vidu ankaŭ la klarigojn
baz¹·/·o
baz¹·o
1.
Mal·supr⭑·a sub·port⭑·ant·a part⭑·o de⭑ {objekt⭑·o} : baz¹·o de⭑ tur⭑·o, de⭑ vaz⭑·o,
de⭑ statu¹·o, de⭑ mont⭑·o, de⭑ veget⭑·aĵ·o; dekliv⭑·o, ĉe⭑ kies⭑ baz¹·o bru⭑·e
flu⭑·is torent¹·o ; ili star⭑·iĝ·is antaŭ⭑ la⭑ baz¹·o de⭑ la⭑ mont⭑·o ; ĉiu·j
kolon⭑·oj [hav⭑·u] baz¹·ojn el⭑ kupr⭑·o ; arĝent⭑·ajn baz¹·ojn li far⭑·is sub⭑
la⭑ du⭑×dek⭑ tabul⭑·oj ; ĉe⭑ la⭑ baz¹·o de⭑ la⭑ alt⭑·aĵ·o, sub⭑ la⭑ ŝirm⭑·o de⭑
alt⭑·aj arb⭑·oj, star⭑·is mal·grand⭑·a dom⭑·o ; el⭑ mal·nov⭑·a baz¹·o plant⭑-id⭑·oj
nov⭑·aj ĉarm⭑·e kresk⭑·is supr⭑·en . {fond⭑·o} , {fund⭑·o} , {fundament⭑·o} ,
{grund⁴·o} , {pied⭑·o^3} {piedestal⭑·o} , {sokl²·o}
2.
Spirit⭑·a {fundament⭑·o} de⭑ io; io, sur⭑ kiu est⭑·as konstru⭑·it·a verk⭑·o,
argument⭑·ad·o, organiz¹·o ktp: just⭑·ec·o est⭑·u la⭑ baz¹·o de⭑ soci³·o; […] uz⭑·is la⭑ filozofi¹·on de⭑ Kanti⁽⁺⁾·o kiel⭑ baz¹·on por⭑ Analiz¹·a
Psikologi²·o ; ne⭑ ekzist⭑·as […] fakt¹·o sen⭑ baz¹·o ; tiu part⭑·o […] en⭑
la⭑ dir⭑·it·a verk⭑·o est⭑·as pren⭑·it·a kiel⭑ baz¹·o ; rakont⭑·it·aj fakt¹·oj –
oni sci⭑·as neniam⭑, kio·n oni al·don⭑·is kaj⭑ de·pren⭑·is – ne⭑ prezent⭑·as
sufiĉ⭑·an baz¹·on por⭑ sen·erar⭑·aj konklud⭑·oj ; hom⭑·oj ĉiu+gent⭑·aj frat⭑·e
kun·viv⭑·ant·aj sur⭑ neŭtral²·a baz¹·o ; konstant⭑·a komunik⭑·iĝ·ad·o ili·n
eduk⭑·os sur⭑ la⭑ baz¹·o de⭑ neŭtral²·a lingv⭑·o, neŭtral²·aj mor⭑·oj kaj⭑
princip⭑·oj religi⭑·aj ; „unu⭑·ec·o inter⭑ la⭑ esperant⭑·ist·oj“ […] ŝajn⭑·as
al⭑ mi ebl⭑·a nur⭑ sur⭑ la⭑ baz¹·o de⭑ la⭑ Bulonj⭑·a Deklaraci³·o ; vir⭑·in·o
pov⭑·as tiom⭑·e perd⭑·i la⭑ moral¹·an baz¹·on, ke⭑ ŝi prefer⭑·u la⭑ korp⭑·ajn
instinkt¹·ojn al⭑ la⭑ anim⭑·aj cel⭑·oj ; mi ne⭑ pov⭑·as kompren⭑·i ĝis⭑
hodiaŭ⭑, sur⭑ kiu baz¹·o ili tamen⭑ pov⭑·as diskut¹·i pri⭑ ĝi dum⭑ tag⭑·oj .
{esenc⭑·o} , {fund⭑·o} , {kern⭑·o} , {kvintesenc¹·o}
3.
Fortik⭑·ig·it·a lok⭑·o uz⭑·at·a kiel⭑ operaci¹·a {centr⭑·o} en⭑ iu region⭑·o: tie
[…] la⭑ uson⁹·aj trup¹·oj hav⭑·as si⭑·an baz¹·on ; ne⭑ mult⭑·aj ĉukĉ⁽⁺⁾·oj loĝ⭑·is
en⭑ la⭑ baz¹·o mem⭑ aŭ⭑ apud⭑·e, sed⭑ ili oft⭑·e ven⭑·is tie·n jen⭑ al⭑ la⭑
baz¹-mal·san⭑·ul·ej·o, jen⭑ por⭑ io·n aĉet⭑·i . {fortik⭑·aĵ·o}
4.
{Kombin⭑·aĵ·o} , kiu nask⭑·as sal⭑·on per⭑ kombin⭑·iĝ·ad·o kun⭑ acid⭑·o:
molekul¹·oj po⭑ unu⭑ de⭑ riboz⁽⁺⁾·o, de⭑ organik⁹·a baz¹·o kaj⭑ de⭑ fosfat⁽⁺⁾·a
acid⭑·o kombin⭑·iĝ·as kemi⁸·e por⭑ far⭑·i tiel⭑ nom⭑·at·an nukleotid⁽⁺⁾·on ;
ekzist⭑·as kvin⭑ nitrogen⁽⁺⁾·aj baz¹·oj: adenin⁽⁺⁾·o, guanin⁽⁺⁾·o, timin⁽⁺⁾·o,
citozin⁽⁺⁾·o kaj⭑ uracil⁽⁺⁾·o .
5.
a)
(de⭑ pozici¹·a {nombr⭑·o-sistem⭑·o} ) Nombr⭑·o de⭑ ebl⭑·aj valor⭑·oj por⭑
ĉiu {cifer⭑·o} , uz⭑·at·a en⭑ prezent⭑·ad·o de⭑ nombr⭑·o: la⭑ baz¹·o de⭑
ni⭑·a kutim⭑·a nombr⭑·o-sistem⭑·o est⭑·as (la⭑ cifer⭑·oj al·pren⭑·as
unu⭑ el⭑ la⭑ dek⭑ valor⭑·oj de⭑ ĝis⭑ ); la⭑ komputik⁽⁺⁾·ist·oj
uz⭑·as la⭑ nombr⭑·o-sistem⭑·ojn kun⭑ la⭑ baz¹·oj , ,
(du⭑·um·an, ok⭑·um·an kaj⭑ dek⭑+ses⭑·um·an nombr⭑·o-sistem⭑·ojn). {-um.}
b)
(de⭑ {logaritm²·o} aŭ⭑ {eksponencial⁽⁺⁾·o} ) La⭑ nombr⭑·o, kies⭑
logaritm²·o egal⭑·as , aŭ⭑ la⭑ bild¹·o de⭑ per⭑
eksponencial⁽⁺⁾·o: la⭑ nombr⭑·o , baz¹·o de⭑ natur⭑·aj logaritm²·oj
. {-um.}
c)
(de⭑ {geometri¹·a figur⭑·o} ) Konvenci²·e elekt⭑·it·a {later⁴·o} aŭ⭑
{fac⁸·o} , kiu lim⭑·as la⭑ figur⭑·on; la⭑ long⭑·o de⭑ tia later⁴·o aŭ⭑
la⭑ are⁹·o de⭑ tia fac⁸·o: ĉi⭑ tiu tri⭑-angul⭑·o, nom⭑·at·a Delt⁹·a de⭑
Nil⁽⁺⁾·o, hav⭑·as kiel⭑ baz¹·on la⭑ bord⭑·on de⭑ Mediterane⁸·o ; baz¹·o de⭑
{tri⭑-angul⭑·o} , {piramid¹·o} , {cilindr¹·o} , {konus⭑·o} ; baz¹·oj
de⭑ {prism¹·o} (ĉiu el⭑ ĝi⭑·aj du⭑ paralel⭑·aj kaj⭑ sam⭑+are⁹·aj fac⁸·oj);
are⁹·o de⭑ {paralelogram²·o} egal⭑·as al⭑ la⭑ produt⁽⁺⁾·o de⭑ unu⭑ ĝi⭑·a
baz¹·o per⭑ la⭑ respond⭑·a {alt⭑·o} .
d)
(de⭑ {modul¹·o} aŭ⭑ {vektor⁽⁺⁾·a spac⭑·o} ) {Liber⭑·a} sub·ar⭑·o, kiu
{nask⭑·as} la⭑ tut⭑·an spac⭑·on: se⭑ vektor⁽⁺⁾·a spac⭑·o hav⭑·as fini⁽⁺⁾·an
baz¹·on, ĉiu·j ĝi⭑·aj baz¹·oj hav⭑·as samtiom da⭑ element¹·oj; se⭑
nask⭑·ant·a sub·ar⭑·o de⭑ vektor⁽⁺⁾·a spac⭑·o inkluziv²·as liber⭑·an
sub·ar⭑·on , ekzist⭑·as baz¹·o inkluziv²·ant·a kaj⭑
inkluzivata de⭑ ; baz¹-vektor⁽⁺⁾·o (ĉiu element¹·o de⭑ la⭑ baz¹·o).
Rim.: Kelk⭑·aj aŭtor⭑·oj prefer⭑·as difin⭑·i baz¹·on kiel⭑ {famili⭑·on}
. Tio font⭑·as el⭑ la⭑ fakt¹·o, ke⭑ por⭑ kelk⭑·aj aplik³·oj est⭑·as
oportun⭑·e uz⭑·i indic⁽⁺⁾·an skrib⭑·aĵ·on de⭑ la⭑ tip¹·o
kaj⭑ tio ebl⭑·ig·as ord⭑·ig·i la⭑ baz¹-vektor⁽⁺⁾·ojn.
{dimensi⁴·o} , {ort⁸·a} , {unu⭑+norm²·a} .
e)
(de⭑ {topologi⁽⁺⁾·o} ) Tia sub·ar⭑·o de⭑ , ke⭑ ĉiu element¹·o
de⭑ est⭑·as kun·aĵ⭑·o de⭑ element¹·oj el⭑ la⭑ baz¹·o: en⭑ {metrik²·a
spac⭑·o} , la⭑ ar⭑·o da⭑ ĉiu·j mal·ferm⭑·it·aj {glob⭑·oj} est⭑·as baz¹·o.
baz¹·a
1.
Rilat⭑·a al⭑ baz¹·o: la⭑ baz¹·a tavol⭑·o de⭑ epiderm¹·o ; en⭑ la⭑ baz¹·a
komun⭑+manĝ⭑·ej·o ili star⭑·ad·is kontraŭ⭑ ni kaj⭑ fiks¹·e rigard⭑·ant·e ni⭑·ajn
buŝ⭑·ojn . {fund⭑·a^1} , {fundament⭑·a^1} , {mal·supr⭑·a}
2.
Kiu konsist⭑·ig·as baz¹·on, unu⭑·an ŝtup⭑·on, kiu est⭑·as {element¹·a} : la⭑
baz¹·aj princip⭑·oj de⭑ la⭑ lingv⭑·o ; la⭑ gramatik⭑·o konsist⭑·as el⭑ 16
mal·long⭑·aj baz¹·aj regul⭑·oj ; baz¹·aj motiv¹·oj ; li⭑·a baz¹·a tez⭑·o son⭑·is
jen⭑·e […] ; la⭑ anim⭑·o est⭑·as la⭑ baz¹·a kaŭz⭑·o de⭑ la⭑ sen·ĉes⭑·a rab⭑·ad·o kaj⭑
batal⭑·o . {esenc⭑·a} , {fundament⭑·a^2} , {kern⭑·a} , {origin¹·a} ,
{radik⭑·a^2}
baz¹·i, sur·baz¹·ig·i
(tr)
{Apog⭑·i} sur⭑, fundament⭑·i sur⭑, don⭑·i kiel⭑ baz¹·on al⭑ io: ŝi ek·vid⭑·is
grand⭑·eg·an, sur⭑ dik⭑·a nuk⭑·o baz¹·it·an kap⭑·on ; grek⁸·aj astronom¹·oj ne⭑
sukces⭑·is inter·akord¹·ig·i lun⭑·--baz¹·it·an kaj⭑ sun⭑·--baz¹·it·an kalendar¹·ojn ;
mi⭑·a sci⭑·o est⭑·as baz¹·it·a sur⭑ mi⭑·a propr⭑·a pens⭑·ad·o ; la⭑ tut⭑·a esenc⭑·o de⭑
lingv⭑·o est⭑·as baz¹·it·a antaŭ⭑ ĉio sur⭑ inter·konsent⭑·o ; religi⭑·a
ŝovinism¹·o […] baz¹·it·a sur⭑ mal·ver⭑·o ; la⭑ religi⭑·oj si·n baz¹·as sur⭑
fabel⭑·oj por·infan⭑·aj ; la⭑ mond⭑·o baz¹·as si·n sur⭑ tromp⭑·o, kaj⭑ la⭑ viv⭑·o
est⭑·as iluzi¹·o ; ili ne⭑ kon⭑·as la⭑ ord⭑·on, do⭑ mi baz¹·is sur⭑ tio mi⭑·ajn
kalkul⭑·ojn, kaj⭑ mi ne⭑ erar⭑·is ; por⭑ ili la⭑ tut⭑·a viv⭑·o est⭑·as baz¹·it·a
sur⭑ la⭑ mon⭑·a profit⭑·o . {fond⭑·i} , {star⭑·ig·i^3}
baz¹·iĝ·i
(ntr)
Hav⭑·i kiel⭑ baz¹·on: vi⭑·aj suspekt⭑·oj baz¹·iĝ·as sur⭑ la⭑ dir⭑·aĵ·oj de⭑ vir⭑·o
kun⭑ mal·preciz⭑·a memor⭑·o ; la⭑ german⭑·a el·don⭑·o el⭑ la⭑ jar⭑·o 1926
baz¹·iĝ·as sur⭑ tiu tekst⭑·o ; ankaŭ⭑ atent⭑·ig·is, ke⭑ la⭑
pri·lingv⭑·aj esplor⭑·oj kaj⭑ teori⭑·aj konklud⭑·oj dev⭑·us baz¹·iĝ·i sur⭑ la⭑
fakt¹·oj ; la⭑ rus⭑·a lingv⭑·o baz¹·iĝ·as sur⭑ la⭑ dialekt¹·o de⭑ Moskv⁽⁺⁾·o ; tia
akompan⭑·o baz¹·iĝ·as ne⭑ nur⭑ sur⭑ simpati¹·o, mult⭑·e pli⭑ sur⭑ atend⭑·ebl·aj
karamel²·oj […] en⭑ la⭑ butik⭑·o . la⭑ ŝogrena alfabet⭑·o baz¹·iĝ·is sur⭑ la⭑
ciril⁽⁺⁾·a, sed⭑ en·hav⭑·is plur⁴·ajn special⭑·ajn simbol¹·ojn . {apog⭑·iĝ·i}
sen·baz¹·a
Al⭑ kiu mank⭑·as baz¹·o, fundament⭑·o, prav⭑·ig·o: li sent⭑·is, ke⭑ li⭑·a
opini⭑·o est⭑·is antaŭ·juĝ⭑·o kaj⭑ ke⭑ li⭑·a mal·amik⭑·ec·o est⭑·is sen·baz¹·a ;
piramid¹·o de⭑ kulp⭑·ig·oj […] sen·baz¹·aj ; vi ne⭑ plu⭑ hav⭑·os sen·baz¹·ajn
vizi⁶·ojn kaj⭑ ne⭑ far⭑·os antaŭ·dir⭑·ojn ; sub⭑ influ⭑·o de⭑ sen·baz¹·aj kred⭑·oj
. {aer⭑·a} , {ne·prav⭑·ig·it·a} , {ne·serioz⭑·a} , {sen·fond⭑·a} , {sen·kaŭz⭑·a}
sur·baz¹·e de⭑, baz¹·e de⭑
(prepozici⭑·aĵ·o)
{Laŭ⭑^4} , uz⭑·ant·e kiel⭑ baz¹·on, kiel⭑ model⭑·on: vi hav⭑·as et⭑·an
ter⭑-pec⭑·on kaj⭑ vi vol⭑·as hav⭑·i prunt⭑·on baz¹·e de⭑ tiu, vi dezir⭑·as
hipotek¹·on ; sur·baz¹·e de⭑ tiu ĉi⭑ dokument⭑·o, oni pov⭑·us […] el·verk⭑·i
specif⁹·ajn plan⭑·ojn ; la⭑ merit⭑-plen⭑·a lingv⭑·ist·o far⭑·is mult⭑·ajn ver⭑·e
scienc⭑·ajn konklud⭑·ojn sur·baz¹·e de⭑ objektiv²·e esplor⭑·it·aj fakt¹·oj ;
cert⭑·e trov⭑·iĝ·is, baz¹·e de⭑ tiu re·ag⭑·o, ia⭑ ge·edz⭑·a konflikt²·o . {fund⭑·e
de⭑}
dual⁽⁺⁾·a baz¹·o
(de⭑ baz¹·o de⭑ {vektor⁽⁺⁾·a spac⭑·o} ) Tia {baz¹·o ^5.d}
de⭑ la⭑ {dual⁽⁺⁾·o} de⭑ , ke⭑ egal⭑·as al⭑
, se⭑ , kaj⭑ al⭑ ali⭑+okaz⭑·e.
kanon¹·a baz¹·o
(de⭑ {vektor⁽⁺⁾·a spac⭑·o} ) {Baz¹·o} konsist⭑·ant·a el⭑ la⭑ opoj,
kies⭑ ĉiu·j {term⁽⁺⁾·oj} egal⭑·as al⭑ la⭑ nul⭑·o de⭑ , krom⭑ unu⭑, kiu
egal⭑·as al⭑ ĝi⭑·a unu⭑·o: la⭑ -a kompon¹·ant·o de⭑ vektor⁽⁺⁾·o laŭ⭑ la⭑
kanon¹·a baz¹·o egal⭑·as al⭑ ĝi⭑·a -a term⁽⁺⁾·o.
[artikol⭑-versi⁹·o: 1.155 2023/12/12 19:23:56 ]
__________________________________________________________________