determin²·/·i

determin²·i

   (tr)

   1.
          Preciz⭑·e fiks¹·i io·n ne·cert⭑·an: determin²·i la⭑ senc⭑·on de⭑ iu vort⭑·o, la⭑
          kaŭz⭑·on de⭑ iu akcident²·o, la⭑ distanc¹·on inter⭑ lun⭑·o kaj⭑ ter⭑·o, la⭑
          motiv¹·ojn de⭑ ag⭑·o, determin²·i la⭑ spec⭑·on de⭑ fung⭑·o ; mi ne⭑ pov⭑·is
          determin²·i la⭑ punkt⭑·on, kie la⭑ fikci⁴·oj apart⭑·iĝ·is de⭑ la⭑ re·al·aĵ⭑·oj ;
          la⭑ ord⭑·o de⭑ la⭑ nukleotid⁽⁺⁾·oj de⭑ RNA est⭑·as determin²·it·a de⭑ la⭑ vic⭑-ord⭑·o
          de⭑ ali⭑·aj nukleotid⁽⁺⁾·oj en⭑ la⭑ gen⁹·o mem⭑ ; kompar⭑·i tio·n kio·n oni
          spekt⁹·as kun⭑ la⭑ ŝablon⁽⁺⁾·oj por⭑ determin²·i, kio·n oni spekt⁹·is ; oni
          instal²·is birilojn, aparat¹·et·ojn, kiu·j pov⭑·as determin²·i, kie la⭑
          aŭt⁸·o trov⭑·iĝ·as ;  determin²·is la⭑ uz⭑·ad·on de⭑ rekt⭑·a
          lini⭑·o en⭑ la⭑ art⭑·o kiel⭑ „instrument¹·on de⭑ l'⭑ diabl⭑·o“ ; tio, kio
          plej⭑ determin²·is mi·n (sen·hezit³·ig·is mi·n) en⭑ tiu klopod⭑·ad·o, est⭑·is
          la⭑ tim⭑·o al⭑ [ili⭑·a mal·bon⭑·a] destin¹·o . {el·trov⭑·i} {decid⭑·i} ,
          {destin¹·i} , {difin⭑·i}

   2.
          Pli·preciz⭑·ig·i la⭑ senc⭑·on de⭑ apud⭑·a fraz¹·er·o: la⭑ artikol⭑·o determin²·as
          la⭑ substantiv⭑·on; verb⭑·o determin²·it·a de⭑ adverb⭑·o; determin²·a
          adjektiv⭑·o.

determin²·o

   1.
          Ag⭑·o determin²·i.

   2.
          Kategori¹·o de⭑ propozici²·a semantik⁽⁺⁾·o, manier⭑·o aktual⁴·ig·i nom⭑·on (plej⭑
          oft⭑·e, substantiv⭑·on) indik³·ant·e ĉu⭑ ĝi referenc³·as objekt⭑·on situaci⭑·e
          unik³·an (difin⭑·a determin²·o) aŭ⭑ rilat⭑·an al⭑ tut⭑·a klas⭑·o (ne·difin⭑·a
          determin²·o) ktp: por⭑ esprim⭑·i ĉi⭑ tiu·jn spec⭑·ojn de⭑ determin²·o
          (determin²·oj difin⭑·a, ne·difin⭑·a, kvalit¹·a, elekt⭑·a, mal·difin⭑·a) la⭑
          lingv⭑·o posed⭑·as cert⭑·an nombr⭑·on da⭑ determin²·aj adjektiv⭑·oj, kiu·j
          aper⭑·as sub⭑ divers⭑·aj form⭑·oj: unu⭑ el⭑ ili, la⭑ artikol⭑·o, est⭑·as
          ne·vari³·a; kelk⭑·aj est⭑·as pur⭑·aj adjektiv⭑·oj _(mult⭑·a, kelk⭑·a, cert⭑·a);_
          kelk⭑·aj hav⭑·as la⭑ form⭑·on de⭑ prepozici⭑·aĵ·oj _(mult⭑·e da⭑, iom⭑ da⭑);_
          fin⭑·e tie ĉi⭑ klas⭑·iĝ·as ankaŭ⭑ la⭑ form⭑·oj respond⭑·aj al⭑ la⭑ individu¹·ig·a
          form⭑·o de⭑ la⭑ tabel⭑-pronom⭑·oj _(iu, tiu, kiu, ĉiu, neniu)_ kaj⭑ la⭑
          a-finaĵa tabel⭑-seri⭑·o en⭑ la⭑ rus⭑·a lingv⭑·o determin²·o est⭑·as esprim⭑·at·a
          per⭑ plen⭑+senc⭑·aj determin²·il·oj (montr⭑·aj, posed⭑·aj pronom⭑·oj ktp),
          vort⭑-ord⭑·o, {modal⁽⁺⁾·aj vort⭑·oj} , sed⭑ precip⭑·e per⭑ la⭑ kun·tekst⭑·o.

determin²·ant·o

   1.
          Kaŭz⭑·ant·a cirkonstanc⭑·o: el⭑ psikologi²·a vid⭑-punkt⭑·o, la⭑ star⭑·ig·at·aj
          problem¹·oj ne⭑ tuŝ⭑·as nur⭑ la⭑ person⭑·on, kiu met⭑·is ili·n, sed⭑ ankaŭ⭑ la⭑
          medi³·on […], grav⭑·as do⭑ konsider⭑·i ĉiu·jn determin²·ant·ojn .

   2.

        a)
                (de⭑  vektor⁽⁺⁾·oj de⭑ {n-dimensia} {vektor⁽⁺⁾·a spac⭑·o} , rilat⭑·e
                al⭑ {baz¹·o} ) Ili⭑·a bild¹·o per⭑ la⭑ unu⭑-nur⭑·a {n-lineara} ,
                {altern⭑·a} {form⭑·o} , kiu ĵet⭑·as la⭑ opon de⭑ baz¹-vektor⁽⁺⁾·oj al⭑
                 .

        b)
                (de⭑ {(n,n)-matric⁹·o}  super⭑ korp⭑·o  ) Determin²·ant·o
                ^2.a de⭑ ĝi⭑·aj  vertikal⭑·oj, konsider⭑·at·aj kiel⭑ vektor⁽⁺⁾·oj de⭑
                 , rilat⭑·e al⭑ ties⭑ {kanon¹·a baz¹·o} ; simb.  :
                la⭑ determin²·ant·o de⭑  egal⭑·as al⭑  , kie
                 vari³·as de⭑  al⭑  ,  vari³·as en⭑ la⭑ ar⭑·o de⭑
                {permut⁽⁺⁾·oj} super⭑  , kaj⭑  sign⭑·as la⭑
                par⭑·ec·on de⭑  ; la⭑ determin²·ant·o de⭑ matric⁹·o egal⭑·as al⭑ la⭑
                determin²·ant·o de⭑ ĝi⭑·a transpon⁽⁺⁾·aĵ·o; matric⁹·o est⭑·as
                invers⁴·ig·ebl·a, se⭑ kaj⭑ nur⭑ se⭑ ĝi⭑·a determin²·ant·o ne⭑ est⭑·as
                nul⭑·a.

        c)
                (de⭑ {endomorfi⁽⁺⁾·o} en⭑ {fini⁽⁺⁾+dimensi⁴·a} {vektor⁽⁺⁾·a spac⭑·o} )
                Determin²·ant·o ^2.a de⭑ la⭑ bild¹·oj per⭑ ĝi de⭑ ĉiu vektor⁽⁺⁾·o de⭑
                ajn⭑·a baz¹·o, rilat⭑·e al⭑ la⭑ sam⭑·a baz¹·o: la⭑ determin²·ant·o de⭑
                endomorfi⁽⁺⁾·o ne⭑ de·pend⭑·as de⭑ la⭑ elekt⭑·it·a baz¹·o; la⭑
                determin²·ant·o de⭑ endomorfi⁽⁺⁾·o egal⭑·as al⭑ determin²·ant·o ^2.b de⭑
                ĝi⭑·a {matric⁹·o} rilat⭑·e al⭑ kiu ajn⭑ baz¹·o.

determin²·il·o

          Lingv⭑·a rimed⭑·o en⭑ form⭑·o de⭑ vort⭑·o, prepozici⭑·aĵ·o aŭ⭑ vort⭑·er·o,
          esprim⭑·ant·a {determin²·on} : la⭑ {artikol⭑·o} est⭑·as determin²·il·o, kiu
          serv⭑·as por⭑ klar⭑·ig·i la⭑ fraz¹·on preciz⭑·ig·ant·e ke⭑ la⭑ pri·parol⭑·at·o
          est⭑·as kon⭑·at·a al⭑ la⭑ aŭskult⭑·ant·o

determin²·ism·o

   1.
          Teori⭑·o, kiu konsider⭑·as ĉio·n en⭑ si⭑·a kamp⭑·o kiel⭑ determin²·it·an,
          antaŭ·kalkul⭑·ebl·an.

   2.
          Doktrin¹·o, kiu rigard⭑·as ĉio·n en⭑ la⭑ univers⭑·o kiel⭑ determin²·it·an,
          kaj⭑ juĝ⭑·as hazard²·on, liber⭑·an vol⭑·on aŭ⭑ simil⭑·ajn noci⁽⁺⁾·ojn iluzi¹·aj:
          por⭑ Sp[inoza] do⭑ ekzist⭑·as sever⭑·a, ne·eskap⁸·ebl·a determin²·ism·o .
          {fatal¹·ism·o}

ne·determin²·ism·o

          Teori⭑·o, kiu ne⭑ klar⭑·ig·as ĉio·n en⭑ si⭑·a kamp⭑·o per⭑ determin²·oj,
          las⭑·ant·e lok⭑·on al⭑ plur⁴·aj ebl⭑·oj, al⭑ ne·kalkul⭑·ebl·ec·o...: la⭑
          ne·determin²·ism·o de⭑ la⭑ kvantum⁽⁺⁾·a fizik⭑·o .

sub·determin²·i

   (tr)

          Nur⭑ part⭑·e, mal·komplet²·e determin²·i: la⭑ ‘V’-baz¹·aj substantiv⭑·oj
          est⭑·as sub·determin²·it·aj koncern⭑·e si⭑·an vort⭑-signif⭑·on .

jakobi⁽⁺⁾·a determin²·ant·o

          (de⭑ {bild¹·ig·o} inter⭑ du⭑  -dimensi⁴·aj reel⁽⁺⁾·aj {norm²·o-hav⭑·aj spac⭑·oj}
          , {diferencial⁽⁺⁾·ebl·a} ĉe⭑ punkt⭑·o  ) La⭑ {determin²·ant·o ^2.b} de⭑
          ĝi⭑·a {jakobi⁽⁺⁾·a matric⁹·o} ĉe⭑  : la⭑ jakobi⁽⁺⁾·a determin²·ant·o est⭑·as
          determin²·ant·o de⭑ la⭑ jakobi⁽⁺⁾·a matric⁹·o, kiu est⭑·as difin⭑·it·a se⭑ ĝi
          est⭑·as kvadrat¹·a matric⁹·o . {jakobian⁽⁺⁾·o} {Jakobi⁽⁺⁾·o}

   [artikol⭑-versi⁹·o: 1.131 2023/11/04 13:16:27 ]
     __________________________________________________________________