alfabet⭑·/·o

alfabet⭑·o

          List¹·o da⭑ ĉiu·j {liter⭑·oj} de⭑ iu lingv⭑·o, aranĝ⭑·it·a laŭ⭑ norm²·a ord⭑·o:
          la⭑ Esperant⭑·a alfabet⭑·o en·hav⭑·as 28 liter⭑·ojn, de⭑ A ĝis⭑ Z; la⭑
          liter⭑·ojn de⭑ ni⭑·a alfabet⭑·o mi propon⭑·as nom⭑·i en⭑ la⭑ sekv⭑·ant·a
          manier⭑·o: a, bo, co, ĉo, do⭑, e, fo, go, ĝo, ho⭑, ĥo, i, jo ,ĵo,
          ko, lo, mo, no, o, po⭑, ro, so, ŝo, to, u, ŭo, vo, zo; Kiel⭑
          rezult²·o de⭑ evolu²·o de⭑ la⭑ hieroglif²·aj skrib⭑·oj, mez⭑·e de⭑ la⭑ 2ª
          jar⭑-mil⭑·o a.K. aper⭑·is la⭑ fenic⁽⁺⁾·a alfabet⭑·o ; Ĝi (Unikod⁽⁺⁾·o) ampleks⭑·as
          ankaŭ⭑ la⭑ alfabet⭑·ojn ciril⁽⁺⁾·an, arab⁸·an, hebre⭑·an, armen⁸·an,
          kartvel⁽⁺⁾·an, … ; li neniam⭑ venk⭑·is la⭑ alfabet⭑·on ; li ŝvit⭑·as ankoraŭ⭑
          super⭑ la⭑ alfabet⭑·o . {aboc⁽⁺⁾·o^1} .

alfabet⭑·a

          Rilat⭑·a al⭑ alfabet⭑·o: por⭑ re·el·don⭑·o est⭑·us bon⭑+ven⭑·a alfabet⭑·a indeks⁴·o
          je⭑ la⭑ fin⭑·o de⭑ la⭑ tekst⭑·o ; jen⭑ la⭑ respond⭑·oj (en⭑ alfabet⭑·a ord⭑·o de⭑
          la⭑ ĉef·nom⭑·oj) .

alfabet⭑·ig·i

   (tr)

   1.
          Far⭑·i io·n alfabet⭑·a, ig⭑·i alfabet⭑·a:

        a)
                Aranĝ⭑·i laŭ⭑ la⭑ ord⭑·o alfabet⭑·a: alfabet⭑·ig·i list¹·on; tiel⭑ en⭑ la⭑
                german⭑·a, ekzempl⭑·e, _ä_ est⭑·as alfabet⭑·ig·at·a kvazaŭ⭑ ĝi est⭑·us
                simpl⭑·a _a_, dum⭑ en⭑ la⭑ sved⁸·a ĝi vic⭑·iĝ·as kiel⭑ apart⭑·a liter⭑·o
                je⭑ la⭑ fin⭑·o de⭑ la⭑ alfabet⭑·o ; ĉu⭑ tiam⭑ ni alfabet⭑·ig·u reĝ⭑·ojn
                antaŭ⭑ la⭑ liter⭑·o 'A' (ĉar⭑ mank⭑·as famili⭑·a nom⭑·o), ĉu⭑ laŭ⭑ ili⭑·a
                person⭑·a nom⭑·o, aŭ⭑ ĉu⭑ ĉiu·jn sub⭑ 'R' ...? .

        b)
                Trans·form⭑·i skrib⭑·on ideogram⁽⁺⁾·an en⭑ skrib⭑·on alfabet⭑·an (per⭑
                kelk⭑~dek⭑·o da⭑ liter⭑·oj): „Alfabet⭑·ig·i la⭑ japan⁹·an“ ; kvankam⭑ la⭑
                mov⭑·ad·o por⭑ Esperant⭑·o tuŝ⭑·is plur⁴·ajn grav⭑·ajn intelekt⁴·ajn
                flu⭑·ojn de⭑ la⭑ du⭑+dek⭑·a jar⭑-cent⭑·o (de⭑ struktur¹·ism·o ĝis⭑ la⭑
                mov⭑·ad·o por⭑ alfabet⭑·ig·i la⭑ ĉin⁹·an lingv⭑·on), ĝi ne⭑ sukces⭑·is
                hav⭑·ig·i al⭑ si mult⭑·an inter·naci⭑·an influ⭑·on .

   2.
          Mal·analfabet⁽⁺⁾·ig·i, leg⭑·o-pov⭑·ig·i, instru⭑·i al⭑ iu leg⭑·i (kaj⭑, kutim⭑·e,
          ankaŭ⭑ skrib⭑·i): kurs¹·oj por⭑ alfabet⭑·ig·i en⭑ la⭑ naci⭑·a lingv⭑·o afgan⁽⁺⁾·ajn
          analfabet⁽⁺⁾·ajn rifuĝ⭑·int·ojn .

          Rim.: Tiu senc⭑·o est⭑·as plur⁴+rilat⭑·e mal·konven⭑·a al⭑ la⭑ vort⭑·o
          alfabet⭑·ig·i. Unu⭑·e, ĝi mal·konven⭑·as al⭑ la⭑ senc⭑·o de⭑ la⭑ sufiks⭑·o -ig:
          la⭑ hom⭑·o ne⭑ iĝ⭑·as „alfabet⭑·a“. En⭑ analogi⁽¹⁾·a okaz⭑·o oni ne⭑ dir⭑·as
          „evangeli¹·ig·i“ por⭑ la⭑ senc⭑·o „predik⭑·i evangeli¹·on“, sed⭑ uz⭑·as
          apart⭑·an radik⭑-vort⭑·on „evangeliz⁽⁺⁾·i“. Du⭑·e, eĉ⭑ se⭑ akcept⭑·i la⭑
          ne·ekzist⭑·ant·an senc⭑·on „instru⭑·i“ ĉe⭑ -ig, ankaŭ⭑ la⭑ radik⭑·o alfabet-
          mal·konven⭑·as por⭑ esprim⭑·i la⭑ ide⭑·on pri⭑ {leg⭑·o-pov⭑·o} . Oni pov⭑·as
          sci⭑-pov⭑·i leg⭑·i sen⭑ sci⭑·i la⭑ alfabet⭑·on; kaj⭑ eĉ⭑ plej⭑ bon⭑·a sci⭑·o de⭑ la⭑
          latin⁽⁺⁾·a-franc⭑·a alfabet⭑·o neniom⭑ help⭑·us oni·n voĉ⭑-leg⭑·i la⭑ franc⭑·an
          vort⭑·on „eau“ kiel⭑ [o], aŭ⭑ la⭑ angl⭑·an kvar⭑+liter⭑·aĵ·on „-ough“ (kiu
          ne⭑ hav⭑·as fiks¹·it·an leg⭑·o-manier⭑·on). Krom⭑·e, por⭑ leg⭑·o-pov⭑·ig·i ĉin⁹·on oni
          en·tut⭑·e ne⭑ bezon⭑·as alfabet⭑·on ‐ tiu vort⭑·o prezent⭑·as
          eŭrop⭑+centr⭑·ism·an pens⭑-manier⭑·on. Plej⭑ klar⭑·e mal·logik¹·ec·o de⭑ la⭑
          latin⁽⁺⁾·id·a paŭs⁽⁺⁾·aĵ·o alfabet⭑·ig·i vid⭑·ebl·as el⭑ analogi⁽¹⁾·o kun⭑ la⭑ vort⭑·o
          „cifer⭑·ig·i“, kiu neniel⭑ pov⭑·as signif⭑·i „instru⭑·i al⭑ iu kalkul⭑·on“.

alfabet⭑·ig·o

          Ag⭑·o alfabet⭑·ig·i:

        a)
                alfabet⭑·ig·o (= alfabet⭑·a ord⭑·ig·o) kun⭑ _cx...ux_ okaz⭑·as
                preskaŭ⭑ sen·erar⭑·e ;

        b)
                alfabet⭑·ig·o de⭑ unu⭑ analfabet⁽⁺⁾·a afgan⁽⁺⁾·a rifuĝ⭑·int·o kost⭑·as 15
                uson⁹·ajn dolar¹·ojn .

alfabet⭑·um·o

          Libr⭑·o por⭑ lern⭑·ig·i alfabet⭑·on al⭑ infan⭑·oj. {aboc⁽⁺⁾·o-libr⭑·o} , {aboc⁽⁺⁾·o
          ^1} .

   [artikol⭑-versi⁹·o: 1.53 2023/10/12 18:05:09 ]
     __________________________________________________________________