vidu ankaŭ la klarigojn
fort·/·a

fort·a

   1.
          Kapabl·a venk·i kontraŭ·star·on kaj produkt·i grand·ajn efik·ojn
          materi¹·ajn  moral¹·ajn: leon·o est·as fort·a ; ne fanfaron·u, mi
          est·as sam·e fort·a kiel vi, ebl·e pli fort·a ; Gre⁽⁺⁾·nj·o per fort·a puŝ·o
          en·ig·is ŝi·n profund·e kaj rigl·is la fer·an pord·on ; vi est·as sufiĉ·e
          fort·a, help·u mi·n port·i la arb·on ; la graf·o salt·e lev·iĝ·is kaj
          sent·ant·e si·n freŝ·a kaj fort·a dank·is la mal·jun·ul·in·on ; la popol·o
          de la Izrael-id·oj est·as pli mult·e~nombr·a kaj pli fort·a ol ni ;
          pel·is la mar·on […] fort·a orient·a vent·o ; fort·a […] paf-ark·o ;
          fort+kor·ul·o ; montr·iĝ·is […] fort·a vol·o kaj obstin·o ; la cel·o[n…
          ni] ating·os per la potenc·o de ni·a fort·a anim·o ! tro fort·a (
          {drast⁹·a} ) esprim·o ; ŝi oft·e ĵet·ad·is si·n de la dekliv·o en la
          fort·an flu·on de la golf·o ; kontraŭ fort·a man·o la leĝ·o est·as van·a
          ; am·o est·as fort·a, sed mon·o pli fort·a . {efik·a} , {potenc·a}

   2.
          Alt+grad·a, {intens⁴·a^2} ; posed·ant·a en alt·a grad·o si·ajn
          karakteriz¹·ajn ec·ojn: fort·a est·as la mal·sat·o en la land·o ; ili·a
          koler·o […] est·as fort·a ; aŭd·iĝ·is tre fort·a son·ad·o de korn·o ;
          strang·a kaj fort·a dolor·o tra·penetr·is mi·n ; la okul·oj bril·is de
          fort·a ekscit·iĝ·o ; [ŝi] dev·is solv·i la demand·on pri plen·um·iĝ·o […]
          de ŝi·aj plej fort·aj dezir·oj ; ŝi·n kapt·is fort·a mal·varm·o, […kaj]
          trem·is sub la pelt·a super·vest·o ; [ili] fum·as tia·n fort·an
          tabak·on, ke oni ĉiam ek·tern·as, kiam oni en·ir·as ; fort·a izol·it·ec·o
          de la kast¹·oj ; li demand·is kun tre fort·a german·a el·parol·ad·o ;
          fort·a dekliv·o mal·supr·en ; en tia·j enket¹·oj ekzist·as fort·a
          diferenc·o inter proksim·a kaj for·a impres·o ; li·aj vang·oj de·nov·e
          pal·iĝ·is en plej fort·a grad·o ; ju disput·o pli fort·a, des pli
          mult·aj la vort·oj . {frap·a} , {grav·a} , {impres·a} , {sever·a}

   3.
          {Fortik·a^1} , {firm·a^1} : por la fos·ad·o ŝi pov·is uz·i nur fort·an
          branĉ·on de arb·o ; lev·iĝ·is io simil·a al fort·a fum·a kolon·o ; [tie]
          trov·iĝ·is fort·a kastel·o kun rempar·o kaj fos-kav·o ; la makzel·o, la
          larĝ·aj man·oj dik+fingr·aj, la fort·a […] kun·e dis·radi·is fizik·an
          potenc·on ; re·a man-prem·o, ĉifoje al grand·a fort·a dik·ul·o ;
          fiŝ+kapt·a stang·o per fort·aj kaŭĉuk¹·aj lig·il·oj ; labor·ist·oj lert·e
          […] al·lig·is [li·n] ĉirkaŭ la tali·on per fort·a ŝnur·o . {dik·a} ,
          {fer·a^2} , {rezist⁴·em·a} , {per·sistem·a} , {tenac⁽⁺⁾·a}

   4.
          El·parol·at·a pli intens⁴·e.

   5.
          El·parol·at·a pli intens⁴·e ol la najbar·aj.

fort·e

   1.
          En fort·a manier·o: fort·e prem·is ili·n la mal·sat·o ;  fort·e
          ek·koler·is Raĥel⁽⁺⁾·on ; ŝi·a kor·o fort·e bat·as ; ju pli proksim·iĝ·is la
          tag-mez·o, des pli fort·e brul·ig·is la sun·o ; la du·on-patr·in·o laĉ·is
          rapid·e kaj tiel fort·e, ke al Neĝ·ul·in·o mank·is la spir·o ; kapt·u
          ĝi·an vost·on kaj fort·e ĝi·n ten·u ; ni·a afer·o star·as fort·e ; kiu
          tro fort·e la man·on sving·as, nenio·n ating·as ; fort·e sid·as, kiu
          Di·on fid·as .

   2.
          {Mult·e} , {tre} : mi·a vest·o fort·e mal·pur·iĝ·is ; ni fort·e
          mal·estim·as tiu·n ĉi mal·nobl·an hom·on ; mi efektiv·e fort·e vol·is
          sci·iĝ·i, kiel bot·ist·o kun edz·in·o kaj infan·o, per·labor·ant·e ok
          dolar¹·ojn semajn·e, pov·as viv·i en komfort·o ; la afer·o fort·e
          mal·plaĉ·is al  ; tiu·j person·oj fort·e diferenc·is inter si
          per la ·o, vest·aĵ·o kaj ekster·aĵ·o ; la larm·oj […] fort·e, kvankam
          silent·e flu·is el ŝi·aj okul·oj ; la hel·aj stel·oj, pri kiu·j mi ĉiam
          tiel fort·e ĝoj·is kaj kiu·j tiel bel·eg·e radi·as ; ni fort·e dub·as,
          ĉu iu respond·os tiu·jn ĉi demand·ojn ali·e, ol per absolut·ane“ .

fort·o

   1.
          {Kapabl·o} venk·i kontraŭ·star·on kaj produkt·i grand·ajn efik·ojn: per
          ĉiu·j mi·aj fort·oj mi serv·is vi·an patr·on ; vi ne hav·os fort·on por
          star·i antaŭ vi·aj mal·amik·oj ; fort·o de bubal·o ; perd·i la fort·ojn
          ; per la last·aj fort·oj la knab·o de·hak·is al [la monstr·o] la
          vost·on ; per ĉiu·j fort·oj de la esper·o ; la ocean¹·o jam komenc·is
          furioz·i en si·a sovaĝ·a kaj blind·a fort·o ; oni montr·is al la hom·oj
          la fort·on de la vapor·o kaj ĝi·an uz·ebl·ec·on ; sub la nom·oDi·omi
          kompren·as tiu·n al mi ne·kompren·ebl·an plej alt·an Fort·on, kiu reg·as
          la mond·on ; nenia·j  plej bon·aj teori·aj princip·oj hav·as ia·n
          fort·on, se ili ne est·as konstant·e aplik³·at·aj praktik·e ; kie reg·as
          la fort·o, tie rajt·o silent·as ; afabl·a vort·o pli ating·as ol fort·o
          . {efik·o} , {influ·o} , {potenc·o^1} , {pov·o}

   2.
          Alt·a {grad·o} , {intens⁴·ec·o} : fort·o de febr·o, de vin·o; la fort·o
          de […] sun·a radi·o ; ŝi·a anim·o ebl·e ek·son·os per tiel plen·a fort·o,
          ke ĝi super·son·os la mi·an .

   3.
          {Solid²·ec·o} , fortik·ec·o, mal·facil·a romp·ebl·ec·o: fort·o de ŝnur·o, de
          san·o; knab·a gust·o kun fort·o daŭr·as ĝis la mort·o ; hodiaŭ fort·o,
          morgaŭ mort·o .

   4.
          {Fizik·a grand·o} , esprim·ant·a ĉia·n kaŭz·on kapabl·an akcel·i,
          ali~direkt·i  trans·form·i fizik·an korp·on: kalkul·ad·o de la rapid·o
          kaj de la fort·o de ŝton·o ĵet·at·a de pont·o ; la {dimensi⁴·oj} de
          fort·o est·as  ; la kvar fundament·aj fort·oj. {gravit⁽⁺⁾·o} ,
          {inter·ag·o} , {neŭton⁽⁺⁾·o}

for·teg·a

          Tre fort·a; mal·moder·e, sen·brid·e fort·a: for·teg·a […] vent·o blov·as
          de la fund·o ; prem·at·a de for·teg·a bezon·o ; turment·at·a de for·teg·a
          tus·o ; la pluv·eg·o est·is tiom for·teg·a, ke oni dev·is rezign³·i,
          ek·brul·ig·i la fajr·on ; subit·e for·teg·a tondr·o traf·is mi·an
          dorm·et·ant·an orel·on ; [li] sent·is en la dekstr·a ŝultr·o for·teg·an
          dolor·on ; sku·it·a de per for·teg·aj vom·aj bezon·oj ; [li] kuir·is
          for·teg·an kaf·on .

for·tig⁸·i, pli·fort·ig·i

          Ig·i pli fort·a: for·tig⁸·u vi·n per manĝ·o ; li for·tig⁸·is tiu·jn
          fortik·aĵ·ojn kaj […] aranĝ·is proviz·ej·ojn ; pli·fort·ig·u vi·an
          milit·on kontraŭ la urb·o […] est·u kuraĝ·a ; [li·an] tim·on […]
          pli·fort·ig·is ankoraŭ la okaz·oj de la last·a nokt·o ; orator¹·o dev·os
          pli·fort·ig·i si·ajn argument·ojn ĝis li ating·os aprob·on ; la rol¹·o de
          la gest·oj for·tig⁸·i, kolor·ig·i  nuanc·ig·i la vort·on, […] est·as
          ankoraŭ sufiĉ·e grav·a ; leĝ·o mal·lert·ul·on lig·as, lert·ul·on for·tig⁸·as
          ; labor·o for·tig⁸·as, ripoz·o putr·ig·as . {grav·ig·i}

mal·fort·a

          Mal·mult·e efik·a, mal·intens⁴·a: infan·oj est·as mal·fort·aj ; mal·fort·a
          pied·o ; la kant·ad·o far·iĝ·is ĉiam pli kaj pli [mal·fort·a] ; en
          mal·fort·aj kontur·oj nur montr·iĝ·is al li plat·a bord·o ; en tre
          mal·fort·a grad·o ; ĉu vi est·as tiel mal·fort·a en la natur-scienc·oj ?
          mal·fort·a de mal·jun·ec·o ; mal·fort·a bier·o ; kontraŭ tut·a kohort⁽⁺⁾·o 
          Herkul⁽⁺⁾·o est·as mal·fort·a . {febl⁽⁺⁾·a} , {kaduk·a} , {mal·san·a} , {pal·a}
          , {velk·a}

mal·fort·aĵ·o, mal·fort·ec·o

          Mal·fort·a lok·o, mal·fort·a flank·o, mal·fort·a ec·o en ies karakter·o:
          ni, kiu·j est·as fort·aj, dev·as port·i la mal·fort·aĵ·ojn de la
          ne·fort·aj ; mi ne fier·os, krom rilat·e al mi·aj mal·fort·aĵ·oj ; ĉio
          en la mond·o hodiaŭ ekzist·as nur por est·i far·at·a tro facil·a, tio
          ĉi est·as la mal·fort·aĵ·o de ni·a temp·o ; li hav·is la strang·an
          mal·fort·ec·on, ke li ne pov·is toler·i la aspekt¹·on de sakristi²·an·o ;
          al·iĝ·is ia strang·a mal·fort·ec·o kaj dolor·o en la artik·oj . {tikl·a}

mal·for·tig⁸·i

   (tr)

          Ig·i mal·fort·a: mal·for·tig⁸·i rezist⁴·on ; la dorm·em·o tiom sen·for·tig⁸·is
          li·n, ke li re·ven·is per tut·e ŝancel·iĝ·em·aj paŝ·oj ; [tiu] kruel·a
          atak·o ŝi·n sen·for·tig⁸·is ; la kares·oj de la jun·a vir·in·o li·n tut·e
          sen·for·tig⁸·is ; liber·ig·i la popol·on de la ŝarĝ·oj, kiu·j mal·for·tig⁸·as
          kaj mal·grand·ig·as la loĝ·ant·ar·on ; mild²·a alud·o […] sen·for·tig⁸·os
          ĉia·n indign·on kontraŭ ŝi ; la orator¹·o tamen sukces·as […] part·e
          mal·for·tig⁸·i la pozici¹·ojn de la kontraŭ·ul·o . {konsum·i} ,
          {frost·ig·i} , {sen·sang·ig·i} , {sub·fos·i}

mal·fort·iĝ·i, sen·fort·iĝ·i

   (ntr)

          ·i mal·fort·a: la vent·o, la entuziasm·o mal·fort·iĝ·as; 
          konvink·iĝ·is, ke la akv·o mal·fort·iĝ·is sur la ter·o ; ne mal·fort·iĝ·u
          vi·a kor·o, ne tim·u, ne konfuz·iĝ·u ; mi·a abomen·o al tiu knab·in·o
          komenc·as mal·fort·iĝ·i ; la korp·o mol·iĝ·is, tut·e sen·fort·iĝ·is .
          {esting·iĝ·i} , {kviet·iĝ·i} , {lac·iĝ·i}

ĉiuforte, per ĉiu·j fort·oj, per la tut·a fort·o

          Uz·ant·e si·an tut·an fort·on, intens⁴·e prov·ant·e: per ĉiu·j fort·oj ;
          per la tut·a fort·o ; pli·bon·iĝ·on ni entrepren·u ĉiuforte! .

per·fort·i

   (tr)

          Per fort·o dev·ig·i, trud·i, akir·i, mal·ferm·i: vi per·fort·is vir·in·on
          dum ŝi·a monat·aĵ·o ; la ceter·aj, kapt·int·e li·ajn sklav·ojn,
          per·fort·is kaj mort·ig·is ili·n ; oni per·fort·as la re·al·aĵ·on por
          kontent·ig·i la bezon·ojn de si·aj propr·aj fals·aj  de·for·mit¹·aj
          koncept²·oj ; ver·a saĝ·ul·o est·as tiu, kiu viv·as modest·e, ne
          ambici¹·as, ne per·fort·as . Mi aŭd·is kvazaŭ ŝtel·ist·oj pefortus mi·an
          pord·on. ;

per·fort·a

          Trud·it·a per fort·o: per·fort·a mort·o; ŝi glit·is sur la dekliv·o de
          la profund·eg·aĵ·o, kiam per·fort·a frap·o ŝi·n halt·ig·is subit·e ; post
          tag-manĝ·o, mi·n ek·kapt·is per·fort·a kap-dolor·o ; Herb-en·o est·is
          ek·kapt·it·a de […] per·fort·a tus·ar·o, akompan·it·a de sufok·o ;
          per·fort·a sonor·il-bru·o el·tir·is la jun·an vir·in·on el ŝi·a re·vad³·o ;
          per·fort·a batal·o okaz·is en la anim·o de Leopold⁽⁺⁾·o ; per·fort·a am·o
          est·as plej fort·a mal·am·o . {ŝtat·a}

per·fort·o

          Uz·o de korp·a fort·o por trud·i si·an vol·on: la ofic·ist·oj […]
          al·konduk·is ili·n sen per·fort·o ; la dezir·o de krim·ul·oj est·as
          per·fort·o ; kred·ebl~el·a per·fort·o de la frap·o moment·e sven·ig·is
          Fradekon ; ne vi·n mal·honor·u per per·fort·o mal·ind·a je vi·a
          karakter·o ;  mild²·e admon·is la tro·oficial·em·ajn
          gard·o-soldat·ojn ne uz·i per·fort·on .

per·for·tul·o

          Tiu, kiu uz·as si·an fort·on, si·an pli·an pov·on por atak·o kaj
          detru·o: Di·o […] sav·as mi·n de per·for·tul·o ; per·for·tul·o tra·bat·is
          mi·an flank·on per tranĉ·il·o kaj far·is vund·on, kies post·sign·on mi
          ankoraŭ port·as ; la tiel nom·at·a Akt¹·o pri Hom·aj Rajt·oj kaj
          Demokrati⁸·o de Honkong⁽⁺⁾·o 2019, kiu·n adopt¹·is la uson⁹·a senat¹·o
          last·a+temp·e, […] apog·as radikal¹·ajn per·for·tul·ojn .

sen·fort·a

          Ne hav·ant·a fort·on; perd·int·a ĉiu·jn fort·ojn: sen·fort·a, kaduk·a kaj
          mal·san·a mal·jun·ul·o ;  fal·is sen·fort·a, ĉar la
          mal·varm·a pluv·o kaj la furioz·a grimp³·ad·o est·is por li mort·ig·aj ;
          korporaci·o plej mult·e izol·it·a, sen·fort·a kaj iom post iom
          sen·ig·it·a je ĉiu·j civit³·an·aj rajt·oj est·is la mal·grand·a hebre·a
          komun·um·o ; la pied·oj ne lev·iĝ·is, ili sving-pend·is ĉe la sen·fort·aj
          krur·oj ; mi est·as nun tiel sen·fort·a, ke mi perd·is  la re·gad·on
          super mi·a viv·o ; la mar·o ŝaŭm·is […] de la sen·fort·a koler·o ;
          antaŭ li·a energi·o est·as sen·fort·a  la temp·o mem ; knab·on
          sen·fort·an ĉiu·j bat·oj ating·as . {el·ĉerp·it·a^2} , {febl⁽⁺⁾·a} ,
          {mal·fort·a} , {sven·em·a} , {velk·a}

seks-per·fort·i

   (tr)

          Per fort·o trud·i seks-kun·ig·on: iu·n krist-nask-vesper·onnigr·ig·it·a
          ar·o kun lantern·oj […] part·ig·is la grand+bien·ul·on […] dum ebri¹·ul·oj
          seks-per·fort·is li·an edz·in·on ; kaj kiel perd·is dign³·on nun la
          mort·o, || la am·' aspekt¹·as sam·e io best·a: || la am+brak·um·o ŝajn·as
          seks-per·fort·o .

super·fort·i

   (tr)

          Est·i pli fort·a ol: la Siri⁸·an·oj super·fort·os mi·n ; la vort·o de la
          reĝ·o super·fort·is Joabon ; dum du×dek naŭ jar-cent·oj oni
          super·fort·is mult·e da reĝ·aj tomb·oj, sed ĉi tiu rest·is ne·tuŝ·it·a .
          {venk·i} , {venk·o-bat·i} , {renvers·i}

super·fort·o

   1.
          {Avantaĝ⁸·o} : li kontraŭ·star·is, sed fin·e ced·is al la super·fort·o ;
          mi protest¹·is, mi pied-bat·is kaj mord·is, sed kontraŭ la super·fort·o
          mi est·is sen·pov·a ; la tim·o, ke […] unu popol·o dis·prem·os kaj
          en·glut·os ĉiu·jn ali·ajn popol·ojn, dank·' al la grand·eg·a super·fort·o,
          kiu·n ĝi ricev·os super ĉiu·j ali·aj popol·oj .

   2.
          {Per·fort·o} : la neces·o uz·i super·fort·on kontraŭ la pastr·oj est·is
          prokrast·it·a dek tag·ojn ; [ili] instig·as la popol·aĉ·on al la
          super·fort·o ; ĉi tiu ag·o est·as mal·honest·a super·fort·o ;

   3.
          Ne·antaŭ·vid·it·a okaz·o, ekzempl·e natur·a katastrof¹·o  reg·ist·ar·a
          decid·o, kiu mal·ebl·ig·as al kontrakt·ant·o plen·um·on de kontrakt·a
          dev·ig·o, kaj kiu eventual¹·e, pro si·aj ne·antaŭ·vid·ebl·o kaj
          ne·super·ebl·o ne sekv·ig·as sankci·on: ĉe super·fort·o, en okaz·o de
          super·fort·o ...

elektr¹·o-mov·a fort·o

          {Fizik·a grand·o} , esprim·ant·a ĉia·n kaŭz·on  proced³·on, kapabl·an
          sub·ten·i {potencial⁽⁺⁾·an diferenc·on} inter du punkt·oj de mal·ferm·it·a
          cirkvit⁸·o,  {kurent⁸·on} en ferm·it·a cirkvit⁸·o: la {dimensi⁴·oj} de
          elektr¹·o-mov·a fort·o est·as  . {tensi⁽⁺⁾·o} ,
          {volt⁽⁺⁾·o}

inert⁴·o-fort·o , inerci⁽⁺⁾·a fort·o

          {Inert⁴·ec·a} fort·o.

   [artikol-versi⁹·o: 1.149 2023/12/12 19:24:42 ]
     __________________________________________________________________