vidu ankaŭ la klarigojn
-id/

   I.

-id

                Sufiks·o esprim·ant·a ĝeneral¹·an ide·on de nask·it·ec·o, de·ven·o:

              a)
                      {id·o^1} : {ĉe·valid⁴·o} est·as ne·matur·a ĉeval·o ;
                      {hund·id·o} (nask·it·o de hund·in·o); {bird-id·o} ; brut-id·o
                      .

              b)
                      Analogi⁽¹⁾·e pri la vegetal⁸·oj: kresk·aĵ-id·o ; {plant-id·o} .

              c)
                      Post·e·ul·oj de real¹·a  mit¹·a pra·ul·o: la Hebre·oj est·as
                      {Izrael-id·oj} , ĉar ili de·ven·as de Izrael·o ; ŝem¹⁰-id·oj,
                      hag⁽⁺⁾·ar-id·oj.

              d)
                      An·o de dinasti¹·o nom·at·a laŭ ties fond·int·o: la
                      Napoleon⁽⁺⁾·id·oj esper·as ricev·i la tron·on de Franc·uj·o ;
                      {Karol⁽⁺⁾·id·oj} , {Ĉingis⁽⁺⁾·id·oj} , {Rurik⁽⁺⁾·id·oj} , Timur⁽⁺⁾-id·o

              e)
                      Al·don·it·e al nobel·a titol·o, indik³·as id·on de posed·ant·o
                      de tiu titol·o, kiu id·o mem ankoraŭ tiu·n titol·on ne
                      hav·as: est·is iam {reĝ·id·o} , kiu vol·is edz·iĝ·i [DEL:
                      kun :DEL] al {reĝ·id·in·o} ; la fil·oj, nep·oj kaj
                      pra·nep·oj de reĝ·o est·as reĝ·id·oj ; Neces·as atent·ig·i
                      vi·n, ke la princ·in·o est·is ĉi tie, sed la princ·id·in·o,
                      hejm·e ; princ·id·o (fil·o de princ·o); {sinjor·id·o} .

              f)
                      En bibli¹·aj traduk·oj, hebre·a idiom²·aĵ·o emfaz³·ant·a
                      hered·an aŭtent⁽⁺⁾·ec·on de aparten·o al koncern·a spec·o:
                      kio est·as hom·id·o, ke Vi li·n atent·as? .

              g)
                      Lingv·o-famili·o nom·at·a laŭ si·a real¹·a  mit¹·a font·o:
                      lingv·oj latin⁽⁺⁾·id·aj; lingv·oj ŝem¹⁰+id·aj;

   II.
          Mem·star·a sam+signif·a vort·er·o.

id·o

        1.
                Jun·a ne·matur·a animal⁸·o (best·o  hom·o), precip·e tia, kiu
                ankoraŭ de·pend·as je si·a patr·in·o: Est·is iam mal·jun·a
                kapr-in·o, kiu hav·is sep id·ojn kaj am·is ili·n, kiel ĉiu
                patr·in·o am·as si·ajn infan·ojn ; konserv·i al la mal·supr·a
                part·o [de termit¹·ej·o] la neces·an varm·ec·on kaj mal·sek·ec·on
                por la dis·volv·iĝ·o de la ov·oj kaj por la fleg·ad·o de la id·oj
                ; tri×dek mam-nutr·ant·ajn kamel[in]ojn kun ili·aj id·oj ; mi·a
                patr·o ne interes·iĝ·is pri la opini·o de la hund·in·o, kiam li
                dron·ig·is ŝi·ajn id·ojn .

        2.
                Fil·o  fi·lin·o rilat·e al ambaŭ  ajn·a el si·aj ge·patr·oj:
                ge·edz·oj kun mult·aj id·oj; la infan·oj dev·os est·i id·oj de
                kiel ebl·e plej kapabl·aj person·oj ; just·a kaj help·em·a li
                est·as, humil·a kaj rajd·ant·a sur azen·o, sur id·o de azen·in·o ;
                ĉi tiu·j trans·mar·aj barb·ul·oj, id·oj de hund·oj, frat·oj de
                Fenici⁽⁺⁾·an·oj kaj Hebre·oj! ; ĉe la mar-bord·o al·ven·is la id·oj
                de aer·o . sed ven·u ĉi tie·n vi, ho fil·oj de sorĉ·ist·in·o,
                id·oj de adult·ul·o kaj mal·ĉast·ul·in·o! ; ĉu pov·as vir·in·o
                forges·i si·an infan·et·on kaj ne kompat·i la id·on de si·a
                ventr·o? ; ĉu vi ne est·as infan·oj de krim·o, id·oj de mensog·o
                ...? ; Berveling est·as ver·a id·o de la ekumen⁽⁺⁾·ism·a epok·o .

        3.
                {Pra·id·o} : mi est·as fil·o de saĝ·ul·oj, id·o de antikv·aj reĝ·oj
                .

        4.
                {Disĉipl³·o} : la id·oj de Apolon¹⁰·o, de Orfe⁽⁺⁾·o, de Platon⁽⁺⁾·o, de
                Luter·o, de sankt·a Brun⁽⁺⁾·o.

          {Id⁽⁺⁾·o (Esperant·id·o)}

pra·id·o

                Post·e·ul·o, pra·nep·o post mult·aj generaci·oj: la jun·a reg·o
                Hassan la 2a, fil·o de Mohammed la 5a kaj laŭ·dir·e pra·id·o de
                la Profet·o, kondamn·is Ben Bark·a al mort·o ; gard·ist·o
                rigard·us ĉiu·n ali·an gard·ist·on renkont·at·on kiel frat·on 
                frat·in·on,  patr·on  patr·in·on,  fil·on  fi·lin·on, 
                pra·patr·on  pra·id·o .

id·ar·o

        1.
                Ar·o de la hom·oj de·ven·ant·aj de sam·a pra·av·o: Di·o [...] don·u
                al vi id·ar·on grand+nombr·an, nep·ojn kaj pra·nep·ojn ; memor·u
                Jesu³·on Krist·on, lev·it·an el la mort·int·oj, el la id·ar·o de
                David . {gent·o^1}

        2.
                Post·e·ul·ar·o: la id·oj de la liber·aj hom·oj est·as san·aj kaj
                fort·aj, kaj la id·ar·o de sklav·oj est·as mal·san·em·a, mal·gaj·a .

        3.
                Disĉipl³·ar·o.

   [artikol-versi⁹·o: 1.45 2023/11/19 10:22:02 ]
     __________________________________________________________________