dent⭑·/·o

dent⭑·o

   1.
          El·star⭑·a {ost⭑·et·o} , en⭑ la⭑ {buŝ⭑·o} de⭑ hom⭑·oj kaj⭑ best⭑·oj, kiu serv⭑·as
          por⭑ mord⭑·i kaj⭑ maĉ⭑·i la⭑ nutr⭑·aĵ·on: la⭑ dent⭑·oj de⭑ leon⭑·o est⭑·as akr⭑·aj ;
          tie est⭑·os la⭑ plor⭑·ad·o kaj⭑ la⭑ grinc⭑·ad·o de⭑ dent⭑·oj ; kun·frap⭑·i la⭑
          dent⭑·ojn ; montr⭑·i la⭑ dent⭑·ojn (minac⭑·i); nuks⭑·oj ven⭑·is, kiam⭑ dent⭑·oj
          el·fal⭑·is ( {mal·fru⭑·a} ) la⭑ dent⭑·o de⭑ l'⭑ temp⭑·o for·mord⭑·is la⭑
          piramid¹·ojn.

   2.
          El·star⭑·a pint⭑·o aŭ⭑ tranĉ⭑·aĵ·o ĉe⭑ la⭑ rand⭑·o aŭ⭑ la⭑ supr⭑·aĵ·o de⭑ objekt⭑·o:
          dent⭑·o de⭑ komb⭑·il·o, rad⭑·o, seg⭑·il·o, mur⭑·o, rok³·o, mont⭑·o, foli⭑·o.

dent⭑·a

   1.
          Rilat⭑·a al⭑ dent⭑·o: {dent⭑·a konsonant⭑·o} ; dent⭑·a emajl⭑·o.

   2.
          Dent⭑+hav⭑·a: dent⭑·a rad⭑·o.

dent⭑·ar·o

          Tut⭑·o de⭑ la⭑ {dent⭑·oj} : li hav⭑·as fals⭑·an dent⭑·ar·on.

dent⭑·eg·o

          Long⭑·a {dent⭑·o} , kiu el·ir⭑·as el⭑ la⭑ buŝ⭑·o de⭑ tia·j best⭑·oj, kia·j
          elefant⭑·oj, apr⭑·oj.

dent⭑·ig·i, dent⭑·i

   (tr)

          Dent⭑·o-form⭑·e tranĉ⭑·i aŭ⭑ aranĝ⭑·i la⭑ rand⭑·on de⭑ io: dent⭑·it·a rad⭑·o, mur⭑·o,
          falbal⭑·o, foli⭑·o; la⭑ pint⭑·oj de⭑ la⭑ mont⭑·ar·o seg⭑·il-dent⭑·is la⭑
          horizont¹·on. {breĉ²·et·i} , {feston¹·i}

dent⭑·ing·o

          Kav⭑·aĵ·et·o en⭑ la⭑ makzel⭑·a ost⭑·o, en·ten⭑·ant·a la⭑ radik⭑·on de⭑ dent⭑·o.

dent⭑·ist·o, dent⭑+kurac⭑·ist·o

          Kurac⭑·ist·o de⭑ dent⭑·oj: en⭑ la⭑ kamp⭑·o de⭑ la⭑ dent⭑-kurac⭑·ad·o la⭑ dent⭑·ist·o
          est⭑·as la⭑ ĝeneral¹·a kurac⭑·ist·o .

dent⭑·a konsonant⭑·o

          {Konsonant⭑·o} artikulaci⁽⁺⁾·at·a ĉe⭑ la⭑ dent⭑·oj:

        a)
                {lang⭑·--dent⭑·a konsonant⭑·o}

        b)
                {lip⭑·--dent⭑·a konsonant⭑·o}

          Rim.: Ambaŭ⭑ sub·senc⭑·oj est⭑·as egal⭑·e logik¹·aj, sed⭑ en⭑ la⭑ efektiv⭑·a
          uz⭑·o mult⭑·aj lingv⭑·ist·oj kapric⭑·e rezerv⭑·as la⭑ termin⭑·on al⭑ lang⭑·--dent⭑·a
          konsonant⭑·o.

lang⭑·--dent⭑·a konsonant⭑·o

          {Konsonant⭑·o} artikulaci⁽⁺⁾·at·a per⭑ al·proksim⭑·ig·o de⭑ la⭑ antaŭ⭑·a part⭑·o
          de⭑ la⭑ lang⭑·o al⭑ la⭑ karn¹·o tuj⭑ mal·antaŭ⭑ la⭑ supr⭑·aj dent⭑·oj, aŭ⭑ al⭑ la⭑
          supr⭑·aj dent⭑·oj mem⭑: la⭑ angl⭑·a du⭑+liter⭑·aĵ·o _th_ sign⭑·as la⭑ sen·voĉ⭑·an
          lang⭑·--dent⭑·an konsonant⭑·on [θ] en⭑ _thing_, kaj⭑ la⭑ voĉ⭑·an lang⭑·--dent⭑·an
          konsonant⭑·on [ð] en⭑ _this_; en⭑ Esperant⭑·o la⭑ liter⭑·oj _t, d, n_
          sign⭑·as lang⭑·--dent⭑·ajn konsonant⭑·ojn.

   Rim. 1: Real¹·e est⭑·as grand⭑·a vari³·ad·o pri⭑ la⭑ artikulaci⁽⁺⁾·a lok⭑·o. En⭑ mult⭑·aj
   lingv⭑·oj la⭑ artikulaci⁽⁺⁾·o fakt¹·e okaz⭑·as ĉe⭑ la⭑ gingiv⁽⁺⁾·a krest¹·o aŭ⭑ ĉe⭑ la⭑ buŝ⭑·aj
   {alveol⁽⁺⁾·oj} . En⭑ IFA „sub·pont⭑·o“ mark⭑·as artikulaci⁽⁺⁾·on strikt⁽⁺⁾·e dent⭑·an (kiel⭑
   en⭑ [s̪, t̪, n̪, l̪]); kaj⭑ du⭑·obl·a sub·strek⭑·o indik³·as artikulaci⁽⁺⁾·on
   alveol⁽⁺⁾·an (kiel⭑ en⭑ [s͇, t͇, n͇, l͇]). Tamen⭑ en⭑ Esperant⭑·o tiu diferenc⭑·o
   ne⭑ grav⭑·as, la⭑ koncern⭑·aj variant²·oj est⭑·as alofon⁽⁺⁾·oj de⭑ la⭑ fonem⁽⁺⁾·oj,
   sign⭑·at·aj per⭑ la⭑ koncern⭑·aj liter⭑·oj; tial⭑ oni kutim⭑·as klas⭑·i la⭑ fonem⁽⁺⁾·ojn
   /t/, /d/, /s/, /z/, /t͡s/ (c), /r/, /l/, /n/ kiel⭑ konsonant⭑·ojn
   lang⭑·--dent⭑·ajn.
   Rim. 2: Ankaŭ⭑ la⭑ form⭑·o de⭑ la⭑ lang⭑·o-fin⭑·o vari³·as. En⭑ iu·j lingv⭑·oj oni
   kutim⭑·as pint⭑·ig·i la⭑ lang⭑·on (oft⭑·e tiel⭑ est⭑·as en⭑ la⭑ angl⭑·a), kaj⭑ tiam⭑ en⭑ la⭑
   lingv⭑·ist·a ĵargon¹·o oni parol⭑·as pri⭑ „ap⁽⁺⁾-eks⭑·aj dental⁽⁺⁾·oj“; en⭑ ali⭑·aj lingv⭑·oj
   (la⭑ franc⭑·a, la⭑ rus⭑·a) la⭑ lang⭑·o est⭑·as plat⭑·a, „lamen⁴·a“ — tiam⭑ la⭑ ĵargon¹·a
   termin⭑·o est⭑·as „lamen⁴·a dental⁽⁺⁾·o“. En⭑ kelk⭑·aj lingv⭑·oj (ekz-e en⭑ la⭑ eŭsk¹⁰·a)
   tiu diferenc⭑·o kontrast¹·ig·as fonem⁽⁺⁾·ojn, sed⭑ en⭑ Esperant⭑·o ĝi est⭑·as
   ignor²·at·a. Tial⭑ anstataŭ⭑ la⭑ tro⭑ specif⁹·aj epitet¹·oj „ap⁽⁺⁾-eks⭑·a“, „lamen⁴·a“ por⭑
   Esperant⭑·o pli⭑ konven⭑·as la⭑ pli⭑ ĝeneral¹·a organ¹-indik³·o „lang⭑·a“:
   „_lang-_dent⭑·a konsonant⭑·o“.

blu⭑~dent⭑·o

          Mal·ferm⭑·it·a norm²·o de⭑ mal·long⭑+distanc¹·a konekt⁹·o sen·drat⁸·a: konekt⁹·i
          kap⭑-aŭskult⭑·il·ojn per⭑ blu⭑~dent⭑·o; ricev⭑·i dosier⁽⁺⁾·ojn per⭑ blu⭑~dent⭑·o .

          Rim.: La⭑ nom⭑·o de⭑ la⭑ teĥnologi⁽⁺⁾·o est⭑·as omaĝ⁹·o al⭑ la⭑ mez⭑+epok⭑·a reĝ⭑·o
          Har⭑-ald²·o la⭑ Blu⭑+dent⭑·ul·o de⭑ Dan⁸-land⭑·o (Harald Blåtand Gormsen).

kojn⭑·o-dent⭑·o, kojn⭑·a dent⭑·o

          Iu el⭑ la⭑ mez⭑·aj, pint⭑·aj {dent⭑·oj} (inter⭑ tranĉ⭑·aj kaj⭑ muel⭑·aj), kiu·j
          ŝir⭑·as nutr⭑·aĵ·on. {kanin⁽⁺⁾·o}

lakt⭑·o-dent⭑·o

          Dent⭑·o de⭑ infan⭑·o, kiu ŝanĝ⭑·iĝ·as en⭑ la⭑ 6a jar⭑·o al⭑ daŭr⭑·a dent⭑·o, tio
          est⭑·as al⭑ tiel⭑~nom⭑·at·a {saĝ⭑·o-dent⭑·o} .

muel⭑-dent⭑·o, muel⭑·a dent⭑·o

          Iu el⭑ la⭑ mal·antaŭ⭑·aj, plat⭑·aj {dent⭑·oj} kiu·j dis·prem⭑·as nutr⭑·aĵ·on;
          {molar⁽⁺⁾·o} .

saĝ⭑·o-dent⭑·o

          Dent⭑·o kiu el·kresk⭑·as post⭑ {lakt⭑·o-dent⭑·o} , en⭑ iom⭑ matur⭑·a, relativ²·e
          spert⭑·o-plen⭑·a aĝ⭑·o.

sen·dent⭑·ul·o

          Ter⭑-best⭑·o sen⭑ dent⭑·oj aŭ⭑ kun⭑ mal·mut⭑·aj dent⭑·oj, an⭑·o de⭑ ord⭑·o de⭑
          {mam⭑·ul·oj} (): se⭑ oni konsider⭑·as la⭑ du⭑ mam⭑·ul·ajn ord⭑·ojn kiu·j est⭑·as
          plej⭑ mal·normal¹·aj je⭑ si⭑·aj haŭt⭑·aj kovr⭑·aĵ·oj, tio est⭑·as, Cetac⁽⁺⁾·oj
          (balen⭑·oj) kaj⭑ Sen·dent⭑·ul·oj (dazip⁽⁺⁾·oj, manis⁽⁺⁾·oj, ktp.) ... ĉi⭑ tiu·j
          est⭑·as tiel⭑ sam⭑·e la⭑ plej⭑ mal·normal¹·aj je⭑ si⭑·aj dent⭑·ar·oj .

          Rim.: La⭑ ord⭑·o _sen·dent⭑·ul·oj_ ne⭑ plu⭑ valid⁴·as. Pli·mult⭑·o de⭑ ĝi⭑·aj
          an⭑·oj — krom⭑ manis⁽⁺⁾·o kaj⭑ orikteropo — est⭑·as nun⭑ klas⭑·ig·it·a en⭑ la⭑
          ord⭑·o {krom·artik⭑·ul·oj} .

tranĉ⭑·o-dent⭑·o, tranĉ⭑·a dent⭑·o

          Iu el⭑ la⭑ antaŭ⭑·aj {dent⭑·oj} , kiu·j dis·tranĉ⭑·as nutr⭑·aĵ·on; {inciziv⁽⁺⁾·o}
          .

tri⭑-dent⭑·o

          {Fork⭑·o} kun⭑ tri⭑ dent⭑·oj.

dent⭑·o-pik⭑·il·o, dent⭑-pik⭑·il·o

          Rigid⭑·a split³·et·o por⭑ pur⭑·ig·i inter⭑ la⭑ dent⭑·oj.

dent⭑·o-stang⭑·o

          Stang⭑·o pro·vizit⭑·a je⭑ dent⭑·oj^2, por⭑ kroĉ⭑·i.

   [artikol⭑-versi⁹·o: 1.150 2023/11/14 15:28:31 ]
     __________________________________________________________________