eksplod⭑·/·i

eksplod⭑·i

   (ntr)

   1.
          Fort⭑·e kaj⭑ bru⭑·e sku⭑·i aer⭑·on, pro⭑ subit⭑·a pli⭑+volumen⁴·iĝ·o de⭑ gas⭑·o:
          dinamit²·o facil⭑·e eksplod⭑·as; la⭑ infan⭑·o el·tir⭑·is unu⭑ el⭑ la⭑ alumet⭑·oj,
          riŝ! kiel⭑ ĝi eksplod⭑·is, kiel⭑ ĝi brul⭑·is ! {ek·flam⭑·i} , {flagr³·i}

   2.
          Bru⭑·e dis·krev⭑·i, pro⭑ grand⭑·a intern⭑·a prem⭑·o, ekz. de⭑ gas⭑·o: bomb²·o,
          min⭑·o, vapor⭑-maŝin⭑·o, torped¹·o eksplod⭑·as; mal·grand⭑·aj frukt⭑·oj, kiu·j
          matur⭑·iĝ·int·e eksplod⭑·is ; inter⭑ la⭑ 10a kaj⭑ 11a de⭑ aŭgust⁽⁺⁾·o 1815
          eksplod⭑·is la⭑ mont⭑·o Tambora sur⭑ Sumbava (Indonezi⁽⁺⁾·o) .
          {dis·romp⭑·iĝ·i} , {dis·salt⭑·i} , {dis·split³·iĝ·i} .

   3.
          Subit⭑·e kaj⭑ bru⭑·e ekster·ig⭑·i fort⭑·an sent⭑·on aŭ⭑ pasi⭑·on, kiu·n oni ne⭑
          pov⭑·as plu⭑ de·ten⭑·i: la⭑ vir⭑·in·o eksplod⭑·is per⭑ rid⭑·o ; la⭑ princ⭑·o
          eksplod⭑·is de⭑ rid⭑·o ; la⭑ long⭑·e halt⭑·ig·at·a koler⭑·o kaj⭑ ĉagren⭑·o
          eksplod⭑·is ; entuziasm⭑·o eksplod⭑·is en⭑ la⭑ tut⭑·a Libi⁸·o ; inter⭑ ili⭑·aj
          vic⭑·oj eksplod⭑·is rid⭑·oj kaj⭑ kri⭑·oj de⭑ ĝoj⭑·o ; vulkan⭑·o eksplod⭑·is en⭑
          ŝi⭑·a brust⭑·o, [...] vulkan⭑·o de⭑ koler⭑·o, envi⭑·o ; ili⭑·a jubil⁽⁺⁾·o
          eksplod⭑·is je⭑ mil⭑·oj de⭑ hura⁽⁺⁾-kri⭑·oj .

   4.
          Subit⭑·e kaj⭑ bru⭑·e komenc⭑·iĝ·i: baldaŭ⭑ la⭑ vent⭑·eg·o dev⭑·is eksplod⭑·i,
          romp⭑·i la⭑ glaci⭑·on, kaj⭑ ĉiu·j tie dev⭑·is ne·sav⭑·ebl·e dron⭑·i ; la⭑ milit⭑·o
          eksplod⭑·is ne·atend⭑·it·e; eksplod⭑·is ribel⭑·o inter⭑ la⭑ palac⭑·aj sklav⭑·oj,
          kiu·j plend⭑·is, ke⭑ oni ne⭑ don⭑·as plu⭑ al⭑ ili vin⭑·on ; tuj⭑ eksplod⭑·is
          intern⭑·a kverel⁴·o inter⭑ du⭑ lojal¹·ism·aj organiz¹·aĵ·oj .

eksplod⭑·o

   1.
          Bru⭑·a subit⭑·a pli⭑+volumen⁴·iĝ·o de⭑ nask⭑·iĝ·ant·aj gas⭑·oj: eksplod⭑·o de⭑
          lum⭑-gas⭑·o, de⭑ min⭑-gas⭑·o; eksplod⭑-motor¹·o.

   2.
          Bru⭑·a subit⭑·a dis·krev⭑·o pro⭑ intern⭑·a prem⭑·ad·o de⭑ gas⭑·oj: eksplod⭑·o de⭑
          kaldron⭑·eg·o, de⭑ vulkan⭑·o; la⭑ plej⭑+part⭑·e detru⭑·it·a dom⭑·o rezult²·iĝ·is
          [...] de⭑ intern⭑·a eksplod⭑·o ; pere⭑·is 80 karb⭑·o-min⭑·ist·oj, kiam⭑ okaz⭑·is
          eksplod⭑·o je⭑ profund⭑·ec·o de⭑ 664 m en⭑ ŝakt⁽⁺⁾·o .

   3.
          Subit⭑·a bru⭑·a ekster·iĝ⭑·o de⭑ fort⭑·a sent⭑·o aŭ⭑ pasi⭑·o: eksplod⭑·o de⭑
          koler⭑·o ; fort⭑·a eksplod⭑·o de⭑ sent⭑·oj ; eksplod⭑·o de⭑ la⭑ fier⭑·o ; [li]
          apenaŭ⭑ sukces⭑·is halt⭑·ig·i rid⭑·an eksplod⭑·on ; voĉ⭑·o plen⭑·a de⭑ flam⭑·ec·aj
          eksplod⭑·oj; la⭑ kamp⭑·ar·an·o trankvil⭑·ig·is la⭑ eksplod⭑·ojn de⭑ si⭑·a edz⭑·in·o
          .

   4.
          Subit⭑·a bru⭑·a komenc⭑·iĝ·o: la⭑ popol⭑·a eksplod⭑·o est⭑·is provok⁴·it·a ; post⭑
          la⭑ eksplod⭑·o de⭑ la⭑ event⁸·oj .

eksplod⭑·aĵ·o

          Substanc²·o, kiu pov⭑·as eksplod⭑·i: dinamit²·o, nitroglicerin⁽⁺⁾·o est⭑·as
          eksplod⭑·aĵ·oj; nitroglicerin⁽⁺⁾·o [...] oni produkt⭑·as el⭑ ĝi divers⭑·ajn
          eksplod⭑·aĵ·ojn (dinamit²·o, eksplod⭑·a gelaten⭑·o) ; nigr⭑·a pulv⭑·o est⭑·as
          [...] mal·alt⭑·a eksplod⭑·aĵ·o, kiu eksplod⭑·as mal·pli⭑ rapid⭑·e ol⭑ rapid⭑·o
          de⭑ son⭑·o ; ‐ Ĉu⭑ mal·bon⭑·a nov⭑·aĵ·o, Ĉef⭑·o? ‐ Ne⭑, knab⭑·o, nur⭑ iom⭑ tro⭑
          tuŝ⭑·o-tim⭑·a eksplod⭑·aĵ·o (tro⭑ danĝer⭑·a inform¹·o) .

eksplod⭑·em·a

   1.
          Facil⭑·e eksplod⭑·ant·a: eksplod⭑·em·aj substanc²·oj; vulkan⭑·oj el⭑ la⭑
          eksplod⭑·em·a tip¹·o trov⭑·iĝ·as laŭ·long⭑·e de⭑ zon⭑·o ĉirkaŭ⭑ Pacifik⁸·o .

   2.
          Facil⭑·e incit⭑·iĝ·ant·a: eksplod⭑·em·a karakter⭑·o; [li est⭑·as] eksplod⭑·em·a
          kiel⭑ pulv⭑·o ; apart⭑·e eksplod⭑·em·a est⭑·as la⭑ situaci⭑·o en⭑ okcident⭑·a
          Azi⁸·o . {flam⭑·iĝ·em·a} , {fulm⭑·a} , {bol⭑·i} .

eksplod⭑·ig·i

          Kaŭz⭑·i eksplod⭑·on; far⭑·i, ke⭑ io eksplod⭑·as: unu⭑ fajr⭑·er·o est⭑·as
          sufiĉ⭑·a, por⭑ eksplod⭑·ig·i pulv⭑·on ; eksplod⭑·ig·i bomb²·on, koler⭑·on,
          ribel⭑·on; A-bombo est⭑·as atom¹-bomb²·o, kies⭑ energi⭑·on produkt⭑·as la⭑
          nukle⁽⁺⁾·a fend⭑·iĝ·o de⭑ urani⁽⁺⁾·aj (aŭ⭑ simil⭑·aj) atom¹-kern⭑·oj, ĉi⭑ tia·jn
          eksplod⭑·ig·is Uson⁹·o en⭑ 1945, inter·ali⭑·e en⭑ Hiroŝim⁽⁺⁾·o kaj⭑ Nagasak⁽⁺⁾·o ;
          la⭑ sen·hont⭑·a arogant⭑·ec·o de⭑ Ŝankhatum preskaŭ⭑ eksplod⭑·ig·is la⭑ reĝ⭑·on
          de⭑ koler⭑·eg·o .

eksplod⭑·ig·il·o

   1.
          Aparat¹·o, per⭑ kiu oni eksplod⭑·ig·as eksplod⭑·aĵ·on, bomb²·on, min⭑·on,
          torped¹·on ktp.: detonaci⁽⁺⁾·o per⭑ akustik⁽⁺⁾·a eksplod⭑·ig·il·o .

   2.
          {Eksplod⭑·aĵ·o} : am⭑-oni⭑·a nitrat⁽⁺⁾·o [...] est⭑·as ĉef⭑·e uz⭑·at·a kiel⭑
          sterk⭑·o, ĝi sam⭑·e uz⭑·at·as kiel⭑ eksplod⭑·ig·il·o .

pra·eksplod⭑·o

          Grand⭑+energi⭑·a fenomen¹·o, kiu mark⭑·as la⭑ nask⭑·iĝ·on de⭑ la⭑ {univers⭑·o} :
          dank⭑·e al⭑ stel⭑·oj kre⭑·iĝ·is ĉiu·j element¹·oj pli⭑ pez⭑·aj ol⭑ hidrogen⭑·o
          kaj⭑ helium⁽⁺⁾·o, kiu·j preskaŭ⭑ neniom⭑ form⭑·iĝ·is okaz⭑·e de⭑ la⭑
          pra·eksplod⭑·o ; kosmologi⁽⁺⁾·aj teori⭑·oj, laŭ⭑ kiu·j la⭑ univers⭑·o origin¹·is
          en⭑ pra·eksplod⭑·o daŭr⭑·e furor³·as, kaj⭑ la⭑ mal·kovr⭑·o de⭑ Hubble lud⭑·as
          esenc⭑·an rol¹·on en⭑ ili .

eksplod⭑·a konsonant⭑·o

          Moment⭑·a {konsonant⭑·o} produkt⭑·at·a per⭑ abrupt²·a mal·ferm⭑·o de⭑ la⭑
          buŝ⭑-kanal¹·o, kiu las⭑·as la⭑ spir⭑·on el·ir⭑·i nur⭑ post⭑ moment⭑·e komplet²·a
          ferm⭑·iĝ·o (en⭑ Esperant⭑·o _k, g, t, d, p, b_): se⭑ du⭑ vokal⭑·ojn
          apart⭑·ig·as du⭑ konsonant⭑·oj, la⭑ unu⭑·a el⭑ kiu·j est⭑·as eksplod⭑·a kaj⭑ la⭑
          du⭑·a est⭑·as flu⭑·a (/l/ aŭ⭑ /r/), la⭑ silab⭑·o-lim⭑·o situ⁸·as antaŭ⭑ la⭑
          eksplod⭑·a (/pá-tro/, /ci-tró-no/, /ci-pré-so/, /ge-o-gra-fí-o/) .

   {bru⭑·ant·o}

   [artikol⭑-versi⁹·o: 1.43 2024/01/03 08:30:41 ]
     __________________________________________________________________