vidu ankaŭ la klarigojn
dolor·/·i

dolor·i

   (x)

          Sen·tig⁸·i al iu tre mal·agrabl·an korp·an  spirit·an impres·on: ili
          bat·is mi·n, sed ĝi mi·n ne dolor·is ; mi·a intern·aĵ·o mi·n dolor·as ;
          dolor·is mi·aj ost·oj post la long·a vojaĝ·o ; ankaŭ dum rid·ad·o pov·as
          dolor·i la kor·o ; tio mi·n dolor·as, tre dolor·as, ke mi dev·as tio·n
          dir·i al vi ; kiel fort·e mi·n dolor·as la ne·pov·ad·o help·i vi·n ; vi
          kompren·as, doktor·o, kiel fort·e tiu mort·o mi·n dolor·as ; las·u mi·n,
          las·u mi·n: vi mi·n dolor·as ; dolor·as li·n la mal·favor·o ; li·a
          mal·nov·a vund·o li·n kelk·a+foj·e dolor·as ankoraŭ ; mi·a kap·o dolor·as
          pro ĝi·a pez·o ; dolor·as al mi la kap·o ; cign·oj tiom mult·e kri·as,
          ke la orel·oj dolor·as ; la sur·oj dolor·is dum li fin·e halt·is por
          iom spir·i ; de bon·a vort·o lang·o ne dolor·as ; ne dolor·as frap·o
          sur fremd·a kap·o . {aflikt³·i} , {ĉagren·i} , {dolor·ig·i} ,
          {sufer·ig·i} , {turment·i}

          Rim. 1: Kun kelk·aj escept·oj, oni uz·as tiu·n sen·sufiks·an form·on
          (kp {dolor·ig·i, rim} ), se oni parol·as pri la dolor·ant·a
          korp·o-part·o kaj la subjektiv²·a spert·o.

          Rim. 2: En modern¹·a lingv·o oni ŝajn·as prefer·i la ne·transitiv²·an
          uz·on. Anstataŭla kap·o dolor·as li·noni dir·asli·a kap·o
          dolor·as“, sub·kompren·ant·e, ke la dolor·o est·as sent·at·a de tiu, pri
          kies membr·o oni parol·as  se tem·as pri sprit·a dolor·o, ke ĝi·n
          sent·as la parol·ant·o. En ĉiu ali·a okaz·o oni preciz·ig·as peral…“.

dolor·o

   1.
          Tre mal·agrabl·a korp·a {impres·o} : subit·e atak·is ŝi·n la nask·aj
          dolor·oj ; li mort·is en grand·aj dolor·oj ; la knab·in·o […]
          kun·prem·is pro dolor·o la dent·ojn ; la graf·o […] far·is grimac·on de
          dolor·o ; de fremd·a dent·o ni dolor·on ne sent·as . {sufer·o}

   2.
          Tre mal·agrabl·a spirit·a {sent·o} , mal·plezur·o, aflikt³·o: ĉiu
          atak·ant·a vort·o kaŭz·is al ili dolor·on ; kiam mi est·is ankoraŭ
          infan·o, mi […] rigard·ad·is kun dolor·o la reciprok·an fremd·ec·on ;
          strang·a konsol·o pro la komun·a sub·iĝ·o sub dolor·o ; la unu·a
          dolor·o, kiu traf·is la ĝis tiam sen·nub·an viv·on […] est·is la perd·o
          de la patr·in·o ; li ĉirkaŭ·is si·an kor·on per tri fer·aj ring·eg·oj,
          por ke ĝi ne krev·u pro dolor·o kaj mal·ĝoj·o ; mi hav·as dolor·on en
          la anim·o ; ekster·e honor·o, intern·e dolor·o . {aflikt³·o} ,
          {korp-rem·o} , {zorg·o^2}

dolor·a

   1.
          Sent·ig·ant·a dolor·on: dolor·a vund·o, dent·o; dolor·a ulcer·o ; tio
          est·us por mi tre dolor·a ; kun dolor·a pen·o li ir·is antaŭ·en ; li·aj
          dolor·aj pied·oj rifuz·is obe·i ; en li·a anim·o pli kaj pli laŭt·e
          son·is tre dolor·aj demand·oj ; vek·iĝ·is en ŝi la iam·aj, dolor·aj
          mal·ben·it·aj moment·oj ; vi ne puŝ·u tiel dolor·e .

   2.
          Esprim·ant·a dolor·on, est·ig·it·a de dolor·o: plen·ig·i la aer·on per
          plej dolor·aj kri·oj ; blek·ad·o pli kaj pli raŭk·a kaj dolor·a ;
          patr·in·o kun esprim·o de dolor·a pet·eg·ad·o ; plor·ant·an dolor·eg·e .

dolor·ig·a

          Dolor·ig·ant·a: frap·o tre dolor·ig·a ; dolor·ig·a memor·o ; li est·is
          spert·int·a mal·feliĉ·ojn mil+foj·e pli dolor·ig·ajn ; ŝi klar·e ek·sent·is
          nun, ke li est·as fremd·a por ŝi, kaj sam+temp·e dolor·ig·a sag·o
          tra·pik·is ŝi·an kor·on ; ŝi dolor·ig·e sur·tret⁹·is la pied·ojn de la
          mal·jun·a vir·in·o ; la knab·oj mal·delikat·e kaj dolor·ig·e prem·is la
          bird·on en la man·oj .

dolor·ig·i

          Kaŭz·i al iu tre mal·agrabl·an korp·an  spirit·an impres·on: mi
          dolor·ig·is mi·an pied·on, ŝmir·u ĝi·n per past·o ; jen est·as ĉiu·j
          kolor·oj, kiu·j dolor·ig·as la okul·ojn ; ŝi kvazaŭ sent·is, ke grand·a
          sen·iluzi¹·o ven·os por dolor·ig·i la edz·on ; vi·a mal·gaj·ec·o, kutim·a
          jam de·long·e, tre dolor·ig·as ĉiu·jn vi·ajn amik·ojn ; se mi kapt·is
          vi·n tro fort·e kaj dolor·ig·is vi·ajn brak·ojn, pardon·u mi·n ; esper·o
          prokrast·at·a dolor·ig·as la kor·on .

          Rim. 1: Oni oft·e uz·as la simpl·an vort·on _dolor·i_ anstataŭ
          _dolor·ig·i_.

          Rim. 2: Oni uz·as tiu·n sufiks+hav·an form·on, se oni pri·parol·as la
          objektiv²·an kaŭz·on  kaŭz·ant·on de dolor·o pli ol la traf·it·an
          korp·o-part·on kaj la subjektiv²·an sent·on.

dolor·iĝ·i

          Ek·dolor·i: akr·iĝ·ant·aj kaj pli dolor·iĝ·ant·aj mal·akord¹·oj ; kun kap·o
          tra·saĝ·it·a de pens·oj kaj impres·oj, tiel ke ĝi dolor·iĝ·is .

kontraŭ·dolor·il·o, sen·dolor·ig·il·o

          Rimed·o, medikament²·o kiu mild²·ig·as  for·ig·as dolor·on: iu
          sufer·ant·o de frunt·a dolor·o pren·is sen·dolor·ig·il·on dum unu
          semajn·o, sed la mal·san·o pli·grav·iĝ·is ; patr·in·a lakt·o efik·as al
          nov~nask·it·o kiel kontraŭ·dolor·il·o . {anestez⁽⁺⁾·il·o}

sen·dolor·a

          Sent·ig·ant·a nenia·n dolor·on: Frat·oj, man·on don·u kor·eKaj
          sen·zorg·e, sen·dolor·e Bel·an hor·on fest·u ni ! rest·i san·a kaj
          sen·dolor·a ; dispon·ig·i la propr·ajn organ¹·ojn por sav·i ali·ul·ajn
          viv·ojn est·as nobl·a, sen·dolor·a kaj sen·pag·a donac·o .

sen·dolor·ec·o

          Stat·o, en kiu oni ne sent·as dolor·on  kun vund·o  ali·o normal¹·e
          kaŭz·ant·a dolor·on: komenc·e mi pov·is ricev·i sen·dolor·ec·on per
          terapi¹·o, sed post cert·a temp·o la dolor·oj re·aper·is . {analgezi⁽⁺⁾·o}
          {sen·sent·ec·o}

sen·dolor·ig·a

          For·ig·ant·a la dolor·on: li sub·akv·iĝ·is […], sent·ant·e ne·esprim·ebl·an
          sen·dolor·ig·on, kiam la akv·o […] mal·varm·et·ig·is li·an sufer·ant·an kaj
          sang·ig·an korp·on .

artik-dolor·o

          Ĉia artik·a dolor·o: la plant·o efik·as kontraŭ reŭmataj
          artik-dolor·oj .

          Rim.: PIV menci³·as la vort·on _artralgio_ kiu est·as, kiel jam
          klar·ig·it·e {en tiu rimark·o} , fak·a sinonim¹·o sen·util·a, kaj do
          evit·ind·a.

dent·o-dolor·o

          Dolor·o ĉe dent·o: ĉu la dent-dolor·o ne mord·is vi·ajn nerv¹·ojn ?
           met·is la man·on sur si·an vang·on, kvazaŭ pro
          dent·o-dolor·o ; mi ricev·is jam tri·a+grad·an dent-dolor·on […], mi jam
          hurl⁽⁺⁾·is pro la infer·aj turment·oj .

          Rim.: Oni kelk+foj·e pov·as leg·i la termin·on _odontalgio_ kiu
          est·as, kiel jam klar·ig·it·e {en tiu rimark·o} , fak·a sinonim¹·a
          balast¹·aĵ·o por la lingv·o, kaj do evit·ind·a.
          {agac·o}

dors-dolor·o

          Dolor·o ĉe la torak⁽⁺⁾·a vertebr·ar·o: kiom da labor·o kaj dors-dolor·o
          egal·as ; ŝi halucin⁽⁺⁾·iĝ·is, sent·as dors-dolor·ojn kaj sufer·as pro
          ŝvel·int·a lang·o ; post bicikl¹·a akcident²·o antaŭ kvar jar·oj, pro
          kiu romp·iĝ·is vertebr·o, mi sufer·as kronik·ajn dors-dolor·ojn .

epigastr⁽⁺⁾·a dolor·o

          Dolor·o ĉe la epigastr⁽⁺⁾·o, de kiu ajn kaŭz·o. {stomak-dolor·o} ,
          {epigastr⁽⁺⁾·o} ,

genu-dolor·o

          Dolor·o ĉe genu·o.

kalkan-dolor·o

          Dolor·o ĉe kalkan·o.

kap-dolor·o

          Dolor·o sent·at·a en la kap·o: li hav·is kap-dolor·on, li·a kol·o est·is
          tut·e rigid·a ; post tag-manĝ·o, mi·n ek·kapt·is per·fort·a kap-dolor·o ;
          sufer·is la jun·ul·in·o fort·an kap-dolor·on ; plen·a lac·iĝ·o kaj
          kap-dolor·o mal·help·is plu·an medit·on .

          Rim.: En PIV, oni trov·as la vort·ojn _cefaleo_ kaj _cefalalgio_ ,
          kiu·j est·as nur krud·aj aplik³·aĵ·oj de la dek+kvin·a Fundament·a
          regul·o. Est·as ver·e ke histori·e, ekzist·is semiologia nuanc·o inter
          cefaleo kaj cefalalgio, nom·e cefaleo est·is cefalalgio pli fort·a
          kaj daŭr·a. Sed tiu disting·o est·as tut·e forges·it·a de post la 19a
          jar-cent·o. Hodiaŭ, cefaleo kaĵ cefalalgio est·as ver·aj sinonim¹·oj
          kaj al·don·as neniu·n pli·an semantik⁽⁺⁾·an nuanc·on ol la vort·o
          kap-dolor·o. Do ne ind·as en·ig·i en la lingv·on konfuz·em·ajn vort·ojn,
           por teknik³·aj termin·ar·oj dum ekzist·as pli klar·aj rimed·oj kun
          ekzakt⁴·e la sam·a senc·o. Du·e, la ŝajn+sufiks·a radik·o _-algio_ por
          difin·i dolor·on kiel simpl·an simptom²·on tut·e ne util·as, nek
          valor·as. Kun·met·aĵ·o kun la radik·o -dolor·o est·as sam·e preciz·a, pli
          klar·a, pli facil·e re·kon·ebl·a por ne-eŭrop·an·oj, ne pli pez·a kaj
          funkci¹·as en ĉiu·j kaz·oj (ne ebl·as dir·i kial kurac·ist·oj decid·is
          adopt¹·i la termin·on 'gastralgio' sed ne 'abdomenalgio',
          ekzempl·e). Est·as grav·e ke Esperant·o si·n de·ten·u de la mult·aj
          ne·koher⁹·aĵ·oj kaj sen·util·aj pedant¹·aj komplik¹·aĵ·oj de la medicin¹·a
          vort·o-proviz·o.

koks-dolor·o

          Dolor·o ĉe koks·o, de kiu ajn kaŭz·o. nur 3 pacient¹·oj sufer·is de
          koks-dolor·o, sed neniu el ili uz·is analgezik⁽⁺⁾·ojn . {koksalgi⁽⁻⁾·o}

lumb·o-dolor·o

          Dolor·o ĉe la lumb·a region·o. {lumbag⁽⁺⁾·o}

          Rim.: PIV uz·as la vort·on _lumbalgi⁽⁺⁾·o_ kun la mal·bon·a senc·o de
          lumbag⁽⁺⁾·o. Lumbalgi⁽⁺⁾·o est·as dolor·o ĉe la lumb·o. Kaj lumbag⁽⁺⁾·o est·as
          akut²·a lumbalgi⁽⁺⁾·o. Sed kiel klar·ig·it·e {en tiu rimark·o} , lumbalgi⁽⁺⁾·o
          est·as fak·a kaj konfuz·em·a sinonim¹·o de lumb·o-dolor·o.

mam-dolor·o

          Dolor·o ĉe mam·o.

          Rim.: En PIV, trov·iĝ·as la termin·o _mamalgio_ . Kiel klar·ig·it·e
          {en tiu rimark·o} , tiu fak·a sinonim¹·o sen·util·as, kaj do est·as
          evit·ind·a.

muskol-dolor·o

          Dolor·o en muskol·o, de kiu ajn kaŭz·o: la rigid·ec·o de la nuk·o kaj
          spin·o kaj la muskol-dolor·oj karakteriz¹·as tiu·n period¹·on .

nuk-dolor·o

          Dolor·o ĉe la nuk·a vertebr·ar·o.

orel-dolor·o

          Dolor·o ĉe orel·o: ni·an vilaĝ·on traf·as iu terur·a mal·san·o, kiu
          kaŭz·as frenez·ec·on kaj orel-dolor·on .

          Rim.: PIV menci³·as la termin·on _otalgio_ kiu est·as, kiel jam
          klar·ig·it·e {en tiu rimark·o} , fak·a sinonim¹·a balast¹·aĵ·o por la
          lingv·o, kaj do evit·ind·a.

stomak-dolor·o

          Dolor·o de stomak·a kaŭz·o, kiu·n la mal·san·ul·o lokaliz⁽⁺⁾·as ĉe la
          epigastr⁽⁺⁾·o: mi hav·is kap-dolor·on, mi hav·is stomak-dolor·on, mi mem
          ne sci·as, kia·jn . {epigastr⁽⁺⁾·a dolor·o}

          Rim.: En PIV, trov·iĝ·as la vort·o _gastralgio_ . Kiel klar·ig·it·e
          {en tiu rimark·o} , tiu fak·a sinonim¹·o signif·as nenio·n pli ol
          stomak·an dolor·on, kaj tial est·as evit·ind·a. Esperant·aj kurac·ist·oj
          ne bezon·as esoter⁽⁺⁾·ism·on.

   [artikol-versi⁹·o: 1.70 2023/11/15 18:29:49 ]
     __________________________________________________________________