vidu ankaŭ la klarigojn
direkt·/·i

direkt·i

   (tr)

   1.
          {Ir·ig·i} iu·n laŭ la ĝust·a voj·o al difin·it·a cel·o: direkt·u la
          pet·ant·ojn al la inspektor¹·o; ali·aj ne sci·as si·n direkt·i inter la
          mult·e~nombr·aj ĉambr·oj kaj koridor¹·oj, mi far·as tio·n tre facil·e .
          Viktor⁽⁺⁾·o rapid·e met·is li·an kap·on for de l’ akv·o, por ke la abat·o
          pov·u spir·i, post·e li·n sub·ten·ant·e per la mal·dekstr·a man·o, dum li
          si·n direkt·is per la ali·a, li li·n al·konduk·is al la bord·o ; por
          si·n direkt·i al si·a kaleŝ·o, ŝi tra·ir·is la nav¹·on laŭ ĝi·a tut·a
          long·o . {gvid·i} , {orient·i} , {prezent·i} , {turn·i}

   2.
          {Turn·i}  ig·i io·n mov·iĝ·i laŭ difin·it·a voj·o  al difin·it·a cel·o:
          direkt·i ĉar²·on aŭtomobil¹·on, paf·il·on, paf·on; si·n direkt·i per la
          sun·o ; unu·j zorg·is pri la vel·oj, ali·aj komand·is la rem·ist·ojn,
          ceter·aj direkt·is (kp {navig⁽⁺⁾·i} ) la ŝip·on ; li kuŝ·is kun la
          pied·oj direkt·it·aj al la pord·o ; ili direkt·is si·ajn okul·ojn sur
          la ond·ant·an ŝaŭm·on ; oni de respekt·o preskaŭ dev·is direkt·i la
          rigard·on al la plank·o, tiel fier·e li star·is ĉe la pord·o ! mi do
          ek·marŝ·is, sed tuj ek·halt·is, kie·n mi dev·us direkt·i la paŝ·ojn ?
          Vi, reĝ·o, kun terur·o vi·n de·turn·as! ⫽ La sun·o ankaŭ tiel si·n
          de·turn·isKaj for·direkt·is tiam si·an ĉar²·on ; la fam·o pri vi·a
          re·ven·o efektiv·e pov·us […] direkt·i al vi la atent·on kaj kaŭz·i
          persekut·ad·on ; ŝi menci³·is si·ajn dub·ojn […] por intenc·e
          mis·direkt·i la suspekt·ojn ; li lev·is la okul·ojn por respond·i la
          rekt·e al li direkt·it·an demand·on ; La Nov·a Epok·o pro tio direkt·is
          mal·ferm·it·an leter·on al Berard, en kiu ĝi esprim·as si·anprofund·an dank·on […]“ ; li pen·is direkt·i la inter·parol·on al la
          fizik·o ; dum Petr·o parol·is, li direkt·is si·an man·on al la
          punkt·oj, kiu·jn li montr·is ; li est·as ankoraŭ jun·a kaj ne sci·as
          direkt·i si·ajn ag·ojn ; sur·skrib·oj direkt·it·aj kontraŭ Ital⁸·uj·o ; la
          jun·a vir·in·o, por ali~direkt·i la suspekt·ojn, [respond·is]: mi ne
          mi·n sent·as tre bon~fart·ant·a ; la princ·o direkt·is la
          inter·parol·ad·on al ali·a tem·o ; leĝ·o direkt·at·a kontraŭ la
          social²·ist·oj; hom·o projekt·as, Di·o direkt·as ; unu·a paŝ·o ir·on
          direkt·as. {adres·i} , {cel·i} , {gvid·i} , {konduk·i} , {pilot·i} ,
          {stir⁹·i}

   3.
          {Gvid·i} kaj kontrol·i la kondut·on de iu: direkt·i lern·ant·ojn,
          paroĥ·an·ojn;  send·is milit-trejn⁸·ant·ojn al sud·a Vjetnami⁽⁺⁾·o,
          por modern¹·ig·i kaj help-direkt·i la kontraŭ·revoluci¹·ajn streb⁶·ojn de
          la sud·--vjetnam⁽⁺⁾·a arme¹·o ; ĉiu si·n direkt·as, kiel la kap·' al li
          dikt·as . {eduk·i} , {konduk·i} , {mentor²·i}

   4.
          {Gvid·i} kaj kontrol·i la funkci¹·ad·on de io, ne kiel help·ant·o sed
          kiel ordon+pov·a estr·o: la popol·o labor·is, la faraon⁽⁺⁾·o direkt·is ;
          neniu kapabl·us direkt·i la entrepren·on sam·e bon·e kiel li ; kun·ig·i
          la fort·ojn kaj efik·e direkt·i ili·n maksimum³·e unu·ec·e al plen·um·ad·o
          de difin·it·aj task¹·oj kaj ating·o de konkret²·aj cel·oj ; direkt·i la
          inter·parol·ad·on, […] prezid·i la diskut¹·ad·on ; la ceter·aj 14 ŝtat·oj
          de Eŭrop·a Uni⁹·o re·ag·is kiel bon·e akord¹·iĝ·ant·a orkestr¹·o direkt·at·a
          de la franc·a prezident⁽⁺⁾·o ; {administr·i} , {estr·i} , {konduk·i} ,
          {mastr·i} , {reg·i}

   Rim.: En Fundament·o de Esperant·o la senc·oj ^3 kaj ^4 est·is ankoraŭ
   esprim·it·aj per „ {guvern·i} “ (mank·e de difin·o per la naci+lingv·aj
   traduk·oj). La Akademi¹·aj Korekt·oj post·e oficial·e larĝ·ig·is la signif·on dedirekt·ikaj mal·larĝ·ig·is tiu·n de {guvern·i} al pedagogi⁴·o.

direkt·o

   1.
          Al·cel·a lini·o: ŝi [ir·is] antaŭ·e por montr·i la direkt·on ; li
          ek·rigard·is en la direkt·o al  kaj  kaj […] li
          vid·is, ke jen fum·o lev·iĝ·as ; mult·o da prov·oj est·is far·it·a en tiu
          ĉi direkt·o ; „Alfred baldaŭ hav·os efektiv·an edz·in·on,“ ŝi dir·is,
          don·ant·e al la inter·parol·o ali·an direkt·on ; se blov·is ia vent·o,
          ĝi ĉiu+foj·e hav·is kontraŭ·an direkt·on ; direkt·o diametr¹·e kontraŭ·a
          ; hom·oj, ir·ant·aj en la kontraŭ·a direkt·o, komenc·is bar·i al ŝi la
          voj·on, etend·i la man·ojn, por kapt·i ŝi·an vest·on ;  kaj
          etend·is la man·on en direkt·o al la uzin⁽⁺⁾·o ; Bjelostoko […] de mi·a
          nask·iĝ·o kaj de mi·aj infan·aj jar·oj don·is la direkt·on al ĉiu·j mi·aj
          est·ont·aj cel·ad·oj ; la menci³·it·a grav·ec·o de franc·oj en la
          esperant·o-histori·o, orient·is la evolu²·on de la lingv·o laŭ direkt·o
          fremd·a al ties fundament·a natur·o ; jam en la antikv·a grek⁸·a
          filozofi¹·o trov·iĝ·is la ĝerm·oj de la ĉef·aj, mult·e pli post·aj,
          direkt·oj pri la form·iĝ·o de la lingv·o ; la ne·o-lingvistik⁽⁺⁾·a direkt·o
          (kp {branĉ·o^2} , {skol³·o} ) de  ; la akuzativ·o
          de direkt·o ; por esprim·i direkt·on, ni al·don·as al la vort·o la
          fin·on „n“ ; {vektor⁽⁺⁾·on} karakteriz¹·as ĝi·aj absolut·a valor·o (long·o)
          kaj direkt·o; Petr·o parol·as sen direkt·o, sed Paŭl·o konjekt·u .
          {ĉef·punkt·o} , {flank·o^3} , {tie·n}

   2.
          {Instrukci·o} pri la rimed·oj, kiu·j konduk·as al difin·it·a cel·o: la
          kongres·o difin·is direkt·ojn al la plen·um·ant·a komitat·o; ili far·is
          mal·ord·on laŭ direkt·o kaj plan·o, prepar·it·a per la super·ul·oj .
          {direktiv⁽⁺⁾·o}

   3.
          Ag·o de tiu, kiu direkt·as: permes·u al mi plen·um·i ĝi·n, sub vi·a
          respekt·ind·a direkt·o kaj kontrol·o ; la vir·oj ekzerc·iĝ·u en la
          ĵet·ad·o de ŝton·oj, sub la direkt·o de la oficir·oj ; Prov·o de
          Mar·ist·a Termin·ar·o, verk·it·a sub la direkt·o de  . {estr·ec·o} , {gvid·o}

   4.
          (de {afin⁽⁺⁾·a (sub)spac·o} ) La {vektor⁽⁺⁾·a (sub)spac·o} , kiu
          {operaci¹·as} super ĝi.

direkt·a

          Direkt·ant·a: la direkt·aj klav·oj de vi·a klav·ar·o (ĝust·e apud la
          cifer·aj klav·oj) .

direkt·ant·o

   1.
          Iu, kiu direkt·as

        a)
                vetur·il·on: kun rid·et·o [li] aŭskult·is la plend·ojn de la
                jun·a direkt·ant·o (vd {direkt·il·ist·o} ) de la regn·a ŝip·o ; la
                jun·ul·o mem konduk·is la vetur·il·on, […] kaj li·a kun·ul·in·o […]
                flank·e de la direkt·ant·o, ĝu·is tiu·n akr·an sent·on de
                rapid·ec·o ;

        b)
                organiz¹·aĵ·on: la kapel·estr·o rapid·as al la direkt·ant·o de la
                ĥor·oj ; Mareĉalo, la ĉef·a ĉas-direkt·ant·o […] al·ir·is al la
                markiz¹·o por ricev·i li·ajn last·ajn ordon·ojn ; el·labor·is la
                plan·on direkt·ant·o […] de la aŭtomobil¹·--firma⁽⁺⁾·o .

   2.

        a)
                (de rekt+ar·a {surfac⁸·o} ) Iu lini·o, sekc·at·a de ĉiu·j
                {nask·ant·oj} de la koncern·a surfac⁸·o: direkt·ant·oj de
                {konus·o} , {cilindr¹·o} . {direktric⁽⁺⁾·o}

        b)
                (de {konik⁽⁺⁾·o} ) Tia {rekt·o} , ke la rilat·o inter la
                distanc¹·o de ĉiu punkt·o de la konik⁽⁺⁾·o al ĝi·a fokus·o kaj la
                distanc¹·o de la sam·a punkt·o al la rekt·o egal·as al la
                dis+centr·ec·o. {direktric⁽⁺⁾·o}

direkt·ant·ar·o

          La grup·o de la direkt·ant·oj de organiz¹·aĵ·o: la direkt·ant·ar·o de la
          instru·ad·o dum jar·oj respond·is al ni kela franc·a eduk·ad·o est·as
          ĉe·kap·e de la lingv·o-instru·ad·o en Eŭrop·o“ . {estr·ar·o} ,
          {direkci⁽⁺⁾·o^1}

direkt·ad·o

          Ag·o direkt·i, {direkt·o^3} : zorg·i pri la eduk·ad·o kaj bon·a
          direkt·ad·o de la mal·pli ·aj ge·frat·oj ; direkt·ad·o de aerostat⁽⁺⁾·oj ;
          direkt·ad·o de la bank¹·o-firm·o .

direkt·il·o

   1.
          Il·o por direkt·i ŝip·on, vetur·il·on, bicikl¹·on: la ŝip+serv·ist·o sid·is
          ĉe la direkt·il·o, li ten·is ĝi·n ĉirkaŭ·pren·it·e per si·aj mal·mol·aj
          mal·pur·aj man·oj ; for·las·int·e la ankr·ojn, ili las·is ili·n en la
          mar·o, kaj sam+temp·e mal·lig·is la ŝnur·ojn de la direkt·il·oj ; jen
          ankaŭ la ŝip·oj, kiu·j, kvankam ili est·as tiel grand·aj kaj est·as
          ku⁹-re·pel·at·aj de fort·aj vent·oj, tamen per tre mal·grand·a direkt·il·o
          turn·iĝ·ad·as, kie·n ajn la vol·o de la direkt·il·ist·o decid·as ;
          aŭtomobil¹·ist·o vetur·as kun nov·a amik-in·o tra kamp·ar·o […], li·a
          mal·dekstr·a man·o ten·as la direkt·il·on . {stir⁹·il·o} {rudr⁽⁺⁾·o}

   2.
          Pozici¹·o  posten·o de re·gant·o  administr·ant·o (de ŝtat·o,
          kompani¹·o ktp): li ja hav·as en si·a man·o la direkt·il·on de la ŝtat·a
          ŝip·o ; kiu permes·us al si ek·pren·i la direkt·il·on de la ŝtat·o kun
          la esper·o trov·i spontan⁽⁺⁾·an financ¹-ministr¹·on ?

direkt·il·ist·o

          Hom·o, kiu, manovr·ant·e la tiu+cel·an direkt·il·on, ir·ig·as ŝip·on laŭ
          la difin·it·a direkt·o: nur la direkt·il·ist·o star·is apud la
          direkt·il·o ; la cent·estr·o atent·is pli la konsil·on de la
          direkt·il·ist·o kaj la posed·ant·o de la ŝip·o, ol la parol·on de Paŭl·o
          ; la direkt·il·ist·o dePint·a“, sub·aĉet·it·a de ĝi·a mastr·o, difekt·as
          la direkt·il·on, por ke la karavel⁽⁺⁾·o re·ir·u Paloson ; la mar·o pel·as
          ŝip·on, kiu perd·is la rem·il·ojn kaj direkt·il·ist·on .

ali~direkt·i

          Ŝanĝ·i la direkt·on de io: per ia ajn rimed·o oni dev·is ali~direkt·i
          la inter·parol·ad·on ; util·ig·ant·e la moment·on de halt·ig·o kaŭz·it·an
          de tiu ali~direkt·o, li rapid·e for·kur·is ; tio ali~direkt·os profit·e
          la flu·on de ŝi·aj ide·oj ; sen tiu potenc·a ali~direkt·o, li·a tut·a
          inteligent¹·ec·o est·us dron·int·a en la frenez·ec·on ; neces·as doz¹·i
          alikvant⁽⁺⁾·e kaj ali+direkt·e la util·ig·on de la nov·aj teknologi⁽⁺⁾·oj ;
          post·e apud ŝi trov·iĝ·is Eduard⁽⁺⁾·o kiu util·is kiel ali~direkt·il·o .
          {de·turn·i, for·turn·i} , {de·vi·ig·i} , {de·voj·ig·i} , {komut⁽⁺⁾·i^1} ,
          {trans·ir·i}

ĉirkaŭ·direkt·i, rond·e~direkt·i

   (tr)

          Direkt·i ĉiu+flank·en: li ĉirkaŭ·direkt·is si·ajn okul·ojn sur la
          publik·on, por vid·i, kia+spec·aj hom·oj tie trov·iĝ·as ; li
          rond·e~direkt·is al ĉiu·j ĉe·est·ant·oj long·an mir·an rigard·on .

ĉiu+direkt·a

          Okaz·ant·a laŭ ĉiu·j ebl·aj direkt·oj: post mult·aj kaj ĉiu+direkt·aj
          serĉ·ad·oj li ne sukces·is re·trov·i la roman¹·on ; ĉiu+direkt·a progres·o
          .

divers+direkt·a, mal·sam+direkt·a

          Okaz·ant·a laŭ plur⁴·aj divers·aj direkt·oj: grad·e vast·iĝ·ant·aj
          divers+direkt·aj ag·ad·oj ; unu person·o pov·as est·i puŝ·at·a de fort·oj
          mal·sam+direkt·aj .

du+direkt·a, ambaŭ·direkt·a

          Okaz·ant·a en du (kontraŭ·aj) direkt·oj: inter la du+direkt·aj
          vagon·ar·oj est·is nur kelk·aj minut·oj, ili renkont·iĝ·is ĉe tiu ĉi
          staci·o ;  forges·as, ke la migr·ad·a trafik⁴·o est·as
          ambaŭ·direkt·a ; tiu mal·estim·o est·is du+direkt·a ; pro la du+direkt·a
          log·o li situ⁸·ig·is si·n mez·e […] ĝu·ant·e la avantaĝ⁸·ojn de ambaŭ ;
          reciprok·a respekt·o kaj ambaŭ·direkt·a bon·a vol·o ; „pak·et·aradiofoni⁽⁺⁾·o: jen du+direkt·a sistem·o, kiu·n oni uz·as por trans·port·i
          datum⁽⁺⁾·ojn ; tiu mult+lingv·a tekst·o-pri·labor·il·o […] ebl·ig·as
          du+direkt·an skrib·ad·on ; la du-direkt·aj (german·a-Esperant·o)
          leksikografi⁽⁺⁾·aj labor·aĵ·oj de  postul·is alt·an lingvistik⁽⁺⁾·an
          kvalifik⁽⁺⁾·on ;  se ni sukces·os konstru·i spac-vetur·il·on, kiu
          kapabl·os far·i la du+direkt·an vojaĝ·on, ni dub·as, ĉu la esplor-team⁽⁺⁾·o
          tra·viv·os . {reciprok·a} , {tie·n kaj re·en}

sam+direkt·a

          Okaz·ant·a laŭ sam·a direkt·o kiel io ali·a: ŝi·a voj·o est·is
          sam+direkt·a kiel la mi·a ĝis iu punkt·o ; ekzist·as en ĉi-last·a
          profund·aj tendenc¹·oj sam+direkt·aj ; [li] denunc·as simpl·e ĉiu·jn,
          kiu·j ne est·as sam+direkt·aj kun li .

sen·direkt·a

          Ne hav·ant·a difin·it·an direkt·on; mal·hav·ant·a direkt·ad·on: la rezult²·o
          est·as ke UEA est·as sen·direkt·a kaj gvid·at·a al paraliz·iĝ·o ; popol·o
          sen·rimed·a, sen·direkt·a .

unu+direkt·a

          Okaz·ant·a, funkci¹·ant·a en nur unu direkt·o: okaz·os ver·a kaj ne nur
          unu+direkt·a kultur¹·a inter·ŝanĝ·o ; la kultur¹·a influ·o en la nun·a
          mond·o est·as nur unu+direkt·a: iu·j parol·as al ĉiu·j kaj ĉiu·j
          aŭskult·as ; intern·aj serv·oj ne lim·iĝ·as al unu+direkt·a trafik⁴·o
          brit⁹·a barat⁽⁺⁾·en ; bicikl¹·ist·o pov·as en·ir·i mal·larĝ·ajn, 
          unu+direkt·ajn strat·ojn, kaj tiel pli rapid·e liver·i ol
          motorcikl⁽⁺⁾·ist·o ;  flug·is kiel ordinar·a pasaĝer·okaj
          per unu+direkt·a bilet³·o .

si·n direkt·i al

   1.
          Si·n mov·i al io konkret²·a: la doktor·o sur·met·is la alt·an ĉapel·on
          kaj est·is pret·a si·n direkt·i al la drink·ej·o ; li komenc·is
          murmur·et·i preĝ·on en ne·kon·at·a lingv·o kaj si·n direkt·is al la
          templ¹·o ; supr~en·lev·int·e la antaŭ·vel·on kontraŭ la vent·o, ili si·n
          direkt·is al la sabl·aĵ·o ; ĉiu si·n direkt·as, kiel la kap·' al li
          dikt·as .

   2.
          Cel·i al io abstrakt¹·a: ne sukces·int·e, mi direkt·is mi·n al la
          industri·o; la posten·oj oficial·e si·n direkt·as al ĉiu·j civit³·an·oj
          de EU . {si·n turn·i, turn·iĝ·i al}

direkt·iĝ·i al

   1.
          {Mov·iĝ·i} al: li trans·pas·is la river·on kaj direkt·iĝ·is al la mont·o
          ; apr·o grand·eg·a persekut·it·a de hund·oj rekt·e direkt·iĝ·is al ili ;
          la inter·parol·ad·o direkt·iĝ·is al la far·iĝ·oj okaz·ant·aj en la
          kastel·o . {trans·ir·i^1}

   2.
          {Cel·i} al: la ale¹·o direkt·iĝ·as al la urb·o; vi [nur·e] direkt·iĝ·is
          al milit+akir·aĵ·o ; li·a rigard·o mal·rapid·e direkt·iĝ·is al la vizaĝ·o
          de  ; la pens·oj de la jun·ul·in·o direkt·iĝ·ad·is mal·trankvil·e
          al  ; grand·a part·o de tiu·j pri·stud¹·aj klopod·oj direkt·iĝ·u
          al la objekt·oj, per·e de kiu·j oni labor·as ; mult·aj demand·oj
          direkt·iĝ·as al Mose⁽⁺⁾·o .

   [artikol-versi⁹·o: 1.71 2023/11/15 15:29:39 ]
     __________________________________________________________________