·ant·e
          kvin⭑-jamb⁽⁺⁾·on) „  “ ; (por⭑ relief¹·ig·i
          la⭑ senc⭑·on) „  “ ; tiu·n akcent⭑·on
          oni nom⭑·as ritm¹·a, ĉar⭑ sen⭑ la⭑ ritm¹·o ĝi ne⭑ ekzist⭑·us .

   [artikol⭑-versi⁹·o: 1.51 2023/10/28 08:33:03 ]
     __________________________________________________________________