vidu ankaŭ la klarigojn
dum⭑
I.
dum⭑
A.
(prepozici⭑·o)
1.
En⭑ la⭑ temp⭑·o, en⭑ kies⭑ daŭr⭑·o io okaz⭑·as: est⭑·is pluv⭑·o
sur⭑ la⭑ ter⭑·o dum⭑ kvar⭑×dek⭑ tag⭑·oj ; li sid⭑·is ĉe⭑ la⭑ pord⭑·o
de⭑ la⭑ tend⭑·o dum⭑ la⭑ varm⭑·eg·o de⭑ la⭑ tag⭑·o ; dum⭑ la⭑ tag⭑·o
mi·n konsum⭑·is la⭑ varm⭑·eg·o, kaj⭑ dum⭑ la⭑ nokt⭑·o la⭑
mal·varm⭑·o ; fleks⭑·u arb⭑·on dum⭑ ĝi⭑·a jun⭑·ec·o ; dum⭑ la⭑
manĝ⭑·ad·o ven⭑·as apetit¹·o . {ĉe⭑^2.a} , {en⭑^1.b}
B.
(konjunkci⭑·o)
2.
En⭑ la⭑ temp⭑·o, kiam⭑...; dum⭑ kiam⭑..., {dum⭑ ke⭑^1} ...:
dum⭑ li ankoraŭ⭑ parol⭑·is kun⭑ ili, ven⭑·is kun⭑ la⭑
ŝaf⭑·oj ; tia·j est⭑·is la⭑ du⭑×dek⭑ jar⭑·oj, dum⭑ kiu·j mi
serv⭑·is vi·n ; la⭑ femur⭑·o […] el·artik⭑·iĝ·is, dum⭑ li
lukt²·is ; dum⭑ vi parol⭑·is kun⭑ mi⭑·a edz⭑·o, ven⭑·is al⭑ mi en⭑
la⭑ kap⭑·on feliĉ⭑·a pens⭑·o ; ne⭑ mal·pac⭑·u dum⭑ (vi est⭑·as
sur⭑) la⭑ voj⭑·o ; forĝ⭑·u fer⭑·on, dum⭑ ĝi est⭑·as varm⭑·eg·a .
Rim.: Kelk⭑·aj uz⭑·as en⭑ tiu senc⭑·o _dum⭑ kiam⭑_, kiu est⭑·as
tradici¹·e mal·rekomend⭑·at·a: poezi¹·o est⭑·as […] pens⭑·ad·o
per⭑ vort⭑·aj specimen¹·oj, dum⭑ kiam⭑ proz¹·o est⭑·as pens⭑·ad·o
per⭑ abstrakt¹·o .
3.
Kontrast¹·e kun⭑ tio, ke⭑...; {dum⭑ ke⭑^2} ...: vi re·pag⭑·is
al⭑ mi per⭑ bon⭑·o, dum⭑ mi re·pag⭑·is al⭑ vi per⭑ mal·bon⭑·o ;
dum⭑ Esperant⭑·o […] daŭr⭑·e viv⭑·as […], jam⭑
long⭑·e est⭑·as […] mort⭑·int·a ; kial⭑ vi ni·n tromp⭑·is,
dir⭑·ant·e, ke⭑ vi est⭑·as tre⭑ mal·proksim⭑·aj de⭑ ni, dum⭑ vi
loĝ⭑·as apud⭑·e de⭑ ni ? kial⭑ vi don⭑·is al⭑ mi […] nur⭑ unu⭑
lot⭑·aĵ·on kaj⭑ unu⭑ parcel⁽⁺⁾·on, dum⭑ mi est⭑·as ja⭑ mult⭑+nombr⭑·a
; inter⭑ la⭑ simpl⭑·ul·oj vi hav⭑·is vi⭑·an instru⭑·on kaj⭑ vi⭑·an
Krist⭑·on, dum⭑ mi hav⭑·as nur⭑ vi·n ; dum⭑ la⭑ naci⭑·aj
lingv⭑·oj est⭑·as rigid⭑·aj, Esperant⭑·o kontraŭ⭑·e est⭑·as
sen·fin⭑·e fleks⭑·ebl·a. {ĉe⭑^2.d} , {kontraŭ⭑·e} , {sed⭑} ,
{tamen⭑}
Rim.: Kelk⭑·aj uz⭑·as en⭑ tiu senc⭑·o _dum⭑ ke⭑_, kiu est⭑·as
tradici¹·e mal·rekomend⭑·at·a.
II.
Vort⭑·er·o kun⭑ la⭑ senc⭑·o {dum⭑^1} aŭ⭑ {^3} :
dum⭑·a
1.
{Sam⭑+temp⭑·a} : leg⭑·ad·o pov⭑·as est⭑·i sam⭑·e bon⭑·a aŭ⭑ sam⭑·e sen·senc⭑·a,
kiel⭑ rigard⭑·ad·o al⭑ la⭑ okcident⭑·aj mont⭑·oj kaj⭑ dum⭑·a re·vad³·o pri⭑
ĉio kaj⭑ nenio .
2.
Provizor¹·a, inter·temp⭑·a, ĝis⭑·a.
dum⭑·e
1.
Dum⭑ tiu temp⭑·o, {inter·temp⭑·e} , {inter⭑~dum⭑·e} : ili si·n
pret⭑·ig·is, ni dum⭑·e babil⭑·is; apenaŭ⭑ li el·dir⭑·is la⭑ dezir⭑·on,
ek·efik⭑·is la⭑ galoŝ⭑·oj, kiu·jn li dum⭑·e est⭑·is met⭑·int·a sur⭑ si·n ;
li dev⭑·is muel⭑·i en⭑ la⭑ mal·liber⭑·ej·o, dum⭑·e la⭑ har⭑·oj de⭑ li⭑·a
kap⭑·o komenc⭑·is re·kresk⭑·i post⭑ la⭑ for·tond⭑·o ; ŝi dev⭑·is pro⭑
ali⭑·a labor⭑·o el·ir⭑·i el⭑ la⭑ kuir⭑·ej·o, dum⭑·e la⭑ infan⭑·oj […]
en·kur⭑·is ; vi rakont⭑·as tiel⭑ terur⭑·e mal·rapid⭑·e […] la⭑ ov⭑·oj
pov⭑·as dum⭑·e mal·varm⭑·iĝ·i !
2.
Provizor¹·e, ĝis⭑·e: las⭑·ant·e dum⭑·e flank⭑·e la⭑ demand⭑·on pri⭑ tio
[…] ; [est⭑·as pli⭑ prudent⭑·e] akcept⭑·i dum⭑·e la⭑ lingv⭑·on
Esperant⭑·o en⭑ ĝi⭑·a nun⭑·a form⭑·o .
3.
Kontrast¹·e kun⭑ tio; {kontraŭ⭑·e} , {malgraŭe} , {tamen⭑} : li
kvazaŭ⭑ ankoraŭ⭑ unu⭑ foj⭑·on tra·viv⭑·is la⭑ feliĉ⭑·an ĝoj⭑·an temp⭑·on,
― kaj⭑ dum⭑·e ŝi kuŝ⭑·is tie sen·viv⭑·a en⭑ la⭑ apud⭑·a ĉambr⭑·o ;
princip⭑·oj kaj⭑ postul⭑·oj puŝ⭑·is kaj⭑ mal·help⭑·is unu⭑ la⭑ ali⭑·an,
dum⭑·e en⭑ la⭑ teori⭑·o […] ili ŝajn⭑·is al⭑ mi tut⭑·e bon⭑·aj ; dum⭑·e
lingv⭑·o art⭑·a, anstataŭ⭑ tiu ĥaos⭑·o, don⭑·as al⭑ vi sol⭑·e nur⭑ ses⭑
vort⭑·et·ojn .
Rim.: Est⭑·as mal·ĝust⭑·a kaj⭑ nepr⭑·e evit⭑·ind·a la⭑ uz⭑·ad·o de⭑ la⭑
adverb⭑·o _dum⭑·e_ en⭑ la⭑ senc⭑·o de⭑ la⭑ konjunkci⭑·o _dum⭑_.
inter⭑~dum⭑·e
{Inter·temp⭑·e} : inter⭑~dum⭑·e pli⭑ praktik⭑·e mi konstat⭑·as, ke⭑ […]
; inter⭑~dum⭑·e Gabĉjo ne·rimark⭑·ebl·e mal·ferm⭑·is si⭑·an
histori⭑-libr⭑·on kaj⭑ du⭑·on+okul⭑·e kun⭑ grand⭑·a plezur⭑·o rigard⭑·ad·as
.
dum⭑ ke⭑, dum⭑ kiam⭑
(konjunkci⭑·o)
1.
{Dum⭑^2} : ni est⭑·is liber⭑·aj por⭑ promen⭑·ad·i, naĝ⭑·i, sun⭑-brun⭑·iĝ·i
kaj⭑ ĝu⭑·i la⭑ ĉirkaŭ·aĵ⭑·on divers⭑+manier⭑·e dum⭑ ke⭑ oni
inter·kon⭑·at·iĝ·is .
2.
{Dum⭑^3} : dum⭑ kiam⭑ sur⭑ literatur⭑·a kamp⭑·o la⭑ unu⭑·aj
esperant⭑·ist·oj praktik⭑·is la⭑ lingv⭑·on iom⭑ hezit³·e inter⭑ la⭑ pli⭑
mal·pli⭑ fiks¹·it·aj lim⭑·oj gramatik⭑·aj, est⭑·is la⭑
unu⭑·a, kiu don⭑·is fort⭑·an puŝ⭑·on al⭑ plej⭑~ebl⭑·e vast⭑·a el·uz⭑·ad·o de⭑
la⭑ ebl⭑·oj, kiu·jn prezent⭑·as la⭑ Esperant⭑·a gramatik⭑·o ; en⭑
Brit⁹·uj·o student⭑·o leg⭑·as, verk⭑·as, diskut¹·as kaj⭑ pens⭑·as en⭑ si⭑·a
unu⭑ ge·patr⭑·a lingv⭑·o, dum⭑ ke⭑ en⭑ Dan⁸-land⭑·o li dev⭑·us ebl⭑·e leg⭑·i
en⭑ unu⭑ lingv⭑·o, verk⭑·i en⭑ ali⭑·a, kaj⭑ pens⭑·i iom⭑ en⭑ ambaŭ⭑ .
Rim.: Sam⭑·e kiel⭑ {ĝis⭑ ke⭑} _dum⭑ ke⭑_ est⭑·as rigard⭑·at·a de⭑ plur⁴·aj
gramatik⭑·ist·oj erar⭑·a, ĉar⭑ tradici¹·e _dum⭑_ hav⭑·as ambaŭ⭑ funkci¹·ojn de⭑
de·pend⭑·ig·a konjunkci⭑·o kaj⭑ de⭑ prepozici⭑·o. Sistem⭑·a uz⭑·o de⭑ _dum⭑ ke⭑_
en⭑ la⭑ de·pend⭑·ig·a funkci¹·o laŭ⭑ la⭑ model⭑·o _anstataŭ⭑ ke⭑_, _sen⭑ ke⭑_
ktp. implic⁽⁺⁾·as ke⭑ oni agnosk⁽⁺⁾·as ĝi·n nur⭑ prepozici⭑·o.
III.
Prefiks⭑·o kun⭑ la⭑ senc⭑·o {dum⭑^1} :
dum·voj⭑·e ; dum·vojaĝ⭑·e ; dum·dorm⭑·e ; {dum·temp⭑·e} ŝi re·akir⭑·is
si⭑·an ekvilibr²·on ; dum·kur⭑·e li sur·salt⭑·is ŝtup⭑·ar·et·on de⭑ tram²·o
; brul⭑·ig·i, kio·n vi ador⭑·is, signif⭑·as mort⭑·i jam⭑ dum·viv⭑·e !
pas⭑·ig·ant·e la⭑ dum·nokt⭑·ajn hor⭑·ojn sub⭑ grand⭑·a pont⭑·o ;
dum·nokt⭑·aj vizit⭑·ant·oj ; vesper⭑·e post⭑ la⭑ dum·tag⭑·a labor⭑·o ;
{dum·viv⭑·a} rent⭑·o da⭑ dek⭑ mil⭑ frank⭑·oj ; dum·hor⭑·a marŝ⭑·ad·o trans⭑
mont⭑·ojn kaj⭑ marĉ⭑·ojn ; dum·moment⭑·e li star⭑·is hezit³·e ; la⭑
konversaci³·oj dum·sekund⭑·e halt⭑·is ; li ne⭑ disting⭑·as
halucin⁽⁺⁾·ojn, kia·jn ni ĉiu·j hav⭑·as dum·sonĝ⭑·e, dis⭑~de⭑ la⭑ real¹·o .
[artikol⭑-versi⁹·o: 1.124 2023/12/12 19:23:58 ]
__________________________________________________________________