dec⭑·/·i

dec⭑·i

   (ntr)

   1.
          Est⭑·i konform⭑·a al⭑ la⭑ soci³·aj kutim⭑·oj, al⭑ la⭑ ĝentil⭑·aj mor⭑·oj, al⭑ la⭑
          regul⭑·oj de⭑ bon⭑~eduk⭑·it·ec·o kaj⭑ moral¹·ec·o: dec⭑·as, ke⭑ vi vizit⭑·u vi⭑·an
          instru⭑·ist·on; ne⭑ dec⭑·as fum⭑·i tie ĉi⭑; infan⭑·oj, obe⭑·u al⭑ vi⭑·aj
          ge·patr⭑·oj [...] ĉar⭑ tio dec⭑·as ; ĉu⭑ dec⭑·as, ke⭑ vir⭑·in·o preĝ⭑·u al⭑ Di⭑·o
          ne·vual⭑·it·e ? vi kondut⭑·os, kiel⭑ dec⭑·as al⭑ bon⭑~eduk⭑·it·a fraŭl⭑-in⭑·o ; se⭑
          ni permes⭑·is al⭑ Azi⁸·an·oj konstru⭑·i templ¹·on sur⭑ ni⭑·a ter⭑·o, dec⭑·as de⭑
          temp⭑·o al⭑ temp⭑·o est⭑·i ĝentil⭑·a al⭑ ili⭑·aj di⭑·oj ; ne⭑ dec⭑·as pren⭑·i la⭑
          pan⭑·on de⭑ la⭑ infan⭑·oj kaj⭑ ĵet⭑·i ĝi·n al⭑ la⭑ hund⭑·et·oj ; ne⭑ dec⭑·as, ke⭑
          vi hav⭑·u la⭑ edz⭑·in·on de⭑ vi⭑·a frat⭑·o .

   2.
          Est⭑·i just⭑·a merit⭑·o, rekompenc⭑·o aŭ⭑ pun⭑·o: al⭑ li dec⭑·as ne⭑ gratul⭑·o,
          sed⭑ mal·laŭd⭑·o; al⭑ vi dec⭑·as ne⭑ seĝ⭑·o, sed⭑ tron⭑·o ; for·ig⭑·u tia·n hom⭑·on
          de⭑ sur⭑ la⭑ ter⭑·o; ĉar⭑ ne⭑ dec⭑·as, ke⭑ li viv⭑·u ; la⭑ mal·bel⭑·o oft⭑·e
          ricev⭑·as la⭑ kron⭑·on, kiu dec⭑·as al⭑ la⭑ bel⭑·o ; ĉiu ricev⭑·us fin⭑·e la⭑
          lok⭑·on, kiu dec⭑·as al⭑ li . {merit⭑·i}

   3.
          {Konven⭑·i} : tiu kolor⭑·o ne⭑ dec⭑·as al⭑ la⭑ brun⭑·ul·in·oj. {kongru⁽⁺⁾·i} ,
          {sid⭑·i ^5} , {taŭg⭑·i}

   Rim.: Post⭑ _dec⭑·i_ oni uz⭑·as indikativ²·on, se⭑ oni esprim⭑·as simpl⭑·an juĝ⭑·on
   aŭ⭑ konstat⭑·on: ne⭑ dec⭑·as, ke⭑ vi tiel⭑ laŭt⭑·e kri⭑·as. Sed⭑, se⭑ oni vol⭑·as
   esprim⭑·i mal·permes⭑·on, ordon⭑·on aŭ⭑ opini⭑·on pri⭑ est⭑·ont·a ag⭑·o, oni uz⭑·u la⭑
   u-modon: ne⭑ dec⭑·as, ke⭑ vi tiel⭑ laŭt⭑·e kri⭑·u.

dec⭑·a

   1.
          Kiu dec⭑·as ^1: dec⭑·aj vort⭑·oj , esprim⭑·oj; se⭑ ni […] ne⭑ far⭑·us dec⭑·an
          respekt⭑·on al⭑ li ; vir⭑·in·oj si·n vest⭑·u per⭑ dec⭑·aj vest⭑·oj, kun⭑
          modest⭑·ec·o kaj⭑ sobr⭑·ec·o ; ne⭑ est⭑·as dec⭑·a afer⭑·o, ke⭑ la⭑ faraon⁽⁺⁾·o tiel⭑
          mal·kaŝ⭑·e am⭑·ind·um·as la⭑ edz⭑·in·on de⭑ si⭑·a fav⭑·o-rat⭑·o ; post⭑ la⭑ sun⭑-sub·ir⭑·o
          tiu distrikt⭑·o ne⭑ est⭑·as dec⭑·a lok⭑·o por⭑ jun⭑·aj vir⭑·in·oj ; la⭑ plej⭑
          dec⭑·aj kaj⭑ prudent⭑·aj person⭑·oj oft⭑·e dum⭑ monat⭑·oj atend⭑·is van⭑·e ;
          cerb⭑·um·i pri⭑ la⭑ regul⭑·oj de⭑ la⭑ dec⭑·a kondut⭑·o ; la⭑ simpl⭑·a dec⭑·ec·o
          ordon⭑·as al⭑ vi silent⭑·i. {bon⭑+kondut⭑·a} , {ĉast⭑·a} , {diskret¹·a} ,
          {honest⭑·a} , {sincer⭑·a} , {virg⭑·a}

   2.
          Kiu dec⭑·as ^2: la⭑ dec⭑·a, ind⭑·a rajd⭑-best⭑·o de⭑ la⭑ hero⭑·o ; akcept⭑·on
          dec⭑·an ni al⭑ ili far⭑·os, ; ĉio en⭑ la⭑ ĉambr⭑·o est⭑·as sufiĉ⭑·e dec⭑·a por⭑
          akcept⭑·i vizit⭑·ant·on ; ĉiu objekt⭑·o star⭑·is sur⭑ si⭑·a dec⭑·a lok⭑·o ; en⭑
          ĉio […] dev⭑·as est⭑·i observ⭑·at·a la⭑ dec⭑·a mezur⭑·o ; kun⭑ dec⭑·a respekt⭑·o
          al⭑ vi, pa⭑·ĉj·o, mi bedaŭr⭑·as tiu·n elekt⭑·on ; decid⭑·u post⭑ dec⭑·a
          pri·medit⭑·o ; neniu·n oni rigard⭑·u kulp⭑·a antaŭ⭑ dec⭑·a jur⭑·a esplor⭑·o ;
          tio est⭑·as por⭑ li dec⭑·a pun⭑·o, rekompenc⭑·o; tio tut⭑·e ne⭑ est⭑·as dec⭑·a
          kaŭz⭑·o por⭑ fier⭑·iĝ·o . {ĝust⭑·a^2} , {konform⭑·a} , {konven⭑·a}

dec⭑·e

   1.
          Kiel⭑ dec⭑·as^1: kondut⭑·ant·e dec⭑·e ; ĉiu+foj⭑·e ĉe⭑ tiu·j tus⭑·et·oj li dec⭑·e
          kovr⭑·as al⭑ si la⭑ buŝ⭑·on per⭑ la⭑ dekstr⭑·a man⭑·o ; li tut⭑·e forges⭑·is, ke⭑
          ne⭑ est⭑·as dec⭑·e blasfem¹·i en⭑ la⭑ lern⭑·ej·o ; ofic⭑·ist·o en⭑ dec⭑·e
          buton⭑·um·it·a uniform⭑·o ; ni ne⭑ sci⭑·as, kiel⭑ preĝ⭑·i dec⭑·e ; dec⭑·e, kiel⭑
          en⭑ la⭑ tag⭑·o, ne⭑ en⭑ diboĉ⭑·ad·o kaj⭑ drink⭑·ad·o, nek⭑ en⭑ volupt⭑·o kaj⭑
          sen·brid⭑·ec·o, nek⭑ en⭑ mal·pac⭑·o kaj⭑ ĵaluz⭑·o ; Karen⁽⁺⁾·on mem⭑ oni vest⭑·is
          pur⭑·e kaj⭑ dec⭑·e ; est⭑·is ne⭑ dec⭑·e, ke⭑ mi rid⭑·is .

   2.
          Kiel⭑ dec⭑·as^2: ven⭑·os al⭑ ni kelk⭑·e da⭑ tre⭑ eminent⭑·aj fremd⭑·ul·oj, […]
          tial⭑ la⭑ mal·jun⭑·a reĝ⭑·o […] vol⭑·as dec⭑·e si·n montr⭑·i ; mi sufiĉ⭑·e long⭑·e
          esplor⭑·is la⭑ manĝ⭑·on kresk⭑·aĵ·an kaj⭑ mi lern⭑·is dec⭑·e estim⭑·i ĝi·n ; de⭑
          temp⭑·o tiel⭑ long⭑·a mi ne⭑ man⭑-pren⭑·is rem⭑·il·ojn, ke⭑ mi ne⭑ sci⭑·as ĉu⭑ mi
          pov⭑·os ankoraŭ⭑ dec⭑·e rem⭑·i ; ŝi est⭑·is tiel⭑ mal·bon⭑·a […], oni dev⭑·is
          ŝi·n dec⭑·e pun⭑·i !

dec⭑·o, dec⭑·ec·o

          Tio, kio dec⭑·as; {konven⭑·ec·o} : distrikt⭑·an alt⭑·-~ofic⭑·on estim⭑·u laŭ⭑
          dec⭑·o ; ne⭑ tem⭑·as ĉi⭑ tie pri⭑ ia·j mod⭑·aj kapric⭑·oj, sed⭑ pri⭑ la⭑ dec⭑·ec·o
          de⭑ la⭑ aspekt¹·o ; mi for·turn⭑·iĝ·is pro⭑ hont⭑·o […] ĉar⭑ tiel⭑ postul⭑·as
          la⭑ dec⭑·o ; tio·n, kio·n la⭑ dec⭑·o aŭ⭑ moral¹·a obstakl⁸·o mal·permes⭑·as, ili
          dis·trumpet⭑·as ; dec⭑·ec·o de⭑ la⭑ viv⭑·o de⭑ just⭑·ul·o est⭑·as eĉ⭑ ne·kred⭑·ebl·e
          pli⭑ grand⭑·a ; parol⭑·i al⭑ skelet¹·o, kiu, konsider⭑·e al⭑ dec⭑·o, vest⭑·is
          si⭑·ajn ost⭑·ojn per⭑ haŭt⭑·o . {konvenci²·o} , {kutim⭑·o^2} , {mor⭑·o} ,
          {oportun⭑·ec·o}

mal·dec⭑·a

          Ne⭑ konform⭑·a al⭑ mor⭑·oj, iel⭑ kaj⭑ iom⭑ {ŝok⁹·a} : mal·dec⭑·aj ŝerc⭑·oj ;
          port⭑·i mal·dec⭑·ajn vest⭑·ojn . li vid⭑·is ŝi⭑·an nud⭑·ec·on kaj⭑ ŝi vid⭑·is
          li⭑·an nud⭑·ec·on, tio est⭑·as mal·dec⭑·aĵ·o ; tio est⭑·as skandal²·a kaj⭑
          mal·dec⭑·a afer⭑·o, ke⭑ simpl⭑·a mort⭑·ul·o re·memor⭑·ig·as per⭑ si⭑·a vizaĝ⭑·o
          person⭑·ojn, kiu·j de·ven⭑·as de⭑ l'⭑ di⭑·oj .

   [artikol⭑-versi⁹·o: 1.42 2023/11/04 13:16:26 ]
     __________________________________________________________________