vidu ankaŭ la klarigojn
fand⭑·/·i
fand⭑·i
(tr)
1.
Likv⁸·ig·i per⭑ varm⭑·o solid²·ajn korp⭑·ojn: fand⭑·i metal⭑·on, vaks⭑·on,
buter⭑·on, neĝ⭑·on; unu⭑ post·tag⭑-mez⭑·on fulm⭑·o fand⭑·is sur⭑ Kapitol⁽⁺⁾·o
bronz⭑·an statu¹·on de⭑ Ceres⁽⁺⁾·o ; la⭑ sun⭑·o fand⭑·as la⭑ asfalt¹·on ; mi ne⭑
sci⭑·as, mi nur⭑ sent⭑·as, kaj⭑ turment⭑·o fand⭑·as mi·n .
Rim.: En⭑ unu⭑ lok⭑·o uz⭑·as la⭑ verb⭑·on ne·transitiv²·e: ali⭑·aj
fand⭑·ig·is or⭑·on ĉe⭑ mal·grand⭑·aj flam⭑·oj super⭑ fer⭑·aj tri⭑-pied⭑·oj , sed⭑
en⭑ mult⭑·aj ali⭑·aj lok⭑·oj de⭑ la⭑ sam⭑·a verk⭑·o transitiv²·e: li simpl⭑·e
ricev⭑·as kapt⭑-urn⭑·on kaj⭑ la⭑ kor⭑·o en⭑ li fand⭑·iĝ·as .
2.
{El·fand⭑·i^1} : el⭑ ŝton⭑·o oni fand⭑·as la⭑ kupr⭑·on ; arĝent⭑·o, pur⭑·ig·it·a
en⭑ ter⭑·a fand⭑·uj·o kaj⭑ sep⭑+foj⭑·e re·fand⭑·it·a .
3.
{Gis⁽⁺⁾·i^1} : li fand⭑·is por⭑ ĝi kvar⭑ or⭑·ajn ring⭑·ojn sur⭑ ĝi⭑·aj kvar⭑
angul⭑·oj ; ili far⭑·is al⭑ si fand⭑·it·an bov⭑·id·on kaj⭑ ador⭑+klin⭑·iĝ·is al⭑
ĝi ; form⭑·i per⭑ argil⭑·o la⭑ figur⭑·on [...] por⭑ ke⭑ ĝi pov⭑·u est⭑·i
fand⭑·it·a el⭑ metal⭑·o ; dum⭑ jar⭑-cent⭑·oj oni fand⭑·is el⭑ sonor⭑·il·oj
kanon¹·ojn kaj⭑ re·fand⭑·is la⭑ kanon¹·ojn en⭑ sonor⭑·il·ojn ..
Rim.: Laŭ⭑ UV kaj⭑ uz⭑·o Zamenhof⭑·a, fand⭑·i statu¹·on pov⭑·as hav⭑·i tut⭑·e
kontraŭ⭑·ajn signif⭑·ojn: kre⭑·i (gis⁽⁺⁾·i) statu¹·on; aŭ⭑ mal·kre⭑·i (likv⁸·ig·i,
dis·fand⭑·i) statu¹·on. Tia konfuz⭑·o est⭑·as mal·akcept⭑·ebl·a en⭑ raci¹·a
lingv⭑·o kaj⭑ ŝok⁹·a por⭑ esperant⭑·ist·oj kies⭑ hejm⭑·a lingv⭑·o neniam⭑
konfuz⭑·as tiu·jn kontraŭ⭑·ojn. Tial⭑ jam⭑ en⭑ PV aper⭑·is pli⭑ preciz⭑·a
verb⭑·o _gis⁽⁺⁾·i_ (prunt⭑·o el⭑ la⭑ german⭑·a) ‐ ceter⭑·e, mis¹⁹²⁹·e difin⭑·it·a.
Foj⭑+foj⭑·e Zamenhof prov⭑·is evit⭑·i tiu·n ĝen⭑·on uz⭑·ant·e la⭑ deriv⁴·aĵ·on
el·fand⭑·i^2; tio tamen⭑ prezent⭑·as ali⭑·an problem¹·on, ĉar⭑ laŭ⭑ la⭑
lingv⭑·a logik¹·o tia form⭑·o dev⭑·as hav⭑·i la⭑ signif⭑·on „ekstrakt¹·i per⭑
fand⭑·o“ (kaj⭑ tia logik¹·a uz⭑·o est⭑·as fakt¹·e atest⭑·it·a). Menci³·ind·as, ke⭑
en⭑ UV la⭑ indik³·it·an konfuz⭑·on prezent⭑·as la⭑ traduk⭑·oj franc⭑·a,
german⭑·a kaj⭑ angl⭑·a; dum⭑ la⭑ traduk⭑·oj rus⭑·a kaj⭑ pol⭑·a don⭑·as nur⭑ la⭑
ĉef·senc⭑·on _likv⁸·ig·i_.
fand⭑·ad·o, fand⭑·o
1.
La⭑ ag⭑·o fand⭑·i^1 (likv⁸·ig·i): la⭑ fand⭑·o de⭑ plumb⭑·o ne⭑ postul⭑·as mult⭑·e
da⭑ varm⭑·o ; la⭑ procez⁽⁺⁾·o de⭑ form⭑·ad·o de⭑ vitr⭑·oj ne⭑ liber⭑·ig·as varm⭑·on
de⭑ fand⭑·ad·o .
2.
La⭑ ag⭑·o fand⭑·i^2, el·fand⭑·i^1: oni min⭑·is precip⭑·e fer⭑·on kaj⭑ oni
okup⭑·iĝ·is ankaŭ⭑ pri⭑ fand⭑·ad·o .
3.
{Gis⁽⁺⁾·ad·o^1} : gis⁽⁺⁾·ad·o est⭑·as fand⭑·ad·o de⭑ objekt⭑·oj el⭑ metal⭑·o .
fand⭑·ej·o
Lok⭑·o kie oni aranĝ⭑·is {fand⭑-forn⭑·on} , il⭑·ar·on ktp. por⭑ fand⭑·ad·o: ili
vizit⭑·is […] fand⭑·ej·ojn, kie oni fand⭑·is bronz⭑·on por⭑ vaz⭑·oj kaj⭑
arm⭑·il·oj ; vitr⭑·o-fand⭑·ej·o ; oni en·verŝ⭑·is la⭑ rub⭑·aĵ·ojn en⭑ la⭑ fand⭑·ej·on
.
fand⭑·iĝ·i
1.
Flu⭑·ec·iĝ·i per⭑ varm⭑·o: vaks⭑·o fand⭑·iĝ·as de⭑ fajr⭑·o ; fand⭑·iĝ·i kiel⭑ vaks⭑·o
; la⭑ neĝ⭑·o fand⭑·iĝ·is ; la⭑ baz¹·a magm⁽⁺⁾·o konsist⭑·as ĝis⭑ kvin⭑×dek⭑
procent⭑·oj el⭑ silik⭑·a acid⭑·o kaj⭑ fand⭑·iĝ·as je⭑ 1000 Celsi⁽⁺⁾·us-grad⭑·oj .
{degel⭑·i} , {solv⭑·iĝ·i} .
2.
Kor⭑+mol⁽⁺⁾·iĝ·i, moral¹·e mal·fort⭑·iĝ·i: fand⭑·iĝ·i pro⭑ (aŭ⭑ de⭑) kompat⭑·o; ŝi⭑·a
anim⭑·o fand⭑·iĝ·is pro⭑ plezur⭑·eg·o; ŝi⭑·a fier⭑·ec·o […] fand⭑·iĝ·is en⭑ la⭑ […]
humil⭑·iĝ·oj .
3.
Mal·aper⭑·i kun·konfuz⭑·iĝ·ant·e: ĉio fand⭑·iĝ·is en⭑ pal⭑·a krepusk⭑·o ; la⭑
nub⭑·oj fand⭑·iĝ·as kun⭑ la⭑ horizont¹·o. {for·flu⭑·i} , {perd⭑·iĝ·i} ,
{dis·neni⭑·iĝ·i} .
fand⭑·ist·o
1.
Labor⭑·ist·o aŭ⭑ fak⭑·ul·o pri⭑ {fand⭑·ad·o^2} : van⭑·e fand⭑·is la⭑ fand⭑·ist·o:
la⭑ mal·bon⭑·ul·oj ne⭑ apart⭑·iĝ·is .
2.
{Gis⁽⁺⁾·ist·o^1} : per⭑ hont⭑·o kovr⭑·iĝ·is ĉiu fand⭑·ist·o kun⭑ si⭑·a statu¹·o,
ĉar⭑ li⭑·a fand⭑·it·aĵ·o est⭑·as mal·ver⭑·aĵ·o, ĝi ne⭑ hav⭑·as en⭑ si spirit⭑·on .
fand⭑·uj·o
Uj⭑·o el·ten⭑·ant·a sufiĉ⭑·e alt⭑·an temperatur¹·on, uz⭑·at·a por⭑ fand⭑·i io·n en⭑
ĝi: arĝent⭑·o, pur⭑·ig·it·a en⭑ ter⭑·a fand⭑·uj·o kaj⭑ sep⭑+foj⭑·e re·fand⭑·it·a ;
ili fand⭑·iĝ·is, fand⭑·iĝ·is en⭑ la⭑ fand⭑·uj·o, kaj⭑ or⭑·o tamen⭑ ne⭑ montr⭑·iĝ·is
.
dis·fand⭑·i, for·fand⭑·i
(tr)
{Mal·aper⭑·ig·i} per⭑ varm⭑·ec·o: lum⭑·aj radi⭑·oj […] dis·fand⭑·is la⭑
rigid⭑·ec·on de⭑ ŝi⭑·aj trajt⭑·oj ; la⭑ mont⭑·oj trem⭑·as antaŭ⭑ Li, la⭑
mont⭑·et·oj dis·fand⭑·iĝ·as ; ŝi⭑·a rigard⭑·o for·fand⭑·ad·is la⭑ antaŭ·juĝ⭑·ojn de⭑
la⭑ nobel⭑·ar·o .
el·fand⭑·i
(tr)
1.
Ekstrakt¹·i per⭑ fand⭑·ad·o: el·fand⭑·i metal⭑·on el⭑ erc⁽⁺⁾·o; el·fand⭑·i vaks⭑·on
el⭑ ĉel⭑·ar·o; el·fand⭑·i plumb⭑·on el⭑ aloj⁽⁺⁾·o; el·fand⭑·i lard⭑·on; ekzist⭑·as
ankaŭ⭑ kiu·j opini⭑·as, ke⭑ nun⭑ ĝi (la⭑ Eklezi¹·o) est⭑·u ĵet⭑·it·a en⭑
forn⭑·on, por⭑ ke⭑ la⭑ pur⭑·a or⭑·o est⭑·u el·fand⭑·it·a .
2.
{Gis⁽⁺⁾·i^1} : cent⭑ kikar⁽⁺⁾·oj da⭑ arĝent⭑·o est⭑·is uz⭑·it·aj por⭑ el·fand⭑·i la⭑
baz¹·ojn de⭑ la⭑ sankt⭑·ej·o kaj⭑ la⭑ baz¹·ojn de⭑ la⭑ kurten⭑·o ; [la⭑
sonor⭑·il·o] est⭑·is […] serv⭑·ont·a por⭑ la⭑ el·fand⭑·o de⭑ honor⭑·a monument⭑·o
.
kun·fand⭑·i
(tr)
1.
Miks⭑·i per⭑ fand⭑·ad·o: , kun·fand⭑·aĵ·o de⭑ or⭑·o kaj⭑ arĝent⭑·o .
{aloj⁽⁺⁾·o}
2.
Kun·ig⭑·i en⭑ iu·n koher⁹·an tut⭑·aĵ·on: ili vol⭑·us nur⭑ far⭑·i pont⭑·on, kiu
pov⭑·us pac⭑·e lig⭑·i inter⭑ si ĉiu·jn religi⭑·ojn ekzist⭑·ant·ajn kaj⭑ post⭑·e
iom⭑-post⭑-iom⭑ kun·fand⭑·i ili·n reciprok⭑·e ; ĉiu okul⭑·o ricev⭑·as unu⭑ el⭑
la⭑ du⭑ bild¹·oj, iom⭑·et·e diferenc⭑·aj, […] la⭑ cerb⭑·o ili·n kun·fand⭑·as kaj⭑
rezult²·ig·as unu⭑-sol⭑·an tri⭑+dimensi⁴·an bild¹·on ; mank⭑·as pastr⭑·oj, do⭑ oni
dev⭑·as kun·fand⭑·i paroĥ⭑·ojn .
3.
Kun·ig⭑·i plur⁴·ajn ord⭑·ig·it·ajn dat⭑·um·ar·ojn (list¹·ojn, dosier⁽⁺⁾·ojn) tiel⭑,
ke⭑ la⭑ rezult²·o hav⭑·u tia·n sam⭑·an ord⭑·on: tiu·j jar⭑·aj al·don⭑·oj
kun·fand⭑·iĝ·os fin⭑·e en⭑ „Universal⭑·a Vort⭑·ar·o plen⭑·ig·it·a“ .
kun·fand⭑·o
1.
Kun·ig⭑·o per⭑ fand⭑·ad·o: fulg⭑-ur⭑·it·oj est⭑·iĝ·int·aj pro⭑ kun·fand⭑·o de⭑ sabl⭑·o
; kun·fand⭑·o pov⭑·as form⭑·i pli⭑ pez⭑·ajn izotop⁽⁺⁾·ojn .
2.
Kun·ig⭑·o en⭑ iu·n koher⁹·an tut⭑·aĵ·on: la⭑ reg⭑·ist·ar·o dev⭑·ig·as la⭑ kun·fand⭑·on
de⭑ la⭑ 12 lok⭑·aj reg⭑·ist·ar·oj en⭑ la⭑ region⭑·o de⭑ Aŭk⁽⁺⁾-land⭑·o sen⭑ antaŭ⭑·a
demokrati⁸·a konsider⭑·ad·o .
3.
Ĉe⭑ {vort⭑-far⭑·ad·o} , tia unu⭑·iĝ·o de⭑ kombinat⁽⁺⁾·aj vort⭑-element¹·oj ke⭑ ne⭑
plu⭑ ebl⭑·as indik³·i lim⭑·on inter⭑ ili: en⭑ la⭑ latin⁽⁺⁾·a „ “, _x_
prezent⭑·as kun·fand⭑·on de⭑ la⭑ radik⭑·a konsonant⭑·o _-g_ kun⭑ la⭑
nominativ⭑·a fin⭑·aĵ·o.
kun·fand⭑·em·a
(pp lingv⭑·o) En⭑ kies⭑ {fleksi¹·ad·o} oft⭑·as {kun·fand⭑·oj} . {aglutin⁽⁺⁾·a}
kun·fand⭑·iĝ·i
Kun·iĝ⭑·i, integr⁽⁺⁾·iĝ·i el⭑ dis⭑·aj part⭑·oj al⭑ tut⭑·aĵ·o: fer⭑·o ne⭑ kun·fand⭑·iĝ·as
kun⭑ argil⭑·o ; la⭑ polv⭑·o kun·fand⭑·iĝ·as kaj⭑ la⭑ ter⭑-bul⭑·oj kun·glu⭑·iĝ·as ;
ĉio kun·kun·fand⭑·iĝ·is en⭑ flam⭑·aj kolor⭑·oj ; la⭑ gut⭑·o de⭑ la⭑ pluv⭑·o kaj⭑
la⭑ larm⭑·o de⭑ ĝoj⭑·o kun·fand⭑·iĝ·is en⭑ unu⭑ gut⭑·on ; la⭑ apart⭑·aj voĉ⭑·oj
kun·fand⭑·iĝ·is en⭑ unu⭑ grand⭑·an murmur⭑·on, simil⭑·an al⭑ bru⭑·o de⭑ l'⭑
akv⭑·o-fal⭑·o ; ĉiu·j religi⭑·oj pov⭑·os iom⭑ post⭑ iom⭑ kun·fand⭑·iĝ·i en⭑ unu⭑
religi⭑·on, kaj⭑ ili konstru⭑·u templ¹·ojn komun⭑·ajn ; kun·fand⭑·iĝ·o de⭑
naci⭑·oj en⭑ pli⭑ larĝ⭑·an unu⭑·on; kun·fand⭑·iĝ·ant·aj (harmoni¹·e
inter·miks⭑·it·aj) kolor⭑·oj; sent⭑·o de⭑ mem·forges⭑·int·ec·o kaj⭑ harmoni¹·o,
kiam⭑ li sent⭑·is dum⭑ la⭑ danc⭑·o, kiel⭑ li⭑·a propr⭑·a imag⭑-fort⭑·o
kun·fand⭑·iĝ·is kun⭑ tiu de⭑ la⭑ ali⭑·aj kaj⭑ unu⭑·iĝ·is al⭑ tut⭑·aĵ·o .
trans·kontinent¹·aj kun·fand⭑·iĝ·oj (de⭑ firma⁽⁺⁾·oj) evident¹·iĝ·is
problem¹·ig·aj .
[artikol⭑-versi⁹·o: 1.50 2023/11/09 19:13:15 ]
__________________________________________________________________