gramatik⭑·/·o

gramatik⭑·o

   1.
          Sufiĉ⭑·e komplet²·a ar⭑·o da⭑ regul⭑·oj de⭑ {lingv⭑·o^1} hom⭑·a aŭ⭑ de⭑
          {lingv⭑·o^4} formal²·a: lingv⭑·o konsist⭑·as ne⭑ sol⭑·e el⭑ gramatik⭑·o, sed⭑
          ankaŭ⭑ el⭑ vort⭑·ar·o ; mi simpl⭑·ig·is ĝis⭑ ne·kred⭑·ebl·ec·o la⭑ gramatik⭑·on;
          la⭑ tut⭑·an gramatik⭑·on de⭑ mi⭑·a lingv⭑·o oni pov⭑·as bon⭑·eg·e el·lern⭑·i en⭑ la⭑
          daŭr⭑·o de⭑ unu⭑ hor⭑·o. {kaz⭑·o} , {prepozici⭑·o} , {modal⁽⁺⁾·o} , {liter⭑·o} ,
          {predikativ⁽⁺⁾·o} , {apozici²·o} , {nominaci⁽⁺⁾·o} , {artikol⭑·o} , {verb⭑·o}
          , {substantiv⭑·o} , {adjektiv⭑·o} , {konjunkci⭑·o} , {adverb⭑·o} ,
          {tabel⭑-vort⭑·o} , {pronom⭑·o} , {particip⭑·o} , {numeral⁽⁺⁾·o} ,
          {ortografi¹·o} , {akcent⭑·o} , {vort⭑-far⭑·ad·o} , {afiks¹·o} ,
          {pseŭdo·sufiks⭑·o} , {interpunkci⭑·o} , {interjekci⭑·o}

   2.
          Pri·gramatik⭑·a verk⭑·o aŭ⭑ lern⭑·il·o, prezent⭑·ant·a tia·jn lingv⭑·ajn
          regul⭑·ojn: la⭑ sekv⭑·ant·aj tri⭑ verk⭑·oj est⭑·as rigard⭑·at·aj kiel⭑
          fundament⭑·o de⭑ Esperant⭑·o: la⭑ 16-regul⭑·a gramatik⭑·o, la⭑ Universal⭑·a
          Vort⭑·ar·o, la⭑ Ekzerc⭑·ar·o ; aĉet⭑·i latin⁽⁺⁾·an gramatik⭑·on. La⭑ Fundament⭑·o
          de⭑ Esperant⭑·o Plen⭑·a Man⭑-libr⭑·o de⭑ Esperant⭑·a Gramatik⭑·o

gramatik⭑·a

          Rilat⭑·a al⭑ lingv⭑·aj regul⭑·oj, al⭑ la⭑ aranĝ⭑·o de⭑ vort⭑·oj en⭑ parol⭑·o: oni
          pov⭑·as ankaŭ⭑ pren⭑·i la⭑ tut⭑·an vort⭑·on, t. e. la⭑ radik⭑·on kun⭑·e kun⭑ ĝi⭑·a
          gramatik⭑·a fin⭑·iĝ·o ; grand⭑·eg·aj gramatik⭑·aj tabel⭑·oj kiu·jn oni dev⭑·as
          el·lern⭑·i kaj⭑ konserv⭑·ad·i en⭑ la⭑ memor⭑·o ; far⭑·i en⭑ [...]  gramatik⭑·an
          aŭ⭑ ortografi¹·an erar⭑·on ; en⭑ Volapuk [...] vokal⭑·oj en⭑ la⭑ komenc⭑·o
          aŭ⭑ fin⭑·o de⭑ vort⭑·o ne⭑ pov⭑·as est⭑·i uz⭑·at·aj ĉar⭑ ili est⭑·as sign⭑·oj
          gramatik⭑·aj .

gramatik⭑·il·o

          {Vort⭑·o} precip⭑·e help⭑·ant·a en⭑ la⭑ rilat⭑·ig·o de⭑ ali⭑·aj vort⭑·oj, en⭑ la⭑
          konstru⭑·o de⭑ fraz¹·oj, ekzempl⭑·e prepozici⭑·o, konjunkci⭑·o: fantazi¹·aj
          gramatik⭑·il·oj, kiel⭑ „aŭtem“, „dos“ aŭ⭑ „ud“ .

gramatik⭑·ist·o

          Spert⭑·ul·o en⭑ gramatik⭑·a scienc⭑·o: la⭑ klasik¹·a form⭑·o de⭑ Sanskrit⁽⁺⁾·o
          est⭑·is norm²·ig·it·a de⭑ la⭑ fam⭑·a gramatik⭑·ist·o  kelk⭑×cent⭑ jar⭑·ojn
          antaŭ⭑ ni⭑·a era⁽⁺⁾·o .

de·pend⭑·o-gramatik⭑·o

          Gramatik⭑·a model⭑·o kiu prezent⭑·as la⭑ struktur¹·ojn de⭑ fraz¹·oj per⭑
          de·pend⭑·o-rilat⭑·oj inter⭑ vort⭑·oj:  […] est⭑·as precip⭑·e
          kon⭑·at·a kiel⭑ iu el⭑ la⭑ iniciat⭑·int·oj de⭑ de·pend⭑·o-gramatik⭑·oj .

gener⁽⁺⁾·a gramatik⭑·o

          Gramatik⭑·a model⭑·o kies⭑ regul⭑·oj, pro·vizit⭑·aj per⭑ vort⭑·ar·o, pov⭑·as
          gener⁽⁺⁾·i ĉiu·jn valid⁴·ajn fraz¹·ojn de⭑ difin⭑·it·a lingv⭑·o aŭ⭑ sub·lingv⭑·o:
          en⭑ 2003 la⭑ nun·temp⭑·e plej⭑ fam⭑·a lingv⭑·ist·o  respond⭑·is
          al⭑ demand⭑·o ĉu⭑ Esperant⭑·o hav⭑·as gener⁽⁺⁾·an gramatik⭑·on, dir⭑·ant·e
          inter·ali⭑·e ke⭑ „Esperant⭑·o ne⭑ est⭑·as lingv⭑·o“ .

ĝeneral¹·a gramatik⭑·o

          Scienc⭑·o pri⭑ la⭑ regul⭑·oj komun⭑·aj al⭑ ĉiu·j lingv⭑·oj.

kompar⭑·a gramatik⭑·o

          Scienc⭑·o pri⭑ la⭑ sam⭑·ec·oj kaj⭑ mal·sam⭑·ec·oj de⭑ plur⁴·aj lingv⭑·oj,
          de·ven⭑·int·aj el⭑ unu⭑ sam⭑·a, kiu·jn oni kompar⭑·as kaj⭑ klar⭑·ig·as unu⭑ per⭑
          ali⭑·a.

histori⭑·a gramatik⭑·o

          Scienc⭑·o stud¹·ant·a la⭑ histori⭑·on de⭑ la⭑ ŝanĝ⭑·oj en⭑ lingv⭑·aj regul⭑·oj.

kontraŭ·gramatik⭑·a

          Ne⭑ konform⭑·a al⭑ la⭑ normal¹·a funkci¹·ad·o de⭑ la⭑ koncern⭑·a lingv⭑·o: mi ja⭑
          rekomend⭑·as uz⭑·i „mi⭑·a+land⭑·e“ prefer⭑·e al⭑ „mi⭑+land⭑·e“, ne⭑ ĉar⭑ tiu last⭑·a
          est⭑·us kontraŭ·gramatik⭑·a […] sed⭑ ĉar⭑ la⭑ ali⭑·a est⭑·as sankci⭑·it·a de⭑ la⭑
          uz⭑·ad·o . {laŭ·gramatik⭑·a}

laŭ·gramatik⭑·a

          Lingv⭑·e bon⭑·a, konform⭑·a al⭑ la⭑ gramatik⭑·aj regul⭑·oj de⭑ la⭑ koncern⭑·a
          lingv⭑·o: ekzist⭑·as du⭑ laŭ·gramatik⭑·aj pronom⭑·oj por⭑ indik³·i la⭑
          ne·cert⭑·ec·on pri⭑ la⭑ seks⭑·o de⭑ unu⭑ individu¹·o […] „li“ […] „ĝi“ .
          {kontraŭ·gramatik⭑·a}

mis·gramatik⭑·aĵ·o

          Kontraŭ·gramatik⭑·a vort⭑·o aŭ⭑ fraz¹·o en⭑ verk⭑·o: serĉ⭑·i pres⭑·er·ar·ojn kaj⭑
          mis·gramatik⭑·aĵ·ojn en⭑ ia⭑ Esperant⭑·a tekst⭑·o .

preskrib⁸·a gramatik⭑·o, norm²·a gramatik⭑·o

          Gramatik⭑·a teori⭑·o kiu grav⭑·ig·as la⭑ disting⭑·on inter⭑ ĝust⭑·a kaj⭑ erar⭑·a
          uz⭑·o de⭑ lingv⭑·o: norm²·on star⭑·ig·as la⭑ t.n. preskrib⁸·a gramatik⭑·o, kies⭑
          ĉef⭑·a cel⭑·o est⭑·as instru⭑·o de⭑ la⭑ ĝust⭑·a lingv⭑·aĵ·o ; gramatik⭑·a
          gramatik⭑·o est⭑·iĝ·is en⭑ Angli⁽⁺⁾·o nur⭑ long⭑·e post⭑ la⭑ Ŝekspir⁽⁺⁾·a period¹·o,
          en⭑ la⭑ 18a jar⭑-cent⭑·o .

pri·skrib⭑·a gramatik⭑·o

          Scienc⭑·o pri·skrib⭑·ant·a nur⭑ la⭑ moment⭑·an stat⭑·on de⭑ lingv⭑·aj regul⭑·oj.

trans·form⭑·a gramatik⭑·o

          Gramatik⭑·a model⭑·o kiu rigard⭑·as fraz¹·ojn kiel⭑ rezult²·ojn de⭑
          trans·form⭑·ad·oj de⭑ baz¹·a struktur¹·o tra⭑ for·ig⭑·oj, en·met⭑·oj, ŝanĝ⭑·oj en⭑
          son⭑·oj, en⭑ vort⭑-ord⭑·o...: „Mi trov⭑·is la⭑ libr⭑·on bon⭑·a“ […] oni pov⭑·as
          konsider⭑·i […] laŭ⭑ la⭑ trans·form⭑·a gramatik⭑·o kiel⭑ ali⭑+form⭑·iĝ·on de⭑
          „Mi trov⭑·is, ke⭑ la⭑ libr⭑·o est⭑·as bon⭑·a“ .

vort⭑+grup⭑·a gramatik⭑·o, sintagm⁽⁺⁾·a gramatik⭑·o

          Gramatik⭑·a model⭑·o kiu prezent⭑·as la⭑ struktur¹·ojn de⭑ fraz¹·oj per⭑
          hierarki³·a grup⭑·ig·o de⭑ vort⭑·oj: vort⭑+grup⭑·aj gramatik⭑·oj est⭑·as la⭑ tip¹·a
          klasik¹·a model⭑·o de⭑ la⭑ gen⁹·er·ism·a skol³·o de⭑ lingv⭑·o-scienc⭑·o .

   [artikol⭑-versi⁹·o: 1.53 2023/11/11 11:36:36 ]
     __________________________________________________________________