bol⭑·/·i

bol⭑·i

   (ntr)

   1.
          (Pri⭑ flu⭑·aĵ·o) Est⭑·i en⭑ stat⭑·o de⭑ gas⭑·iĝ·o, svarm¹·a form⭑·iĝ·o de⭑ vapor⭑·aj
          vezik⭑·et·oj, krev⭑·ant·aj ĉe⭑ la⭑ supr⭑·aĵ·o: sub⭑ atmosfer¹·a prem⭑·o pur⭑·a
          akv⭑·o bol⭑·as je⭑ 100°C; li blov⭑·is sur⭑ la⭑ flam⭑·ojn kaj⭑ baldaŭ⭑ la⭑ akv⭑·o
          komenc⭑·is bol⭑·i ; (metonimi⁽⁺⁾·e) [dum⭑] la⭑ tut⭑·a tag⭑·o la⭑ pot⭑·o dev⭑·is
          bol⭑·i ; jam⭑ bol⭑·is la⭑ samovar²·o . {ŝaŭm⭑·i} , {vapor⭑·i}

   2.
          Est⭑·i en⭑ stat⭑·o de⭑ fort⭑·a mal·kviet⭑·o kaj⭑ ekscit⭑·iĝ·o: la⭑ akv⭑·o muĝ⭑·is,
          bol⭑·is kaj⭑ bat⭑·is la⭑ bord⭑·ojn ; ĉiu hom⭑·o est⭑·is por⭑ li frunt⭑·o, en⭑
          kiu io bol⭑·is ; bol⭑·is terur⭑·a tumult⭑·o ; ĉirkaŭ⭑ Babilon⁽⁺⁾·o kaj⭑ Niniv⁽⁺⁾·o
          bol⭑·as mov⭑·ad·o, kiu·n oni sent⭑·as en⭑ la⭑ tut⭑·a Mezopotami⁽⁺⁾·o ; 
          bol⭑·is de⭑ mal·pacienc⭑·o ; tia est⭑·is la⭑ batal⭑·o, kiu bol⭑·is en⭑ la⭑
          anim⭑·o de⭑ l'⭑ princ⭑·o ; li bol⭑·as pro⭑ re·ten⭑·at·a koler⭑·o ; sang⭑·o bol⭑·as,
          jun⭑·ec·o petol⭑·as . {ard³·i} , {fulm⭑·i} , {eksplod⭑·i}

   3.
          Est⭑·i tre⭑ vigl⭑·a, {fervor⭑·i} : ŝi sent⭑·is bezon⭑·on ir⭑·i, kur⭑·i, parol⭑·i,
          el·ig⭑·i la⭑ tro⭑·on da⭑ viv⭑·o, kiu bol⭑·is en⭑ ŝi ; la⭑ grand⭑·a urb⭑·o aper⭑·is
          [kiel⭑] abel⭑·uj·o, en⭑ kiu mov⭑·iĝ·is, bol⭑·is per⭑ viv⭑·o kaj⭑ pel⭑·ad·o, mult⭑·o
          da⭑ hom⭑·aj ekzist⭑·aĵ·oj ; ĉe⭑ la⭑ al·proksim⭑·iĝ·ad·o de⭑ la⭑ nov⭑·a jar⭑·o la⭑
          hom⭑·ar·o bol⭑·is de⭑ dezir⭑·oj, sent⭑·oj, esper⭑·oj ; Vi kaj⭑ ŝi ekscit⭑·e
          bol⭑·as ⫽ Kiel⭑ par⭑·' dum⭑ am⭑·--prelud¹·' ; antaŭ⭑~ne·long⭑·e ja⭑ en⭑ la⭑ vilaĝ⭑·o
          bol⭑·is la⭑ viv⭑·o – oni ĝoj⭑·is kaj⭑ trist⁽⁺⁾·is, nask⭑·iĝ·is kaj⭑ mort⭑·is,
          labor⭑·is kaj⭑ festen⭑·is . {ŝaŭm⭑·i^2}

bol⭑·o, bol⭑·ad·o

          Ag⭑·o bol⭑·i: ĉe⭑ la⭑ unu⭑·a ek·bol⭑·o sur⭑ la⭑ akv⭑·o ek·naĝ⭑·as vezik⭑·oj kiel⭑
          fi·ŝok⁹·ul·oj ; la⭑ samovar²·o […] pov⭑·as kant⭑·i nur⭑ en⭑ stat⭑·o de⭑ bol⭑·ad·o ;
          ĉu⭑ li⭑·an sankt⭑·ec·on ne⭑ mal·trankvil⭑·ig·as la⭑ bol⭑·ad·o de⭑ Asiri⁽⁺⁾·o ? kiam⭑
          vi kuir⭑·as riz⭑·on, vi re·ŝarg⭑·as akumulator⁽⁺⁾·on post⭑ 7 aŭ⭑ 8 minut⭑·oj de⭑
          la⭑ bol⭑·o .

bol⭑·ig·i

   1.
          Varm⭑·ig·i flu⭑·aĵ·on ĝis⭑ bol⭑·iĝ·o (ek·bol⭑·ig·i): far⭑·u fajr⭑·on kaj⭑ bol⭑·ig·u la⭑
          akv⭑·on ; ŝi nun⭑ bol⭑·ig·as iom⭑ da⭑ lakt⭑·o por⭑ don⭑·i al⭑ la⭑ knab⭑·et·o, kiam⭑
          li vek⭑·iĝ·os ; fort⭑·e vi bol⭑·ig·as mi⭑·an sang⭑·on .

   2.
          Ten⭑·i flu⭑·aĵ·on bol⭑·ant·a: bol⭑·ig·u bon⭑·e, ke⭑ ankaŭ⭑ la⭑ ost⭑·oj kuir⭑·iĝ·u ;
          oni bol⭑·ig·os bulb⭑·ojn kaj⭑ ali⭑·ajn kresk⭑·aĵ·ojn, legom⭑·ojn ; oni
          mal·rapid⭑·e bol⭑·ig·as mi·n super⭑ fajr⭑·o .

   {bol⭑-kuir⭑·i} , {frit¹·i}

bol⭑·il·o

          {bol⭑-kruĉ⭑·o}

   Rim.: La⭑ form⭑·o „bol⭑·il·o“ est⭑·as evit⭑·ind·a pro⭑ plur⁴·aj kaŭz⭑·oj. Unu⭑·e, ĉar⭑ ĝi
   est⭑·as mis·gramatik⭑·a: tem⭑·as pri⭑ il⭑·o por⭑ bol⭑·ig·i, ne⭑ pri⭑ il⭑·o por⭑ bol⭑·i. Kaj⭑
   normal¹·e oni ne⭑ bol⭑-kuir⭑·as en⭑ „bol⭑·il·o“, sed⭑ mal·ŝalt⁹·as ĝi·n tuj⭑ post⭑
   ek·bol⭑·o. Du⭑·e, la⭑ form⭑·o „bol⭑-kruĉ⭑·o“ est⭑·as mult⭑·e pli⭑ klar⭑·a, dum⭑ la⭑ form⭑·oj
   simil⭑·aj al⭑ „bol(ig)il⭑·o“ hav⭑·as pli⭑ abstrakt¹·an senc⭑·on en⭑ divers⭑·aj lingv⭑·oj
   (ekz-e angl⭑·a, german⭑·a, rus⭑·a), kaj⭑ tiu pli⭑ abstrakt¹·a senc⭑·o kongru⁽⁺⁾·as
   ankaŭ⭑ kun⭑ la⭑ esperant⭑·a vort⭑-far⭑·ad·o (tial⭑ la⭑ form⭑·o „bol⭑·ig·il·o“ ricev⭑·as
   tia·n ĝeneral¹·an senc⭑·on en⭑ divers⭑·aj verk⭑·oj, ekz-e ĉe⭑  kaj⭑
    ). Eĉ⭑ pli⭑ ol⭑ tio, ankaŭ⭑ en⭑ la⭑ franc⭑·a simil⭑·a form⭑·o, sed⭑ kun⭑
   vir⭑+genr⁹·a sufiks⭑-variant²·o (  ) hav⭑·as la⭑ pli⭑ ĝeneral¹·an senc⭑·on
   „bol⭑·ig·il·o“!

bol⭑·ig·il·o

          Ĉia il⭑·o por⭑ bol⭑·ig·i: {bol⭑-kruĉ⭑·o} , {bol⭑-kaldron⭑·o} , {samovar²·o} :
          merg⁽⁺⁾-obol²·il·o .

bol⭑-kruĉ⭑·o

          Vaz⭑·o por⭑ bol⭑·ig·i akv⭑·on, kutim⭑·e kun⭑ ten⭑·il·o, kovr⭑·il·o kaj⭑ verŝ⭑·il·o:
          elektr¹·a bol⭑-kruĉ⭑·o kun⭑ aŭtomat¹·a mal·ŝalt⁹·il·o; gas⭑+fornel⁽⁺⁾·a bol⭑-kruĉ⭑·o
          kun⭑ fajf⭑·il·o.

   [artikol⭑-versi⁹·o: 1.46 2023/10/29 19:11:02 ]
     __________________________________________________________________