disput⭑·/·i

disput⭑·i

   (ntr)

          Prezent⭑·i parti⭑·on, opini⭑·on en⭑ disput⭑·o^1: kiam⭑  vid⭑·is, ke⭑
          ŝi firm⭑·e decid⭑·is ir⭑·i kun⭑ ŝi, tiam⭑ ŝi ĉes⭑·is disput⭑·i kun⭑ ŝi ; pri⭑
          la⭑ profund⭑·ec·o de⭑ ni⭑·aj propr⭑·aj sent⭑·oj ni ne⭑ vol⭑·as disput⭑·i ; vi
          bon⭑·e dorm⭑·is, dum⭑ mi sid⭑·is kaj⭑ disput⭑·is kun⭑ ni⭑·a mal·jun⭑·a amik⭑·o, ĉu⭑
          tio est⭑·is histori⭑·o, ĉu⭑ fabel⭑·o ; la⭑ jun⭑·aj knab⭑·in·oj pasi⭑·e disput⭑·as
          pri⭑ la⭑ libr⭑·o de⭑  ; pri⭑ tiu demand⭑·o ankoraŭ⭑ disput⭑·as
          teori⭑·ist·oj kaj⭑ filozof¹·oj ; kial⭑ vi vol⭑·as disput⭑·i kun⭑ mi ?
          {debat²·i} , {polemik¹·i} , {diskut¹·i} {kverel⁴·i} , {konflikt²·i}

          Rim. 1: PV kaj⭑ la⭑ PIV-oj trud⭑·as al⭑ tiu verb⭑·o senc⭑·on proksim⭑·an al⭑
          „kverel⁴·i“. Kvankam⭑ vulgar¹·ul·oj iam⭑ disput⭑·as tre⭑ akr⭑·e kaj⭑
          kverel⁴·em·e, tio ne⭑ est⭑·as nepr⭑·a trajt⭑·o de⭑ la⭑ verb⭑·o mem⭑; la⭑
          ekzempl⭑·oj el⭑ divers⭑·aj aŭtor⭑·oj, mal·nov⭑·aj kaj⭑ modern¹·aj, pruv⭑·as la⭑
          ebl⭑·on disput⭑·i amik⭑·e, afabl⭑·e kaj⭑ respekt⭑·e.

          Rim. 2: Oni _disput⭑·as_ por⭑ konsider⭑·i iu·n tem⭑·on de⭑ ĉiu ajn⭑
          flank⭑·o, t.e. oni cel⭑·as fin {diskut¹·i} la⭑ tem⭑·on, problem¹·on ktp,
          kaj⭑ laŭ+ebl⭑·e fin⭑-decid⭑·i la⭑ koncern⭑·an demand⭑·on. Do⭑ _diskut¹·i_,
          _debat²·i_, _kverel⁴·i_ pri·skrib⭑·as laŭ·grad⭑·e la⭑ manier⭑·ojn, la⭑
          emoci³·ec·on, en⭑ kiu oni konduk⭑·as disput⭑·on.

disput⭑·o

   1.
          Vort⭑·a konkur⭑·o (buŝ⭑·a aŭ⭑ skrib⭑·a), en⭑ kiu ĉiu el⭑ la⭑ part⭑·o-pren⭑·ant·aj
          parti⭑·oj defend⭑·as si⭑·ajn {tez⭑·ojn} (regul⭑·e prezent⭑·it·ajn),
          argument⭑·as pri⭑ ili⭑·a prav⭑·o kaj⭑ kontest⁸·as la⭑ tez⭑·ojn de⭑ la⭑
          kontraŭ·ul⭑·oj: pri⭑ tio mi hav⭑·is kun⭑ la⭑ reĝ⭑·o de⭑ elf²·oj plen⭑+form⭑·an
          disput⭑·on ; subtil¹·aj sofist¹·aj disput⭑·oj kies⭑ cel⭑·o est⭑·as nur⭑ ili⭑·a
          propr⭑·a glor⭑·o dum⭑ disput⭑·ad·o, ĉu⭑ en⭑ tribunal¹·o ĉu⭑ en⭑ privat⭑·a viv⭑·o ;
          la⭑ Lepsik⁽⁺⁾·a disput⭑·o est⭑·is grav⭑·a event⁸·o en⭑ la⭑ histori⭑·o de⭑
          Reformaci¹·o; la⭑ organiz¹·aĵ·o „  “ la⭑
          22-an de⭑ Juni⭑·o 2007 aranĝ⭑·is publik⭑·an disput⭑·on pri⭑ eŭrop⭑·a
          lingv⭑·o-politik¹·o .

   2.
          Reciprok⭑·a pretend⭑·ad·o je⭑ iu rajt⭑·o, posed⭑·aĵ·o ktp: post⭑ kre⭑·o de⭑ la⭑
          nov⭑·a federaci¹·a ŝtat⭑·o, disput⭑·oj pri⭑ la⭑ ampleks⭑·o de⭑ tiu·j apart⭑·aj
          pov⭑·oj solv⭑·iĝ·as pli⭑ oft⭑·e far⭑·e de⭑ juĝ⭑·ist·oj ol⭑ far⭑·e de⭑ politik¹·ist·oj
          ; la⭑ lot⭑·o ĉes⭑·ig·as disput⭑·ojn kaj⭑ decid⭑·as inter⭑ potenc⭑·ul·oj ;
          pas⭑·ant·o, kiu si·n miks⭑·as en⭑ mal·propr⭑·an disput⭑·on ; pacienc⭑·ul·o
          kviet⭑·ig·as disput⭑·on .

disput⭑·em·a

   1.
          Kiu oft⭑·e kaj⭑ volont⭑·e disput⭑·as, polemik¹·as: mild²+anim⭑·a, ne⭑
          disput⭑·em·a ; ĝi est⭑·as la⭑ rezult²·o de⭑ surpriz⭑·eg·a nombr⭑·o da⭑
          eksperiment¹·oj […] far⭑·e de⭑ la⭑ tre⭑ bon⭑·a observ⭑·ant·o kaj⭑ tre⭑
          disput⭑·em·a atest⭑·ant·o 

   2.
          {Kverel⁴·em·a} : vi neniam⭑ est⭑·is koler⭑·a kaj⭑ disput⭑·em·a .

ne·dis·put⭑·ebl·a

          Kiu ne⭑ permes⭑·as disput⭑·ojn pri⭑ si⭑·aj decid⭑·oj; {ne·kontest⁸·ebl·a} :
          aŭtoritat⭑·a kaj⭑ ne·dis·put⭑·ebl·a instituci⭑·o decid⭑·os ; ĉiu hom⭑·o hav⭑·as
          plen⭑·an, natur⭑·an kaj⭑ ne·dis·put⭑·ebl·an rajt⭑·on, parol⭑·i kia·n lingv⭑·on aŭ⭑
          dialekt¹·on li vol⭑·as ;

          Rim.: Tiu vort⭑·o est⭑·as mis·gramatik⭑·a, ĉar⭑ en⭑ Esperant⭑·o disput⭑·i ne⭑
          est⭑·as verb⭑·o transitiv²·a, kaj⭑ la⭑ sufiks⭑·o „  “ hav⭑·as senc⭑·on
          pasiv¹·an. La⭑ cel⭑·at·an senc⭑·on transitiv²·an esprim⭑·as la⭑ verb⭑·oj
          „kontest⁸·i“ kaj⭑ „pri·disput⭑·i“. (Do⭑ ĝust⭑·e dev⭑·us est⭑·i
          „ne·pri·disput⭑·ebl·a“.)

pri·disput⭑·i

   (tr)

          {Kontest⁸·i} : okup⭑·ant·a ŝtat⭑·o ne⭑ rajt⭑·as esenc⭑·e ŝanĝ⭑·i la⭑ stat⭑·on de⭑
          fremd⭑·a aŭ⭑ pri·disput⭑·at·a teritori²·o kaj⭑ ne⭑ rajt⭑·as tie loĝ⭑·ig·i si⭑·ajn
          civil¹·ul·ojn ; ĉef·ministr¹·o  propon⭑·is ne⭑ 98 % sed⭑ 90 %
          el⭑ la⭑ pri·disput⭑·at·aj teritori²·oj al⭑ la⭑ palestin⁽⁺⁾·an·oj [sen⭑] la⭑ plej⭑
          fekund⁽⁺⁾·aj ter⭑·oj kaj⭑ la⭑ plej⭑ akv⭑·o-riĉ⭑·a grund⁴·o ; la⭑ don⭑·it·aĵ·oj est⭑·as
          […] pri·disput⭑·ebl·aj .

   [artikol⭑-versi⁹·o: 1.39 2023/11/04 14:29:02 ]
     __________________________________________________________________