vidu ankaŭ la klarigojn
est·/·i

est·i

   (ntr)

   1.
          {Ekzist·i} : mi pens·as, do mi est·as; Di·o dir·is: est·u lum·o ; la
          hom·o konsider·u tio·n, kio li est·as, rilat·e al tio, kio est·as; sen
          regal·o ne est·as bal·o.

   2.
          Trov·iĝ·i (en lok·o  en situaci·o): est·i en urb·o, en dub·o, en
          embaras·o; neniu est·is (ĉe·est·is).

   3.
          Hav·i tiu·n ec·on, hav·i tiu·n ident¹·ec·on, est·i de tiu spec·o, kiu·n
          esprim·as la predikativ⁽⁺⁾·o: riĉ·ec·o est·as frat·o de fier·ec·o; pri hav·o
          najbar·a oni est·as mal·avar·a; est·is silent·o en kamp·oj; kio est·as (
          {okaz·as^2} ) al vi? ; est·is vesper·o.

          Rim.: Special·an senc·on hav·as la esprim·o {tio est·as} .

   4.
          Stat·i (= far·i  ricev·i ag·on) tiel, kiel esprim·as la predikativ⁽⁺⁾·a
          particip·o: est·i am·at·a; vi est·os pun·at·a ; laŭ la projekt·o de la
          inĝenier·oj tiu ĉi fer-voj·o est·as konstru·ot·a en la daŭr·o de du
          jar·oj, sed mi pens·as, ke ĝi est·os konstru·at·a pli ol tri jar·ojn;
          ĉiu·j jam de long·e est·is for·ir·int·aj, kiam mi al·ven·is.

   5.
          Stat·i tiel, kiel esprim·as la adverb·a predikativ⁽⁺⁾·o (uz·at·a en
          sen·subjekt·aj fraz¹·oj por esprim·i ies impres·on): ĉie est·as varm·e,
          sed hejm·e plej ĉarm·e; est·as al mi agrabl·e re·vid·i vi·n; est·as al
          mi bon·e, komfort·e tie ĉi; kiel est·as al vi? (= 1 kiel vi fart·as?
          2 en kia stat·o vi est·as?); est·is al ŝi kiel se ŝi sent·us, ke ...
          .

est·ad·i

   1.
          Daŭr·e est·i: ĵaluz·ec·o ek·romp·os la bon·an amik·ec·on, kiu ĝis nun
          ĉiam est·ad·is inter la du frat·oj ; mi re·memor·as, kiel konfuz·it·a
          mi est·ad·is de·komenc·e, vid·ant·e vir·in·ojn en diafan²·aj rob²·oj ; kiam
          mi est·ad·is sol·a fremd+land·e, mi skrib·is leter·ojn . {daŭr·i^1} ,
          {ekzist·i} , {rest·i}

   2.
          Ripet·e est·i: mi·a patr·o oft·e tie ĉi est·ad·is ; cert·e mi est·ad·is
          tie, pli ol unu foj·on ! [vi] do ne est·ad·as en scienc·aj rond·oj .
          {frekvent⁽⁺⁾·i} , {vizit·ad·i}

est·aĵ·o

   1.
          Io, kio iel ekzist·as: Di·o dir·is: la akv·o aper·ig·u mov·iĝ·ant·aĵ·ojn,
          viv·ajn est·aĵ·ojn, kaj bird·oj ek·flug·u super la ter·o ; spirit·ojest·aĵ·oj dev·ig·at·aj per medium²·ism·o si·n kon·ig·iili cert·e
          ekzist·as, mi hav·as sufiĉ·e da pruv·oj ; vi ĉifon·o, vi mizer·a
          est·aĵ·o ! la sorĉ·a land·o de vi·aj infan·aj sonĝ·oj [kun] ĉiu·j
          mir·ind·aj est·aĵ·oj kaj strang·aj figur·oj, kiu·jn kre·is vi·a infan·a
          fantazi¹·o ; la komun·aj nom·oj disting·as cert·an spec·on de objekt·oj
          kaj est·aĵ·oj (lamp·o, libr·o, flor·o, pom·o, seĝ·o, hom·o, am·o), dum la
          propr·aj nom·oj indik³·as unu sol·an, cert·an objekt·on, lok·on 
          est·aĵ·on kaj diferenc·ig·as ĝi·n de ĉiu·j ali·aj el la sam·a spec·o .
          {ekzist·aĵ·o} , {ent⁽⁺⁾·o} {esenc·o^1}

   2.
          {Esenc·o^1} : ŝi·a tut·a est·aĵ·o ekscit·iĝ·is, el·perfid·is ŝi·n la
          larm·oj, kiu·j flu·is sur ŝi·aj vang·oj ; mi vi·n mal·am·eg·as per la
          tut·aj fort·oj de mi·a est·aĵ·o ; per tiu bor·ant·a rigard·o la jun·a
          vir·in·o si·n sent·is tiel plen·e sen·vest·ig·it·a, tiel profund·e fos·it·a
          ĝis la plej intim·aj fibr·oj de si·a est·aĵ·o . {ekzist·ad·o^2} ,
          {natur·o^2}

   3.
          {Est·ul·o} : strang·e, strang·e ... ŝi est·is la am·at·in·o de ali·a,
          port·as est·iĝ·ant·an est·aĵ·et·on en si·a jun·a mal·fort·a korp·o .

          Rim.: Tiu senc·o de la vort·o ne koher⁹·as kun ties vort-element¹·oj
          kaj aper·as precip·e en traduk·oj.

est·ul·o

          Ul·a {est·aĵ·o^1} , ekzist·ant·a hom·o, best·o,  spirit·o: „trezor·ej·o!
          ver·a trezor·ej·o!“ ek·kri·is la mal·grand·a dik·ul·o „[…] simpl·e
          ne·kred·ebl·e!“ entuziasm·is la puf³·a est·ul·et·o ; [la vort·o] _fe·o_,
          kiu·n oni pov·us uz·i, por montr·i fabl·an est·ul·on, ekz-e Oberono,
          kaj kiu·n oni pov·as de·ven·ig·i de [la vort·o] _fe-in·o_ ; mult·aj
          filozof¹·oj […] protest¹·e lev·is si·an voĉ·on kontraŭ la onomatope⁽⁺⁾·a
          teori·o, akcent·ant·e, ke ĝi fakt¹·e konsider·as la hom·on est·ul·o
          mal·super·a al la best·oj ; la cel·o de  est·as i.a. konsci·ig·i
          ĉiu·jn hom·ajn est·ul·ojn pri la profund·a solidar¹·ec·o kiu unu·ig·as
          ili·n ; ni est·as etern·aj, kaj do […] nask·o kaj mort·o est·as nur
          re·en·karn¹·iĝ·o kaj el·karn¹·iĝ·o de la etern·a est·ul·o ; [li kred·as, ke]
          la mond·o-tut·o est·as viv·a est·ul·o, kiu manifest¹·as si·n en ses
          mal·sam·aj konsci-region·oj ; religi·ul·oj pov·as klar·ig·i tio·n per
          rekt·a ag·o de super·a est·ul·o (rom⁽⁺⁾-katolik¹·a versi⁹·o)  de
          ekster·ter·an·oj (laŭ tip¹·a uson⁹·a kred·ant·o je nif⁽⁺⁾·oj) .

est·ant·a

   1.
          Kiu est·as, efektiv·as, ĉe·est·as, {nun·a} : oni dev·as tial pen·i
          esprim·ad·i si·ajn pens·ojn per la jam est·ant·aj vort·oj kaj kre·ad·i
          nov·ajn vort·ojn nur tie, kie ĝi est·as efektiv·e neces·a ; li
          blasfem¹·is kaj insult·is en zorg·e rond·aj fraz¹·oj ĉiu·jn est·int·ajn,
          est·ant·ajn kaj est·ont·ajn parenc·ojn de Gabriel⁽⁺⁾·o .

   2.
          {Prezenc⁽⁺⁾·a} : form·oj de la verb·o: la temp·o est·ant·a akcept·as la
          fin·iĝ·on „-as“ .

est·ant·ec·o

          Nun·a temp·o: mi ne parol·as pri la est·int·ec·o, sed pri la
          est·ant·ec·o, nur pri ĝi mi dezir·as inter·parol·i ; por infan·oj hav·as
          valor·on nur est·ant·ec·o ; minac·a, mister·a, sed real¹·e palp·ebl·a
          bild¹·o de la est·ant·ec·o .

est·int·a

   1.
          De antaŭ·a temp·o, {pas·int·a} : la ombr·o sinjor·e parol·ad·is kun si·a
          est·int·a sinjor·o ; Hamlet⁽⁺⁾·o, fil·o de la est·int·a kaj nev·o de la
          nun·a reĝ·o ; kiam […] mal·aper·os ĉiu·j trajt·oj de est·int·a barbar¹·ec·o
          kaj sklav·ec·o […] tiam tut·e sen·dub·e la nun·a sen·konsci·a mal·estim·o
          kaj antipati¹·o ced·os lok·on al respekt·o .

   2.
          {Preterit²·a} : form·oj de la verb·o: la temp·o […] est·int·a „-is“ .

est·int·ec·o

   1.
          Pas·int·a temp·o: post·sign·o ankoraŭ star·ant·a de est·int·ec·o
          mal·aper·int·a por ĉiam ; li re·viv·ig·as tiu·n sam+temp·e ĉarm·o- kaj
          dolor·o-plen·an est·int·ec·on .

   2.
          {Preterit²·o} .

est·ont·a

   1.
          De post·a temp·o, {ven·ont·a} : est·ont·a kongres·o ; invit·is li·n ven·i
          la est·ont·an ( {ven·ont·a} n) vendred·on ; ni dev·as las·i tiu·n ĉi
          demand·on por temp·o est·ont·a ; la Provizor¹·a Vort·ar·eg·o kun ĝi·aj
          est·ont·aj period¹·aj Al·don·oj rest·os ĉiam plej grav·a konsil·ant·o por
          ĉiu·j verk·ant·oj ; uz·u temp·on est·ant·an, antaŭ·vid·u est·ont·an, memor·u
          est·int·an .

   2.
          {Futur⁽⁺⁾·a} : aktiv·a est·ont·a: „-ont“ […] pasiv¹·a est·ont·a „-ot“ .

est·ont·ec·o

   1.
          Ven·ont·a temp·o: ĉar dek milion·oj adept¹·oj (!) neniam est·os
          kolekt·it·aj, tial la afer·o tut·e ne hav·as est·ont·ec·on ; respond·oj
          je ĉiu·j demand·oj, kiu·j tuŝ·as la lingv·on mem, ĝi·an konstru·on,
          ĝi·an est·ont·ec·on ; antaŭ ni star·os la bel·a est·ont·ec·o de ni·a edz·a
          viv·o .

   2.
          {Futur⁽⁺⁾·o^1} .

est·ig·i

          Far·i, ke io est·u, kaŭz·i, form·i, produkt·i. {kaŭz·i} , {kre·i} ,
          {nask·i} , {okaz·ig·i} , {produkt·i} , {star·ig·i} , {vek·i}

est·iĝ·i

          ·i ekzist·ant·a: mi  ne rimark·is, ke silent·o est·iĝ·as kaj daŭr·as
          .

al·est·i, apud·est·i

   (x)

          {Ĉe·est·i} : jen ŝi vid·is, ke ŝi·a Artur⁽⁺⁾·o est·as mal·san·aebl·e 
          mort·as, kaj apud li neniu al·est·as ; kaj al·est·is apud li ĉiu·j
          vidv-in·oj, plor·ant·e kaj montr·ant·e tunik²·ojn kaj vest·ojn, kiu·jn
           far·is, kiam ŝi est·is ankoraŭ kun ili .

          Rim.: La direkt·a _al-_ neniel taŭg·as por la senc·oĉe·est·i“, kaj
          pov·is aper·i nur pro mis·aplik³·o de ali+lingv·a tradici¹·o. „Apud·est·iformal²·e est·us tut·e taŭg·a, sed por pli flank·a, periferi⁽⁺⁾·a situ⁸·o.

ĉe·est·e de, en ĉe·est·o de

          (prepozici·aĵ·o)
          Kun la viv·a apud·ec·o de...: ni parol·is nur ĉe·est·e de ali·aj
          person·oj ; ŝi hont·is trink·i en la ĉe·est·o de fremd·ul·o .

ĉe·est·i

   (x)

          Est·i en iu lok·o, kiam io okaz·as: ĉe·est·i kun·ven·on; ĉe·est·i en, ĉe
          kun·ven·o; mult+nombr·a ĉe·est·ant·ar·o.

ĉe·est·o

          La fakt¹·o, ke iu ĉe·est·as; stat·o de ĉe·est·ant·o: en ĉe·est·o am·at·a, en
          for·est·' insult·at·a .

ĉie~est·o

          Trov·ebl·o en ĉiu·j ebl·aj lok·oj,  en mult·eg·aj lok·oj sam+temp·e:
          tiel komenc·iĝ·is la legend·o pri la ĉie~est·o de kolonel¹·o  .

ek·est·i

   (ntr)

          Komenc·i est·i, daŭr·e ( {est·iĝ·i} )  nur por ne·long·a temp·o: por
          unu minut·o ek·est·is embaras·a silent·o ; li ankaŭ dev·is demand·i,
          kiel Komeni⁽⁺⁾·o kondut·u en la situaci·o, kiu ek·est·is post la duel¹·o
          kun  ; la problem¹·o est·as kompren·ebl·e solv·it·aitisme“,
          ĉar la lingv·o ĝi·n tiel solv·is jam antaŭ ol la fam·a disput·o
          ek·est·is .

for·est·i

   (ntr)

          Est·i mal·proksim·a, ne ĉe·est·i: mi for·est·is dum du tag·oj; for·est·i
          el ofic·ej·o; est·i kondamn·it·a for·est·ant·e; for·est·o de ofend·o est·as
          plej bon·a defend·o ; la for·est·ant·o ĉiam est·as mal·prav·a .

for·est·o

          Stat·o est·i mal·proksim·a, ne ĉe·est·i.

kun·est·i

   (x)

          Est·i en sam·a lok·o, kun·e: li re·sid·ig·is li·n sur la ter·on, danc·ad·is
          ĉirkaŭ li, dum·e dir·ant·e al li strang·ajn rakont·ojn pri ĉio, kio·n
          li vid·is de kiam li kaj mal·jun·a  last·e kun·est·is .

mal·est·i

   (ntr)

          Ne {ekzist·i} , {mank·i} : est·is pret·a gramatik·o, est·is grand·a
          kolekt·o da vort·oj, sed mult·aj vort·oj ankoraŭ mal·est·is ; mi
          esper·as, ke nenia ver·a esperant·ist·o mal·est·os  tro mal·fru·iĝ·os
          en tiu·j ĉi nom·ar·oj ; reg·is mal·pli da tumult·o ol la antaŭ·an
          nokt·on kaj mal·konven·aj scen·oj preskaŭ tut·e mal·est·is ; sen·hezit³·e
          li mal·est·u la parti·an kun·ven·on ; tio est·as […] la ne·venk·ebl·a,
          terur·a hemikrani⁽⁺⁾·o, mal·san·o ĉe kiu dolor·as du·on·o de la kap·o,
          kontraŭ ĝi ne ekzist·as rimed·o, mal·est·as kurac·o ; pri si·a kat·o ŝi
          […] pruv·is, ke mal·est·as indik³·oj pri ia ajn ĝi·a mis·far·o .

ne·est·o

          Ne·ekzist·o: sekv·ant·e vi·an filozofi¹·on, oni nepr·e dev·as konklud·i,
          ke la plej perfekt·a est·o est·as la ne·est·o ; la ne·est·o de pruv·o ne
          est·as la pruv·o de ne·est·o ; kontraŭ ne·est·o ne help·as protest¹·o.
          {for·est·o}

tio est·as (t. e.)

          {Ali+vort·e} , {nom·e^2} , klar·ig·ant·e pli preciz·e: la simpl·a
          esperant·ist·ec·o, t.e. la simpl·a lern·ad·o kaj uz·ad·o de Esperant·o,
          neniu·n dev·ig·as al·iĝ·i al ia ide·o ; ni al·don·as al la vort·o la
          fin·on „n“ […] ĉar ni vol·is esprim·i direkt·on, t. e. montr·i, ke la
          bird·o […] flug·is al la ĝarden·o ; por la hodiaŭ·a tag·o mi ricev·is
          du·obl·an pag·on, t. e. […] dek frank·ojn .

mar+est·aĵ·o

          Mar+viv·aĵ·o, precip·e mar-best·o: la mar·o re·tir·iĝ·is de la mar-bord·o
          kaj mar+est·aĵ·oj rest·is sur la ter·o .

   [artikol-versi⁹·o: 1.171 2023/12/12 19:23:58 ]
     __________________________________________________________________