aspekt¹·/·i

aspekt¹·i

   (ntr)

          Ŝajn⭑·i, ek·vid⭑·iĝ·i, vid⭑·ig·i ia·n aŭ⭑ ali⭑·an ekster·aĵ⭑·on: vi aspekt¹·as
          tiel⭑ pal⭑·e ; Floriso aspekt¹·as mal·ĝoj⭑·a ; ŝi⭑·a vizaĝ⭑·o dum⭑ moment⭑·o
          aspekt¹·is kiel⭑ ŝton⭑·iĝ·int·a ; ŝi⭑·aj okul⭑·oj de·nov⭑·e aspekt¹·is kiel⭑ du⭑
          pec⭑·oj da⭑ mal·varm⭑·a kristal⭑·o ; la⭑ afer⭑·o aspekt¹·as al⭑ li mult⭑·e pli⭑
          grav⭑·a, ol⭑ ĝi ver⭑·e est⭑·as ; kiel⭑ strang⭑·e li aspekt¹·as ; li aspekt¹·is
          kvazaŭ⭑ li neniam⭑ manĝ⭑·us ; gaj⭑·e aspekt¹·ant·aj dom⭑·oj ; bon⭑·e
          aspekt¹·as, kiam⭑ oni en⭑ societ⭑·o montr⭑·iĝ·as en⭑ uniform⭑·o ; kio bon⭑·e
          aspekt¹·as, tio·n ĉiu elekt⭑·as . {aper⭑·i} , {mien⭑·i} , {montr⭑·iĝ·i} ,
          {ŝajn⭑·i}

aspekt¹·o

   1.
          Manier⭑·o, laŭ⭑ kiu io si·n montr⭑·as: li hav⭑·as agrabl⭑·an, mizer⭑·an
          aspekt¹·on; la⭑ kamp⭑·ar·o hav⭑·is aspekt¹·on de⭑ ŝak⭑·a tabul⭑·o kun⭑ verd⭑·aj
          kaj⭑ flav⭑·aj kvadrat¹·oj ; la⭑ infekt⭑·aĵ·o ne⭑ ŝanĝ⭑·is si⭑·an aspekt¹·on kaj⭑
          […] ne⭑ dis·vast⭑·iĝ·is ; li ŝanĝ⭑·is si⭑·an aspekt¹·on antaŭ⭑ ili⭑·aj okul⭑·oj
          ; en⭑ la⭑ unu⭑·a jar⭑·o li⭑·a aspekt¹·o est⭑·is ankoraŭ⭑ toler⭑·ebl·a, sed⭑ en⭑ la⭑
          du⭑·a li jam⭑ simil⭑·is monstr⭑·on ; mi eĉ⭑ ne⭑ sci⭑·as, kia·n aspekt¹·on
          hav⭑·as la⭑ batal⭑·o ; Memfis⁽⁺⁾·o hav⭑·is aspekt¹·on kvazaŭ⭑ en⭑ fest⭑·o . [la⭑]
          fenestr⭑·o de⭑ magazen⭑·o […] ĉe⭑ la⭑ art⭑·a ĉirkaŭ·lum⭑·ad·o hav⭑·is aspekt¹·on
          de⭑ sorĉ⭑·a palac⭑·o ; la⭑ intern⭑·o de⭑ la⭑ dom⭑·o prezent⭑·is iom⭑ strang⭑·an
          aspekt¹·on ; li far⭑·os mal·kaŝ⭑·ojn, kiu·j ebl⭑·e ŝanĝ⭑·os la⭑ aspekt¹·on de⭑
          l’ afer⭑·o . {ekster·aĵ⭑·o} , {mien⭑·o}

   2.
          La⭑ {trajt⭑·ar·o} de⭑ io rigard⭑·at·a el⭑ difin⭑·it·a {vid⭑-punkt⭑·o} :
          Enciklopedi²·et·o Japan⁹·a [est⭑·as] alt⭑+valor⭑·a trezor⭑·ej·o de⭑ inform¹·oj
          pri⭑ la⭑ kultur¹·a, histori⭑·a kaj⭑ etnologi⁹·a aspekt¹·oj de⭑ Japani⁽⁺⁾·o ; pri⭑
          la⭑ biologi¹·a aspekt¹·o de⭑ la⭑ insul⭑·oj Tajvan⁽⁺⁾·o kaj⭑  aper⭑·is
          la⭑ verk⭑·o […] La⭑ Vojaĝ⭑·o al⭑ Sud⭑·aj Insul⭑·oj ; li verv³·e pri·skrib⭑·is
          plej⭑ divers⭑·ajn aspekt¹·ojn de⭑ la⭑ viv⭑·o ; sufiĉ⭑·is iom⭑ akcent⭑·i la⭑
          sad⁽⁺⁾·ism·an aspekt¹·on de⭑ la⭑ reĝim³·o atak⭑·at·a, por⭑ ke⭑ la⭑ hom⭑·oj si·n ĵet⭑·u
          sur⭑ la⭑ revu²·on kaj⭑ sorb⭑·u ties⭑ mesaĝ⁹·on avid⭑·e ; li·n interes⭑·as nur⭑
          la⭑ invest⁽⁺⁾·o, ne⭑ la⭑ art⭑·a aspekt¹·o . {perspektiv¹·o^3}

   3.
          Gramatik⭑·a aŭ⭑ pragmatik⁽⁺⁾·a {kategori¹·o} , manier⭑·o prezent⭑·i ag⭑·on
          esprim⭑·it·an per⭑ verb⭑·o: ĉu⭑ resum⁽⁺⁾·e, kiel⭑ unu⭑ tut⭑·on (oft⭑·e re·sum⭑·it·e
          per⭑ la⭑ rezult²·o) — la⭑ aspekt¹·o perfektiv⁽⁺⁾·a; ĉu⭑ kiel⭑ daŭr⭑·an procez⁽⁺⁾·on
          en⭑ ties⭑ evolu²·o aŭ⭑ ripet⭑·ad·o — la⭑ aspekt¹·o mal·perfektiv⁽⁺⁾·a: en⭑ mi⭑·a
          respond⭑·o pri⭑ la⭑ lingv⭑·aj aspekt¹·oj mi parol⭑·is pri⭑ la⭑ lim⭑+hav⭑·aj kaj⭑
          sen·lim⭑·aj verb⭑·aj signif⭑·oj kaj⭑ ag⭑·o-spec⭑·oj ; facet⭑·on de⭑ tia influ⭑·o
          kaŭz⭑·as la⭑ noci⁽⁺⁾·o de⭑ verb⭑·aj aspekt¹·oj kaj⭑ rilat⭑·aj semantik⁽⁺⁾·aj
          kategori¹·oj, kiu·n rus⭑-lingv⭑·aj esperant⭑·ist·oj percept¹·as kaj⭑ uz⭑·as
          tut⭑·e natur⭑·e dum⭑ por⭑ ali⭑~lingv⭑·an·oj ĝi ŝajn⭑·as enigm⭑·a kaj⭑ strang⭑·a
          special⭑·aĵ·o .

          Rim.: Iu·j lingv⭑·oj esprim⭑·as aspekt¹·ojn gramatik⭑·e (la⭑ grek⁸·a, la⭑
          slav⁽⁺⁾·aj, la⭑ ĉin⁹·a); en⭑ ali⭑·aj ĝi est⭑·as sub·kompren⭑·at·a. Tio est⭑·as
          analogi⁽¹⁾·a al⭑ la⭑ determin²·ec·o, kiu en⭑ iu·j lingv⭑·oj est⭑·as gramatik⭑·a
          kategori¹·o esprim⭑·at·a per⭑ artikol⭑·oj, dum⭑ en⭑ ali⭑·aj lingv⭑·oj est⭑·as
          implic⁽⁺⁾·at·a. En⭑ Esperant⭑·o la⭑ aspekt¹·ojn esprim⭑·as particip⭑·oj (la⭑
          fam⭑·a „-ata/-ita problem¹·o“), afiks¹·oj, fraz¹-konstru⭑·o.

aspekt¹·e, laŭ·aspekt¹·e

          Laŭ⭑ ŝajn⭑·o, laŭ⭑ aspekt¹·o: ĉiel⭑~ark⭑·o ĉirkaŭ⭑ la⭑ tron⭑·o, aspekt¹·e simil⭑·a
          al⭑ smerald⭑·o ; laŭ·aspekt¹·e li ne⭑ em⭑·is respond⭑·i ; la⭑ dom⭑·estr·o,
          aspekt¹·e respekt⭑·ind·a mal·jun⭑·ul·o, atend⭑·is ; ombr⭑·ec·a figur⭑·o de⭑ azen⭑·o
          kun⭑ strang⭑+aspekt¹·e kun·prem⭑·it·a rajd⭑·ant·o ; la⭑ ali⭑·a rigard⭑·is
          stult²+aspekt¹·e si⭑·an ne·funkci¹·int·an pistol⭑·on ; spur⁸·oj de⭑ la⭑ milit⭑·o
          ulcer⭑+aspekt¹·e manifest¹·iĝ·is sur⭑ la⭑ ŝajn⭑·e ĝem⭑·ant·a ter⭑·o ; mal·grand⭑·a
          aspekt¹·e, sed⭑ grand⭑·a intelekt⁴·e . {ŝajn⭑·e}

aspekt¹·ism·o

          Gramatik⭑·a skol³·o pri⭑ Esperant⭑·o, laŭ⭑ kiu _it_ kaj⭑ _at_-particip⭑·oj
          hav⭑·as precip⭑·e aspekt¹·an signif⭑·on disting⭑·ant·an inter⭑ fin⭑·it·ec·o kaj⭑
          plu·iĝ⭑·o de⭑ okaz⭑·ad·o, kontrast¹·e al⭑ {temp⭑·ism·o} : la⭑ disput⭑·o inter⭑
          temp⭑·ism·o kaj⭑ aspekt¹·ism·o efektiv⭑·e lim⭑·iĝ·as al⭑ la⭑ elekt⭑·o inter⭑
          „ita“ aŭ⭑ „ata“ .

plur⁴+aspekt¹·e, mult⭑+aspekt¹·e

          Laŭ⭑ plur⁴·aj aŭ⭑ mult⭑·aj aspekt¹·oj^2, el⭑ plur⁴·aj aŭ⭑ mult⭑·aj vid⭑-punkt⭑·oj:
          ĉio est⭑·as tiel⭑ mult⭑+aspekt¹·e inter·lig⭑·it·a ni⭑·a+temp⭑·e ; poet¹·o […]
          mult⭑+aspekt¹·e interes⭑·a ; [mi] ag⭑·ad·is en⭑ Brazil⁸·o plur⁴+aspekt¹·e .
          {mult⭑+facet⭑·a}

sam⭑+aspekt¹·a

          De⭑ la⭑ sam⭑·a aspekt¹·o; {simil⭑·a} : blank⭑·a karton⭑·o kun⭑ skrib⭑·o
          sam⭑+aspekt¹·a kiel⭑ mal·kontinu⁴·a lini⭑·o de⭑ formik⭑·oj dis·tret⁹·it·aj ;
          star⭑·iĝ·is nov⭑·aj kvartal⭑·oj kaj⭑ urb⭑·et·oj de⭑ sam⭑+aspekt¹·aj dom⭑·et·oj .
          {egal⭑·a^2} , {monoton⁶·a^1}

   [artikol⭑-versi⁹·o: 1.44 2023/10/28 08:33:09 ]
     __________________________________________________________________