vidu ankaŭ la klarigojn
difin⭑·/·i
difin⭑·i
(tr)
1.
Preciz⭑·e {klar⭑·ig·i} , konciz²·e {pri·skrib⭑·i} la⭑ signif⭑·on de⭑ vort⭑·o,
ide⭑·o, koncept²·o ktp per⭑ ties⭑ karakteriz¹·aj ec⭑·oj: la⭑ sufiks⭑·o „um“
ne⭑ hav⭑·as difin⭑·it·an signif⭑·on ; klar⭑·e difin⭑·it·a […] Fundament⭑·o de⭑
la⭑ lingv⭑·o ; ĉiu element¹·o ricev⭑·is difin⭑·it·an signif⭑·on kaj⭑ la⭑ tut⭑·a
lingv⭑·o esenc⭑·e aglutin⁽⁺⁾·an karakter⭑·on ; mult⭑+nombr⭑·aj fak⭑·aj termin⭑·oj
est⭑·is difin⭑·it·aj en⭑ Plen⭑·a Ilustr¹·it·a Vort⭑·ar·o de⭑ Esperant⭑·o ; se⭑ oni
ordon⭑·us al⭑ mi difin⭑·i la⭑ karakter⭑·on de⭑ li⭑·a sankt⭑·ec·o
, ver⭑·e, mi ne⭑ sci⭑·us tio·n far⭑·i ; kiel⭑ difin⭑·i? est⭑·is io pur⭑·a,
naiv⭑·a, tre⭑ jun⭑·a, tre⭑ sen·komplik¹·a en⭑ li ; Kio est⭑·as foir⭑·ism·o? Ni
leg⭑·u unu⭑·e, kiel⭑ ĝi·n difin⭑·as foir⭑·ist·oj mem⭑: […] .
2.
Preciz⭑·e {fiks¹·i} aŭ⭑ kon⭑·ig·i la⭑ karakteriz¹·ajn ec⭑·ojn, natur⭑·on, rol¹·on
aŭ⭑ lim⭑·ojn de⭑ io: hav⭑·i difin⭑·it·an form⭑·on; ni ir⭑·as al⭑ cel⭑·o klar⭑·e
difin⭑·it·a, sen·dub⭑·a kaj⭑ nepr⭑·e ating⭑·ot·a ; nun⭑ ir⭑·u, labor⭑·u, kaj⭑ […]
la⭑ difin⭑·it·an nombr⭑·on da⭑ brik⭑·oj liver⭑·u ; far⭑·u la⭑ Pask⭑·on en⭑ la⭑
difin⭑·it·a temp⭑·o ; difin⭑·u lim⭑·on por⭑ la⭑ popol⭑·o ĉirkaŭ⭑·e, dir⭑·ant·e:
gard⭑·u vi·n, ke⭑ vi ne⭑ supr⭑·en~ir⭑·u sur⭑ la⭑ mont⭑·on nek⭑ tuŝ⭑·u ĝi⭑·an baz¹·on
; mi vol⭑·as hodiaŭ⭑ difin⭑·i, kio·n ricev⭑·os ĉiu el⭑ vi post⭑ mi⭑·a mort⭑·o
; ĉe⭑ ĉiu dis·don⭑·ad·o mi gvid⭑·is mi·n per⭑ io difin⭑·it·a, mi ĉiam⭑
decid⭑·as laŭ⭑ alfabet⭑·a ord⭑·o ; ĉiu esperant⭑·ist·o hav⭑·u la⭑ plen⭑·an
cert⭑·ec·on, ke⭑ leĝ⭑·o-don⭑·ant·o por⭑ li ĉiam⭑ est⭑·os ne⭑ ia⭑ person⭑·o, sed⭑ ia⭑
klar⭑·e difin⭑·it·a verk⭑·o ; [ne⭑ neces⭑·as] difin⭑·i […] sever⭑·ajn regul⭑·ojn
por⭑ tiu·j ĉi⭑ detal⭑·oj ; tie ag⭑·ad·is nenia logik¹·o, nenia difin⭑·it·a
plan⭑·o ; difin⭑·i komitat⭑·on, kiu okup⭑·us si·n je⭑ [tiu task¹·o] .
{asign⭑·i} , {atribu¹·i} , {decid⭑·i}
3.
{Determin²·i} : regul⭑·o por⭑ difin⭑·i la⭑ [sem⭑·ajn]tag⭑·on en⭑ mal·proksim⭑·a
jar⭑·o ; fianĉ⭑·on de⭑ l'⭑ sort⭑·o difin⭑·it·an for·pel⭑·os nenia mal·help⭑·o ;
li difin⭑·is rendevu¹·on al⭑ ili en⭑ iu·n drink⭑·ej·on ; al·flug⭑·is al⭑ ili
ĝem⭑·ant·aj kaj⭑ sufok⭑·it·aj voĉ⭑·oj, kies⭑ font⭑·on ne⭑ ebl⭑·e est⭑·is difin⭑·i ;
ni⭑·aj infan⭑-jar⭑·oj oft⭑·e difin⭑·as ni⭑·an est⭑·ont·an viv⭑·on; la⭑ adjektiv⭑·o
difin⭑·as la⭑ substantiv⭑·on kaj⭑ la⭑ adverb⭑·o difin⭑·as la⭑ verb⭑·on.
Rim.: La⭑ verb⭑·oj „ {determin²·i} “ kaj⭑ „ {destin¹·i} “ oficial⭑·iĝ·is
pli⭑ mal·fru⭑·e. Do⭑ en⭑ la⭑ komenc⭑·o „difin⭑·i“ dev⭑·is kun·kovr⭑·i la⭑
signif⭑·ojn de⭑ ambaŭ⭑.
difin⭑·a
1.
Difin⭑·ant·a: [sub⭑] „dank“ […] PIV en⭑ la⭑ jar⭑·o 2002 list¹·ig·as 10
difin⭑·ajn er⭑·ojn ; ŝi rest⭑·is sid⭑·ant·a […] kun⭑ la⭑ difin⭑·a influ⭑·o de⭑
la⭑ real¹·o, kiu daŭr⭑·e prem⭑·is ŝi⭑·ajn krani⭑·on kaj⭑ pied⭑·ojn ; la⭑
katastrof¹·o ŝajn⭑·is est⭑·i la⭑ difin⭑·a moment⭑·o de⭑ mal·firm⭑·a reg⭑·ist·ar·o
klopod⭑·ant·a konstru⭑·i alianc⁽⁺⁾·on ; la⭑ aŭtor⭑·o de⭑ la⭑ difin⭑·a tiu+spec⭑·a
roman¹·o pri⭑ la⭑ du⭑·a mond⭑-milit⭑·o mem⭑ leg⭑·is la⭑ libr⭑·on
kaj⭑ konfes⭑·is, ke⭑ sen⭑ tiu spert⭑·o li⭑·a roman¹·o Kapt⭑·il·o 22
neniam⭑ est⭑·us verk⭑·it·a ; la⭑ difin⭑·a karakteriz¹·aĵ·o de⭑ tia·j libr⭑·oj
est⭑·as, ke⭑ ili ne⭑ est⭑·as fizik⭑·aj objekt⭑·oj, sed⭑ konsist⭑·as el⭑ pur⭑·aj
inform¹·oj, […] aŭ⭑ bit⁹·oj . {decid⭑·a^2} , {konsekvenc⭑·a^1} ,
{origin¹·a} , {tip¹·a}
2.
Difin⭑·it·a: la⭑ ne·real¹·a, iluzi¹·a imag⭑·it·o […] modif³·iĝ·is en⭑ mi⭑·aj nun⭑·aj
sonĝ⭑·oj je⭑ am⭑·at·o tut⭑·e real¹·a kun⭑ difin⭑·a korp⭑·o-form⭑·o kaj⭑ konkret²·a
kondut⭑·o . {cert⭑·a^4} , {konkret²·a}
3.
{difin⭑·a artikol⭑·o}
difin⭑·o
1.
{Klar⭑·ig·o} , ebl⭑·ig·ant·a difin⭑·i io·n: alud⭑·o al⭑ iu difin⭑·o de⭑ la⭑ fam⭑·a
antikv⭑·a filozof¹·o Plat⭑·o ; al·vetur⭑·int·e al⭑ la⭑ lok⭑·o de⭑ la⭑ difin⭑·o,
ni⭑·a vetur⭑·ig·ist·o komenc⭑·is kri⭑·eg·i el⭑ la⭑ tut⭑·a gorĝ⭑·o ; tiu ĉi⭑
vort⭑·ar·et·o […] mem⭑ jam⭑ klar⭑·ig·as si⭑·an difin⭑·on kaj⭑ manier⭑·on de⭑
uz⭑·ad·o ; tiu ĉi⭑ difin⭑·o postul⭑·as kelk⭑·ajn klar⭑·ig·ojn ; est⭑·us neces⭑·e
difin⭑·i kio·n signif⭑·as „sci⭑·i“, ĉar⭑ tiu difin⭑·o pov⭑·as ir⭑·i de⭑ la⭑
preciz⭑·ec·o en⭑ la⭑ grand⭑·aj vort⭑·ar·oj ĝis⭑ la⭑ plej⭑ nebul⭑·a kompren⭑·o de⭑
la⭑ signif⭑·o ; angl⭑·a termin⭑·o, sekv⭑·at·a de⭑ difin⭑·o en⭑ la⭑ angl⭑·a ; mi
respekt⭑·as PIV pro⭑ ĝi⭑·aj tre⭑ mult⭑·aj kaj⭑ laŭ·cel⭑·e aranĝ⭑·it·aj cit⭑·aĵ·oj,
sed⭑ mi ne⭑ akcept⭑·as ĝi⭑·ajn difin⭑·ojn kaj⭑ preskrib⁸·ojn, se⭑ ili ne⭑
spegul⭑·as la⭑ ĝeneral¹·an uz⭑·ad·on ; „jun⭑·ec·a plen⭑+kresk⭑·ul·o“ est⭑·as bon⭑·a
aĝ⭑-difin⭑·o de⭑ la⭑ ideal¹·a ofic⭑·ist·o ; la⭑ difin⭑·o de⭑ sekund⭑·o ŝanĝ⭑·iĝ·is
al⭑ tiu strang⭑·aĵ·o hav⭑·ant·a nenia·n rilat⭑·on kun⭑ la⭑ ter⭑·o, la⭑ sun⭑·o kaj⭑
la⭑ lun⭑·o ; fluid⭑·aĵ·o sen⭑ difin⭑·o, nek⭑ vinagr⭑·o nek⭑ vin⭑·o ;
2.
La⭑ kapabl⭑·o de⭑ aparat¹·o (mezur⭑·il·o, pres⭑·il·o, ekran⁸·o ktp) disting⭑·i
inter⭑ du⭑ proksim⭑·aj valor⭑·oj: la⭑ neŭtrin⁽⁺⁾·o-eksperiment¹·o postul⭑·as
absolut⭑·an difin⭑·on de⭑ almenaŭ⭑ 1 eV; la⭑ pres⭑·il·o hav⭑·as difin⭑·on de⭑
600 punkt⭑·oj en⭑ col⭑·o; alt⭑·a+difin⭑·a televid⁸·o . {disting⭑·ebl·a} ,
{fajn⁽⁺⁾·a^2} , {subtil¹·a^3}
al·difin⭑·i
Fiks¹·i, decid⭑·i, ke⭑ io aparten⭑·u al⭑ io ali⭑·a; {atribu¹·i} : mezur⭑·il·o
[…] ebl⭑·ig·as al·difin⭑·i valor⭑·on al⭑ ĉio, kaj⭑ tiel⭑ ĝi ebl⭑·ig·as
kompar⭑·i, adici²·i, subtrah⁸·i . {asign⭑·i} , {al·juĝ⭑·i}
antaŭ·difin⭑·i
(tr)
Anticip³·e difin⭑·i: Krist⭑·o Jesu³·o, kiu·n Di⭑·o antaŭ·difin⭑·is kiel⭑
re·pac⭑·ig·il·on per⭑ fid⭑·o en⭑ li⭑·a sang⭑·o ; tiu princip⭑·o, kiel⭑ ni nun⭑
vid⭑·as kaj⭑ kompren⭑·as, antaŭ·difin⭑·is progres⭑·on kaj⭑ prosper⭑·on de⭑ la⭑
afer⭑·o ; est⭑·is mult⭑·e da⭑ volont⭑·ul·aj help⭑·ant·oj, kiu·j hav⭑·is ĉiu si⭑·an
preciz⭑·an kaj⭑ antaŭ·difin⭑·it·an task¹·on ; [en⭑] la⭑ kvar⭑·a jar⭑-cent⭑·o
okaz⭑·is event⁸·o, kiu antaŭ·difin⭑·is la⭑ histori⭑·an evolu²·on de⭑ l'⭑
armen⁸·a popol⭑·o . {antaŭ·fiks¹·i} , {destin¹·i}
laŭ·difin⭑·e
Kiel⭑ postul⭑·as, kiel⭑ implic⁽⁺⁾·as ĝi⭑·a difin⭑·o: prepozici⭑·o star⭑·as –
laŭ·difin⭑·e – antaŭ⭑ la⭑ substantiv⭑·o ; anĝel⭑·oj laŭ·difin⭑·e ne⭑ hav⭑·as
seks⭑·on ; Kam⁽⁺⁾·aĉ·o ne⭑ pov⭑·os vid⭑·i la⭑ blat⭑·on ĝust⭑·e tial⭑, ke⭑ laŭ·difin⭑·e
ok⭑+krur⭑·a blat⭑·o est⭑·as ne·vid⭑·ebl·a ; la⭑ poezi¹·o est⭑·as art⭑·o metafizik¹·a
laŭ·difin⭑·e, ĉar⭑ mem⭑ la⭑ material⭑·o de⭑ tiu – la⭑ lingv⭑·o – est⭑·as
metafizik¹·a ; la⭑ skrib⭑·a art⭑·o mem⭑ est⭑·as laŭ·difin⭑·e art⭑·e~far⭑·it·a .
{nom⭑·e^1} , {nominal³·e}
sen·difin⭑·a
Kiu ne⭑ est⭑·as preciz⭑·a klar⭑·ig·it·a, determin²·it·a aŭ⭑ determin²·ebl·a:
ĉirkaŭ⭑·e en⭑ la⭑ ĉambr⭑·o est⭑·is distr⭑·it·a ankoraŭ⭑ mult⭑·o da⭑ sen·difin⭑·aj
puf³·--seĝ⭑·oj, aŭ⭑ kiel⭑ ili est⭑·as nom⭑·at·aj, tiu·j rembur⭑·it·aj, rond⭑·aj,
kvar⭑+angul⭑·aj kaj⭑ oval⭑·aj objekt⭑·oj kun⭑ blu⭑·aj atlas⁸·aj kovr⭑·il·oj kaj⭑
amas⭑·o da⭑ ne·kompren⭑·ebl·aj laĉ⭑·aĵ·oj kaj⭑ penik⭑·aĵ·oj ; la⭑ temp⭑·oj
est⭑·ant·a, est⭑·int·a kaj⭑ est⭑·ont·a kaj⭑ por⭑ la⭑ {mod⭑·o} j ( {modus⁽⁺⁾·o} j)
sen·difin⭑·a ( {infinitiv²·o} ), kondiĉ⭑·a kaj⭑ ordon⭑·a . {klar⭑·a^3} ,
{preciz⭑·a}
[artikol⭑-versi⁹·o: 1.43 2023/11/04 14:29:02 ]
__________________________________________________________________