vidu ankaŭ la klarigojn
bat⭑·/·i
bat⭑·i
1.
(tr)
Ek⭑ {tuŝ⭑·eg·i} iu·n aŭ⭑ io·n per⭑ rapid⭑·a fort⭑·a mov⭑·o (ordinar⭑·e per⭑ man⭑·o,
pied⭑·o aŭ⭑ objekt⭑·o per·man⭑·e ten⭑·at·a), abrupt²·e {traf⭑·i} : mi vol⭑·is li·n
bat⭑·i, sed⭑ li for·kur⭑·is de⭑ mi ; rigard⭑·u, kiel⭑ la⭑ agl⭑·o bat⭑·as
(aer⭑·on) [per⭑] la⭑ flug⭑·il·oj ; kial⭑ vi bat⭑·as vi⭑·an proksim⭑·ul·on ? unu⭑
bat⭑·os la⭑ ali⭑·an per⭑ ŝton⭑·o ; bat⭑·ant·e la⭑ tabl⭑·on per⭑ la⭑ pugn⭑·o ;
soldat⭑·oj, blov⭑·is trumpet⭑·ojn kaj⭑ bat⭑·is tambur⭑·ojn ; jen⭑ muzik⭑·o!
kri⭑·is , klak³-bat⭑·ant·e la⭑ man⭑·ojn (vd {mank⭑-lak⭑·i} ) ; la⭑ akv⭑·o
muĝ⭑·is, bol⭑·is kaj⭑ bat⭑·is la⭑ bord⭑·ojn ; pli⭑ kaj⭑ pli⭑ proksim⭑·e bat⭑·is
la⭑ rem⭑·il·oj ; vi dev⭑·as nur⭑ bon⭑·e prepar⭑·i mi⭑·an lit⭑·on kaj⭑ bat⭑·i tiel⭑
la⭑ plum⭑-kovr⭑·il·on, ke⭑ la⭑ plum⭑·oj flug⭑·u ; bat⭑·u iom⭑ la⭑ neĝ⭑·on el⭑ mi⭑·a
pelt⭑·o ; kri⭑·u al⭑ la⭑ tut⭑·a popol⭑·o, bat⭑·u la⭑ sonor⭑·il·ojn ; de⭑ koler⭑·o
li bat⭑·as per⭑ la⭑ pied⭑·oj la⭑ plank⭑·on ; horloĝ⭑·oj bat⭑·as tik, tak ; la⭑
doktor⭑·o […] aŭskult⭑·is la⭑ kant⭑·on, bat⭑·is la⭑ takt¹·on al⭑ ĝi sur⭑ si⭑·a
genu⭑·o per⭑ la⭑ leter⭑·o ; vi⭑·a patr⭑·o […] bat⭑·us si·n en⭑ la⭑ brust⭑·on kaj⭑
ĝem⭑·us: Di⭑·o indulg⭑·u mi·n pek⭑·ul·on ! viv⭑·o glat⭑·e ne⭑ flu⭑·as, ĉiam⭑ bat⭑·as
kaj⭑ sku⭑·as ; alt⭑·an arb⭑·on bat⭑·as la⭑ fulm⭑·o ; voj⭑·on bat⭑·it·an herb⭑·o ne⭑
kovr⭑·as . {frap⭑·i}
2.
(ntr)
Est⭑·i fort⭑·e kaj⭑ ripet⭑·e mov⭑·at·a: ŝajn⭑·as al⭑ mi, ke⭑ nun⭑ bat⭑·as (est⭑·is
anonc⭑·it·a per⭑ bat⭑-son⭑·o) li⭑·a nigr⭑·a hor⭑·o ; la⭑ kor⭑·o de⭑
komenc⭑·is viv⭑·eg·e bat⭑·i ; la⭑ infan⭑·a kor⭑·et·o bat⭑·ad·is per⭑ fort⭑·o spasm²·a
.
3.
(tr)
Pun⭑-bat⭑·i, pun⭑-frap⭑·i, mort⭑·ig·i: Mi bat⭑·os Egipt⁽⁺⁾·uj·on per⭑ ĉiu·j Mi⭑·aj
mirakl¹·oj ; embusk⭑·ul·oj en·ir⭑·is kaj⭑ bat⭑·is la⭑ tut⭑·an urb⭑·on per⭑ glav⭑·o
; la⭑ Benjamen⁽⁺⁾·id·oj bat⭑·is en⭑ tiu tag⭑·o el⭑ la⭑ Izrael⭑-id⭑·oj du⭑×dek⭑ du⭑
mil⭑ hom⭑·ojn sur⭑ la⭑ ter⭑·on ; Mi bat⭑·os ĉiu·n unu⭑·e~nask⭑·it·on en⭑ la⭑ land⭑·o
Egipt⁽⁺⁾·a . {plag⁴·i} , {frap⭑·i^5}
bat⭑
(son⭑-imit⭑·o)
{Son⭑·o} de⭑ bat⭑·o, de⭑ io subit⭑·e traf⭑·ant·a io·n; {bac⁽⁺⁾} , {frap⭑} : aŭ⭑
ĉu⭑ ven⭑·as, sur⭑ aer⭑·o, ripet⭑·at·a frap⭑·o? / puls¹·o-frap⭑·o-puls¹·o-frap⭑·o-
bat⭑·' bat⭑·' bat⭑·' .
bat⭑·o
1.
Ag⭑·o de⭑ bat⭑·ant·o aŭ⭑ rezult²·o de⭑ la⭑ ag⭑·o: ricev⭑·i bat⭑·ojn ; don⭑·i al⭑ iu
la⭑ bat⭑·on de⭑ mort⭑·o.
2.
Subit⭑·a kaj⭑ fort⭑·a ag⭑·o, kiu mal·util⭑·as aŭ⭑ dolor⭑·as al⭑ iu, difekt⭑·as
aŭ⭑ ruin⭑·ig·as io·n: ambaŭ⭑ eĉ⭑ konsci⭑·is pri⭑ sent⭑·o de⭑ feliĉ⭑·o pro⭑ am⭑·o
profund⭑·ig·it·a, per⭑ ĉi⭑ tiu·j {sort⭑·o-bat⭑·oj} .
Rim.: Antikv⭑·a mezur⭑-unu⭑·o ankaŭ⭑ nom⭑·iĝ·as {bat'o} .
bat⭑·ad·o
Ag⭑·o bat⭑·i ripet⭑·e: la⭑ inter·bat⭑·ad·o long⭑·e daŭr⭑·is; bat⭑·ad·o de⭑ tapiŝ⭑·o;
bat⭑·ad·o de⭑ lakt⭑·o produkt⭑·as buter⭑·on .
bat⭑·il·o
Objekt⭑·o uz⭑·at·a por⭑ bat⭑·i.
a)
Pec⭑·o de⭑ maŝin⭑·o, kiu bat⭑·as: tru⭑-kart⭑·o jam⭑ est⭑·is kon⭑·at·a de⭑
aŭtomat¹·aj muzik⭑·il·oj, sed⭑ tie tem⭑·as normal¹·e nur⭑ pri⭑ la⭑
simpl⭑·a manipul²·ad·o de⭑ valv⁽⁺⁾·o aŭ⭑ bat⭑·il·o .
b)
Il⭑·o per⭑ kiu oni bat⭑·as pilk⭑·on aŭ⭑ ali⭑·an cel⭑·aĵ·on: per⭑ la⭑
bat⭑·il·o li aŭ⭑ ŝi bat⭑·as la⭑ pilk⭑·on, ĝi dev⭑·as flug⭑·i super⭑ la⭑
ret⭑·o . {klab⁽⁺⁾·o^1.b} , {raked⁹·o}
debat²·i, for·bat⭑·i
(tr)
Per⭑ bat⭑·o fal⭑·ig·i, ŝov⭑·i, mov⭑·i for⭑ de⭑ la⭑ normal¹·a lok⭑·o, de⭑ adopt¹·it·a
kurs¹·o aŭ⭑ voj⭑·o ktp: debat²·i la⭑ kap⭑·ojn al⭑ papav⭑·oj; kiam⭑ vi debat²·os
la⭑ frukt⭑·ojn de⭑ vi⭑·a oliv⭑-arb⭑·o, ne⭑ debat²·u ĝis⭑ fin⭑·o: io rest⭑·u por⭑ la⭑
fremd⭑·ul·o ; nenia·j mok⭑·oj nek⭑ atak⭑·oj ni·n debat²·os de⭑ la⭑ voj⭑·o .
{debat²·i}
dis·bat⭑·i
(tr)
1.
Bat⭑·i por⭑ dis·ig⭑·i: dis·bat⭑·i mur⭑·on; el⭑ la⭑ ter⭑·o dis·bat⭑·it·a de⭑ la⭑
pied⭑·oj far⭑·iĝ·is marĉ⭑·o ; li re·ven⭑·is dis·bat⭑·it·a ne⭑ nur⭑ korp⭑·e sed⭑
ankaŭ⭑ anim⭑·e; ĉiu·j li⭑·aj rev⭑·oj est⭑·is krud⭑·e dis·bat⭑·it·aj; li⭑·a spirit⭑·o
est⭑·is dis·bat⭑·it·a per⭑ kontraŭ⭑·aj pasi⭑·oj.
2.
Komplet²·e, definitiv¹·e {venk⭑·i^1} : La⭑ krakov⁽⁺⁾·a ribel⭑·o est⭑·is
dis·bat⭑·it·a komenc⭑·e de⭑ mart⁽⁺⁾·o 1846 ; oni rajt⭑·as re·bat⭑·i kaj⭑ dis·bat⭑·i
la⭑ ide⭑·ojn kaj⭑ argument⭑·ojn de⭑ la⭑ aŭtor⭑·o ; jen⭑ kurioz¹·aĵ·o: li
ĝis·fund⭑·e dis·bat⭑·is ĉiu·jn kvin⭑ pruv⭑·ojn — kaj⭑ post⭑·e … konstru⭑·is
si⭑·an propr⭑·an, ses⭑·an pruv⭑·on! .
el·bat⭑·i
(tr)
El·ig⭑·i bat⭑·ant·e: per⭑ baston⭑·o oni el·bat⭑·as nigel⁽⁺⁾·on ; se⭑ li el·bat⭑·os
dent⭑·on de⭑ si⭑·a sklav⭑·o, li for·liber⭑·ig·u tiu·n kompens¹·e pro⭑ la⭑ dent⭑·o
; [li hav⭑·is] fajr⭑-er⭑·ant·ajn okul⭑·ojn, kiel⭑ se⭑ oni el·bat⭑·ad·us el⭑ ili
fajr⭑·on ; el·bat⭑·is la⭑ botel⭑·et·on el⭑ ŝi⭑·aj man⭑·oj ; oni
el·bat⭑·as kojn⭑·on per⭑ kojn⭑·o . {kojn⭑·o}
en·bat⭑·i
(tr)
1.
Pen⭑·e klopod⭑·i por⭑ en·ig⭑·i: knab⭑·o [pren⭑·is] la⭑ turb³·on […] kaj⭑ en·bat⭑·is
en⭑ la⭑ mez⭑·on latun¹·an najl⭑·on ; ĉeval⭑·oj en·bat⭑·is huf⭑·ojn en⭑ la⭑
grund⁴·on ; mal·pur⭑·aj mal·sek⭑·aĵ·oj […] si·n kolekt⭑·is en⭑ la⭑ en·bat⭑·aĵ·oj
de⭑ pied⭑·oj […] kaj⭑ huf⭑·oj .
2.
Pen⭑·e memor⭑·ig·i: li dev⭑·is el·lern⭑·i parker⭑·e ĉiu·jn urb⭑·ojn en⭑ la⭑
provinc⭑·o Zeland¹⁰·o kaj⭑ en·bat⭑·i en⭑ si⭑·an memor⭑·on ili⭑·ajn
rimark⭑·ind·aĵ·ojn ; mal·facil⭑·an problem¹·on vi en·bat⭑·is en⭑ mi⭑·an kap⭑·on ;
en·bat⭑·i al⭑ si en⭑ la⭑ kap⭑·on (io·n por⭑ nepr⭑·e memor⭑·i) .
inter·bat⭑·iĝ·o
Reciprok⭑·a bat⭑·ad·o: inter·bat⭑·iĝ·o sur⭑ publik⭑·a voj⭑·o est⭑·as, laŭ⭑
vid⭑-punkt⭑·o de⭑ la⭑ leĝ⭑·o, tre⭑ grav⭑·a afer⭑·o .
kun·bat⭑·i
(tr)
Inter·frap⭑·i: vi nenio·n pov⭑·as far⭑·i krom⭑ kun·bat⭑·i la⭑ dent⭑·ojn .
re·bat⭑·i
(x)
1.
{Reciprok⭑·i} ricev⭑·it·an bat⭑·on: aŭd⭑·iĝ·is nun⭑ la⭑ frap⭑-bru⭑·o de⭑
martel⭑·oj, kies⭑ eĥ⭑·oj re·bat⭑·is si·n de⭑ la⭑ pli⭑ alt⭑·aj [mur⭑·oj] ;
2.
Bat⭑·e {re·puŝ⭑·i} , si·n defend⭑·i: la⭑ lanc¹·o ne⭑ mal·util⭑·os tiu·n, kiu
sci⭑·as ĝi·n re·bat⭑·i ; ŝtel⭑·ist·oj! […] re·bat⭑·u ili·n, kamarad⭑·o !
3.
{Kontraŭ·parol⭑·i} , kontraŭ·argument⭑·i: ŝi trov⭑·is neniu·n argument⭑·on
kapabl⭑·an re·bat⭑·i la⭑ rezon¹·ojn de⭑ ŝi⭑·a amik⭑-in⭑·o ; tio est⭑·is nepr⭑·e
neces⭑·a, re·bat⭑·is la⭑ […] doktor⭑·o .
tra·bat⭑·ebl·a
Kiu·n oni pov⭑·as tra·bat⭑·i, renvers⭑·i, trans·pas⭑·i: ĉu⭑ la⭑ mur⭑·o est⭑·as
per⭑ la⭑ frunt⭑·o tra·bat⭑·ebl·a ? unu⭑·a proced³·o de⭑ ek·kon⭑·o apart⭑·ig·as ni·n
unu⭑ de⭑ ali⭑·a per⭑ ne⭑ tra·bat⭑·ebl·a mur⭑·o, ali⭑·a for·ig⭑·as la⭑ mur⭑·on .
{romp⭑·ebl·a}
tra·bat⭑·i
(tr)
1.
Bat⭑·i tra⭑ io: la⭑ per·for·tul⭑·o tra·bat⭑·is mi⭑·an flank⭑·on per⭑ tranĉ⭑·il·o .
2.
(al⭑ si) Pen⭑·e liber⭑·ig·i voj⭑·on antaŭ⭑ si per⭑ ĉia neces⭑·a rimed⭑·o kaj⭑
fort⭑·o: li pren⭑·is kun⭑ si sep⭑×cent⭑ vir⭑·ojn kun⭑ el·tir⭑·it·aj glav⭑·oj, por⭑
tra·bat⭑·i si·n al⭑ la⭑ reĝ⭑·o ; tra·bat⭑·u al⭑ vi apertur⁶·on en⭑ la⭑ mur⭑·o kaj⭑
el·ir⭑·u tra⭑ ĝi ; kiam⭑ vi trov⭑·is, ke⭑ mi est⭑·as sufiĉ⭑·e matur⭑·a, por⭑
mi·n mem⭑ tra·bat⭑·i tra⭑ la⭑ mond⭑·o, mi komenc⭑·is propr⭑·an voj⭑·on ;
tra·bat⭑·i al⭑ si voj⭑·on de⭑ labor⭑·o, akir⭑·i sen·de·pend⭑·an viv⭑·on kaj⭑
respekt⭑·at·an situaci⭑·on ; spes⁽⁺⁾-mil⭑·o voj⭑·on tra·bat⭑·as .
huf⭑·o-bat⭑·i, huf⭑-bat⭑·i
Fort⭑·e bat⭑·i per⭑ huf⭑·o: vilaĝ⭑·an·oj […] prov⭑·is tra·tir⭑·i [la⭑ blank⭑·an
ĉeval⭑·in·on] per⭑ fort⭑·o, sed⭑ tio ig⭑·is ŝi·n baŭm⁽⁺⁾·i kaj⭑ huf⭑-bat⭑·i ; se⭑
pob⁽⁺⁾·e huf⭑·o-bat⭑·as, oni sur·plank⭑·iĝ·as […] sur⭑ la⭑
antaŭ·ferdek⭑·on . {klak³·i^1} , {stamf⁽⁺⁾·i}
korb⭑·at·o
Period¹·a kun·tir⭑·iĝ·o de⭑ la⭑ kor⭑·o, kies⭑ ritm¹·o rapid⭑·iĝ·as pro⭑ emoci³·o,
pro⭑ intens⁴·a korp⭑·a ag⭑·ad·o, kaj⭑ mal·rapid⭑·iĝ·as en⭑ trankvil⭑·a stat⭑·o: la⭑
furioz⭑·aj korb⭑·at·oj mild²·iĝ·is grad⭑·e .
korn⭑·o-bat⭑·i
(tr)
Vund⭑·i per⭑ bat⭑·o de⭑ korn⭑·o: se⭑ bov⭑·o korn⭑·o-bat⭑·os vir⭑·on [...], tiam⭑
oni ŝton⭑+mort⭑·ig·u la⭑ bov⭑·on ; li korn⭑·o-bat⭑·os ĉiu·jn popol⭑·ojn kun⭑·e ĝis⭑
la⭑ rand⭑·oj de⭑ la⭑ ter⭑·o .
lav⭑-bat⭑·il·o
Ĝeneral¹·e lign⭑·a, plat⭑·a bat⭑·il·o kun⭑ ten⭑·il·o, uz⭑·at·a en⭑ per·man⭑·a lav⭑·ad·o
de⭑ tuk⭑·oj: li pas⭑·ig·is si⭑·ajn mal·jun⭑·ajn tag⭑·ojn en⭑ la⭑ dom⭑·o
, ĉarpent⭑·ant·e […] lav⭑-bat⭑·il·ojn kaj⭑ ali⭑·ajn aĵ⭑·ojn bezon⭑·at·ajn por⭑ la⭑
mastr⭑·um·ad·o .
mort⭑-bat⭑·i
(tr)
Ĝis·mort⭑·e bat⭑·i: mi⭑·a sinjor⭑·o vol⭑·is mi·n mort⭑-bat⭑·i ; ili li·n mort⭑-bat⭑·u
per⭑ baston⭑·oj, kaj⭑ mi ili·n pag⭑·os .
pied⭑-bat⭑·i
(tr)
{Bat⭑·i} per⭑ pied⭑-puŝ⭑·o: pied⭑-bat⭑·i kontraŭ⭑ la⭑ pik⭑·il·oj ; oh⁽⁺⁾, se⭑ la⭑
patr⭑·o don⭑·us al⭑ mi almenaŭ⭑ du⭑·on·on de⭑ la⭑ arme¹·o, […] murmur⭑·et·is la⭑
princ⭑·o, pied⭑-bat⭑·ant·e la⭑ ter⭑·on ; vigl⭑·e respond⭑·is dek⭑-tri⭑-jar⭑·a knab⭑·o,
pied⭑-bat⭑·ant·e (kp {frap⭑·i} , {paf⭑·i} , {ŝot⁽⁺⁾·i} ) la⭑ pilk⭑·on ; mi ĝi·n
kon⭑·as, tia·n am⭑·on, […] ĝi hav⭑·ig·is al⭑ mi nur⭑ unu⭑ kis⭑·on kaj⭑ du⭑×dek⭑
pied⭑-bat⭑·ojn sur⭑ la⭑ post·aĵ⭑·on ; mi pied⭑-bat⭑·is li·n en⭑ la⭑ stomak⭑·on .
polm⁽⁺⁾+flank⭑·a bat⭑·o
Bat⭑·o de⭑ la⭑ prefer⭑·at·a flank⭑·o.
sort⭑·o-bat⭑·o, bat⭑·o de⭑ l'⭑ sort⭑·o
Ne·atend⭑·it·a, drast⁹·a mal·feliĉ⭑·aĵ·o: ni·n ne⭑ tim⭑·ig·as […] bat⭑·oj de⭑ l'⭑
sort⭑·o, nek⭑ mok⭑·oj de⭑ l'⭑ hom⭑·oj ; la⭑ sol⭑·a fil⭑·o […] mort⭑·is […] ĝi
est⭑·is pez⭑·a bat⭑·o de⭑ la⭑ sort⭑·o ; kiom⭑ da⭑ mizer⭑·oj, sort⭑·o-bat⭑·oj kaj⭑
mal·sukces⭑·oj dev⭑·as el·ten⭑·i nask⭑·it·o ! „ho⭑“ oft⭑·e sign⭑·as plend⭑·an
stat⭑·on, de⭑ l'⭑ sort⭑·o mal·facil⭑·an bat⭑·on ; ŝi sent⭑·is si·n mal·fort⭑·a
kvazaŭ⭑ post⭑ subit⭑·a sort⭑·o-bat⭑·o .
sven⭑-bat⭑·i
(tr)
Bat⭑·i tiom⭑ aŭ⭑ tiel⭑, ke⭑ la⭑ traf⭑·it·o {sven⭑·as} : ili sovaĝ⭑·e tord⭑·is
mi⭑·an brak⭑·on, el·pel⭑·is mi·n kaj⭑ ekster⭑·e sven⭑-bat⭑·is mi·n .
vang⭑·o-bat⭑·o
Bat⭑·o sur⭑ la⭑ vang⭑·o; {vang⭑·o-frap⭑·o} : trem⭑·as la⭑ man⭑·oj, kiam⭑ mi
ricev⭑·as tiu·jn mizer⭑·ajn kolor⭑·ig·it·ajn pec⭑·ojn da⭑ paper⭑·o, sen·kor⭑·ajn
kaj⭑ ofend⭑·ajn, kiel⭑ vang⭑-bat⭑·o ; kiom⭑ el⭑ tiu·j infan⭑·oj oni premi⭑·as
pro⭑ tio per⭑ vang⭑·o-bat⭑·oj? ;
venk⭑·o-bat⭑·i
(tr)
Venk⭑·i en⭑ batal⭑·o: venk⭑·o-bat⭑·is la⭑ tut⭑·an land⭑·on ; la⭑
mal·amik⭑·o, kiu·n ni dev⭑·as venk⭑·o-bat⭑·i, est⭑·as la⭑ mal·bon⭑·a kolesterol⁽⁺⁾·o
(LDL) .
[artikol⭑-versi⁹·o: 1.155 2023/12/12 19:23:56 ]
__________________________________________________________________