vidu ankaŭ la klarigojn
grup·/·o

grup·o

   1.
          {Ar·o} da sam+spec·aĵ·oj:

        a)
                Kun·est·ant·oj, ul·oj, kiu·jn io komun·a kun·ig·as: grup·o de
                labor·ist·oj ; grup·o da person·oj ; grup·o de jun·aj
                elegant¹·ul·oj ; grup·o da infan·oj kun·e lud·ant·aj; jen grup·o da
                profet·oj ir·as al li renkont·e ; aranĝ·u vi·n laŭ […] vi·aj
                grup·oj ; divid·it·a en grup·ojn ; el ĉiu oaz¹·o ir·is grup·o post
                grup·o de tia·j mizer·ul·oj ; la tag·a grup·o (vd {skip⁽⁺⁾·o} ) de
                la labor·ist·oj [kaj] la labor·ist·oj de la nokt·a grup·o ;
                grup·o politik¹·a (da deput·it·oj sam+opini·aj); etnografi²·a grup·o
                ; religi·a grup·o ; grupet⁽⁺⁾·o ; kun·ven·is amik·ar·o li·a ĉe l'
                am·at·a grup·estr·o ; grup·a egoism¹·o ; marŝ·i pogrupe; ĉiu·j
                sid·iĝ·u laŭ·grup·e sur la verd·a herb·o ; star·u grup·e !
                {kun·ul·ar·o} {band·o} , {brigad²·o} , {ensembl⁽⁺⁾·o} , {greg⁶·o} ,
                {hord⁽⁺⁾·o} , {karavan¹·o} , {kolektiv³·o} , {parti·o} , {rot·o} ,
                {taĉment·o} , {team⁽⁺⁾·o} , {skip⁽⁺⁾·o} , {svarm¹·o} , k.a.

        b)
                Objekt·oj kun·est·ant·aj  serv·ant·aj por sam·a cel·o: grup·o da
                pentr·aĵ·oj, da dokument·oj, da argument·oj; grup·o de blank·aj
                dom·oj ; la laŭ·en·hav·e divid·it·aj grup·oj da proverb·oj ; grup·o
                da arom¹·aj laŭr-arb·oj ; ili ating·is grup·on da salik·oj, kiu·j
                kresk·is ĉe la rand·o de la arb·ar·o ; sub sol·ec·a grup·o de ia·j
                arb·oj larĝ~branĉ·ar·aj . {arĥipelag³·o} , {kategori¹·o} ,
                {kolekt·o} , {menaĝeri⁽⁺⁾·o} , {seri·o} , ktp. {aranĝ·o} ,
                {kombin·o}

        c)
                Oft·a sin⁸-sekv·o de son·oj: la grup·ojbr“, „kv“.

   2.
          Spec·ar·o, {genr⁹·o^3} , {trib⁹·o^2} : bambu·o est·as grup·o de lign·ec·aj
          plur⁴+jar·aj ĉiam·verd·aj plant·oj el la herb·a famili·o de  .

   3.
          Tia {grupoid⁽⁺⁾·o}  , ke ĝi·a {operaci¹·o}  est·as {asoci¹·ec·a}
          , ke ekzist·as {neŭtr²·a element¹·o } en  , kaj ke por ĉiu
          element¹·o en  ekzist·as ĝi·a {neŭtr²·ig·ant·o} : adici²·a grup·o
          (komut⁽⁺⁾·ec·a grup·o, kies operaci¹·o est·as adici²·e sign·at·a) ;
          multiplik⁸·a grup·o (grup·o, kies operaci¹·o est·as multiplik⁸·e
          sign·at·a); grup·o est·as {monoid⁽⁺⁾·o} , kies ĉiu·j element¹·oj est·as
          {neŭtr²·ig·ebl·aj} . {algebr¹·a struktur¹·o;} Specif⁹·aj grup·oj: {grup·o de
          n-modulaj re·stok⁹-las·oj} , {altern·a grup·o} , {fundament·a grup·o} ,
          {galez⁽⁺⁾·a grup·o} , {simetri¹·a grup·o} , {kvocient²·a grup·o} ;
          sub·struktur¹·o: {sub·grup·o} ; Atribut³·o de grup·o: {ord·o ^7.c} ;
          specif⁹·aj ec·oj de grup·o: {abel·a} , {arĥimed⁽⁺⁾·a} , {cikl²·a} ,
          {komut⁽⁺⁾·ec·a} , {ord·a} , {simpl·a} , {topologi⁽⁺⁾·a} , {transitiv²·a} .

grup·aĉ·o, fi·grup·o

          Mal·taŭg·a  mal·ŝat·ind·a {grup·o} ; {band·o^4} : la viktim³·oj,
          ĝeneral¹·e, ne aparten·as al la menci³·it·aj fi·grup·oj ; ni […] vetur·is
          al la ofic·ej·o de Scientologi⁽⁺⁾·o […],  el·ir·is kaj dir·isfi
          al tiu·j ul·oj! nepr·e neniam mi an·iĝ·os al tiu grup·aĉ·o“ ; grup·aĉ·oj
          konkurenc³·ant·aj por kontrol·o de la aŭt⁸·o-komerc·o .

   Rim.: La sufiks·oaĉ¹-“ esprim·as mal·taŭg·ec·on, do grup·aĉ·o oni nom·us
   intern·e mal·bon·e organiz¹·it·an grup·on, dumfi-“ pli esprim·as
   mal·moral¹·ec·on, do fi·grup·o ag·as mal·moral¹·e, dum ĝi intern·e pov·as est·i tut·e
   bon·e organiz¹·it·a. Ĉe la du supr·aj ekzempl·oj prigrup·aĉ·odo ver+ŝajn·efi·grup·oest·us la pli traf·a esprim·o.

grup·ig·i

          Ar·ig·i en unu  plur⁴·ajn grup·ojn: la fotograf·ist·o grup·ig·as la
          klient¹·ojn; oni grup·ig·as la ekzamen·it·ojn ; ili grup·ig·as si·n,
          kun·parol·as, kelk·aj kri·as  rid·eg·as ; la belg⁸·a, franc·a kaj brit⁹·a
          arme¹·oj re·tir·iĝ·is sud·--okcident·en kaj re·grup·ig·is si·n mal·antaŭ la
          river·o ; grup·ig·it·aj po du kaj tri, kompar·ebl·e kun […] la nigr·aj
          klav·oj en klav·ar·o ; la Plen·a Verk·ar·o […] grup·ig·as la zamenhof·ajn
          verk·ojn laŭ kategori¹·oj ; la urb·o […] est·as grup·ig·it·a en la unu·a
          kategori¹·o de ban-lok·oj ; la en·loĝ·ant·oj ŝat·is ali+grup·ig·i si·ajn
          dom·ojn de temp·o al temp·o kaj nov·e lok·i strat·ojn kaj plac·ojn ; la
          dis·grup·ig·o de sam+famili·aj lingv·oj vek·as fort·ajn diskut¹·ojn inter
          fak·ul·oj .

grup·iĝ·i

          Ar·iĝ·i en unu  plur⁴·aj grup·oj: la ter·o est·is kovr·it·a de
          konstru·aĵ·oj, kiu·j en kelk~dek·o da punkt·oj grup·iĝ·is pli
          mult·e~nombr·e kaj form·is urb·et·ojn ; ĉirkaŭ vi komenc·as grup·iĝ·i la
          plej grand·aj sekret·oj de la ŝtat·o ; grup·iĝ·i en geometri¹·ajn
          figur·ojn ; la tut·a ceter·a esperant·ist·ar·o en plen·a harmoni¹·o fort·e
          grup·iĝ·is ĉirkaŭ si·a konstant·a standard·o ; re·grup·iĝ·o .

du·on-grup·o

          {Asoci¹·ec·a} {grupoid⁽⁺⁾·o} : natur·aj nombr·oj [est·as] du·on-grup·o rilat·e
          al multiplik⁸·o kaj adici²·odo du·on-ring·o . {monoid⁽⁺⁾·o}

sub·grup·o

   1.
          Grup·o en·e de ali·a grup·o: en·e de sub·grup·o la diferenc·oj pov·as
          est·i konsider·ind·aj: pov·as 60-jar·ul·o balbut·i, dum 80-jar·ul·o pov·as
          flu·e diskut¹·i ; la gael¹⁰·a (skot⁽⁺⁾·a, irland⁸·a kaj manks⁽⁺⁾·a) sub·grup·o
          aparten·as al la tiel nom·at·aQ-keltakategori¹·o, dum la kimr⁽⁺⁾·a
          kaj la breton⁽⁺⁾·a aparten·as al laP-kelta” .

   2.
          (de grup·o  ) Tia {grup·o}  , ke  kaj
           por ĉiu·j  : ne·mal·plen·a sub·ar·o est·as
          sub·grup·o nur, se al ĝi aparten·as rezult²·oj de la operaci¹·o inter
          kiu ajn unu·a element¹·o kaj neŭtr²·ig·ant·o de kiu ajn du·a; geometri¹·a
          simetri¹·a grup·o […] est·as sub·grup·o de la izometri⁽⁺⁾·a grup·o de la
          koncern·it·a spac·o .

diskut¹-grup·o

          Hom-grup·o dediĉ·it·a al pri·pens·o, pri·parol·o, inter·ŝanĝ·o de opini·oj
          pri iu tem·o: la konferenc²·o konsist·is el dek·oj da preleg⁸·oj kaj
          diskut¹-grup·oj ; ekzist·as diskut¹-grup·oj, en kiu·j ebl·as pet·i kaj
          inter·ŝanĝ·i inform¹·ojn kaj ·as kutim·o aper·ig·i si·an genealogi²·on en
          ret-paĝ·o ; la diskut¹-grup·oj […] esperant+lingv·aj, for·ig·it·aj de
           , re·aper·is fru·e la 20-an de decembr⁽⁺⁾·o . {forum²·o^4}

faktor²-grup·o

          {kvocient²·o-grup·o.}

labor-grup·o

          Hom-grup·o komisi·it·a pri difin·it·a task¹·ar·o  cel·o: li iniciat·is
          labor-grup·on kun reprezent·ant·oj de scienc·aj institut·oj ;
          labor-grup·o de la Eŭrop·a Parlament¹·o al·vok·is la Eŭrop·an Komision⁴·on
          list¹·ig·i tabak-fum·on […] kiel kancer⁹·ig·an ; kun·ord·ig·a labor-grup·o ;
          en 2000 labor-grup·o mal·ferm·is pac-muze¹·on ; la re·star·ig·o de la
          labor-grup·o de UEA ĉe Unu·iĝ·int·aj Naci·oj est·as taŭg·a paŝ·o en la
          […] strategi²·o kiu·n UEA entrepren·u . {komision⁴·o} , {stud¹-grup·o}

muzik-grup·o

          Kun·lud·ant·aj muzik·ant·oj profesi·aj  amator⁸·aj: en koncert¹-salon·o
          okaz·is koncert¹·o de eŭrop·aj ĥor·oj kaj muzik-grup·oj ; um ali+land·aj
          pov·as vend·i nur en lok·a merkat⁴·o, german·aj muzik-grup·oj pov·as
          vend·i al la tut·a mond·o ; la nun·temp·e ebl·e plej popular²·a
          muzik-grup·o de Esperant·uj·o aper·ig·is si·an tri·an album¹·on: „ĉiam·en
          plu“ ; la muzik-grup·o Kajt⁽⁺⁾·o […] prezent·os koncert¹·on dum la 3a
          Nov+jar·a Renkont·iĝ·o .

prem-grup·o

          Hom {grup·o} kun komun·a cel·o, prov·ant·a influ·i aŭtoritat·ojn 
          publik·an opini·on favor·e al si·a afer·o: mond·aj financ¹·aj prem-grup·oj
          ; prem-grup·oj sub·ten·ant·aj la re·form·ojn ; pro kresk·ant·a
          antisemit⁽⁺⁾·ism·o en Eŭrop·o plur⁴·aj jud³·aj prem-grup·oj mal·ferm·is
          reprezent·ej·ojn en Brusel⁽⁺⁾·o ; grand·a prem-grup·o en Irland⁸·o, la tiel
          nom·at·a Forum²·o, postul·as, ke la irland⁸+gael¹⁰·a […] est·u akcept·it·a
          kiel labor-lingv·o de la uni⁹·o . {reprezent·ant·o}

risk·o-grup·o

          Hom {grup·o} , en kiu la ŝanc¹·oj por iu mal·san·o pli alt·as ol en la
          ceter·a soci³·o: risk·o-grup·oj est·as diabet²·ul·oj, person·oj pli ·aj ol
          60 jar·oj kaj person·oj kun mal·bon·a tra·sang·ad·o ; inter la
          risk·o-grup·oj de hepat·it·o B oni kalkul·as la sang·o-ricev·ant·ojn .

sang·o-grup·o

          Iu el la divers·aj bioĥemi⁽⁺⁾·aj sang·o-spec·oj, precip·e tiu·j, kiu·j
          karakteriz¹·as grup·ojn de hom·oj, inter kiu·j {transfuz⁽⁺⁾·o} ebl·as:
          sang·o-grup·oj A, B, AB, 0...: pri la miks·o li ek·sci·is en 1997,
          kiam li·apatr·in·oen·hospital¹·iĝ·is kaj kontrol·at·aj est·is la
          sang·o-grup·oj de ambaŭ ; en Japan⁹·uj·o […] babil·ad·o pri karakter·oj
          laŭ sang·o-grup·oj est·as de·nov·e tre·eg·e mod·a .

stud¹-grup·o

          Hom-grup·o dediĉ·it·a al stud¹·ad·o kaj plej oft·e raport·ad·o pri iu
          tem·o: volont·ul·oj-kun·labor·ant·oj de la universitat·a stud¹-grup·o pri
          minac·at·aj lingv·oj ; la teknik³·a stud¹-grup·o de UEFA ; dum
          stud¹+grup·aj vesper·oj ni divid·os ni·n en mal·grand·aj grup·oj laŭ
          divers·aj tem·oj, ekzempl·e: gramatik·o, la leg·ad·o deMar-vir·in-strat·okaj kviz⁽⁺⁾·oj . {komision⁴·o} , {labor-grup·o}

vort-grup·o

          Sin⁸-sekv·o de {vort·o} j, kiu·j konsist·ig·as gramatik·an  senc·an
          tut·on: „ankaŭ mikajpor la situaci·oest·as vort-grup·oj ;
          prepozici·o […] star·as antaŭ ali·a vort·o  vort-grup·o .

grup·o de n-modulaj re·stok⁹-las·oj

          (por {entjer⁽⁺⁾·o}  ) {Kvocient²·a grup·o} de la adici²·a grup·o de
          entjer⁽⁺⁾·oj per la sub·grup·o de  -obl·oj; ali+dir·e: ar·o de ĉiu·j
          {n-modulaj re·stok⁹-las·oj} , pro·vizit·a per la adici²·o  : la grup·on de  -modul¹·aj re·stok⁹-las·oj oni sign·as
          per    . {cikl²·a.}

altern·a grup·o

          (de fini⁽⁺⁾·a ar·o  ) Sub·grup·o de ties {simetri¹·a grup·o} ,
          konsist·ant·a el la {par·aj } permut⁽⁺⁾·oj: la altern·an grup·on de 
          -element¹·a ar·o oni kutim·e sign·as per  ; por  la
          altern·a grup·o  est·as {simpl·a} .

fundament·a grup·o

          (de {topologi⁽⁺⁾·a spac·o} ĉe punkt·o  ) {Grup·o} de ĉiu·j
          {homotop⁽⁺⁾·ec·aj} {ekvivalent⁽⁺⁾·o-klas·oj} de {ferm·it·aj voj·oj} ,
          origin¹·ant·aj ĉe  , pro·vizit·a per {kun·lig·o} .

   {homotop⁽⁺⁾·a.}

galez⁽⁺⁾·a grup·o

        a)
                (de {super·korp·o}  de {korp·o}  ) {Grup·o} de ĉiu·j
                {aŭtomorfi⁽⁺⁾·oj} de  , kiu·j las·as la element¹·ojn de 
                sen·ŝanĝ·aj: la galez⁽⁺⁾·an grup·on de super·korp·o  de  oni
                foj·e sign·as per  .

        b)
                (de {polinom⁽⁺⁾·o} ,  algebr¹·a {ekvaci²·o} ) Galez⁽⁺⁾·a grup·o ^1.a
                de la {radik·a korp·o} de la polinom⁽⁺⁾·o.

   {Galez⁽⁺⁾·o} .

kvocient²·a grup·o

          (de {grup·o}  rilat·e al {invariant⁽⁺⁾·a} sub·grup·o  de ĝi) La
          ar·o de ĉiu·j {flank·aj klas·oj} de  rilat·e al  , pro·vizit·a
          per la operaci¹·o  ; simb.  .

          Rim.: Ni prefer·as tiu·n termin·on al la sinonim¹·a, mal·pli
          tra·vid·ebl·a {faktor²-grup·o} . Not·ind·as, ke trov·iĝ·as ankaŭkvocient²·o-grup·oen .

simetri¹·a grup·o

          (de fini⁽⁺⁾·a ar·o  ) {Grup·o} , konsist·ant·a el la ar·o de ĉiu·j
          {bijekci⁽⁺⁾·oj} super  , pro·vizit·a per la operaci¹·o {kun·lig·o} ;
          ali+dir·e: grup·o de ĉiu·j {substitu⁽⁺⁾·oj} super  : la simetri¹·an
          grup·on de  -element¹·a ar·o oni kutim·e sign·as per  ;

substantiv·a grup·o

          {Vort-grup·o} kies ĉef·vort·o est·as substantiv·o  pronom·o, kaj kiu
          rol¹·as en fraz¹·o samkiel substantiv·o: {Ĉi tiu _propozici²·o_}
          en·ten·as {du substantiv·ajn _grup·ojn_}; En substantiv·aj grup·oj kun
          adjektiv·o nur la adjektiv·o ricev·as difin·an fin·aĵ·on (t.e. la
          difin·an artikol·on) .

   [artikol-versi⁹·o: 1.163 2024/01/06 01:34:19 ]
     __________________________________________________________________