deriv⁴·/·i

deriv⁴·i

   (tr)

   1.
          De·ven⭑·ig·i vort⭑·on de⭑ ali⭑·a pli⭑ simpl⭑·a: la⭑ vort⭑·o „hom⭑·ar·o“ deriv⁴·iĝ·as
          de⭑ „hom⭑·o“; deriv⁴·it·a vort⭑·o; pri⭑ la⭑ deriv⁴·o de⭑ la⭑ nom⭑·o „Berlin⭑·o“,
          mi ne⭑ pens⭑·as ke⭑ ĝi ven⭑·is de⭑ „  “ (urs⭑·o) ; en⭑ okcident⭑·o
          land⭑-nom⭑·o est⭑·as deriv⁴·at·a el⭑ gent⭑-nom⭑·o, en⭑ orient⭑·o invers⁴·e ; 
          est⭑·as poezi¹·a nom⭑·o de⭑ Irland⁸·o, deriv⁴·it·a de⭑  , dativ⭑·o de⭑
           , Irland⁸·o en⭑ la⭑ gael¹⁰·a lingv⭑·o ; la⭑ aŭtor⭑·o konsider⭑·as
          grand⭑·ojn, deriv⁴·it·ajn el⭑ baz¹·aj kvant⭑·o-grand⭑·oj (mas⭑·o, volumen⁴·o kaj⭑
          substanc²-kvant⭑·o) per⭑ frakci¹·--form⭑·aj rilat⭑·oj .

   2.
          Trans·pren⭑·i io·n (vort⭑·on, sistem⭑·on ktp) de⭑ pli⭑ fru⭑·a aŭ⭑ pli⭑ baz¹·a
          simil⭑+spec⭑·a, modif³·ant·e ĝi·n: la⭑ plej⭑ grand⭑·a part⭑·o de⭑ la⭑ esperant⭑·a
          vort⭑-trezor⭑·o est⭑·as deriv⁴·it·a de⭑ la⭑ latin⁽⁺⁾·id·aj lingv⭑·oj ; la⭑ hindi⁽⁺⁾·a
          uz⭑·as la⭑ tiel⭑ nom⭑·at·an naga⁽⁺⁾-ri·an skrib⭑-sistem⭑·on, deriv⁴·it·an el⭑ la⭑
          antikv⭑·a brahmia ; la⭑ sanskrit⁽⁺⁾·a est⭑·as mem⭑ part⭑·o de⭑ la⭑ grand⭑·a
          hind⁽⁺⁾+eŭrop⭑·a lingv⭑·a famili⭑·o, kiu inkluziv²·as, krom⭑ la⭑ sanskrit⁽⁺⁾·an
          kaj⭑ ĝi⭑·ajn deriv⁴·it·ajn lingv⭑·ojn, ankaŭ⭑ la⭑ mal·nov⭑·an pers⁽⁺⁾·an kaj⭑ la⭑
          id⭑·ojn ; la⭑ uz⭑·at·aj algoritm⁹·oj est⭑·as deriv⁴·it·aj plej⭑+part⭑·e de⭑
          medicin¹·aj tekst⭑·oj ; por⭑ ĉiu speci⁽⁺⁾·o oni facil⭑·e deriv⁴·as ĝi⭑·ajn pli⭑
          alt⭑·ajn takson⁽⁺⁾·ojn .

   3.
          ( {funkci¹·on} ) Kalkul⭑·i ties⭑ {deriv⁴·aĵ·on} .

deriv⁴·ad·o

   1.
          Ag⭑·o de⭑ {deriv⁴·i^1} : la⭑ deriv⁴·ad·o okaz⭑·as en⭑ Esperant⭑·o laŭ⭑ la⭑
          princip⭑·o de⭑ neces⭑·o kaj⭑ sufiĉ⭑·o, tio est⭑·as, ke⭑ oni dev⭑·as uz⭑·i tiom⭑
          da⭑ element¹·oj, kiom⭑ est⭑·as neces⭑·e por⭑ la⭑ difin⭑·o de⭑ la⭑ ide⭑·o, sed⭑ ne⭑
          pli⭑ mult⭑·ajn ol⭑ sufiĉ⭑·as por⭑ la⭑ klar⭑·ec·o de⭑ la⭑ esprim⭑·o .

          Rim.: Kelk⭑·aj pek⭑·as kontraŭ⭑ la⭑ princip⭑·o de⭑ sufiĉ⭑·o, tro⭑ uz⭑·ant·e la⭑
          sufiks⭑·ojn -ad/, -et/, -eg/, ktp...: mi lern_ad_as Esperant⭑·on. La⭑
          verb⭑·o jam⭑ per⭑ si mem⭑ indik³·as daŭr⭑·an ag⭑·on, kaj⭑ tio evident¹·iĝ·as el⭑
          la⭑ kun·tekst⭑·o, ke⭑ -ad/ est⭑·as super·flu⭑·a. Oni uz⭑·u do⭑ la⭑ sufiks⭑·ojn
          nur⭑ tiam⭑, kiam⭑ ili ver⭑·e est⭑·as neces⭑·aj.

   2.
          ( {funkci¹·on} ) Ag⭑·o de⭑ kalkul⭑·i ties⭑ {deriv⁴·aĵ·on^2} .

deriv⁴·aĵ·o

   1.
          Vort⭑·o deriv⁴·it·a: deriv⁴·aĵ·oj de⭑ verb⭑·oj ; „labor⭑·em·a” ne⭑ est⭑·as
          deriv⁴·aĵ·o de⭑ „labor⭑·i”, tut⭑·e prav⭑·e, sed⭑ ankaŭ⭑ ne⭑ kun·met⭑·aĵ·o ; est⭑·is
          neces⭑·e al·don⭑·i al⭑ vort⭑·o de⭑ la⭑ antaŭ⭑·a el·don⭑·o […] nov⭑·ajn
          deriv⁴·aĵ·ojn[…]: kun·enzim⁽⁺⁾·o, gam⭑·et·uj·o .

   2.

        a)
                (de⭑ {funkci¹·o}  kun⭑ reel⁽⁺⁾·a aŭ⭑ kompleks⁽⁺⁾·a argument⭑·o, ĉe⭑
                punkt⭑·o  de⭑ ĝi⭑·a font⭑·o-ar⭑·o) La⭑ {limes⁽⁺⁾·o}  , se⭑ ĝi ekzist⭑·as: por⭑ stud¹·i funkci¹·on, oni
                oft⭑·e serĉ⭑·as la⭑ punkt⭑·ojn, ĉe⭑ kiu·j la⭑ funkci¹·o hav⭑·as nul⭑·an
                deriv⁴·aĵ·on.

        b)
                (de⭑ {funkci¹·o}  kun⭑ reel⁽⁺⁾·a aŭ⭑ kompleks⁽⁺⁾·a argument⭑·o) Tia
                funkci¹·o  , ke⭑  egal⭑·as al⭑ la⭑ deriv⁴·aĵ·o ^2.a de⭑
                 ĉe⭑ punkt⭑·o  : la⭑ deriv⁴·aĵ·on de⭑  oni kutim⭑·e sign⭑·as
                per⭑  (leg⭑·u:  strek⭑·o, aŭ⭑:  unu⭑·a),  (leg⭑·u:
                  ) aŭ⭑  (leg⭑·u:   sur⭑  iks⁹·o); la⭑
                du⭑·a deriv⁴·aĵ·o de⭑  est⭑·as la⭑ deriv⁴·aĵ·o de⭑ ĝi⭑·a deriv⁴·aĵ·o;
                unu⭑·a (  ), du⭑·a (  ), tri⭑·a (  ), ...  -a (
                 ) deriv⁴·aĵ·oj (leg⭑·u:  unu⭑·a, du⭑·a, tri⭑·a...
                no-a); la⭑ deriv⁴·aĵ·o de⭑  est⭑·as 
                ; la⭑ funkci¹·o kosinus⁽⁺⁾·o est⭑·as deriv⁴·aĵ·o de⭑ sinus⁽⁺⁾·o.
                {diferencial⁽⁺⁾·o.}

        c)
                (de⭑ {distribuci⁽⁺⁾·o}  ) La⭑ distribuci⁽⁺⁾·o  , difin⭑·it·a per⭑
                 : la⭑ {hevisid⁽⁺⁾·a funkci¹·o} ne⭑ est⭑·as
                deriv⁴·ebl·a kiel⭑ funkci¹·o, sed⭑ ĝi⭑·a distribuci⁽⁺⁾·a deriv⁴·aĵ·o est⭑·as
                la⭑ {dirak⁽⁺⁾·a distribuci⁽⁺⁾·o} ; la⭑  -a deriv⁴·aĵ·o de⭑ la⭑ dirak⁽⁺⁾·a
                distribuci⁽⁺⁾·o ĵet⭑·as  al⭑  .

   3.
          {diferencial⁽⁺⁾·o}

   4.
          Ĥemi⭑·a produkt⭑·o (element¹·a kombin⭑·o) deriv⁴·it·a de⭑ ali⭑·a per⭑ ĥemi⭑·a
          proced³·o: lepr⭑·ul·oj abund³·is, sed⭑ ĉu⭑ iu·j el⭑ ili akcept⭑·us est⭑·i
          pri·eksperiment¹·at·aj per⭑ afrik⁸+plant⭑·aj deriv⁴·aĵ·oj kaj⭑ ekstrakt¹·aĵ·oj .

   5.
          Financ¹-produkt⭑·o deriv⁴·it·a de⭑ negoc⭑·ebl·a valor⭑-paper⭑·o. La⭑ plej⭑
          kon⭑·at·aj est⭑·as temp⭑-lim⭑-kontrakt⭑·oj kiel⭑ ekz-e akci¹·aj opci⁽⁺⁾·oj.

deriv⁴·ebl·a

          (p.p. {funkci¹·o} ) Kies⭑ {deriv⁴·aĵ·o} ekzist⭑·as: ne⭑ ĉiu kontinu⁴·a
          funkci¹·o est⭑·as deriv⁴·ebl·a; sen·fin⭑·e deriv⁴·ebl·a ; la⭑ funkci¹·o absolut⭑·a
          valor⭑·o est⭑·as deriv⁴·ebl·a ĉie krom⭑ ĉe⭑  . {holomorf⁽⁺⁾·a.}

logaritm²·a deriv⁴·aĵ·o

          (de⭑ {funkci¹·o}  ) {Deriv⁴·aĵ·o} de⭑ la⭑ {natur⭑·a logaritm²·o} de⭑ ties⭑
          absolut⭑·a valor⭑·o: la⭑ logaritm²·a deriv⁴·aĵ·o de⭑ produt⁽⁺⁾·o de⭑ funkci¹·oj
          egal⭑·as al⭑ la⭑ sum⭑·o de⭑ ili⭑·aj logaritm²·aj deriv⁴·aĵ·oj.

mal·deriv⁴·aĵ·o

   1.
          (de⭑ {funkci¹·o}  kun⭑ reel⁽⁺⁾·a aŭ⭑ kompleks⁽⁺⁾·a argument⭑·o) Ĉiu funkci¹·o
           , kies⭑ {deriv⁴·aĵ·o} egal⭑·as al⭑  , t.e.  : la⭑
          fundament⭑·a teorem²·o de⭑ infinitezim⁽⁺⁾·a kalkul⭑·o dir⭑·as ke⭑ la⭑
          ne·difin⭑·it·a integral⁽⁺⁾·o de⭑ funkci¹·o ĉiam⭑ est⭑·as mal·deriv⁴·aĵ·o de⭑ tiu
          funkci¹·o . {integral⁽⁺⁾·o.}

   2.
          Vort⭑·o kre⭑·it·a per⭑ for·ig⭑·o de⭑ ŝajn⭑·a afiks¹·o: la⭑ vort⭑·oj „fraŭl⭑·o“ kaj⭑
          „kuz⭑·o“ est⭑·as fundament⭑·aj mal·deriv⁴·aĵ·oj el⭑ pli⭑ evident¹·aj form⭑·oj
          „fraŭl⭑-in⭑·o“ kaj⭑ „kuz⭑·in·o“; „avi⁽⁺⁾·o“, „fac⁸·o“ kaj⭑ „  “ est⭑·as pli⭑
          nov⭑·aj mal·deriv⁴·aĵ·oj el⭑ la⭑ oficial⭑·aj „aviad⁵·o“, „facet⭑·o“,
          „malgraŭ⭑“. {deriv⁴·aĵ·o}

part⭑·a deriv⁴·aĵ·o

          (de⭑ {plur⁴+argument⭑·a funkci¹·o} , laŭ⭑ la⭑  -a argument⭑·o)
          {Deriv⁴·aĵ·o} ^2.a aŭ⭑ ^2.b laŭ⭑ unu⭑ el⭑ la⭑ argument⭑·oj, kiam⭑ la⭑
          ceter⭑·aj rest⭑·as konstant⭑·aj: la⭑ part⭑·an deriv⁴·aĵ·on de⭑  laŭ⭑ la⭑ 
          -a argument⭑·o  oni kutim⭑·e sign⭑·as per⭑  (leg⭑·u: 
          unu⭑·a laŭ⭑ i),  (leg⭑·u: (rond⭑·a)   laŭ⭑ i) aŭ⭑
           (leg⭑·u: (rond⭑·a)   sur⭑  iks⁹·o i); du⭑·a
          deriv⁴·aĵ·o de⭑  laŭ⭑ la⭑  -a argument⭑·o (  ), laŭ⭑ la⭑
           -a kaj⭑ la⭑  -a argument⭑·oj (  ); la⭑ part⭑·a
          deriv⁴·aĵ·o de⭑  laŭ⭑  est⭑·as 
          kaj⭑ la⭑ part⭑·a deriv⁴·aĵ·o de⭑ la⭑ sam⭑·a funkci¹·o laŭ⭑  est⭑·as
           .

   [artikol⭑-versi⁹·o: 1.61 2024/01/23 15:26:29 ]
     __________________________________________________________________