vidu ankaŭ la klarigojn
don⭑·/·i
don⭑·i
(tr)
1.
{Met⭑·i} en⭑ posed⭑·on aŭ⭑ je⭑ dispon⭑·o de⭑ iu, ĉu⭑ provizor¹·e, ĉu⭑
definitiv¹·e: Ludovik⭑·o, don⭑·u al⭑ mi pan⭑·on ; don⭑·u al⭑ la⭑ bird⭑·oj
akv⭑·on, ĉar⭑ ili vol⭑·as trink⭑·i ; al⭑ ĉiu el⭑ la⭑ infan⭑·oj mi don⭑·is po⭑
tri⭑ pom⭑·oj ; mal·riĉ⭑·a vir⭑·in·o […] pet⭑·is ŝi·n, ke⭑ ŝi don⭑·u al⭑ ŝi
trink⭑·i ; li don⭑·is al⭑ mi mon⭑·on, sed⭑ mi ĝi·n tuj⭑ re·don⭑·is al⭑ li ; al⭑
leon⭑·o ne⭑ don⭑·u la⭑ man⭑·on ; sufiĉ⭑·e jam⭑ mi serv⭑·is ĉe⭑ vi, don⭑·u al⭑ mi
mi⭑·an salajr⭑·on ; la⭑ rajd⭑·ant·o salt⭑·is de⭑ la⭑ ĉeval⭑·o, [kaj⭑] don⭑·is al⭑
li la⭑ konduk⭑·il·ojn en⭑ la⭑ man⭑·ojn ; […] pren⭑·is pan⭑·on kaj⭑
fel⭑-sak⭑·on kun⭑ akv⭑·o kaj⭑ don⭑·is al⭑ , met⭑·ant·e ĝi·n sur⭑ ŝi⭑·an
ŝultr⭑·on ; […] ŝaf⭑·ojn kaj⭑ bov⭑·ojn kaj⭑ sklav⭑·ojn […]
don⭑·is al⭑ ; la⭑ reĝ⭑·o dev⭑·is efektiv⭑·ig·i la⭑ promes⭑·on kaj⭑
don⭑·i al⭑ li la⭑ princ⭑·in·on ; koler⭑·o prav⭑·ec·on ne⭑ don⭑·as ; al⭑ feliĉ⭑·ul·o
eĉ⭑ kok⭑·o don⭑·as ov⭑·ojn ; ĉia don⭑·o est⭑·as bon⭑·o . {dispon⭑·ig·i} ,
{donac⭑·i} , {konsent⭑·i} , {las⭑·i} , {ofer⭑·i} , {trans·ced⭑·i}
2.
{Prezent⭑·i} al⭑ ies⭑ percept¹·o; {montr⭑·i} ebl⭑·ec·on: don⭑·i sign⭑·ojn per⭑
la⭑ okul⭑·oj ; mi don⭑·os al⭑ vi […] bon⭑·an konsil⭑·on ; mi ne⭑ pov⭑·as don⭑·i
al⭑ vi eĉ⭑ la⭑ plej⭑ mal·grand⭑·an esper⭑·on ricev⭑·i lok⭑·on kun⭑·e kun⭑ la⭑
infan⭑·o ; en⭑ la⭑ don⭑·it·a okaz⭑·o est⭑·os al⭑ vi pli⭑ oportun⭑·e […] ;
[tiu·j] pord⭑·oj […] don⭑·is vid⭑·on al⭑ […] ne·invit⭑·em·e aspekt¹·ant·aj
koridor¹·oj ; la⭑ katedral²·o […] ver⭑·e don⭑·as la⭑ potenc⭑·an impres⭑·on de⭑
grand⭑·ec·o kaj⭑ fort⭑·o ; UEA […] sukces⭑·is don⭑·i al⭑ [la⭑ kongres⭑·oj]
nov⭑·an mult⭑+facet⭑·an fizionomi¹·on de⭑ labor⭑·o .
3.
{Sci⭑·ig·i} decid⭑·on, instrukci⭑·on ks: ĉu⭑ li don⭑·is al⭑ vi jes⭑·an
respond⭑·on aŭ⭑ ne⭑·an ? fin⭑·e li don⭑·is si⭑·an permes⭑·on ; al⭑ kok⭑·in·o la⭑
ov⭑·o lecion⭑·ojn ne⭑ don⭑·u ; la⭑ hom⭑·o don⭑·is nom⭑·ojn al⭑ ĉiu·j brut⭑·oj ;
don⭑·is al⭑ si⭑·a edz⭑·in·o la⭑ nom⭑·on ; don⭑·i juĝ⭑·on ; [li]
don⭑·is al⭑ ili raport⭑·on ; ŝi ne⭑ plen⭑·um·is la⭑ ordon⭑·on don⭑·it·an ;
{asign⭑·i} , {destin¹·i} , {prezent⭑·i}
4.
{Est⭑·ig·i} , {rezult²·ig·i} , {kaŭz⭑·i} : ĉu⭑ la⭑ Kongres⭑·o don⭑·is ia·jn
rezultat⭑·ojn ? la⭑ long⭑·e dorm⭑·int·aj sem⭑·oj komenc⭑·is don⭑·i (produkt⭑·i)
la⭑ unu⭑·ajn trunk⭑·et·ojn ; la⭑ patr⭑·in·o don⭑·is al⭑ ŝi frap⭑·on sur⭑ la⭑
naz⭑·on ; est⭑·u tut⭑·e trankvil⭑·a, mi don⭑·os al⭑ vi kontent⭑·ig·on ; tiu
mal·aper⭑·o don⭑·is grand⭑·eg·an antaŭ·en·puŝ⭑·on al⭑ la⭑ labor⭑·o ; nigr⭑·an
mort⭑·o-simil⭑·an kapt⭑+urn⭑·iĝ·on […] don⭑·as la⭑ odor⭑·o de⭑ fend⭑·iĝ·ant·a
kadavr¹·aĵ·o ; mi ne⭑ konsil⭑·as tio·n far⭑·i, part⭑·e pro⭑ tio, ke⭑ [tio]
don⭑·us nun⭑ grand⭑·an konfuz⭑·on ; tia el·parol⭑·ad·o don⭑·as nenia·n
mal·kompren⭑·iĝ·on ; se⭑ simil⭑·a lingv⭑·o eĉ⭑ pov⭑·us est⭑·i iam⭑ fin⭑·it·a, ĝi
en⭑ la⭑ fin⭑·o absolut⭑·e nenio·n don⭑·us ; unu⭑·ec·o don⭑·as fort⭑·ec·on .
don⭑·aĵ·o
Io, kio·n oni don⭑·as: bon⭑·a don⭑·aĵ·o, […] perfekt⭑·a {donac⭑·o} ; ir⭑·ad·u
en⭑ am⭑·o, kiel⭑ Krist⭑·o ni·n am⭑·is kaj⭑ si·n don⭑·is pro⭑ ni, don⭑·aĵ·on kaj⭑
ofer⭑·aĵ·on al⭑ Di⭑·o ; vi⭑·aj amik⭑·oj ja⭑ ne⭑ ricev⭑·as la⭑ don⭑·aĵ·ojn pro⭑
bezon⭑·o ; unu⭑ el⭑ la⭑ baston⭑·ul·oj proksim⭑·iĝ·is kaj⭑ don⭑·is al⭑ mi du⭑
dik⭑·ajn cigared⭑·o-skatol⭑·ojn, la⭑ last⭑·an don⭑·aĵ·on al⭑ la⭑ kompat⭑·ind·a
pek⭑·int·o .
don⭑·em·a
Kiu volont⭑·e don⭑·as: li hav⭑·is don⭑·em·an, sufer⭑·an, hom⭑·an kor⭑·on ; vi
est⭑·as eg⭑·e don⭑·em·a: pag⭑·i rest⭑·ad·on ĉe⭑-mar⭑·an por⭑ jun⭑·ul·o, kiu·n vi ne⭑
kon⭑·is antaŭ⭑ kelk⭑·aj monat⭑·oj . {mal·avar⭑·a} {donac⭑·em·a} , {el·spez⭑·em·a}
, {sin⁸+don⭑·a}
don⭑·it·aĵ·o
1.
Datum⁽⁺⁾·o, grand⭑·o, variabl⁽⁺⁾·o kon⭑·at·a je⭑ la⭑ etap⁸·o de⭑ problem¹-formul¹·ad·o
kaj⭑ uz⭑·at·a por⭑ trov⭑·i serĉ⭑·at·aĵ·on: la⭑ don⭑·it·aĵ·oj de⭑ la⭑ problem¹·o; ŝi
fort⭑·e pen⭑·is penetr⭑·i en⭑ la⭑ mister⭑·on de⭑ la⭑ vojaĝ⭑·o de⭑ , sed⭑
pro⭑ mank⭑·o de⭑ don⭑·it·aĵ·oj, la⭑ pen⭑·o est⭑·is sen·sukces⭑·a ; meteologi⁽⁺⁾·aj
don⭑·it·aĵ·oj ; jen⭑ la⭑ neces⭑·aj don⭑·it·aĵ·oj por⭑ vi⭑·a satelit⁹·a instal²·aĵ·o
koncern⭑·e Pol⭑·an Radi⭑·on ; kolekt⭑·i statistik¹·ajn don⭑·it·aĵ·ojn pri⭑ la⭑
inflaci⁹·o ; aŭtomat¹·a sav⭑-kopi⭑·o de⭑ la⭑ don⭑·it·aĵ·oj en⭑ tek⁽⁺⁾·o-komput⁹·il·oj
oft⭑·e mank⭑·as ; prognoz¹·o baz¹·it·a sur⭑ don⭑·it·aĵ·oj kolekt⭑·it·aj dum⭑ 10
jar⭑·oj ; laŭ⭑ la⭑ don⭑·it·aĵ·oj de⭑ , f-ino aĝ⭑·is 79
jar⭑·ojn ; la⭑ fak⭑·aj don⭑·it·aĵ·oj de⭑ l’ raport⭑·o ebl⭑·ig·as sci⭑·i, kia·n
gust⭑·on hav⭑·as la⭑ mort⭑·ig·a substanc²·o . {datum⁽⁺⁾·o}
Rim.: PIV don⭑·as por⭑ tiu senc⭑·o ankaŭ⭑ la⭑ form⭑·on don⭑·at·o; ebl⭑·us dir⭑·i
simpl⭑·e don⭑·aĵ·o.
2.
Io akcept⭑·it·a aŭ⭑ kon⭑·at·a kaj⭑ form⭑·ant·a baz¹·on de⭑ esplor⭑·o, rezon¹·ad·o
aŭ⭑ kondut⭑·o: akcept⭑·u tio·n kiel⭑ don⭑·it·aĵ·on. {aksiom¹·o} ,
{antaŭ·supoz⭑·o} , {premis²·o}
al·don⭑·i
Don⁽⁺⁾·i, met⭑·i, far⭑·i, dir⭑·i pli⭑·e, krom⭑ tio, kio·n oni jam⭑ don⭑·is,
met⭑·is, far⭑·is, dir⭑·is: li pag⭑·u, kaj⭑ li al·don⭑·u kvin⭑·on·on de⭑ ĝi⭑·a
valor⭑·o kaj⭑ don⭑·u tio·n al⭑ la⭑ pastr⭑·o ; se⭑ ni al·don⭑·as al⭑ ili
(ne·difin⭑·aj tabel⭑-vort⭑·oj) la⭑ liter⭑·on „k“, ni ricev⭑·as vort⭑·ojn
demand⭑·ajn aŭ⭑ rilat⭑·ajn: kia, kial⭑, kiam⭑, kie, […] ; „tamen⭑“,
al·don⭑·is li, „mi est⭑·as ĉe⭑ vi“ ; jen⭑ Mi al·don⭑·os al⭑ vi⭑·a viv⭑·o dek⭑
kvin⭑ jar⭑·ojn ; al⭑ mi⭑·aj konstru⭑·aĵ·oj mi al·don⭑·os ankoraŭ⭑ special⭑·e
konstru⭑·it·an etaĝ⭑·on, por⭑ montr⭑·i mi⭑·an geni¹·on ; ili trink⭑·u por⭑ ŝi⭑·a
san⭑·o, tio·n ŝi mem⭑ propr⭑·a+man⭑·e al·don⭑·is en⭑ post·skrib⭑·o . {de·pren⭑·i} ,
{for·ig⭑·i} {al·don⭑·it·a} , {bis} {al·ig⭑·i} , {al·vic⭑·ig·i} , {pli⭑·ig·i} ,
{suplement⁸·i}
al·don⭑·it·a
1.
Io kio·n oni al·don⭑·is: pri⭑ tio ĉi⭑ ĉiu pov⭑·as konvink⭑·iĝ·i, ĉar⭑ al⭑ la⭑
nun⭑·a broŝur¹·o est⭑·as al·don⭑·it·a _plen⭑·a lern⭑·o-libr⭑·o_ ; sur⭑ la⭑ flank⭑·o
est⭑·is al·don⭑·it·aj la⭑ nombr⭑·oj de⭑ la⭑ paĝ⭑·oj ; est⭑·os al·don⭑·it·aj ankaŭ⭑
la⭑ nom⭑·oj kaj⭑ adres⭑·oj de⭑ ĉiu·j ; ni send⭑·as al⭑ vi tie ĉi⭑ al·don⭑·it·e
la⭑ stat⭑·on de⭑ vi⭑·a kalkul⭑·o ferm⭑·it·a ĉe⭑ la⭑ fin⭑·o de⭑ decembr⁽⁺⁾·o .
2.
{Sin⁸+don⭑·a} : [li⭑·a] kor⭑·o est⭑·as plen⭑·e al·don⭑·it·a al⭑ Li ; vi hav⭑·as la⭑
plej⭑ bon⭑·an kor⭑·on, vi est⭑·as al⭑ mi la⭑ plej⭑ mult⭑·e al·don⭑·it·a ;
ekster⭑·e star⭑·as du⭑ el⭑ mi⭑·aj serv⭑·ist·oj, fort⭑+muskol⭑·aj vir⭑·oj, tiel⭑
al·don⭑·it·aj al⭑ mi, kiel⭑ am⭑·ant·oj ; ĝi postul⭑·as […] grand⭑·eg·an
energi⭑·on, pacienc⭑·on kaj⭑ varm⭑·eg·an, sen·fin⭑·e al·don⭑·it·an am⭑·on al⭑ la⭑
entrepren⭑·it·a afer⭑·o .
al·don⭑·o
1.
Al·don⭑·ad·o, ag⭑·o al·don⭑·i: la⭑ al·don⭑·o de⭑ la⭑ sufiks⭑·o de⭑ aktiv⭑·ec·o aŭ⭑
pasiv¹·ec·o ; ĉiu regn⭑·an·o [...] dev⭑·as obe⭑·i ĉiam⭑ nur⭑ klar⭑·ajn, tut⭑·e
difin⭑·it·ajn fundament⭑·ajn leĝ⭑·ojn [...] en⭑ kiu·j neniu hav⭑·as la⭑
rajt⭑·on far⭑·i arbitr⭑·e laŭ⭑ person⭑·a bon⭑~trov⭑·o ia·n ŝanĝ⭑·on aŭ⭑ al·don⭑·on ;
dum⭑ kalkul⭑·ad·o […] per⭑ de·pren⭑·oj kaj⭑ al·don⭑·oj li ten⭑·is si·n al⭑ la⭑
ĉef⭑·a kern⭑·a sum⭑·o .
2.
Al·don⭑·aĵ·o: mezur⭑-stang⭑·o, hav⭑·ant·a la⭑ long⭑·on de⭑ ses⭑ uln⭑·oj kun⭑ al·don⭑·o
po⭑ man⭑-larĝ⭑·o ; kiam⭑ oni aĉet⭑·is ĉe⭑ la⭑ bulk⭑·ist·o spes⁽⁺⁾+dek⭑·an kraken⭑·on,
oni ricev⭑·is kiel⭑ al·don⭑·on ses⭑ grand⭑·ajn bulk⭑·ojn ; la⭑ radik⭑·oj[n] ŝi
vol⭑·is uz⭑·i kiel⭑ al·don⭑·on al⭑ la⭑ kaf⭑·o .
a)
{Krom·aĵ⭑·o} , io krom·don⭑·at·a: […] ek·sid⭑·is en⭑ la⭑
intern⭑·a ĉambr⭑·o por⭑ leg⭑·i la⭑ dimanĉ⭑·an al·don⭑·on de⭑ ili⭑·a gazet⭑·o
; tiu ĉi⭑ libr⭑·o est⭑·as de·pres⭑·aĵ·o el⭑ la⭑ literatur⭑·a al·don⭑·o de⭑
la⭑ gazet⭑·o pac⭑·o, 1969 .
b)
Tekst⭑·a krom·material⭑·o {komplet²·ig·ant·a} aŭ⭑ modif³·ant·a la⭑
ĉef·tekst⭑·on: Oficial⭑·aj Al·don⭑·oj de⭑ la⭑ Akademi¹·o de⭑ Esperant⭑·o;
„Al·don⭑·o al⭑ la⭑ Du⭑·a Libr⭑·o“; nur⭑ iam⭑ post⭑·e [...] ia⭑
aŭtoritat⭑·a instituci⭑·o en·konduk⭑·os ili·n en⭑ la⭑ vort⭑·ar·on
oficial⭑·an, kiel⭑ „Al·don⭑·on al⭑ la⭑ Fundament⭑·o“ ; tem⭑·as pri⭑ la⭑
al·don⭑·o al⭑ la⭑ Statut⁹·o, kiu est⭑·is akcept⭑·it·a ĉe⭑ la⭑ last⭑·a
balot²·ad·o per⭑ 1570 voĉ⭑·oj kontraŭ⭑ 192 .
c)
Tekst⭑·a krom·material⭑·o help⭑·ant·a uz⭑·i la⭑ ĉef·tekst⭑·on: ili est⭑·os
re·el·don⭑·it·aj kun⭑·e en⭑ form⭑·o de⭑ apart⭑·a broŝur¹·o, kun⭑ al·don⭑·o de⭑
la⭑ Alfabet⭑·a Registr⭑·o .
{apendic⁽⁺⁾·o^2} , {komplement²·o^2} , {suplement⁸·o^1}
al·don⭑·it·ec·o
{Sin⁸-don⭑·o} : du⭑ mal·grand⭑·aj ĉambr⭑·aj hund⭑·et·oj far⭑·iĝ·is la⭑ escept⭑·a
objekt⭑·o de⭑ ŝi⭑·a am⭑·o kaj⭑ al·don⭑·it·ec·o ; kiam⭑ mi⭑·a al·don⭑·it·ec·o est⭑·as
tro⭑ grand⭑·a, tiam⭑ mi⭑·a am⭑·o forges⭑·as bon⭑·ajn manier⭑·ojn ; parol⭑·i pri⭑
serioz⭑·a korespond⭑·ad·o aŭ⭑ serioz⭑·a al·don⭑·it·ec·o kaj⭑ ŝuld⭑+ig⭑·ec·o kaj⭑
tiel⭑ plu⭑ [...] est⭑·us kompren⭑·ebl·e mal·saĝ⭑·ec·o .
el·don⭑·i
1.
Don⁽⁺⁾·i, el·met⭑·i ekster⭑·en: el·don⭑·u ( {el·ig⭑·i} , {en·man⭑·ig·u} , el·ir⭑·ig·u)
la⭑ frat⭑-mort⭑·ig·int·on, por⭑ ke⭑ ni mort⭑·ig·u li·n ; Li kondamn⭑·is ili·n,
el·don⭑·is ( {el·met⭑·is^2} ) ili·n al⭑ buĉ⭑·ad·o ; [tiu] plej⭑ profund⭑·a
ĉerk⭑·a ton⭑·o, kiu·n li el·don⭑·is, pov⭑·is est⭑·i pren⭑·at·a por⭑ rid⭑·o ; don⭑·u
al⭑ la⭑ flut⭑·o spir⭑·on per⭑ vi⭑·a buŝ⭑·o, kaj⭑ la⭑ flut⭑·o el·don⭑·os (
{aŭd⭑·ig·os} ) tre⭑ bon⭑·an muzik⭑·on ; est⭑·as blind⭑·a frenez⭑·o el·don⭑·i (
{el·spez⭑·i} ) tiom⭑ da⭑ mon⭑·o por⭑ lud⭑·il·oj ; li eĉ⭑ el·don⭑·is (
{proklam⭑·is} ) edikt³·on, en⭑ kiu li deklar¹·is, ke⭑ li⭑·a for·est⭑·o ne⭑
daŭr⭑·os long⭑·e ; mort⭑-verdikt¹·ojn li pov⭑·as el·don⭑·i ( {deklar¹·i} )
ankaŭ⭑ el⭑ Antiumo ; [li] el·don⭑·is ordon⭑·ojn, kiu·jn [neniu] kuraĝ⭑·is
plen⭑·um·i .
2.
{Publik⭑·ig·i} kaj⭑ vend⭑·ig·i ia·n ajn⭑ verk⭑·on: el·don⭑·i ĉiu·jn kvin⭑
part⭑·ojn de⭑ la⭑ verk⭑·o en⭑ la⭑ nun⭑·a temp⭑·o est⭑·as mal·facil⭑·e ; mi vol⭑·us
la⭑ respond⭑·ojn je⭑ ĉiu·j demand⭑·oj el·don⭑·i kun⭑·e, en⭑ unu⭑ libr⭑·o ;
Esperant⭑·a Jur⭑·a Asoci¹·o kaj⭑ Andaluzi⁽⁺⁾·a Esperant⭑·o-unu⭑·iĝ·o el·don⭑·is la⭑
libr⭑·on . {aper⭑·ig·i} , {editor⁽⁺⁾·i} , {public⁽⁺⁾·i^2} , {redakt¹·i}
el·don⭑·o
1.
Ag⭑·o don⭑·i: li ek·ĝem⭑·is […] post⭑ la⭑ el·don⭑·o de⭑ [la⭑] juĝ⭑·o mort⭑·ig·a ;
li send⭑·is en⭑ la⭑ amfiteatr²·on si⭑·an fi·dat⭑·an liber⭑·ig·it·on, por⭑ ke⭑ ĉi⭑
tiu inter·konsent⭑·u […] pri⭑ la⭑ el·don⭑·o de⭑ ŝi⭑·a korp⭑·o ; oni jam⭑ pov⭑·us
komenc⭑·i la⭑ el·don⭑·on de⭑ plen⭑·aj vort⭑·ar·oj .
2.
Ekzempler⭑·ar·o de⭑ verk⭑·o publik⭑·ig·it·a sam⭑+temp⭑·e, prezent⭑·ant·a sam⭑·an
stat⭑·on de⭑ en·hav⭑·o: la⭑ unu⭑·a el·don⭑·o de⭑ la⭑ Universal⭑·a Vort⭑·ar·o ; la⭑
franc⭑·a el·don⭑·o ; tro·vant⭑·e en⭑ unu⭑ el·don⭑·o ali⭑·an traduk⭑·on ol⭑ en⭑ ali⭑·a
; la⭑ tut⭑·a el·don⭑·o est⭑·as de·long⭑·e el·ĉerp⭑·it·a ; kvar⭑ jar⭑·ojn post⭑·e
aper⭑·is ĉe⭑ TK/Stafeto revizi³·it·a kaj⭑ pli·vast⭑·ig·it·a du⭑·a el·don⭑·o .
{versi⁹·o^2} {el·don⭑-kvant⭑·o}
el·don⭑·ant·o
Person⭑·o aŭ⭑ societ⭑·o kiu zorg⭑·as pri⭑ publik⭑·ig·o de⭑ verk⭑·o: la⭑
el·don⭑·ant·ojn de⭑ l'⭑ verk⭑·oj mi pet⭑·as ankaŭ⭑, ke⭑ […] ili pres⭑·u ĉiam⭑
la⭑ plej⭑ nov⭑·an el⭑ la⭑ dir⭑·it·aj nom⭑·ar·oj ; la⭑ el·don⭑·ant·oj […] decid⭑·is
en·pren⭑·i en⭑ si⭑·ajn vort⭑·ar·ojn divers⭑·ajn vort⭑·ojn, kiu·j est⭑·as komun⭑·e
uz⭑·at·aj en⭑ la⭑ esperant⭑·a literatur⭑·o, sed⭑ ne⭑ est⭑·is pres⭑·it·aj en⭑ la⭑
unu⭑·a el·don⭑·o ; UEA el·star⭑·as kiel⭑ el·don⭑·ant·o de⭑ la⭑ plej⭑ mult⭑·aj
period¹·aĵ·oj ; la⭑ el·don⭑·ant·o de⭑ tiu du⭑+monat⭑·a revu²·o est⭑·as Eŭrop⭑·a
Jur⭑·a Universitat⭑·o . {editor⁽⁺⁾·o} , {el·don⭑·ej·o} , {el·don⭑·ist·o}
el·don⭑·ej·o
{Entrepren⭑·o} kiu el·don⭑·as verk⭑·ojn: iĝ⭑·is grav⭑·a el·don⭑·ej·o
ankaŭ⭑ por⭑ Esperant⭑·o: ĝi aper⭑·ig·is la⭑ verk⭑·ojn de⭑
; ekzist⭑·as minimum³·e dek⭑ ses⭑ sen·de·pend⭑·aj el·don⭑·ej·oj, kiu·j regul⭑·e
aper⭑·ig·as libr⭑·ojn […] esperant⭑·ajn ; not⭑·o de⭑ la⭑ el·don⭑·ej·o: por⭑ pov⭑·i
pozitiv¹·e re·ag⭑·i al⭑ tiu·j ĉi⭑ sub·ten⭑·o-pet⭑·oj ni bon⭑+ven⭑·ig·as donac⭑·ajn
abon⭑·ojn al⭑ Abon⭑+help⭑·a Fondus⁽⁺⁾·o de⭑ Monat⭑·o .
el·don⭑·ist·o
Profesi⭑·ul·o, kiu mend⭑·as aŭ⭑ akcept⭑·as manuskript¹·ojn, korekt⭑·as ili·n,
plan⭑·as ili⭑·an pres⭑·ad·on kaj⭑ dis·vend⭑·ad·on: kompat⭑·ind·a scienc⭑·ul·o, kiu
labor⭑·is dum⭑ dek⭑ jar⭑·oj por⭑ el·don⭑·ist·oj en⭑ ; [la⭑] ĵus⭑
verk⭑·it·an vers⭑·aĵ·on […] ili facil⭑·e pov⭑·is vend⭑·i al⭑ inteligent¹·aj
el·don⭑·ist·oj ; la⭑ libr⭑·ist·o-el·don⭑·ist·o star⭑·is, kiel⭑ ordinar⭑·e,
mal·antaŭ⭑ la⭑ magazen⭑·a skrib⭑-tabl⭑·o ; jun⭑·aj leg⭑·ant·oj de⭑ la⭑ recenz³·at·a
rakont⭑·o pov⭑·us dank⭑·i la⭑ traduk⭑·ist·in·on kaj⭑ la⭑ el·don⭑·ist·ojn .
{editor⁽⁺⁾·o} , {el·don⭑·ant·o}
dis·don⭑·i
Don⁽⁺⁾·i al⭑ mult⭑·aj, {distribu⁸·i} : ŝi dis·don⭑·as manĝ⭑·on al⭑ si⭑·a dom⭑·an·ar·o
; li ordon⭑·is dis·don⭑·i ne·ordinar⭑·ajn rekompenc⭑·ojn al⭑ ĉiu·j ; j ili
mal·avar⭑·e dis·don⭑·as si⭑·ajn divers⭑+tem⭑·ajn opini⭑·ojn ; la⭑ ĝeneral¹·a
kancelari⭑·o dis·don⭑·is sen·pag⭑·e […] ŝvit⭑+ban⭑·ej·ajn bilet³·ojn ; nobel⭑·o
promes⭑·ojn dis·don⭑·as kamp⭑·ul·o promes⭑·ojn plen⭑·um·as .
for·don⭑·i
Tut⭑·e kaj⭑ definitiv¹·e don⭑·i: for·don⭑·is ĉio·n, kio·n li hav⭑·is
; mi sen·ig⭑·as mi·n nun⭑ je⭑ ĉia·j person⭑·aj privilegi⭑·oj, kaj⭑ for·don⭑·as
ili·n tut⭑·e al⭑ la⭑ publik⭑·o ; ŝi for·don⭑·is al⭑ li kvar⭑ spes⁽⁺⁾-mil⭑·ojn kiel⭑
monat⭑·an pag⭑·on por⭑ la⭑ lu⭑·ad·o de⭑ la⭑ ĉambr⭑·et·o ; li vol⭑·as for·don⭑·i
si⭑·an viv⭑·on pro⭑ vant⭑·a admir⭑·ad·o ; tiel⭑ mi for·don⭑·as mi⭑·an anim⭑·on al⭑
la⭑ diabl⭑·o ; [ili] ne⭑ hav⭑·is ŝu⭑·ojn por⭑ sur·pied⭑·ig·i, ĉar⭑ si⭑·an sol⭑·an
par⭑·on ili for·don⭑·is por⭑ ripar¹·i ; se⭑ mus⭑·o nur⭑ unu⭑ tru⭑·on dispon⭑·as,
ĝi baldaŭ⭑ la⭑ viv⭑·on for·don⭑·as ; for·don⭑·i anser⭑·on, por⭑ ricev⭑·i
paser⭑·on . {dediĉ⭑·i} , {for·las⭑·i} , {ofer⭑·i}
for·don⭑·iĝ·i, si·n for·don⭑·i
Tut⭑·e kaj⭑ plen⭑·e si·n dediĉ⭑·i: ili for·don⭑·is si·n al⭑ si⭑·aj kapric⭑·oj ;
ĉiu for·don⭑·is si·n al⭑ si⭑·a kur⭑·ad·o, kiel⭑ ĉeval⭑·o, kiu flug⭑-rapid⭑·e
kur⭑·as en⭑ la⭑ batal⭑·on ; ili for·don⭑·is si·n al⭑ mal·ĉast⭑·ad·o ; kun⭑ plen⭑·a
am⭑·o ŝi for·don⭑·iĝ·is al⭑ la⭑ objekt⭑·o de⭑ si⭑·a labor⭑·ad·o ; ĉu⭑ ŝi for·don⭑·is
si·n al⭑ vi tuj⭑, subit⭑·e ? tiam⭑ mi komenc⭑·is pli⭑ serioz⭑·e for·don⭑·iĝ·i
al⭑ mi⭑·a rev⭑·o ; ŝi for·don⭑·is si·n al⭑ si⭑·a mal·ĝoj⭑·o .
re·don⭑·i
1.
Don⁽⁺⁾·i re·turn⭑·e al⭑ la⭑ don⭑·int·o io·n, kio·n oni ricev⭑·is: mi re·don⭑·as al⭑
vi la⭑ mon⭑·on, kiu·n vi prunt⭑·is al⭑ mi ; post⭑ tri⭑ tag⭑·oj Faraon⁽⁺⁾·o […]
re·don⭑·os al⭑ vi vi⭑·an ofic⭑·on ; li re·don⭑·u la⭑ rab⭑·it·aĵ·on, kiu·n li
rab⭑·is ; mal·jun⭑·a sinjor⭑·in·o afabl⭑·e re·don⭑·is la⭑ salut⭑·on per⭑ kap⭑-sign⭑·o
; Re·don⭑·on de⭑ salut’ kaj⭑ bon⭑~dezir⭑·oj // Tuj⭑ post⭑’ al·ven⭑·o ni⭑·a li
el·send⭑·is ; oni pren⭑·as avid⭑·e, oni re·don⭑·as mal·rapid⭑·e . {reciprok⭑·i}
, {re·pag⭑·i}
2.
{Rekompenc⭑·i} bon⭑·aĵ·on aŭ⭑ mal·bon⭑·aĵ·on ricev⭑·it·an: Fernand⁽⁺⁾·o […] al⭑ ŝi
re·don⭑·is la⭑ kares⭑·ojn, kiu·jn ŝi al⭑ li mal·ŝpar⭑·is ; al⭑ mal·diskret¹·aj
kaj⭑ sen·ĉes⭑·aj demand⭑·oj, […] li pov⭑·is re·don⭑·i nur⭑ mal·preciz⭑·ajn
respond⭑·ojn ; re·don⭑·i al⭑ ĉiu laŭ⭑ li⭑·a kondut⭑·o ; la⭑ Sinjor⭑·o re·don⭑·os
al⭑ li laŭ⭑ li⭑·aj far⭑·oj ; ŝi⭑·aj pek⭑·oj amas⭑·iĝ·is ĝis⭑ la⭑ ĉiel⭑·o, […]
re·don⭑·u al⭑ ŝi, ĝust⭑·e kiel⭑ ŝi don⭑·is, kaj⭑ du⭑·obl·ig·u du⭑·obl·e laŭ⭑ ŝi⭑·aj
far⭑·oj ; batat⁽⁺⁾·a re·don⭑·as la⭑ bat⭑·ojn kaj⭑ ia+foj⭑·e mort⭑·ig·as la⭑
persekut⭑·ant·on ; oni pren⭑·as per⭑ man⭑·oj, re·don⭑·as per⭑ pied⭑·oj .
{re·pag⭑·i}
3.
{Re·star⭑·ig·i} al⭑ iu io·n, kio·n li perd⭑·is: pet⭑·u la⭑ di⭑·ojn, ke⭑ ili
re·don⭑·u al⭑ vi la⭑ saĝ⭑·on ; mi⭑·aj kis⭑·oj re·don⭑·u seren²·an rigard⭑·on al⭑
vi⭑·aj okul⭑·oj ; hor⭑·o da⭑ ripoz⭑·o al⭑ li re·don⭑·is nov⭑·ajn fort⭑·ojn ; mi
ne⭑ pov⭑·as re·don⭑·i al⭑ li la⭑ feliĉ⭑·ec·on ; re·don⭑·i trankvil⭑·ec·on al⭑ ŝi⭑·a
anim⭑·o ; re·don⭑·u la⭑ pac⭑·on al⭑ la⭑ infan⭑·ar·o ; la⭑ varm⭑·o de⭑ la⭑ korp⭑·o
re·don⭑·is al⭑ ĝi la⭑ viv⭑·on ; hipnot⁴·o ankaŭ⭑ help⭑·as re·don⭑·i memor⭑·ojn,
kiu·j[n] la⭑ person⭑·o ne⭑ plu⭑ memor⭑·as ; ili tiam⭑ re·don⭑·is al⭑ mi
esper⭑·on kaj⭑ inspir⭑·on .
4.
{Trans·don⭑·i^3} , {bild¹·ig·i^2} , {esprim⭑·i} , {re·produkt⭑·i^2} : vi⭑·a
desegn⭑·o […] ne⭑ re·don⭑·as sufiĉ⭑·e la⭑ ide⭑·on kaj⭑ la⭑ karakter⭑·on de⭑ la⭑
original¹·o ; [unu⭑] fraz¹·o […] ne⭑ pov⭑·as re·don⭑·i la⭑ tut⭑·an intenc⭑·it·an
mesaĝ⁹·on ; la⭑ geni¹·a du⭑·op·o […] bril⭑·e re·don⭑·is la⭑ majstr⭑·o-verk⭑·ojn de⭑
; nur⭑ re·don⭑·is, en⭑ demagogi³·a form⭑·o, vast⭑·e
re·gant⭑·an opini⭑·on, re·sum⭑·ant·e popular²·ajn antaŭ·juĝ⭑·ojn ; plen⭑·e
fiask¹·is ankaŭ⭑ la⭑ klopod⭑·o de⭑ la⭑ aŭtor⭑·o plur⁴+lok⭑·e en⭑ si⭑·a roman¹·o
re·don⭑·i en⭑ la⭑ dialog¹·oj de⭑ la⭑ ag⭑·ant·oj german⭑·ajn dialekt¹·ojn aŭ⭑
ekster·land⭑·ul·ajn mis·prononc³·ojn de⭑ la⭑ german⭑·a . {trans·don⭑·i} ,
{spegul⭑·i^2}
Rim.: Kvankam⭑ Zamenhof⭑·a, tamen⭑ por⭑ ĉi⭑ tiu signif⭑·o la⭑ paŭs⁽⁺⁾·aĵ·o de⭑
form⭑·o naci⭑+lingv⭑·a est⭑·as ne·logik¹·a: oni don⭑·as nek⭑ re⭑·e, nek⭑ re⭑·en,
oni _plu⭑_don⭑·as la⭑ impres⭑·on, bild¹·on ktp. Tial⭑ pli⭑ ĝust⭑·a vort⭑·o
est⭑·as {trans·don⭑·i^3} .
trans·don⭑·i
1.
Don⁽⁺⁾·i al⭑ iu io·n ricev⭑·it·an de⭑ ali⭑·a: [li] trans·don⭑·is en⭑ li⭑·ajn
man⭑·ojn ĉio·n, kio·n li hav⭑·is ; ideal¹·oj trans·don⭑·it·aj al⭑ ni de⭑ ni⭑·aj
pra·patr⭑·oj ; religi⭑·o komun⭑·e-hom⭑·a, kiu·n ge·patr⭑·oj pov⭑·os sen⭑
hipokrit⭑·ec·o trans·don⭑·i al⭑ si⭑·aj infan⭑·oj ; ŝi trov⭑·is tie
kuir⭑·ist·in·on, al⭑ kiu ŝi trans·don⭑·is la⭑ leter⭑·et·on, kiu·n ŝi ricev⭑·is
de⭑ la⭑ libr⭑·ist·o ; pren⭑·u tiu·n ĉi⭑ glav⭑·on […kaj⭑] trans·don⭑·u ĝi·n al⭑
mi⭑·a mal·jun⭑·a patr⭑·o ; leg⭑·int·e ĝi·n, vi ne⭑ hont⭑·os trans·don⭑·i vi⭑·an
ekzempler⭑·on al⭑ amik⭑·o .
2.
Met⭑·i iu·n aŭ⭑ io·n sub⭑ pov⭑·on de⭑ ali⭑·a: se⭑ vi ne⭑ pag⭑·os, mi tuj⭑ vi·n
trans·don⭑·os al⭑ la⭑ guberni²·estr·o ; mi al⭑ vi trans·don⭑·as mi⭑·an sort⭑·on
; la⭑ administr⭑·ad·on de⭑ la⭑ bien⭑·o ŝi trans·don⭑·is al⭑ la⭑ edz⭑·o kaj⭑
las⭑·is al⭑ li plen⭑·an liber⭑·ec·on ; kiam⭑ mi mi·n paf⭑+mort⭑·ig·os, oni vi·n
trans·don⭑·os al⭑ la⭑ juĝ⭑·o ; vi nun⭑ tuj⭑ lig⭑·os kaj⭑ trans·don⭑·os al⭑ ni
tiu·n ĉi⭑ kondamn⭑·it·an krim⭑·ul·on ; mi trans·don⭑·is la⭑ direkt⭑·il·on al⭑ la⭑
knab⭑·o .
3.
{Esprim⭑·i} , {prezent⭑·i^4} , {re·produkt⭑·i^2} , {sen·tig⁸·i} ide⭑·on,
impres⭑·on, etos⁹·on ktp: la⭑ traduk⭑·on mi far⭑·is kun⭑ grand⭑·a pietism⁽⁺⁾·o
por⭑ la⭑ pol⭑·a original¹·o kaj⭑ la⭑ lingv⭑·o Esperant⭑·o, pen⭑·ant·e ebl⭑·e plej⭑
fidel⭑·e trans·don⭑·i la⭑ en·hav⭑·on kaj⭑ ĝi⭑·an form⭑·on ; ĉio hav⭑·ig·is al⭑ li
hid⁽⁺⁾·an kaj⭑ ne·natur⭑·an aspekt¹·on, pri⭑ kiu neniu pri·skrib⭑·o kapabl⭑·us
trans·don⭑·i adekvat⁽⁺⁾·an koncept²·on .
lu⭑-don⭑·i
(tr)
{Lu⭑·ig·i} : lu⭑-don⭑·i al⭑ ili pec⭑·on da⭑ ter⭑·o ; vi⭑·a sankt⭑·ec·o lu⭑-don⭑·os al⭑
ni la⭑ kanal¹·on por⭑ cent⭑ jar⭑·oj, kaj⭑ ni pag⭑·os por⭑ tio mil⭑ talent⭑·ojn
jar⭑·e ; tial⭑ ke⭑ la⭑ mon⭑·o mank⭑·is […], li lu⭑-don⭑·is apart⭑·e la⭑ du⭑
bien⭑·ojn . {lup⭑-ren⭑·i}
ofer⭑-don⭑·i
{Ofer⭑·i} , prezent⭑·i kiel⭑ ofer⭑·on: neniu vir⭑·o kaj⭑ neniu vir⭑·in·o far⭑·u
plu⭑·e labor⭑·aĵ·on, por⭑ don⭑-don⭑·i al⭑ la⭑ sankt⭑·ej·o. Kaj⭑ la⭑ popol⭑·o ĉes⭑·is
al·port⭑·i, kaj⭑ la⭑ al·port⭑·it·aĵ·o est⭑·is sufiĉ⭑·a por⭑ la⭑ tut⭑·a far⭑·ot·a
labor⭑·o, kaj⭑ eĉ⭑ super·flu⭑·a ; pri⭑ cent⭑~mil⭑ rubl¹·oj vi ĝi·n tromp⭑·as,
don⭑·ant·e putr⭑·an drap⭑·on, kaj⭑ post⭑·e vi don⭑-don⭑·as du⭑×dek⭑ arŝin⁽⁺⁾·ojn, kaj⭑
vi postul⭑·as ankoraŭ⭑, ke⭑ oni don⭑·u al⭑ vi rekompenc⭑·on por⭑ ĉi⭑ tio! .
ofer⭑-don⭑·o
Ofer⭑·a, respekt⭑·a, honor⭑·ig·a donac⭑·o: iu·j parol⭑·is pri⭑ la⭑ templ¹·o, ke⭑
ĝi est⭑·as ornam⭑·it·a per⭑ bel⭑·aj ŝton⭑·oj kaj⭑ don⭑-don⭑·oj . {dediĉ⭑·o} ,
{omaĝ⁹·o}
nom⭑+don⭑·a
1.
Kiu don⭑·as nom⭑·on, unu⭑·a+foj⭑·e nom⭑·as: la⭑ reĝ⭑·o invit⭑·is kvin⭑ saĝ⭑·ul·ojn
al⭑ la⭑ nom⭑+don⭑·a ceremoni¹·o kaj⭑ pet⭑·is ili·n propon⭑·i bon⭑·an nom⭑·on por⭑
la⭑ reĝ⭑·id·o .
2.
Kiu don⭑·as si⭑·an nom⭑·on al⭑ iu aŭ⭑ io; {eponim⁽⁺⁾·a} : la⭑ lingv⭑·aj rimed⭑·oj
de⭑ Esperant⭑·o permes⭑·as disting⭑·i aparten⭑·on al⭑ la⭑ nom⭑+don⭑·a popol⭑·o de⭑
la⭑ land⭑·o dis⭑~de⭑ land⭑·an·ec·o .
nom⭑-don⭑·ant·o
1.
Don⭑·ant·o de⭑ nom⭑·o aŭ⭑ nov⭑·a nom⭑·o al⭑ tio, kio ankoraŭ⭑ ne⭑ hav⭑·is ĝi·n:
abund³·eg·as erar⭑·oj kaj⭑ fuŝ⭑·aĵ·oj en⭑ tiu·j scienc⭑·aj nom⭑·oj [...];
kaŭz⭑·oj por⭑ tiu pri·plor⭑·ind·a situaci⭑·o est⭑·as plur⁴·aj: ne·sufiĉ⭑·a
re·gad⭑·o de⭑ Latin⁽⁺⁾·o kaj/aŭ la⭑ grek⁸·a, mal·zorg⭑·o kaj⭑ indiferent⭑·ec·o de⭑
nom⭑-don⭑·ant·oj [...] .
2.
Don⭑·ant·o de⭑ si⭑·a nom⭑·o al⭑ iu aŭ⭑ io ali⭑·a; {eponim⁽⁺⁾·o} : la⭑ plej⭑ mult⭑·aj
band⭑·estr·oj est⭑·as ankaŭ⭑ nom⭑-don⭑·ant·oj de⭑ la⭑ orkestr¹·oj fond⭑·it·aj de⭑
ili, ekzempl⭑·e , , .
sin⁸+don⭑·a, sin⁸+don⭑·em·a
Pret⭑·a serv⭑·i ĉiu+okaz⭑·e al⭑ iu aŭ⭑ al⭑ io, ne⭑ zorg⭑·ant·e pri⭑ si⭑·a
interes⭑·o: vi⭑·a kor⭑·o est⭑·u tut⭑·e sin⁸+don⭑·a al⭑ la⭑ Etern⭑·ul·o ; oft⭑·e amik⭑·o
est⭑·as pli⭑ sin⁸+don⭑·a ol⭑ frat⭑·o ; plej⭑ sin⁸+don⭑·a sklav⭑-in⭑·o, ne⭑
for·las⭑·ant·a li·n kiel⭑ ombr⭑·o ; mi kor⭑·e vi·n gratul⭑·as pro⭑ tiu·j
rezultat⭑·oj, kiu·jn don⭑·is vi⭑·a energi⭑·a kaj⭑ sin⁸+don⭑·a du⭑×dek⭑-jar⭑·a
labor⭑·ad·o ; oni dev⭑·as favor⭑·i per⭑ ĉiu·j uz⭑·ebl·aj rimed⭑·oj la⭑ kor⭑·ajn,
scienc⭑·ajn, sin⁸+don⭑·em·ajn hom⭑·ojn, kiu·j kuraĝ⭑·as entrepren⭑·i tiu·n
grand⭑·eg·an batal⭑·on ; ĝis⭑ hodiaŭ⭑ mi konsider⭑·is ci·n kiel⭑ sin⁸+don⭑·em·an
amik⭑·on ; mi bezon⭑·us person⭑·on fid⭑·ind·an kaj⭑ sin⁸+don⭑·em·an, kiu mi·n
sci⭑·ig·us pri⭑ ĉio, kio okaz⭑·as en⭑ la⭑ kastel⭑·o . {diligent⭑·a}
sin⁸-don⭑·o, sin⁸+don⭑·ec·o, sin⁸+don⭑·em·o
Serv⭑·em·o, help⭑·em·o sen·atent⭑·a al⭑ propr⭑·a profit⭑·o aŭ⭑ plaĉ⭑·o: Ĉu⭑ oni
rakont⭑·is al⭑ vi pri⭑ la⭑ sin⁸-don⭑·o de⭑ Sar⁽⁺⁾·a? ‐ demand⭑·is ;
tio·n ĉi⭑ garanti⭑·as al⭑ ni ne⭑ sol⭑·e la⭑ kon⭑·at·a energi⭑·o kaj⭑ sin⁸+don⭑·ec·o
de⭑ ni⭑·aj Brit⁹·aj amik⭑·oj, sed⭑ ankaŭ⭑ la⭑ karakter⭑·o mem⭑ de⭑ ili⭑·a land⭑·o
; kaj⭑ mi (...) nenio·n pli⭑ postul⭑·us, krom⭑ ke⭑ oni montr⭑·u al⭑ mi
sin⁸+don⭑·ec·on kaj⭑ estim⭑·on, estim⭑·on kaj⭑ sin⁸+don⭑·ec·on ; kia sin⁸-don⭑·o,
kia diligent⭑·o, kia pacienc⭑·o ! {abnegaci²·o}
kritik⭑·a el·don⭑·o
Editor⁽⁺⁾·it·a el·don⭑·o de⭑ verk⭑·o, en·ten⭑·ant·a difin⭑·it·an stat⭑·on de⭑ la⭑
tekst⭑·o, akompan⭑·at·an de⭑ glos⁽⁺⁾·oj, koment⁹·oj...: la⭑ er⭑·oj de⭑ la⭑ Kant⭑·oj
est⭑·as kvar⭑×dek⭑ unu⭑, inkluziv²·e de⭑ fragment⭑·oj neniam⭑ aper⭑·int·aj dum⭑
la⭑ viv⭑·o de⭑ la⭑ aŭtor⭑·o, sed⭑ al·don⭑·it·aj en⭑ kritik⭑·a el·don⭑·o kvar⭑×dek⭑
jar⭑·ojn post⭑ li⭑·a mort⭑·o .
[artikol⭑-versi⁹·o: 1.179 2023/11/04 18:50:51 ]
__________________________________________________________________