fid⭑·/·i

fid⭑·i

   (x)

          Plen⭑~kred⭑·i kaj⭑ {kalkul⭑·i} je⭑ la⭑ kapabl⭑·o, fidel⭑·ec·o, serv⭑·o, help⭑·o de⭑
          iu, aŭ⭑ je⭑ la⭑ efik⭑·o de⭑ io kontraŭ⭑ danĝer⭑·o, risk⭑·o, mal·san⭑·o ktp: li
          fid⭑·is si⭑·an jun⭑·ec·on, si⭑·an fort⭑·on kaj⭑ labor⭑·em·ec·on ; mi ne⭑ esper⭑·as,
          ke⭑ mi pov⭑·os mi·n help⭑·i, mi ne⭑ pov⭑·as fid⭑·i mi·n mem⭑ ! laŭd⭑·oj kaj⭑
          mal·laŭd⭑·oj de⭑ flank⭑·aj person⭑·oj hav⭑·as por⭑ ni nur⭑ tre⭑ mal·grand⭑·an
          signif⭑·on, […] ni dev⭑·as fid⭑·i nur⭑ ni⭑·ajn propr⭑·ajn fort⭑·ojn, ni⭑·an
          propr⭑·an pacienc⭑·on ; la⭑ jun⭑·ul·o pli⭑ ŝat⭑·is ĉio·n toler⭑·i, prefer⭑·e ol⭑
          perfid⭑·i si⭑·an am⭑·ant·in·on, kiu fid⭑·is al⭑ li⭑·a lojal¹·ec·o ; ili fid⭑·is la⭑
          embusk⭑·on, kiu·n ili aranĝ⭑·is ; vi⭑·an vort⭑·on mi fid⭑·as ; fid⭑·u al⭑ mi,
          la⭑ vetur⭑·il·o est⭑·os ĝust⭑·a+temp⭑·e en⭑ la⭑ arb⭑·ar·o ; unu⭑ fid⭑·as la⭑ krur⭑·ojn
          de⭑ si⭑·a ĉeval⭑·o, ali⭑·a la⭑ naz⭑·on de⭑ si⭑·a azen⭑·o, tri⭑·a si⭑·ajn propr⭑·ajn
          krur⭑·ojn ; la⭑ vic⭑-reĝ⭑·o hezit³·is fid⭑·i al⭑ la⭑ renegat⁽⁺⁾·o kaj⭑ konfid⭑·i al⭑
          li la⭑ krist⭑·an·ojn ; vi pli⭑ fid⭑·as ne·raci¹·ajn instig⭑·ojn ol⭑ pruv⭑·ojn
          plej⭑ firm⭑·e star⭑·ig·it·ajn ; esperant⭑·o fid⭑·as, ne⭑ la⭑ sci⭑·ojn, sed⭑ la⭑
          inteligent¹·on: la⭑ kapabl⭑·on dedukt³·i ; al⭑ amik⭑·o nov⭑·a ne⭑ fid⭑·u sen⭑
          prov⭑·o ; ne⭑ fid⭑·u fidel⭑·ul·on, fid⭑·u propr⭑·an okul⭑·on ; ne⭑ fid⭑·u
          hered⭑·on, fid⭑·u posed⭑·on (fid⭑·u hav⭑·at·aĵ·on pli⭑ ol⭑ hav⭑·ot·aĵ·on) .
          {atend⭑·i^2} , {esper⭑·i} , {kalkul⭑·i^5} , {konfid⭑·i} , {kred⭑·i}

fid⭑·o

   1.
          Sent⭑·o de⭑ fid⭑·ant·o: malgraŭ⭑ […] si⭑·a fid⭑·o al⭑ la⭑ rapid⭑·ec·o de⭑ si⭑·a
          ĉeval⭑·o, ŝi ne⭑ ĉiam⭑ est⭑·is tut⭑·e sen·tim⭑·a, kiam⭑ ŝi rajd⭑·is sol⭑·a ;
          bedaŭr⭑·ind·e vi ne⭑ opini⭑·is, ke⭑ mi est⭑·as sufiĉ⭑·e ind⭑·a de⭑ vi⭑·a fid⭑·o ;
          ŝi riproĉ⭑·is si·n pro⭑ mank⭑·o de⭑ dank⭑·em·o kaj⭑ fid⭑·o kaj⭑ pro⭑ plend⭑·em·o ;
          nur⭑ la⭑ fid⭑·o de⭑ mi⭑·a kapt⭑·int·o je⭑ la⭑ mort⭑·ig·a efik⭑·o de⭑ la⭑ dolor⭑·ig·il·o
          sav⭑·is mi⭑·an viv⭑·on ; ŝi perd⭑·is si⭑·an fid⭑·on je⭑ Di⭑·o, kaj⭑ nun⭑ atak⭑·is
          ŝi·n mal·lum⭑·aj pens⭑·oj ; ili met⭑·u si⭑·an fid⭑·on sur⭑ Di⭑·on ; li tromp⭑·is
          la⭑ fid⭑·on de⭑ la⭑ famili⭑·o al⭑ kiu li ĉio·n ŝuld⭑·is ; viv⭑·i kun⭑ iu en⭑
          fid⭑·o kaj⭑ konfid⭑·o ; ĉe⭑ plej⭑ grand⭑·a fid⭑·o memor⭑·u pri⭑ perfid⭑·o .

   2.
          Religi⭑·a {virt⭑·o} konsist⭑·ant·a en⭑ firm⭑·a kred⭑·o je⭑ sankt⭑·ec·o kaj⭑
          potenc⭑·o de⭑ Di⭑·o kaj⭑ fid⭑·em·a sub·met⭑·iĝ·o al⭑ ties⭑ vol⭑·o: ŝi vid⭑·is en⭑
          unu⭑ tag⭑·o pere⭑·i si⭑·ajn sep⭑ fil⭑·ojn kaj⭑ ŝi toler⭑·is tio·n sen·ŝancel⭑·e,
          dank⭑·' al⭑ si⭑·a fid⭑·o je⭑ la⭑ Sinjor⭑·o ; kaj⭑ Jesu³·o, vid⭑·int·e ili⭑·an
          fid⭑·on, dir⭑·is al⭑ la⭑ paraliz⭑·ul·o: fil⭑·o, vi⭑·aj pek⭑·oj est⭑·as pardon⭑·it·aj
          ; est⭑·u al⭑ vi laŭ⭑ vi⭑·a fid⭑·o . {islam⁽⁺⁾·o}

          Rim.: Kompar⭑·e kun⭑ opini⭑·o kaj⭑ {kred⭑·o^2} , fid⭑·o emfaz³·as akcept⭑·on
          kaj⭑ sub·met⭑·iĝ·on. Jakob⁽⁺⁾·o dir⭑·as: „Vi ja⭑ kred⭑·as, ke⭑ Di⭑·o est⭑·as unu⭑,
          vi far⭑·as bon⭑·e, la⭑ demon⭑·oj ankaŭ⭑ kred⭑·as kaj⭑ trem⭑·as“ — tamen⭑ la⭑
          demon⭑·oj mal·hav⭑·as la⭑ fid⭑·on. Kaj⭑ krom⭑·e, „kiel⭑ la⭑ korp⭑·o apart⭑·e de⭑
          la⭑ spirit⭑·o est⭑·as mal·viv⭑·a, tiel⭑ ankaŭ⭑ fid⭑·o apart⭑·e de⭑ far⭑·oj est⭑·as
          mal·viv⭑·a“ .

fid⭑·em·a, fid⭑·o-plen⭑·a

          Kiu facil⭑·e, plen⭑·e fid⭑·as: blind⭑·e fid⭑·em·a je⭑ la⭑ saĝ⭑·o kaj⭑ just⭑·ec·o de⭑
          l'⭑ edz⭑·o, ŝi tamen⭑ klopod⭑·is por⭑ mol⭑·ig·i li⭑·ajn juĝ⭑·ojn en⭑ okaz⭑·o de⭑
          pun⭑·o ; ŝi⭑·aj mild²·aj, fid⭑·o-plen⭑·aj okul⭑·oj si·n turn⭑·as supr⭑·en ; la⭑
          loĝ⭑·ant·oj de⭑  est⭑·as bon⭑·aj, honest⭑·aj, fid⭑·em·aj kaj⭑
          komplez⭑·em·aj .

fid⭑·ind·a

          Ind⭑·a je⭑ fid⭑·o: mi bezon⭑·us person⭑·on fid⭑·ind·an kaj⭑ sin⁸+don⭑·em·an, kiu
          mi·n sci⭑·ig·us pri⭑ ĉio ; la⭑ elektr¹·ist·o montr⭑·is si·n fid⭑·ind·a hom⭑·o, la⭑
          sub·tegment⭑·an lamp⭑·on en⭑ la⭑ vir⭑·a part⭑·o jam⭑ protekt¹·is drat⁸-ret⭑·o ;
          nun⭑ oni dev⭑·is met⭑·i li·n en⭑ fid⭑·ind·an gard⭑·ej·on ; flug⭑-maŝin⭑·on ŝi
          neniam⭑ trov⭑·is fid⭑·ind·a ; ia⭑ ne⭑ tro⭑ fid⭑·ind·a traduk⭑·o ; fid⭑·ind·a
          kopi⭑·o de⭑ la⭑ original¹·o ; statistik¹·o el⭑ 1934, ne⭑ tre⭑ fid⭑·ind·a ;
          mult⭑·aj propon⭑·oj por⭑ pli⭑ rigor³·aj kaj⭑ fid⭑·ind·aj metod¹·oj ek·aper⭑·is,
          [sed⭑] neniu el⭑ tiu·j alternativ²·oj est⭑·is sufiĉ⭑·e kontent⭑·ig·a .

fi·dig⭑·i

   (tr)

          Ig⭑·i fid⭑·ant·a, esper⭑·ig·i: li fi·dig⭑·is vi·n per⭑ mal·ver⭑·aĵ·o ; 
          ne⭑ fi·dig⭑·u vi·n per⭑ la⭑ Etern⭑·ul·o, dir⭑·ant·e: la⭑ Etern⭑·ul·o cert⭑·e ni·n
          sav⭑·os ; li jam⭑ tra·stud¹·is la⭑ manĝ⭑·o-kart⭑·on, ĝi est⭑·as fi·dig⭑·a .

al·fid⭑·i

          {Konfid⭑·i^2} , las⭑·i al⭑ iu por⭑ pri·zorg⭑·o: li kiu al·fid⭑·is al⭑ ŝi
          respond⭑·ec·on pri⭑ ĉio, en·dom⭑·e kaj⭑ ekster⭑·e, ĉu⭑ li ne⭑ al·fid⭑·is al⭑ ŝi
          antaŭ⭑ ĉio respond⭑·ec·on pri⭑ ŝi mem⭑ ?

bon⭑~fid⭑·o

          Sen·artifik⭑·a, tut⭑·e fid⭑·ind·a sincer⭑·ec·o: la⭑ bon⭑~fid⭑·o de⭑ ĉiu·j
          atest⭑·ant·oj, kiu·j ci·n re·kon⭑·is kaj⭑ kulp⭑·ig·is, ne⭑ est⭑·as suspekt⭑·ebl·a
          ; [li] bon⭑·a+fid⭑·e dir⭑·is al⭑ ili, kiel⭑ mal·saĝ⭑·a li konsider⭑·as la⭑
          projekt⭑·on . {fid⭑·ind·ec·o}

   Rim.: Tiu deriv⁴·aĵ·o est⭑·as paŭs⁽⁺⁾·aĵ·o de⭑ la⭑ franc⭑·a „  “. Ŝajn⭑·as,
   ke⭑ oni nun⭑ prefer⭑·as dir⭑·i „ {lojal¹·ec·o} “, „sincer⭑·ec·o“ ks. PIV1 konserv⭑·is
   nur⭑ „bon⭑·a+fid⭑·e“ kun⭑ fak⭑-indik³·o  , kaj⭑ ver⭑+ŝajn⭑·e tem⭑·as pri⭑ ŝerc⭑·et·o pro⭑
   la⭑ hazard²·a koincid⁴·o inter⭑ la⭑ Esperant⭑·a kaj⭑ latin⁽⁺⁾·a esprim⭑·oj.
   Rim.: Tiu·j mis·termin⭑·oj, bon⭑~fid⭑·o kaj⭑ bon⭑·a+fid⭑·e, est⭑·as mal·lert⭑·aj
   {ŝajn⭑-amik⭑·oj} en⭑ Esperant⭑·o, ĉar⭑ ili implic⁽⁺⁾·as tiu·n latin⁽⁺⁾·an signif⭑·on de⭑ „
    “, kiu·n la⭑ esperant⭑·a vort⭑·o fid⭑·o neniam⭑ hav⭑·as (konscienc⭑·o,
   honest⭑·ec·o). Se⭑ oni vol⭑·as paŭs⁽⁺⁾·i la⭑ latin⁽⁺⁾·aĵ·on, oni ne⭑ prezent⭑·u ĝi·n kiel⭑
   regul⭑·an deriv⁴·aĵ·on esperant⭑·an, sed⭑ trans·skrib⭑·u unu⭑+blok³·e („bonafideo“ aŭ⭑
   simil⭑·e).

mal·fid⭑·i

   (x)

          Tut⭑·e ne⭑ fid⭑·i, {suspekt⭑·i} : [dum⭑] ni mal·fid⭑·as, li rest⭑·as fidel⭑·a ;
          ci ne⭑ mort⭑·ig·is inkvizitor¹·on, oni ne⭑ mal·fid⭑·os ci·n ; mal·fid⭑·u,
          sinjor⭑·o: ili hav⭑·as mal·bel⭑·ajn vizaĝ⭑·ojn: ili mi·n tim⭑·ig·is ;
          instinkt¹·o [la⭑ hund⭑·on] avert⭑·is, ke⭑ trov⭑·iĝ·as antaŭ⭑ ĝi mal·amik⭑·o […]
          kaj⭑ ke⭑ ĉiu+okaz⭑·e est⭑·as prudent⭑·e mal·fid⭑·i .

mal·fid⭑·o

          Ne·kred⭑·o je⭑ la⭑ help⭑·em·o aŭ⭑ efik⭑·ec·o de⭑ io: li est⭑·is unu⭑ el⭑ tia·j
          hom⭑·oj, kiu·j ĉe⭑ la⭑ unu⭑·a rigard⭑·o nask⭑·as mal·fid⭑·on ; de⭑ strat⭑·o al⭑
          strat⭑·o ja⭑ reg⭑·is mal·fid⭑·o, suspekt⭑·o, sur⭑ plac⭑·oj ofend⭑·o ĉiu+tag⭑·a,
          venĝ⭑·em·o, persekut⭑·o kaj⭑ mal·am⭑·o ; mal·fid⭑·on kaŭz⭑·as nur⭑ la⭑
          politik¹·ist·oj, kaj⭑ ni, la⭑ popol⭑·oj pag⭑·as la⭑ afer⭑·on .

mem·fid⭑·a

          Fid⭑·ant·a si⭑·an propr⭑·an kapabl⭑·on, potenc⭑·on ktp: li⭑·aj okul⭑·oj bril⭑·is,
          li⭑·a aspekt¹·o est⭑·is mem·fid⭑·a, li⭑·a ir⭑-manier⭑·o fier⭑·a ; Mi indign⭑·as
          kontraŭ⭑ la⭑ naci⭑·oj mem·fid⭑·aj ; la⭑ tro⭑ mem·fid⭑·a aŭ⭑ blind⭑·ig·it·a
          pastr⭑·ar·o sci⭑·is nenio·n ; mem·fid⭑·a sving⭑·o de⭑ la⭑ majstr⭑·a man⭑·o ; tiu
          hero⭑·o […] kun⭑ tia mem·fid⭑·a mien⭑·o sid⭑·iĝ·is antaŭ⭑ la⭑ fortepian⭑·o,
          fanfaron⭑·ant·e, ke⭑ li lud⭑·os pli⭑ bon⭑·e ol⭑ ĉiu·j ; [ili] hav⭑·is ten⭑·iĝ·on
          mem·fid⭑·an, vizaĝ⭑-esprim⭑·on trankvil⭑·an, kontent⭑·an ; li est⭑·is
          mem·fid⭑·a, iom⭑ ŝerc⭑·em·a kaj⭑ iel⭑ koket⭑·e koler⭑·em·a – li ne⭑ pov⭑·is ne⭑
          plaĉ⭑·i ; mem·fid⭑·a kaj⭑ snob⁽⁺⁾·a, kiel⭑ ŝat⭑·at·a de⭑ la⭑ imperi⭑·estr·o,
          magnat⁽⁺⁾·o . {aplomb⁶·a} , {fier⭑·a} , {mal·tim⭑·a} , {mem·cert⭑·a} ,
          {mem·kontent⭑·a}

mem·fid⭑·o

          Fid⭑·o je⭑ si mem⭑, je⭑ si⭑·a saĝ⭑·o, kapabl⭑·o, potenc⭑·o: li⭑·a mem·fid⭑·o kaj⭑
          aristokrat¹·a ŝajn⭑·o konfuz⭑·is la⭑ knab⭑·in·on ; ju⭑ pli⭑ li parol⭑·is, des⭑
          pli⭑ li⭑·a ŝajn⭑·o de⭑ mem·fid⭑·o pal⭑·ig·is Herb⭑-en⭑·on ; la⭑ mem·fid⭑·o kresk⭑·is,
          la⭑ fingr⭑·oj lert⭑·iĝ·is, la⭑ ton⭑·oj far⭑·iĝ·is pli⭑ bel⭑+son⭑·aj kaj⭑ klar⭑·aj, ;
          la⭑ trankvil⭑·ec·o kaj⭑ mem·fid⭑·o de⭑ la⭑ jun⭑·a vir⭑·in·o ŝajn⭑·e inspir⭑·is al⭑
          li konfid⭑·on kaj⭑ esper⭑·on . {aplomb⁶·o} , {arogant⭑·ec·o} , {fier⭑·ec·o} ,
          {mal·humil⭑·ec·o}

ne·fid⭑·ind·a, mal·fid⭑·ind·a

          Tia, ke⭑ ĝi·n oni ne⭑ fid⭑·u: kial⭑ serĉ⭑·i en⭑  , se⭑ ĝi est⭑·as tiel⭑
          mal·klar⭑·a, ne·fid⭑·ind·a kaj⭑ amator⁸·ec·a ? ni⭑·aj cerb⭑·oj est⭑·as ne·fid⭑·ind·a
          konserv⭑·ej·o de⭑ ni⭑·aj observ⭑·ad·oj ; la⭑ sistem⭑·o por⭑ akir⭑·i viz⁴·on por⭑
          Kub⁸·an·o est⭑·as tre⭑ mal·rapid⭑·a kaj⭑ mal·fid⭑·ind·a .

tro·mem·fid⭑·a

          Tro⭑ fid⭑·a al⭑ si, hav⭑·ant·a tro⭑ alt⭑·an taks⭑·on de⭑ si⭑·a kapabl⭑·o, de⭑ si⭑·a
          merit⭑·o: la⭑ ricev⭑·it·aj vund⭑·oj far⭑·as ni·n kelk⭑+foj⭑·e modest⭑·aj, la⭑
          don⭑·it·aj ĉiam⭑ tro·mem·fid⭑·aj ; Kat⭑·er-in⭑·o […] far⭑·is indiferent⭑·an kaj⭑
          tro·mem·fid⭑·an mien⭑·on ; mi ne⭑ est⭑·as plu⭑ la⭑ tro·mem·fid⭑·a knab⭑·o, kia mi
          ven⭑·is ĉi⭑ tie·n . {aplomb⁶·a} , {arogant⭑·a} , {aŭdac⁸·a} , {mal·modest⭑·a}
          , {temerar⁽⁺⁾·a} , {vant⭑·a}

tro·mem·fid⭑·o

          Tro⭑ alt⭑·a taks⭑·o de⭑ si mem⭑, de⭑ si⭑·a kapabl⭑·o, de⭑ si⭑·a ind⭑·o; {orgojl⁽⁺⁾·o}
          : por⭑ moder⭑·ig·i la⭑ tro·mem·fid⭑·on de⭑ kelk⭑·aj hom⭑·oj […] .

   [artikol⭑-versi⁹·o: 1.51 2024/01/26 21:21:15 ]
     __________________________________________________________________