vidu ankaŭ la klarigojn
dorm⭑·/·i
dorm⭑·i
(ntr)
1.
Est⭑·i en⭑ stat⭑·o de⭑ korp⭑·a kaj⭑ spirit⭑·a sen·aktiv⭑·ec·o, kiu ĉe⭑ la⭑ hom⭑·oj
ordinar⭑·e okaz⭑·as dum⭑ ĉiu nokt⭑·o, kaj⭑ est⭑·as neces⭑·a por⭑ ripoz⭑·ig·i la⭑
hom⭑·ojn kaj⭑ la⭑ best⭑·ojn: kiam⭑ mi ven⭑·is al⭑ li, li dorm⭑·is, sed⭑ mi
li·n vek⭑·is ; infan⭑·oj, kaj⭑ kiam⭑ vi est⭑·os lac⭑·aj, vi iom⭑ dorm⭑·u ;
ven⭑·is la⭑ temp⭑·o dorm⭑·i ; prepar⭑·u vi⭑·an silk⭑·an lit⭑·et·on, ni kuŝ⭑·iĝ·os
por⭑ dorm⭑·i ; ili ĉiu·j dorm⭑·os kaj⭑ {ronkos} ; la⭑ fiŝ⭑+kapt⭑·ist·o dorm⭑·is
bon⭑·e kaj⭑ profund⭑·e, ĉar⭑ li mult⭑·e kur⭑·is tag⭑·e ; li kuŝ⭑·iĝ·is ĉe⭑ la⭑
fajr⭑·o kaj⭑ dorm⭑·is ĝis⭑ la⭑ tag⭑·iĝ·o ; dorm⭑·i ŝton⭑·an (profund⭑·an) dorm⭑·on
; kiu dorm⭑·as long⭑·e, viv⭑·as mal·long⭑·e .
2.
Ne⭑ ag⭑·i, rest⭑·i sen·ag⭑·a, kviet⭑·a: la⭑ long⭑·e dorm⭑·int·aj sem⭑·oj komenc⭑·is
don⭑·i la⭑ unu⭑·ajn trunk⭑·et·ojn ; mal·feliĉ⭑·e, nur⭑ dorm⭑·is artikol⭑·o 19 en⭑
si⭑·a glaci⭑·a bel⭑·ec·o kvazaŭ⭑ mumi¹·o ; ne⭑ vek⭑·u mal·feliĉ⭑·on, kiam⭑ ĝi
dorm⭑·as .
dorm⭑·o
1.
Stat⭑·o de⭑ dorm⭑·ant·o: la⭑ infan⭑·o de⭑ Dorote⁽⁺⁾·o ripoz⭑·is per⭑ trankvil⭑·a
dorm⭑·o ; ĉe⭑ la⭑ sub·ir⭑·o de⭑ la⭑ sun⭑·o profund⭑·a dorm⭑·o fal⭑·is sur⭑ Abramon
; li vek⭑·iĝ·is de⭑ si⭑·a dorm⭑·o, kaj⭑ dir⭑·is: mi el·ir⭑·os ; nokt⭑·o-mez⭑·e la⭑
dorm⭑·o ferm⭑·is al⭑ la⭑ jun⭑·ul·o la⭑ okul⭑·ojn ; tag⭑+mez⭑·a dorm⭑·o ( {siest⁽⁺⁾·o}
) ; fer⭑·a dorm⭑·o ; hipnot⁴·a dorm⭑·o ; ŝi ebl⭑·e kun⭑ grand⭑·a ĝu⭑·o ferm⭑·us
la⭑ okul⭑·ojn por⭑ etern⭑·a dorm⭑·o ( {mort⭑·o} ) ; dorm⭑·o kaj⭑ mort⭑·o est⭑·as
nur⭑ du⭑ du⭑-nask⭑·it·oj ; ŝuld⭑·o ne⭑ bru⭑·as, tamen⭑ dorm⭑·on detru⭑·as ;
ebri¹·ec·o pas⭑·as post⭑ dorm⭑·o, mal·saĝ⭑·ec·o neniam⭑ .
2.
Sen·aktiv⭑·ec·o, sen·progres⭑·o: la⭑ politik¹·a parol⭑-art⭑·o, post⭑ mult⭑·aj
jar⭑-cent⭑·oj da⭑ dorm⭑·o, re·vek⭑·iĝ·is en⭑ la⭑ land⭑·o, kiu la⭑ unu⭑·a sukces⭑·is
kre⭑·i modern¹+epok⭑·ajn demokrat²·ajn instituci⭑·ojn ; unu⭑+foj⭑·e oni ĝi·n
cit⭑·is en⭑ Ĝenev⁽⁺⁾·o, [sed⭑ tiam⭑] nenio plu⭑ ĝen⭑·is la⭑ dorm⭑·on de⭑ la⭑ bel⭑·a
artikol⭑·o, ĝis⭑ […] la⭑ du⭑·a mond⭑-milit⭑·o ; la⭑ river⭑-ond⭑·oj post⭑ la⭑
glaci⭑·a dorm⭑·o sen·ĝen⭑·e lev⭑·is kaj⭑ sub·ig⭑·is si·n . {letargi¹·o} ,
{marasm²·o} , {stagn⁹·o} .
dorm⭑·em·a
1.
Em⭑·a dorm⭑·i: hund⭑·oj mut⭑·aj, kiu·j ne⭑ pov⭑·as boj⭑·i, dorm⭑·em·aj, kuŝ⭑·em·aj ;
li far⭑·iĝ·is tiel⭑ dorm⭑·em·a, ke⭑ li ne⭑ pov⭑·is plu⭑ ten⭑·i la⭑ okul⭑·ojn
ne·ferm⭑·it·aj ; [mi est⭑·as] ne⭑ lac⭑·a, ne⭑ lac⭑·a... nur⭑ iom⭑ dorm⭑·em·a ;
dorm⭑·em·o surpriz⭑·is li·n post⭑ tiu rafin⭑·it·e prepar⭑·it·a manĝ⭑·o .
2.
Esprim⭑·ant·a em⭑·on dorm⭑·i; el·montr⭑·ant·a sen·aktiv⭑·ec·on; invit⭑·ant·a al⭑
dorm⭑·o: dorm⭑·em·a urb⭑·o ; ho⭑, kiel⭑ long⭑·a kaj⭑ dorm⭑·em·a est⭑·is la⭑ temp⭑·o
! li ŝajn⭑·is apati¹·a, sed⭑ tiu·j bril⭑·et·oj sub⭑ la⭑ dorm⭑·em·aj palpebr⭑·oj
memor⭑·ig·is pri⭑ kat⭑·o, kiu sen·mov⭑·e observ⭑·as si⭑·an kapt⭑·aĵ·on .
dorm⭑·eg·i
(ntr)
Profund⭑·e dorm⭑·i: mi est⭑·is en⭑ lit⭑·o kaj⭑ dorm⭑·eg·is, kiam⭑ plaĉ⭑·is al⭑ la⭑
Ĉiel⭑·o send⭑·i [soldat⭑·ojn] en⭑ ni⭑·an bel⭑·an kastel⭑·on ; kiam⭑ ŝi
dorm⭑·eg·os pugn⭑·o-ferm⭑·e, vi pov⭑·os ag⭑·i kun⭑ ŝi kiel⭑ vi vol⭑·os ; la⭑
staci⭑-dom⭑·o dorm⭑·is, la⭑ apud⭑·a urb⭑·et·o dorm⭑·eg·is ; Stefan⭑·o
dorm⭑·eg·as tiom⭑ profund⭑·e, ke⭑ ŝi ne⭑ kapabl⭑·as li·n vek⭑·i
.
dorm⭑·et·i
(ntr)
1.
Dorm⭑·i mal·long⭑·e, mal·intens⁴·e, {du⭑·on-dorm⭑·i} : li sid⭑·as apud⭑ la⭑ tabl⭑·o
kaj⭑ dorm⭑·et·as ; ni⭑·a gard⭑·ant·o ne⭑ dorm⭑·et·as ; [ŝi] kis⭑·is la⭑ mal·jun⭑·an
av⭑·in·on, kiu ankoraŭ⭑ dorm⭑·et·is ; li ir⭑·is al⭑ la⭑ mansard²·o por⭑ fum⭑·ad·i
kaj⭑ dorm⭑·et·i ; mult⭑·aj kaj⭑ grand⭑·aj kapabl⭑·oj dorm⭑·et·is en⭑ li ; tiu
patr⭑·in·a instinkt¹·o kiu dorm⭑·et·as fund⭑·e de⭑ kor⭑·o de⭑ ĉiu·j vir⭑·in·oj ;
la⭑ viv⭑·o dorm⭑·et·as en⭑ tiu ĉi⭑ mal·nov⭑·a urb⭑·o ; „land⭑·o de⭑ sankt⭑·ul·oj
kaj⭑ dokt⁽⁺⁾·ul·oj“ – tiel⭑ Irland⁸·o est⭑·is kon⭑·at·a, dum⭑ Eŭrop⭑·o dorm⭑·et·is
tra⭑ la⭑ mez⭑+epok⭑·a mal·lum⭑·o .
2.
(Pri⭑ komput⁹·il·o aŭ⭑ simil⭑·a aranĝ⭑·aĵ·o:) Funkci¹·i en⭑ la⭑ reĝim³·o de⭑
minimum³·a energi⭑-konsum⭑·o, plen⭑·um·ant·e nenia·n labor⭑·on krom⭑ la⭑
kontrol⭑·o, ĉu⭑ ven⭑·is vek⭑·a signal⭑·o: ĉi⭑ tiu agord⭑·o preskrib⁸·as al⭑ la⭑
bit⁹-libr⭑·o dorm⭑·et·i se⭑ dum⭑ 20 minut⭑·oj ven⭑·is nenia komand⭑·o de⭑ la⭑
leg⭑·ant·o.
dorm⭑·ig·i
1.
Ig⭑·i aŭ⭑ ten⭑·i iu·n dorm⭑·ant·a: ŝi lul⭑·e dorm⭑·ig·is li·n, sed⭑ tre⭑ gard⭑·em·e,
kvazaŭ⭑ ŝi tim⭑·us li·n tim⭑·ig·i ; [la⭑] verd⭑·a arb⭑·ar·o […], en⭑ ombr⭑·o ĝi
tuj⭑ mi·n dorm⭑·ig·is, ŝancel⭑·ant·e foli⭑·ojn kaj⭑ flor⭑·ojn ; Tanatos⁽⁺⁾·o
dorm⭑·ig·os li·n por⭑ ĉiam⭑ ; est⭑·is kelk⭑·aj [mal·san⭑·ul·oj] kiu·jn oni
dorm⭑·ig·is per⭑ la⭑ rigard⭑·ad·o aŭ⭑ man⭑·a kares⭑·ad·o, unu⭑ ĝem⭑·is .
{narkot⁴·i}
2.
Tromp⭑·ant·e aŭ⭑ ted⭑·ant·e sen·atent⭑·ig·i: ebl⭑·e la⭑ ruz⭑·a Fenici⁽⁺⁾·an·o
sukces⭑·is dorm⭑·ig·i ili⭑·ajn suspekt⭑·em·ajn kor⭑·ojn ? politik¹·aj
rezon¹·ad·oj, kiu·j dorm⭑·ig·as .
{lul⭑·i}
dorm⭑·ig·il·o
En·dorm⭑·ig·a {drog⭑·o} : mi uz⭑·as nek⭑ dorm⭑·ig·il·ojn nek⭑ ali⭑·ajn
psik⁽⁺⁾-medikament²·ojn ; la⭑ mal·feliĉ⭑·a knab⭑·in·o, sen·mov⭑·ig·it·a de⭑
mult⭑+nombr⭑·aj kis⭑·ad·oj kiel⭑ de⭑ dorm⭑·ig·il·o, ek·dorm⭑·is en⭑ brak⭑·oj de⭑ si⭑·a
am⭑·ant·o ; oficial⭑·e mi ne⭑ hav⭑·as efektiv⭑·an dorm⭑·ig·il·on, kaj⭑
ne·oficial⭑·e... oni ne⭑ don⭑·as tia·jn aĵ⭑·ojn almoz⭑·e eĉ⭑ al⭑ blind⭑·ul·oj .
{sedativ⁽⁺⁾·o}
dorm⭑·il·o
Aĵ⭑·o serv⭑·ant·a por⭑ dorm⭑·i, kiu far⭑·as dorm⭑·on pli⭑ komfort⭑·a: lit⭑·o,
matrac⭑·o, kusen⭑·o, dorm⭑·o-sak⭑·o ktp.
Rim.: Iu·j (ekzempl⭑·e PAG) don⭑·as al⭑ dorm⭑·il·o la⭑ senc⭑·on de⭑ dorm⭑·ig·il·o, kaj⭑
oni indik³·as zamenhof⭑·an ekzempl⭑·on kiu ŝajn⭑·as konfirm⭑·i tiu·n opini⭑·on:
konscienc⭑·o trankvil⭑·a est⭑·as bon⭑·a dorm⭑·il·o . Tamen⭑ tie est⭑·as mis·kompren⭑·o:
la⭑ bon⭑·a konscienc⭑·o ne⭑ _kaŭz⭑·as_ en·dorm⭑·iĝ·on, kvankam⭑ ĝi ja⭑ ebl⭑·ig·as
agrabl⭑·an dorm⭑·on. La⭑ „dorm⭑·il·o“j ja⭑ est⭑·as „il⭑·oj por⭑ dorm⭑·ad·o“ kaj⭑ la⭑
proverb⭑·o sen·per⭑·e antaŭ⭑·ant·a la⭑ ĵus⭑ cit⭑·it·an pruv⭑·as ke⭑ ĝust⭑·e tio·n cel⭑·is
: konscienc⭑·o sen·makul⭑·a est⭑·as _kusen⭑·o_ plej⭑ mol⭑·a.
du⭑·on-dorm⭑·i
Est⭑·i en⭑ part⭑·e dorm⭑·a, part⭑·e konsci⭑·a stat⭑·o: apud⭑ , jun⭑·ul·o
du⭑·on-dorm⭑·is sur⭑ si⭑·a seĝ⭑·o, kun⭑ lip⭑·oj for·mit¹·aj al⭑ feliĉ⭑·a rid⭑·et·o ;
li mem⭑ est⭑·is lac⭑·eg·a, kaj⭑ dum⭑ li ir⭑·is inter⭑ la⭑ mal·san⭑·ul·oj, li
du⭑·on-dorm⭑·is ; oft⭑·e ili grumbl²·is, fi·humor⭑·is kaj⭑ du⭑·on-dorm⭑·is, se⭑ ili
ne⭑ est⭑·is ebri¹·aj ; jen⭑, mi parol⭑·as, vi aŭd⭑·as sen⭑ ver⭑·e aŭskult⭑·i,
vi du⭑·on-dorm⭑·as pli⭑ kaj⭑ pli⭑ . {dorm⭑·et·i} , {somnol⁽⁺⁾·i}
du⭑·on-dorm⭑·o
Stat⭑·o de⭑ iu part⭑·e dorm⭑·a, part⭑·e konsci⭑·a: [li] pas⭑·ig·is la⭑ temp⭑·on
per⭑ iu libr⭑·o, fum⭑·ad·is aŭ⭑ rest⭑·is en⭑ du⭑·on-dorm⭑·o ; de⭑ la⭑ tut⭑·a bril⭑·o
ĝi est⭑·is kvazaŭ⭑ en⭑ du⭑·on-dorm⭑·o ; ŝi⭑·a konsci⭑·o iom⭑ vek⭑·iĝ·is el⭑ la⭑
du⭑·on-dorm⭑·o ; kelk⭑+foj⭑·e li tamen⭑ fal⭑·is en⭑ ia·n du⭑·on-dorm⭑·on, en⭑ kiu li
vid⭑·is kaj⭑ aŭd⭑·is ĉio·n, kio okaz⭑·is ĉirkaŭ⭑ li, sed⭑ en⭑ kiu la⭑
re·al·ec⭑·o miks⭑·is si·n kun⭑ febr⭑·aj vizi⁶·oj . {somnol⁽⁺⁾·o}
el·dorm⭑·iĝ·i
Ĉes⭑·ig·i si⭑·an dorm⭑·ad·on, {vek⭑·iĝ·i^1} : la⭑ av⭑·in·o el·dorm⭑·iĝ·is kaj⭑ lev⭑·is
si·n al⭑ sid⭑·o en⭑ si⭑·a lit⭑·o .
en·dorm⭑·ig·i
Met⭑·i iu·n en⭑ dorm⭑·on: sed⭑ dorm⭑·u nun⭑, far⭑·iĝ·u freŝ⭑·a kaj⭑ san⭑·a! Mi
kant⭑·os kaj⭑ en·dorm⭑·ig·os vi·n ; kaj⭑ ŝi en·dorm⭑·ig·is li·n sur⭑ si⭑·aj
genu⭑·oj, kaj⭑ al·vok⭑·is hom⭑·on, kaj⭑ de·tond⭑·ig·is la⭑ sep⭑ bukl⭑·ojn de⭑ li⭑·a
kap⭑·o .
en·dorm⭑·iĝ·i
1.
Trans·ir⭑·i en⭑ dorm⭑·an stat⭑·on, fal⭑·i en⭑ dorm⭑·on: [la⭑ najtingal⭑·o]
kant⭑·is kaj⭑ la⭑ imperi⭑·estr·o dolĉ⭑·e en·dorm⭑·iĝ·is ; mi kuŝ⭑·iĝ·as kaj⭑
en·dorm⭑·iĝ·as, kaj⭑ mi vek⭑·iĝ·as, ĉar⭑ la⭑ Etern⭑·ul·o mi·n sub·ten⭑·as .
2.
Trankvil⭑·e {mort⭑·i} en⭑ pac⭑·o: tut⭑·e mal·laŭt⭑·e ĝi (la⭑ muŝ⭑·o) mal·lev⭑·iĝ·is
sur⭑ la⭑ balanc⭑·iĝ·ant·an trunk⭑·et·on de⭑ herb⭑·o, balanc⭑·et·is la⭑ kap⭑·on
tiel⭑, kiel⭑ nur⭑ ĝi pov⭑·as balanc⭑·et·i, kaj⭑ ĝoj⭑·e en·dorm⭑·iĝ·is ; ĉar⭑ se⭑
ni kred⭑·as, ke⭑ Jesu³·o mort⭑·is kaj⭑ re·lev⭑·iĝ·is, tiel⭑ ankaŭ⭑ tiu·jn, kiu·j
en·dorm⭑·iĝ·is en⭑ Jesu³·o, Di⭑·o ven⭑·ig·os kun⭑ li . {for·pas⭑·i}
en·dorm⭑·iĝ·o
1.
Trans·ir⭑·o en⭑ dorm⭑·an stat⭑·on: kontraŭ⭑ la⭑ kun·glu⭑·iĝ·ad·o de⭑ la⭑
palpebr⭑·oj […][…] oni ig⭑·as vesper⭑·e antaŭ⭑ la⭑ en·dorm⭑·iĝ·o frot⭑·i sur⭑
la⭑ ferm⭑·it·aj palpebr⭑·oj ŝmir⭑·aĵ·on kun⭑ blank⭑·a hidrarg⭑·a precipit⁽⁺⁾·at·o .
2.
En⭑ la⭑ tradici¹·a krist⭑·an·ism·o la⭑ En·dorm⭑·iĝ·o de⭑ la⭑ Sankt⭑·a Di⭑-patr⭑·in·o
est⭑·as unu⭑ el⭑ la⭑ ĉef⭑·aj {krist⭑·an·aj} fest⭑·oj ( {la⭑ dek⭑-du⭑·op·aj fest⭑·oj}
, {la⭑ di⭑-patr⭑·in·aj fest⭑·oj} ), per⭑ kiu la⭑ eklezi¹·o re·memor⭑·as la⭑
mirakl¹·an mort⭑·on de⭑ la⭑ Di⭑-patr⭑·in·o: inter⭑ la⭑ plej⭑ grav⭑·aj ortodoks²·aj
fest⭑·oj est⭑·as La⭑ En·dorm⭑·iĝ·o kaj⭑ Ĉiel⭑~ir⭑·o de⭑ la⭑ sankt⭑·a Di⭑-patr⭑·in·o ;
tiu, kiu konstru⭑·ig·is en⭑ la⭑ urb⭑·o la⭑ monaĥ⭑·ej·on „En·dorm⭑·iĝ·o de⭑ la⭑
Di⭑-patr⭑·in·o“ . {Ĉiel⭑·en~pren⭑·o }
for·dorm⭑·i
(tr)
Perd⭑·i pro⭑ dum⭑·a dorm⭑·o: for·dorm⭑·i la⭑ okaz⭑·on ; sport¹·ist·oj for·dorm⭑·as
si⭑·an viv⭑·on kaj⭑ se⭑ ili nur⭑ et⭑·e for·paŝ⭑·as de⭑ si⭑·a preskrib⁸·it·a
viv⭑-manier⭑·o ili grav⭑·e mal·san⭑·iĝ·as? ; for·dorm⭑·i la⭑ tut⭑·an tag⭑·on.
{mal·traf⭑·i} , {preter·atent⭑·i} , {preter·las⭑·i}
mal·dorm⭑·i
(ntr)
1.
Est⭑·i en⭑ la⭑ aktiv⭑·a, ne⭑ dorm⭑·a stat⭑·o, ne⭑ dorm⭑·i: ni mal·dorm⭑·as en⭑ la⭑
tag⭑·o, dorm⭑·as en⭑ la⭑ nokt⭑·o kaj⭑ hav⭑·as tiam⭑ ni⭑·ajn sonĝ⭑·ojn, sed⭑ kun⭑
arb⭑·o est⭑·as ali⭑·a afer⭑·o, arb⭑·o mal·dorm⭑·as en⭑ la⭑ daŭr⭑·o de⭑ tri⭑
sezon⭑·oj, kaj⭑ nur⭑ en⭑ la⭑ komenc⭑·o de⭑ la⭑ vintr⭑·o ĝi en·dorm⭑·iĝ·as ;
fakt¹·e ŝajn⭑·as, ke⭑ kiam⭑ infan⭑·o kuŝ⭑·as, ĝi preskaŭ⭑ neniam⭑ est⭑·as
plen⭑·e mal·dorm⭑·a ; li mal·dorm⭑·is jam⭑ tri⭑ nokt⭑·ojn apud⭑ la⭑ mal·san⭑·a
patr⭑·o;
2.
Hav⭑·i aktiv⭑·an, vigl⭑·an mens³·o-stat⭑·on, {atent⭑·i^1} , {zorg⭑·i} : la⭑
Etern⭑·ul·o mal·dorm⭑·as super⭑ si⭑·aj fidel⭑·ul·oj ; sed⭑ se⭑ divers⭑·aj hom⭑·oj
parol⭑·os divers⭑+manier⭑·e, ankaŭ⭑ tiam⭑ mal·dorm⭑·u, ĉar⭑ la⭑ saĝ⭑·o ordon⭑·as
antaŭ·vid⭑·i prefer⭑·e mal·bon⭑·on ol⭑ bon⭑·on .
Rim.: PV, PAG kaj⭑ PIV ial⭑ atribu¹·as al⭑ „mal·dorm⭑·i“ la⭑ senc⭑·on „si·n de·ten⭑·i
de⭑ dorm⭑·o dum⭑ la⭑ kutim⭑·a dorm⭑-temp⭑·o“. Tio est⭑·as mal·logik¹·a (ĉar⭑ romp⭑·as la⭑
simetri¹·on inter⭑ „dorm⭑·i“ kaj⭑ „mal·dorm⭑·i“), mal·util⭑·a (ĉar⭑ arbitr⭑·e
lim⭑·ig·ant·e la⭑ senc⭑·on de⭑ „mal·dorm⭑·i“ tio sen·ig⭑·as ni·n je⭑ vort⭑·o por⭑ situaci⭑·o
kiel⭑ la⭑ prezent⭑·it·a en⭑ la⭑ Fabel⭑·a ekzempl⭑·o) kaj⭑ simpl⭑·e mal·ver⭑·a, kiel⭑
atest⭑·as la⭑ ekzempl⭑·oj. „Mal·dorm⭑·i“, samkiel „dorm⭑·i“, oni pov⭑·as je⭑ ĉia
temp⭑·o, ĉu⭑ kutim⭑·a aŭ⭑ ne⭑. Ankaŭ⭑ la⭑ figur⭑·a senc⭑·o mal·dorm⭑·i^2 pruv⭑·as tio·n.
mal·dorm⭑·a
Rilat⭑·a al⭑ aktiv⭑·a, ne⭑ dorm⭑·a stat⭑·o: Mi dorm⭑·is, sed⭑ mi⭑·a kor⭑·o est⭑·is
mal·dorm⭑·a ; Ĉiu·j infan⭑·oj est⭑·is mal·dorm⭑·aj. Ili gap⁽⁺⁾·is sci⭑+vol⭑·e al⭑
Johan⭑·a ; la⭑ servut⭑·ec·o en⭑ kiu·n ĝi en·ferm⭑·as ili⭑·ajn viv⭑·ojn mem⭑ dum⭑
ok⭑ hor⭑·oj da⭑ labor⭑·ad·o, nom⭑·e du⭑·on·o de⭑ ili⭑·aj mal·dorm⭑·aj hor⭑·oj .
{konsci⭑·a}
mal·dorm⭑·o
Aktiv⭑·a stat⭑·o de⭑ {nerv¹·o-sistem⭑·o} , manifest¹·iĝ·ant·a en⭑ konsci⭑·a
kondut⭑·o: la⭑ cikl²·o de⭑ dorm⭑·o kaj⭑ mal·dorm⭑·o; vi lev⭑·iĝ·os kvazaŭ⭑ el⭑
dorm⭑·o al⭑ feliĉ⭑·a mal·dorm⭑·o kaj⭑ kvazaŭ⭑ el⭑ nokt⭑·o al⭑ la⭑ tag⭑·iĝ·o de⭑ Di⭑·o
; Li akcept⭑·as la⭑ teori⭑·on de⭑ du⭑·obl·a konsci⭑·o en⭑ dorm⭑·o kaj⭑
mal·dorm⭑·o, per⭑ kio 80 ĝis⭑ 90% da⭑ hom⭑·oj pov⭑·as sub·iĝ⭑·i al⭑ hipnotism⁽⁺⁾·o
.
tra·dorm⭑·i
(tr)
Pas⭑·ig·i dorm⭑·ant·e: ĉu⭑ en⭑ la⭑ dom⭑·o de⭑ vi⭑·a patr⭑·o est⭑·as lok⭑·o por⭑ ni,
por⭑ tra·dorm⭑·i la⭑ nokt⭑·on ? ili manĝ⭑·is pan⭑·on kaj⭑ tra·dorm⭑·is la⭑
nokt⭑·on sur⭑ la⭑ mont⭑·o ; [ili] simpl⭑·e tra·dorm⭑·as la⭑ mal·san⭑·on kaj⭑ dum⭑
la⭑ dorm⭑·o est⭑·as art⭑·e nutr⭑·at·aj ; ŝi⭑·a nun⭑·a edz⭑·o tra·dorm⭑·is la⭑ tut⭑·an
event⁸·on, do⭑ ankaŭ⭑ li nenio·n sci⭑·as .
sat⭑~dorm⭑·i
(ntr)
Dorm⭑·i sufiĉ⭑·e, ĝis⭑ la⭑ kontent⭑·a stat⭑·o en⭑ kiu oni ne⭑ plu⭑ dezir⭑·as
dorm⭑·i: mi pet⭑·as vi·n, , sat⭑~dorm⭑·u ; la⭑ fripon⭑·o fin⭑·e
sat⭑~dorm⭑·is ; 4 hor⭑·oj laŭ⭑ la⭑ organiz¹·ant·oj sufiĉ⭑·as por⭑ sat⭑~dorm⭑·ad·o .
sen·dorm⭑·ec·o
Mal·san⭑·a stat⭑·o, en⭑ kiu oni ne⭑ pov⭑·as dorm⭑·i: ŝi⭑·an korp⭑·on brul⭑·ig·is
varm⭑·eg·o nask⭑·iĝ·int·a de⭑ mal·sat⭑·o, mal·varm⭑·o, sen·dorm⭑·ec·o ; li mort⭑·u
bel⭑·a, ne⭑ kun⭑ vizaĝ⭑·o mizer⭑·iĝ·int·a kaj⭑ du⭑·on-nigr⭑·a de⭑ dolor⭑·o kaj⭑
sen·dorm⭑·ec·o ; ia⭑ kurac⭑·il·o por⭑ vi kontraŭ⭑ la⭑ sen·dorm⭑·ec·o .
dorm⭑·o-mal·san⭑·o
Infekt⭑·a {mal·san⭑·o} karakteriz¹·at·a de⭑ konstant⭑·a dorm⭑·em·o: ĝi est⭑·as
special⭑·a… spec⭑·o… de⭑ la⭑ dorm⭑·o-mal·san⭑·o…bedaŭr⭑·ind·e ankaŭ⭑ mi est⭑·as
mal·san⭑·a… .
disk¹·o-dorm⭑·o
Tia stat⭑·o de⭑ komput⁹·il·o (aŭ⭑ simil⭑·a aranĝ⭑·aĵ·o), ke⭑ kvankam⭑ ĝi est⭑·as
plen⭑·e mal·ŝalt⁹·it·a, tamen⭑ ĉiu·j datum⁽⁺⁾·oj pri⭑ la⭑ uz⭑·ul·a {seanc⁽⁺⁾·o^2}
est⭑·as konserv⭑·it·aj en⭑ en·erg⁽⁺⁾·i-ne⭑-de·pend⭑·a memor⭑·o, plej⭑ oft⭑·e, sur⭑
{fiks¹·it·a disk¹·o} : ĉe⭑ grand⭑·a ampleks⭑·o de⭑ la⭑ ĉef·memor⭑·o vek⭑·iĝ·o el⭑
disk¹·o-dorm⭑·o pov⭑·as postul⭑·i rimark⭑·ebl·an temp⭑·on; la⭑ problem¹·o est⭑·as
kaŭz⭑·at·a de⭑ la⭑ disk¹·o-dorm⭑·o .
Rim.: Mult⭑·aj lingv⭑·oj uz⭑·as por⭑ ĉi⭑ tiu noci⁽⁺⁾·o metafor¹·an termin⭑·on,
ekvivalent⁽⁺⁾·an al⭑ la⭑ esperant⭑·a {vintr⭑·o-dorm⭑·o} ; la⭑ mem·klar⭑·ig·a kaj⭑
mal·implic⁽⁺⁾·a struktur¹·o de⭑ la⭑ esperant⭑·a termin⭑·o biologi¹·a ebl⭑·ig·as uz⭑·i pli⭑
preciz⭑·an termin⭑·on, kiu kombin⭑·as la⭑ metafor¹·an „dorm⭑·o“n de⭑ „
“ kun⭑ la⭑ ĝust⭑·ec·o de⭑ „ “.
vintr⭑·o-dorm⭑·o
Spec⭑·o de⭑ letargi¹·a stat⭑·o, en⭑ kiu·n ven⭑·as dum⭑ vintr⭑·o iu·j best⭑·oj,
ekzempl⭑·e urs⭑·o, marmot⭑·o, vespert⭑·o: tiel⭑ insekt⭑·oj pov⭑·as adapt³·iĝ·i
al⭑ vari³·aj viv⭑-medi³·oj, inter⭑ ili la⭑ plej⭑ mal·varm⭑·aj region⭑·oj de⭑ la⭑
Ter⭑·o, aplik³·ant·e biologi¹·ajn rimed⭑·ojn kia·j la⭑ vintr⭑·o-dorm⭑·o kaj⭑
sezon⭑·a migr⭑·ad·o .
dorm⭑·o-reĝim³·o
Energi⭑+ŝpar⭑·a {reĝim³·o^3} de⭑ komput⁹·il·o aŭ⭑ simil⭑·a aranĝ⭑·aĵ·o dum⭑ iom⭑
long⭑·aj sen·ag⭑·aj period¹·oj en⭑·e de⭑ {seanc⁽⁺⁾·o^2} ; plej⭑ oft⭑·e {dorm⭑·et·o}
aŭ⭑ {disk¹·o-dorm⭑·o} , sed⭑ ebl⭑·e kombin⭑·o de⭑ ili ambaŭ⭑: la⭑ hibrid⁽⁺⁾·a
dorm⭑·o-reĝim³·o kombin⭑·as dorm⭑·et·on (kies⭑ avantaĝ⁸·o est⭑·as tuj⁽⁺⁾·a vek⭑·iĝ·o)
kun⭑ disk¹·o-dorm⭑·o (kiu konserv⭑·as la⭑ seanc⁽⁺⁾·ajn datum⁽⁺⁾·ojn ankaŭ⭑ en⭑
okaz⭑·o de⭑ elektr¹·a pane⁸·o).
[artikol⭑-versi⁹·o: 1.166 2023/11/04 18:50:51 ]
__________________________________________________________________