vidu ankaŭ la klarigojn
alt⭑·/·a
alt⭑·a
1.
Grand⭑·a laŭ⭑ la⭑ dimensi⁴·o alt⭑·o; hav⭑·ant·a difin⭑·it·an grand⭑·on laŭ⭑ tiu
dimensi⁴·o: alt⭑·a arb⭑·o, mont⭑·o, tur⭑·o; alt⭑·aj ŝtup⭑·oj ; tiu·j urb⭑·oj
est⭑·is fortik⭑·ig·it·aj per⭑ alt⭑·a mur⭑·o ; star⭑·is en⭑ vic⭑·o ses⭑
virg⭑·ul·in·oj, ĉiu unu⭑ kap⭑·on mal·pli⭑ alt⭑·a ol⭑ la⭑ antaŭ⭑·a ; rok³·aj mur⭑·oj
tie star⭑·is alt⭑·e ; la⭑ neĝ⭑·o kuŝ⭑·is ekster⭑·e tiel⭑ alt⭑·e ; la⭑ akv⭑·o
far⭑·iĝ·is ankoraŭ⭑ pli⭑ alt⭑·a kaj⭑ ating⭑·is li⭑·an buŝ⭑·on ; vi est⭑·as ne⭑ la⭑
unu⭑·a fripon⭑·o, kiu forges⭑·is pri⭑ la⭑ alt⭑·a pend⭑·ing·o ; la⭑ doktor⭑·o
en·ir⭑·is en⭑ alt⭑·an kaj⭑ long⭑·an salon⭑·on ; mur⭑·o pli⭑ alt⭑·a ol⭑ la⭑ hom⭑·a
kresk⭑·o ; alt⭑·an arb⭑·on bat⭑·as la⭑ fulm⭑·o .
2.
Trov⭑·iĝ·ant·a je⭑ grand⭑·a distanc¹·o super⭑ la⭑ ter⭑·o: alt⭑·aj nub⭑·oj; li
supr⭑·en~ir⭑·is alt⭑·en ; ili grimp³·is sur⭑ la⭑ supr⭑·on […] ĝis⭑ la⭑ alt⭑·a
kapel⭑·o ; larĝ⭑·a ŝtup⭑·ar·o […] konduk⭑·is al⭑ la⭑ pli⭑ alt⭑·a etaĝ⭑·o de⭑ la⭑
konstru⭑·aĵ·o ; la⭑ lun⭑·o est⭑·is grand⭑·eg·a nokt⭑·a lamp⭑·o, alt⭑·e supr⭑·e .
3.
Grand⭑·a laŭ⭑ metafor¹·a senc⭑·o; nobl⭑·a, {super⭑·a} : alt⭑·a frekvenc⁽⁺⁾·o,
pez⭑·o, prez⭑·o; alt⭑·a pens⭑·o, sent⭑·o, cel⭑·o, lern⭑·ej·o, ofic⭑·o, rang⭑·o,
ŝat⭑·o, saĝ⭑·o; tro⭑ mal·varm⭑·e, la⭑ temperatur¹·o dev⭑·as est⭑·i almenaŭ⭑ ses⭑
grad⭑·ojn pli⭑ alt⭑·a ; plej⭑ alt⭑·a feliĉ⭑·o ; la⭑ tut⭑·an ni⭑·an alt⭑·an
kultur¹·on kaj⭑ civilizaci³·on ni dank⭑·as nur⭑ al⭑ […] la⭑ posed⭑·ad·o de⭑
lingv⭑·o, kiu ebl⭑·ig·is al⭑ ni la⭑ inter·ŝanĝ⭑·ad·on de⭑ pens⭑·oj ; [ili]
aprob⭑·as la⭑ ide⭑·on en⭑ la⭑ plej⭑ alt⭑·a grad⭑·o ; la⭑ pli⭑ alt⭑·aj klas⭑·oj de⭑
la⭑ societ⭑·o ; per⭑ la⭑ tron⭑·o mi est⭑·os pli⭑ alt⭑·a ol⭑ vi ; ni plej⭑
respekt⭑·e salut⭑·as vi⭑·an alt⭑·an reprezent⭑·ant·on, Li⭑·an Reĝ⭑·an Moŝt⭑·on ;
mi sent⭑·as la⭑ dezir⭑·on facil⭑·ig·i la⭑ kor⭑·on per⭑ ia⭑ preĝ⭑·o […] al⭑ iu
plej⭑ alt⭑·a fort⭑·o kaj⭑ al·vok⭑·i ĝi⭑·an […] ben⭑·on ; ni send⭑·u […] ni⭑·an
dank⭑·on al⭑ ni⭑·a alt⭑·a protekt¹·ant·o ; la⭑ alt⭑·a literatur⭑·a lingv⭑·o […]
uz⭑·as mult⭑·e da⭑ esprim⭑·oj ne⭑ ekzist⭑·ant·aj en⭑ la⭑ ĉiu+tag⭑·a viv⭑·o ; la⭑
plej⭑ alt⭑·a bon⭑·o, pri⭑ kiu al⭑ mal·riĉ⭑·a vir⭑·in·o est⭑·as permes⭑·it·e rev⭑·i ;
la⭑ magazen⭑·o de⭑ la⭑ juvel⭑·ist·o est⭑·is nur⭑ staci⭑·o sur⭑ la⭑ voj⭑·o al⭑
lok⭑·oj pli⭑ alt⭑·aj kaj⭑ pli⭑ profit⭑·aj ; mi simpl⭑·e vid⭑·is en⭑ li hom⭑·on
kler⭑·an, grand⭑+mond⭑·an, hom⭑·on de⭑ pli⭑ alt⭑·a ton⭑·o ; ju⭑ pli⭑ da⭑
aĉet⭑·ant·oj, des⭑ pli⭑ alt⭑·a la⭑ prez⭑·o ; de⭑ rigard⭑·o tro⭑ alt⭑·a
(direkt⭑·at·a alt⭑·en) mal·san⭑·iĝ·as la⭑ okul⭑·o ; en⭑ plej⭑ alt⭑·a mizer⭑·o al⭑
Di⭑·o esper⭑·u .
4.
En·hav⭑·ant·a mult⭑·ajn vibr¹·ojn en⭑ difin⭑·it·a temp⭑·o-daŭr⭑·o, alt⭑+frekvenc⁽⁺⁾·a,
{akut²·a^3} : ek·son⭑·is alt⭑·a voĉ⭑·o el⭑ la⭑ najbar⭑·a ĉambr⭑·o ; [iu·j]
parol⭑·ant·oj komenc⭑·as ĉiu·n fraz¹·on per⭑ mal·pli⭑ alt⭑·a ton⭑·o kaj⭑ fin⭑·as
ĝi·n per⭑ la⭑ plej⭑ alt⭑·a .
alt⭑·o
1.
Vertikal⭑·a {dimensi⁴·o} de⭑ objekt⭑·o: tri⭑×cent⭑ uln⭑·oj est⭑·u la⭑ long⭑·o de⭑
la⭑ arke⁽⁺⁾·o, kvin⭑×dek⭑ uln⭑·oj ĝi⭑·a larĝ⭑·o, kaj⭑ tri⭑×dek⭑ uln⭑·oj ĝi⭑·a alt⭑·o ;
cifer⭑+ŝlos⭑·a uj⭑·o est⭑·is fiks¹·it·a en·mur⭑·e je⭑ la⭑ alt⭑·o de⭑ l’ ŝultr⭑·oj ;
la⭑ pejzaĝ⭑·o rav⭑·e ŝanĝ⭑·iĝ·is kun⭑ la⭑ alt⭑·o ; la⭑ indian⁽⁺⁾·oj ĉiam⭑ pend⭑·ig·is
viand⭑·on je⭑ cert⭑·a alt⭑·o sur⭑ arb⭑·oj ; la⭑ plank⭑·o ni⭑·a+flank⭑·e de⭑ la⭑
tabl⭑·o est⭑·as iom⭑ pli⭑ alt⭑·a, Tio don⭑·os al⭑ la⭑ vend⭑·ist·oj iom⭑ pli⭑ da⭑
alt⭑·o .
2.
Pozici¹·o konsider⭑·ind·e super⭑ la⭑ normal¹·a nivel⭑·o; {alt⭑·ec·o^2} :
moned⭑·oj vel⭑·ant·aj en⭑ la⭑ alt⭑·o ; rajd⭑·e sur⭑ cerv⭑·o descend⁽⁺⁾·as el⭑ la⭑
alt⭑·oj kurier⭑·o ; la⭑ komenc⭑·aj grand⭑·aj liter⭑·oj salt⭑·as en⭑ la⭑ alt⭑·on .
3.
a)
(de⭑ {tri⭑-angul⭑·o} ) {Ort⁸·ant·o} al⭑ later⁴·o de⭑ ĝi, tra·ir⭑·ant·a la⭑
{ kontraŭ⭑·an} vertic⁸·on; alternativ²·e: la⭑ {strek⭑·o} kun·lig⭑·ant·a
tiu·n vertic⁸·on kaj⭑ la⭑ sekc⭑·o-punkt⭑·on de⭑ la⭑ ort⁸·ant·o kun⭑ la⭑
later⁴·o; la⭑ long⭑·o de⭑ tiu strek⭑·o: pied⭑·o de⭑ alt⭑·o (la⭑
inter·sekc⭑·o de⭑ la⭑ alt⭑·o kun⭑ la⭑ later⁴·o, al⭑ kiu ĝi est⭑·as
ort⁸·a); la⭑ tri⭑ alt⭑·oj de⭑ tri⭑-angul⭑·o hav⭑·as unu⭑ komun⭑·an
punkt⭑·on; are⁹·o de⭑ tri⭑-angul⭑·o egal⭑·as al⭑ du⭑·on·o de⭑ la⭑ produt⁽⁺⁾·o
de⭑ unu⭑ ĝi⭑·a later⁴·o per⭑ la⭑ respond⭑·a alt⭑·o.
b)
(de⭑ {trapez²·o} aŭ⭑ {paralelogram²·o} ) Ĉiu {strek⭑·o} ort⁸·e
kun·lig⭑·ant·a punkt⭑·ojn de⭑ du⭑ paralel⭑·aj later⁴·oj; la⭑ long⭑·o de⭑
tia strek⭑·o: are⁹·o de⭑ paralelogram²·o egal⭑·as al⭑ la⭑ produt⁽⁺⁾·o de⭑
unu⭑ ĝi⭑·a {baz¹·o} per⭑ la⭑ respond⭑·a alt⭑·o.
alt⭑·aĵ·o
Lok⭑·o konsider⭑·ind·e lev⭑·it·a super⭑ normal¹·a ter⭑-nivel⭑·o, {mont⭑·et·o} :
tiu ĉi⭑ grand⭑·a alt⭑·aĵ·o ne⭑ est⭑·as natur⭑·a mont⭑·o ; […]
sur·konduk⭑·is li·n sur⭑ la⭑ alt⭑·aĵ·ojn de⭑ ; hodiaŭ⭑ la⭑ popol⭑·o
al·port⭑·as buĉ⭑-ofer⭑·on sur⭑ la⭑ alt⭑·aĵ·o ; ĉas⭑·ist·oj salt⭑·as ĉirkaŭ⭑ la⭑
alt⭑·aĵ·o kaj⭑ gard⭑·as ĉiu·jn el·ir⭑·ojn ; lign⭑·a kruc⭑·o tie sur⭑ la⭑ alt⭑·aĵ·o
; jen⭑ sur⭑ la⭑ dekliv⭑·o de⭑ alt⭑·aĵ·o si·n montr⭑·is fin⭑·e la⭑ mal·grand⭑·a
kamp⭑·ar·o ; klif⁽⁺⁾+form⭑·a alt⭑·aĵ·o tiel⭑ proksim⭑·e al⭑ la⭑ abism¹·o, ke⭑ mult⭑·aj
cert⭑·e sent⭑·us kapt⭑+urn⭑·iĝ·on ; la⭑ infan⭑·ec·o hav⭑·as si⭑·ajn lum⭑·ajn
alt⭑·aĵ·ojn, kies⭑ radi⭑·oj post⭑·e lum⭑·as tra⭑ la⭑ tut⭑·a viv⭑·o . {akropol⁽⁺⁾·o}
, {alte⭑+ben⭑·aĵ·o} , {klif⁽⁺⁾·o} , {krest¹·o^3.a} , {tel⁽⁺⁾·o}
alt⭑·aĵ·et·o
Mal·grand⭑·a alt⭑·aĵ·o: sur⭑ la⭑ tomb⭑·a alt⭑·aĵ·et·o est⭑·as star⭑·ig·at·aj
gard⭑·ist·oj ; ili rimark⭑·is kolon⭑·on de⭑ fum⭑·o, lev⭑·iĝ·ant·an mal·antaŭ⭑
herb⭑·o-kovr⭑·it·a alt⭑·aĵ·et·o ; ili proksim⭑·iĝ·is al⭑ si⭑·a hejm⭑·o sur⭑ la⭑
alt⭑·aĵ·et·o ; [li] sekv⭑·is la⭑ mal·nov⭑·an ski⁸-spur⁸·on, kiu est⭑·is kapric⭑·e
kurb⭑·a kaj⭑ sur·grimp³·is mult⭑·ajn alt⭑·aĵ·et·ojn .
alt⭑·ec·o
1.
Ec⭑·o de⭑ tio, kio est⭑·as alt⭑·a; {alt⭑·o^1} , mezur⭑·o de⭑ tiu ec⭑·o: alt⭑·ec·o
de⭑ prez⭑·o, muzik⭑·a not⭑·o, de⭑ soci³·a pozici¹·o; la⭑ alt⭑·ec·o de⭑ tiu mont⭑·o
ne⭑ est⭑·as tre⭑ grand⭑·a ; la⭑ alt⭑·ec·o de⭑ la⭑ voĉ⭑·o de·pend⭑·as de⭑ la⭑ nombr⭑·o
de⭑ vibr¹·oj en⭑ sekund⭑·o ; bon⭑·e vid⭑·ebl·a pro⭑ si⭑·a alt⭑·ec·o ; du⭑ bien⭑·oj
tie trov⭑·iĝ·is en⭑ ĉirkaŭ⭑ 1300-metr⭑·a alt⭑·ec·o ; strat⭑·aj lantern⭑·oj,
kies⭑ mal·klar⭑·a bril⭑·o ne⭑ ating⭑·is la⭑ alt⭑·ec·on de⭑ ŝi⭑·a fenestr⭑·o .
a)
{Alt⭑·o^1} de⭑ est⭑·ul·o (hom⭑·o, best⭑·o, vegetal⁸·o): li⭑·a alt⭑·ec·o
est⭑·is ses⭑ uln⭑·oj kaj⭑ unu⭑ man⭑-larĝ⭑·o . En·ir⭑·is vir⭑·o, kies⭑
alt⭑·ec·o apenaŭ⭑ mal·super⭑·is ses⭑ fut⭑·ojn kaj⭑ du⭑·on·on .
{kresk⭑·o^1} , {statur¹·o}
b)
Nobl⭑·a karakter⭑·o de⭑ io: mi pov⭑·os trov⭑·i en⭑ mi sufiĉ⭑·e da⭑
dank⭑·em·o, por⭑ mi·n alt⭑·ig·i ĝis⭑ la⭑ alt⭑·ec·o de⭑ tia sin⁸-don⭑·o .
2.
Alt⭑·a lok⭑·o; {alt⭑·o^2} grand⭑·eg·aj korp⭑·oj de⭑ la⭑ nub⭑·oj rul⭑-fal⭑·is de⭑ la⭑
alt⭑·ec·o .
alt⭑·ig·i
(tr)
1.
{Lev⭑·i} , {super·ig⭑·i} : por⭑ bon⭑·e li·n vid⭑·ig·i al⭑ la⭑ du⭑ amik⭑-in⭑·oj, ŝi
alt⭑·ig·is la⭑ nov⭑+nask⭑·ist·on ; la⭑ duk⭑-in⭑·o […] pov⭑·u ĉiam⭑ alt⭑·ig·i la⭑
frunt⭑·on, kaj⭑ ne⭑ ruĝ⭑·iĝ·u pro⭑ si⭑·a est⭑·int·ec·o ; taŭg⭑·e alt⭑·ig·i aŭ⭑
mal·al·tig⁸·i la⭑ voĉ⭑·on ; alt⭑·ig·i si·n al⭑ la⭑ balkon¹·o ; ni eĉ⭑ alt⭑·ig·os la⭑
plafon⭑·on por⭑ don⭑·i voj⭑·on .
2.
la⭑ inĝenier⭑·o […] far⭑·as si⭑·an plej⭑ bon⭑·an, por⭑ alt⭑·ig·i la⭑
vapor⭑-prem⭑·on ; iom⭑ alt⭑·ig·i la⭑ kotiz¹·ojn ; tio alt⭑·ig·as la⭑ sum⭑·an
nombr⭑·on al⭑ ĉ. 1100 ; alt⭑·ig·i si⭑·an kultur¹·an nivel⭑·on ; alt⭑·ig·i
ĝeneral¹·e la⭑ nivel⭑·on de⭑ instru⭑·ad·o ; far⭑·iĝ·o okaz⭑·is, kiu ĝis⭑
super·mezur⭑·ec·o alt⭑·ig·is la⭑ ĝeneral¹·an mir⭑·eg·on ; mi alt⭑·ig·is vi·n el⭑
inter⭑ la⭑ popol⭑·o kaj⭑ far⭑·is vi·n princ⭑·o super⭑ Mi⭑·a popol⭑·o .
alt⭑·iĝ·i
(ntr)
Iĝ⭑·i alt⭑·a, {supr⭑·en~ir⭑·i} , {lev⭑·iĝ·i} : tiu mir⭑·ind·a ’a voj⭑·o
[…] alt⭑·iĝ·as zigzag¹·e ĝis⭑ la⭑ sam⭑+nom⭑·a inter·mont⭑·o ; mi ir⭑·is al⭑ la⭑
kavern⭑·o kun⭑ lum⭑·eg·oj kapr⭑·o-gras⭑·aj, kaj⭑ ating⭑·int·e la⭑ fin⭑·iĝ·on, mi
el·trov⭑·is, ke⭑ la⭑ tegment⭑·o alt⭑·iĝ·as 12 metr⭑·ojn ; ĝeneral¹·a alt⭑·iĝ·o de⭑
la⭑ kost⭑·oj ; dank⭑·' al⭑ la⭑ lingv⭑·o ni tiel⭑ alt⭑·iĝ·is super⭑ la⭑ best⭑·oj ;
li dediĉ⭑·is al⭑ la⭑ du⭑ orf⭑-in⭑·oj […] kult¹·on, kiu alt⭑·iĝ·is ĝis⭑ ador⭑·ad·o
.
mal·alt⭑·a
1.
Ne·grand⭑·a de⭑ supr⭑·o ĝis⭑ mal·supr⭑·o: la⭑ alt⭑+rang⭑·ul·oj mal·alt⭑·e klin⭑·iĝ·is
; vast⭑·a vin⭑-ber⭑-kresk⭑·aĵ·o kun⭑ mal·alt⭑·a trunk⭑·o ; mal·alt⭑·a abi⭑·a arb⭑·ar·o
; la⭑ pord⭑·o est⭑·is tiel⭑ mal·alt⭑·a, ke⭑ la⭑ loĝ⭑·ant·oj pov⭑·is tra·ŝov⭑·i si·n
[…] nur⭑ ramp⭑·ant·e ; kresk⭑·o est⭑·is mal·alt⭑·a-dik⭑·a (kp {mal·svelt⁽⁺⁾·a} ,
{plump⁽⁺⁾·a} ) ; mal·alt⭑·a relief¹·o ( {barelief³·o} ).
2.
Je⭑ ne·grand⭑·a distanc¹·o super⭑ la⭑ ter⭑·o aŭ⭑ eĉ⭑ sub⭑ la⭑ normal¹·a nivel⭑·o:
sikomor⁽⁺⁾·oj sur⭑ mal·alt⭑·aj lok⭑·oj ; la⭑ mal·alt⭑·a part⭑·o de⭑ la⭑ urb⭑·o ; en⭑
la⭑ mal·alt⭑·a kel⭑·o loĝ⭑·is mal·riĉ⭑·a, mal·san⭑·a knab⭑·o ; sun⭑-radi⭑·o […]
en·bril⭑·is tra⭑ la⭑ mal·alt⭑·a fenestr⭑·o ; la⭑ plej⭑ mal·alt⭑·aj kamp⭑·oj est⭑·is
super·verŝ⭑·it·aj, de⭑ la⭑ pli⭑ alt⭑·aj oni rapid⭑·e kolekt⭑·is lin⭑·on .
3.
Mal·grand⭑·a, mal·supr⭑·a laŭ⭑ valor⭑-skal⭑·o: mal·alt⭑·a prez⭑·o ; land⭑·oj kie
oni per·labor⭑·as mal·alt⭑·an salajr⭑·on ; malgraŭ⭑ si⭑·a mal·alt⭑·a popol⭑·a
de·ven⭑·o, li okup⭑·is grav⭑·an posten⭑·on ; reprezent⭑·ant·oj de⭑ pli⭑
mal·alt⭑·aj klas⭑·oj ; relativ²·e mal·alt⭑·a temperatur¹·o . {humil⭑·a}
4.
Kun⭑ mal·rapid⭑·aj vibr¹·oj, ne⭑ grand⭑·a frekvenc⁽⁺⁾·o, {bas¹·a} : li⭑·a voĉ⭑·o
est⭑·is tiom⭑ mal·alt⭑·a, ke⭑ je⭑ kelk⭑·aj vort⭑·oj ĝi sink⁽⁺⁾·is en⭑ la⭑ raŭk⭑·on ;
parol⭑·ant·e publik⭑·e, [li] komenc⭑·as ĉiu·n fraz¹·on per⭑ iu mal·alt⭑·a
ton⭑·o, alt⭑·ig·as la⭑ voĉ⭑·on ĝis⭑ la⭑ mez⭑·o de⭑ la⭑ fraz¹·o kaj⭑ mal·al·tig⁸·as
ĝi·n de·nov⭑·e ĉe⭑ la⭑ fin⭑·o .
mal·al·tig⁸·i
(tr)
{Mal·lev⭑·i} , mal·super·ig⭑·i: dik⭑·ig·o, kursiv¹·ig·o, alt⭑·ig·o kaj⭑ mal·al·tig⁸·o
ktp (pri⭑ tekst⭑-aranĝ⭑·o) ; la⭑ mal·virt⭑·ul·ojn Li mal·al·tig⁸·as ĝis⭑ la⭑
ter⭑·o ; mi hav⭑·as tro⭑ da⭑ mal·humil⭑·ec·o por⭑ mi·n mal·al·tig⁸·i por⭑ profit⭑·o
; mal·al·tig⁸·i la⭑ el·spez⭑·ojn ; mal·al·tig⁸·i la⭑ voĉ⭑·on ; mal·al·tig⁸·i
risk⭑·ojn . {humil⭑·ig·i} , {redukt⁴·i^1}
mal·alt⭑·iĝ·i
(ntr)
Iĝ⭑·i mal·alt⭑·a, sub⭑·en ir⭑·i, {mal·lev⭑·iĝ·i} : la⭑ mur⭑·oj de⭑ la⭑ koridor¹·o
mal·alt⭑·iĝ·as ; li sci⭑·is, ke⭑ se⭑ li vend⭑·os si⭑·ajn verk⭑·ojn tro⭑ rapid⭑·e,
ili⭑·a valor⭑·o mal·alt⭑·iĝ·os ; kia mal·alt⭑·iĝ·o! pens⭑·is la⭑ scienc⭑·ul·o, ke⭑
mi dev⭑·as li·n respekt⭑·i kiel⭑ sinjor⭑·on kaj⭑ li kun⭑ mi parol⭑·as tut⭑·e
sen·ceremoni¹·e! ; Ŝi mal·alt⭑·iĝ·is al⭑ pek⭑·ul·o, kiu·n // Per⭑ ĉio la⭑
natur⭑·o ja⭑ mal·ben⭑·is! ; la⭑ mar⭑·o rapid⭑·e mal·alt⭑·iĝ·is ; la⭑ temperatur¹·o
mal·alt⭑·iĝ·is ĝis⭑ 7-8 grad⭑·oj . {fal⭑·i} , {sink⁽⁺⁾·i}
[artikol⭑-versi⁹·o: 1.169 2023/12/12 19:23:55 ]
__________________________________________________________________