vidu ankaŭ la klarigojn
-iĝ/
Sufiks⭑·o al·met⭑·ebl·a al⭑ ĉia·j radik⭑·oj, esprim⭑·ant·a per⭑ si mem⭑ ŝanĝ⭑·on de⭑
stat⭑·o, ne⭑ preciz⭑·ig·ant·e ĉu⭑ la⭑ kaŭz⭑·o de⭑ tiu ŝanĝ⭑·o est⭑·as ekster⭑·a
(trud⭑·o, ne·person⭑·a fort⭑·o) aŭ⭑ intern⭑·a (konsci⭑·a aŭ⭑ sen·konsci⭑·a vol⭑·o,
evolu²·o ktp); ĝi pov⭑·as sekv⭑·e esprim⭑·i tut⭑·e egal⭑·e ag⭑·on pasiv¹·e
toler⭑·it·an: long⭑·e ĉerp⭑·as la⭑ kruĉ⭑·o, ĝis⭑ ĝi fin⭑·e romp⭑·iĝ·as ; aŭ⭑
aktiv⭑·e far⭑·it·an de⭑ la⭑ subjekt⭑·o sur⭑ si·n mem⭑: ili sid⭑·iĝ·as sur⭑
ĉeval⭑·on ; ĉiu el⭑ vi prepar⭑·iĝ·as al⭑ ni⭑·a komun⭑·a fest⭑·o ; la⭑ tut⭑·a
ceter⭑·a esperant⭑·ist·ar·o grup⭑·iĝ·is ĉirkaŭ⭑ si⭑·a standard⭑·o ; klin⭑·iĝ·ad·o
antaŭ⭑ ŝajn⭑·aj aŭtoritat⭑·oj ; ili ne⭑ de·klin⭑·iĝ·is de⭑ si⭑·a mal·bon⭑·a voj⭑·o
; li nur⭑ iom⭑ ĵet⭑·iĝ·is mal·antaŭ⭑·en ; Mose⁽⁺⁾·o star⭑·iĝ·is ĉe⭑ la⭑ pord⭑·eg·o ;
lev⭑·iĝ·is fru⭑·e maten⭑·e .
I.
-iĝ
(sufiks⭑·o)
Kun⭑ _ne·verb⭑·a_ radik⭑·o, _iĝ_ signif⭑·as: „vol⭑·e aŭ⭑ ne·vol⭑·e trans·ir⭑·i en⭑
la⭑ stat⭑·on esprim⭑·at·an de⭑ la⭑ radik⭑·o; akir⭑·i, al·pren⭑·i ia·n nov⭑·an
kvalit¹·on“; ali⭑+vort⭑·e oni dev⭑·as ĉiam⭑ sub·kompren⭑·i antaŭ⭑ la⭑ sufiks⭑·o
la⭑ fin⭑·aĵ·ojn _-a_ aŭ⭑ _-e_:
1.
Kun⭑ _adjektiv⭑·a_ radik⭑·o: akr⭑·iĝ·i (iĝ⭑·i akr⭑·a); ali⭑·iĝ·i, ktp. (
{ig} ); larm⭑·o vir⭑·in·a baldaŭ⭑ sek⭑·iĝ·as
2.
Kun⭑ _adverb⭑·a, prepozici⭑·a_ aŭ⭑ _afiks¹·a_ radik⭑·o: al·iĝ⭑·i (ven⭑·i
al⭑, si·n met⭑·i al⭑); al·iĝ⭑·i al⭑ ia⭑ ide⭑·o ; dis·iĝ⭑·i (ir⭑·i dis⭑·en);
kun·iĝ⭑·i en⭑ la⭑ dom⭑·o de⭑ si⭑·aj ge·patr⭑·oj , ktp.
3.
Kun⭑ _simpl⭑·a substantiv⭑·a_ radik⭑·o, _iĝ_ al·don⭑·iĝ·as al⭑ la⭑
adjektiv⭑·a form⭑·o deriv⁴·it·a de⭑ la⭑ radik⭑·o: entuziasm⭑·iĝ·i (= iĝ⭑·i
entuziasm⭑·a), ktp.
Rim. 1: Kun⭑ kelk⭑·aj substantiv⭑·oj, kiu·j montr⭑·as mem⭑ kvalit¹·on
pli⭑ ĝust⭑·e ol⭑ objekt⭑·on, _iĝ_ sub·kompren⭑·ig·as antaŭ⭑ si la⭑
fin⭑·aĵ·on _-o_: an⭑·iĝ·i (iĝ⭑·i an⭑·o); edz⭑·iĝ·i, fianĉ⭑·iĝ·i, ktp.
Rim. 2: Pro⭑ si⭑·a pasiv¹·a senc⭑·o, la⭑ sufiks⭑·o _iĝ_ serv⭑·as por⭑
deriv⁴·i de⭑ substantiv⭑·oj sen·person⭑·ajn verb⭑·ojn esprim⭑·ant·ajn
precip⭑·e komenc⭑·on de⭑ divid⭑·o de⭑ temp⭑·o: tag⭑·iĝ·as (tag⭑·o
komenc⭑·iĝ·as); maten⭑·iĝ·i, krepusk⭑·iĝ·i; post⭑ long⭑·a vintr⭑·o re⭑·e
printemp⭑·iĝ·os; jam⭑ aŭtun⭑·iĝ·as kaj⭑ bru⭑·as la⭑ vent⭑·o.
Rim. 3: Konform⭑·e al⭑ la⭑ ĝeneral¹·a princip⭑·o permes⭑·ant·a
for·las⭑·on de⭑ ĉiu ne⭑ tut⭑·e neces⭑·a afiks¹·o, oni oft⭑·e form⭑·as
sen·per⭑·e, sen⭑ prefiks⭑·a prep., el⭑ simpl⭑·a substantiv⭑·a radik⭑·o
verb⭑·on signif⭑·ant·an tre⭑ larĝ⭑+senc⭑·e „ven⭑·i en⭑ la⭑ stat⭑·on aŭ⭑
situaci⭑·on de⭑; est⭑·i aranĝ⭑·it·a en⭑ manier⭑·o de⭑, laŭ⭑ la⭑ form⭑·o
de⭑; ricev⭑·i la⭑ form⭑·on aŭ⭑ aspekt¹·on de⭑; est⭑·i pro·vizit⭑·a,
garn³·it·a, kovr⭑·it·a per⭑“. Ekz.: amas⭑·iĝ·i (ven⭑·i en⭑ la⭑ stat⭑·on de⭑
amas⭑·o, ricev⭑·i la⭑ aspekt¹·on de⭑ amas⭑·o); embaras⭑·iĝ·i (ven⭑·i en⭑
embaras⭑·ojn); korp⭑·iĝ·i (ricev⭑·i korp⭑·on); kruc⭑·iĝ·i (ricev⭑·i
form⭑·on de⭑ kruc⭑·o); mask⭑·iĝ·i (si·n kovr⭑·i per⭑ mask⭑·o); mont⭑·iĝ·is
akv⭑·o ; ond⭑·iĝ·i (pren⭑·i ond⭑·an form⭑·on); ord⭑·iĝ·i (ricev⭑·i ord⭑·an
stat⭑·on); pac⭑·iĝ·i (ven⭑·i en⭑ pac⭑·an stat⭑·on); perl⭑·iĝ·i (gut⭑·i laŭ⭑
form⭑·o de⭑ perl⭑·oj); sulk⭑·iĝ·i (ricev⭑·i sulk⭑·ojn); tru⭑·iĝ·i (ricev⭑·i
tru⭑·ojn); vual⭑·iĝ·i (est⭑·i kovr⭑·at·a per⭑ vual⭑·o), ktp.
4.
Kun⭑ _substantiv⭑·a radik⭑·o antaŭ⭑·it·a de⭑ prefiks⭑·a prepozici⭑·o_
_iĝ_ hav⭑·as divers⭑·ajn senc⭑·ojn, laŭ⭑ la⭑ spec⭑·o de⭑ la⭑ prep.,
sed⭑ la⭑ substantiv⭑·o est⭑·as ĉiam⭑ komplement²·o de⭑ tiu prep.
a)
Kun⭑ lok⭑·a prefiks⭑·a prepozici⭑·o _iĝ_ signif⭑·as: „vol⭑·e aŭ⭑
ne·vol⭑·e ven⭑·i en⭑ la⭑ lok⭑·on esprim⭑·at·an de⭑ la⭑ radik⭑·o“:
al·bord⭑·iĝ·i (ven⭑·i al⭑ la⭑ bord⭑·o); de·voj⭑·iĝ·i (el·ir⭑·i el⭑ la⭑
voj⭑·o); en·kaleŝ⭑·iĝ·i, en·lit⭑·iĝ·i (si·n met⭑·i en⭑ kaleŝ⭑·on, en⭑
la⭑ lit⭑·on); en·sabl⭑·iĝ·i (est⭑·i puŝ⭑·at·a en⭑ sabl⭑·on);
en·ŝip⭑·iĝ·i (en·ir⭑·i en⭑ ŝip⭑·on); en·tomb⭑·iĝ·i (est⭑·i met⭑·at·a en⭑
la⭑ tomb⭑·on); en·vic⭑·iĝ·i (si·n met⭑·i en⭑ la⭑ vic⭑·on);
sub·akv⭑·iĝ·i, sur·mar⭑·iĝ·i, sur·ter⭑·iĝ·i, sur·lag⭑·iĝ·i (si·n met⭑·i
sub⭑ akv⭑·o(n), sur⭑ mar⭑·o(n), ter⭑·o(n) aŭ⭑ lag⭑·o(n));
sur·kruc⭑·iĝ·i (est⭑·i kruc⭑·um·at·a), ktp.
b)
Kun⭑ prefiks⭑·a prepozici⭑·o esprim⭑·ant·a sen·ec⭑·on aŭ⭑
for·ig⭑·on, _iĝ_ signif⭑·as: „ne⭑ plu⭑ hav⭑·i, perd⭑·i la⭑
objekt⭑·on esprim⭑·at·an de⭑ la⭑ radik⭑·o“: mal·lum⭑·iĝ·i (perd⭑·i
si⭑·an lum⭑·on); sen·foli⭑·iĝ·i (perd⭑·i si⭑·ajn foli⭑·ojn);
sen·mask⭑·iĝ·i (for·ig⭑·i si⭑·an mask⭑·on); sen·plum⭑·iĝ·i (perd⭑·i
si⭑·ajn plum⭑·ojn); de·tron⭑·iĝ·i (est⭑·i pel⭑·at·a for⭑ de⭑ la⭑
tron⭑·o); sen·vual⭑·iĝ·i (ne⭑ plu⭑ hav⭑·i vual⭑·on), ktp.
Rim. 1: Ĉar⭑ kelk⭑·aj verb⭑·aj radik⭑·oj ne⭑ ebl⭑·ig·as, ke⭑ oni
de·ven⭑·ig·u de⭑ ili verb⭑·ojn esprim⭑·ant·ajn la⭑ manier⭑·on aŭ⭑
la⭑ sen·ec⭑·on, oni dev⭑·as ili·n tir⭑·i de⭑ la⭑ substantiv⭑·a
respond⭑·a form⭑·o: en·dorm⭑·iĝ·i (trans·ir⭑·i en⭑ dorm⭑·an
stat⭑·on; rad. dorm⭑·i); en·pens⭑·iĝ·i (est⭑·i absorb³·it·a en⭑
pens⭑·oj); el·rev⭑·iĝ·i, dis·rev⭑·iĝ·i (el·ir⭑·i el⭑ si⭑·aj rev⭑·oj
pro⭑ kontraŭ⭑·a re·al·aĵ⭑·o); sen·mov⭑·iĝ·i, sen·sent⭑·iĝ·i,
sen·vid⭑·iĝ·i (perd⭑·i aŭ⭑ moment⭑·e ne·uz⭑·i la⭑ kapabl⭑·on
sin⁸-mov⭑·i, sent⭑·i aŭ⭑ vid⭑·i); sen·zorg⭑·iĝ·i (moment⭑·e for·met⭑·i
si⭑·ajn zorg⭑·ojn), ktp. Kiam⭑ la⭑ substantiv⭑·a form⭑·o est⭑·as
sufiks⭑+hav⭑·a, tiu sufiks⭑·o ordinar⭑·e mal·aper⭑·as en⭑ la⭑
kun·met⭑·ad·o: en·loĝ⭑·iĝ·i (en·ir⭑·i en⭑ loĝ⭑·ej·o(n)); en·vetur⭑·iĝ·i
(en·ir⭑·i en⭑ vetur⭑·il·o(n)).
Rim. 2: Ĉar⭑ la⭑ form⭑·o de⭑ vort⭑-far⭑·ad·o per⭑ _sen⭑_ est⭑·as
ordinar⭑·e pli⭑ klar⭑·a kaj⭑ pli⭑ fort⭑·a, oni oft⭑·e deriv⁴·as
verb⭑·ojn per⭑ tiu prefiks⭑·o (ekz. sen·vest⭑·iĝ·i) prefer⭑·e
ol⭑ uz⭑·i la⭑ verb⭑·on format¹·an per⭑ _mal_ kun⭑ re·send⭑·a
pronom⭑·o (si·n mal·vest⭑·i).
Rim. 3: Oni ne⭑ konfuz⭑·u du⭑ ŝajn⭑·e simil⭑·ajn sed⭑
efektiv⭑·e tut⭑·e mal·sam⭑·ajn form⭑·ojn de⭑ kun·met⭑·ad·o, kiu·j
ambaŭ⭑ konsist⭑·as el⭑ prefiks⭑·a prepozici⭑·o aŭ⭑ adverb⭑·o,
substantiv⭑·a radik⭑·o kaj⭑ sufiks⭑·o _iĝ_. La⭑ unu⭑·an tip¹·on,
en⭑ kiu la⭑ substantiv⭑·o est⭑·as komplement²·o de⭑ la⭑
prepozici⭑·o, ni pri·parol⭑·is supr⭑·e (-iĝ^4); la⭑ ali⭑·an
tip¹·on prezent⭑·as vort⭑·oj kiel⭑ de·flank⭑·iĝ·i, en·radik⭑·iĝ·i,
kies⭑ form⭑·ad·o est⭑·as tut⭑·e mal·simil⭑·a, ĉar⭑ en⭑ ili la⭑
substantiv⭑·o ne⭑ est⭑·as komplement²·o, de⭑ la⭑ prepozici⭑·o
kaj⭑ oni dev⭑·as analiz¹·i ne⭑ jen⭑·e: de⭑-flank⭑·o-iĝ⭑·i = iĝ⭑·i
de⭑ flank⭑·o; en⭑-radik⭑·o-iĝ⭑·i = iĝ⭑·i en⭑ radik⭑·o, sed⭑ jen⭑·e:
de⭑-flank⭑·iĝ·i = flank⭑·iĝ·i de⭑; en⭑-radik⭑·iĝ·i = radik⭑·iĝ·i en⭑
( {-ig^5.c ^rim. 3} ).
II.
Kun⭑ _verb⭑·a_ radik⭑·o, _iĝ_ signif⭑·as: „vol⭑·e aŭ⭑ ne·vol⭑·e trans·ir⭑·i al⭑
nov⭑·a stat⭑·o esprim⭑·at·a de⭑ la⭑ radik⭑·o, kaj⭑ rezult²·ant·a de⭑ ag⭑·o
far⭑·it·a de⭑ iu ajn⭑, inkluziv²·e de⭑ la⭑ subjekt⭑·o“:
1.
Kun⭑ ne·transitiv²·aj verb⭑·oj, _iĝ_ sub·kompren⭑·ig·as antaŭ⭑ si la⭑
particip⭑·an sufiks⭑·on _-anta_ (aŭ⭑ _-inta_): li fal⭑·is sub⭑ la⭑
rad⭑·ojn de⭑ vetur⭑·ant·a vagon⭑·ar·o, kaj⭑ mort⭑·iĝ·is ; la⭑ vent⭑·o
for·blov⭑·is de⭑ mi⭑·a kap⭑·o la⭑ ĉap⭑·on kaj⭑ ĝi flug⭑·ant·e pend⭑·iĝ·is
sur⭑ la⭑ branĉ⭑·oj de⭑ la⭑ arb⭑·et·o ; ĉes⭑·iĝ·is la⭑ pluv⭑·o ; dorm⭑·iĝ·i,
dron⭑·iĝ·i, kuŝ⭑·iĝ·i, sid⭑·iĝ·i, star⭑·iĝ·i, ktp.
Rim. 1: Kiam⭑ oni vol⭑·as preciz⭑·ig·i la⭑ aŭtor⭑·on de⭑ la⭑ ag⭑·o, oni
dev⭑·as uz⭑·i _ig_ kun⭑ re·send⭑·a pronom⭑·o: si·n dron⭑·ig·i, si·n
kuŝ⭑·ig·i, si·n mort⭑·ig·i, si·n sid⭑·ig·i, si·n star⭑·ig·i, ktp.
Rim. 2: Ĉar⭑ trans·ir⭑·o al⭑ nov⭑·a stat⭑·o ne⭑ facil⭑·e disting⭑·iĝ·as
de⭑ komenc⭑·o de⭑ tiu nov⭑·a stat⭑·o, oni pov⭑·as indiferent⭑·e uz⭑·i la⭑
prefiks⭑·on _ek⭑-_ kun⭑ la⭑ sam⭑·a senc⭑·o kiel⭑ _iĝ-_ ĉe⭑ la⭑
ne·transitiv²·aj verb⭑·oj. Tiu uz⭑·o est⭑·as eĉ⭑ rekomend⭑·ind·a:
ek·star⭑·i (prefer⭑·e ol⭑ star⭑·iĝ·i); ek·sid⭑·i (prefer⭑·e ol⭑ sid⭑·iĝ·i);
ek·kuŝ⭑·i (prefer⭑·e ol⭑ kuŝ⭑·iĝ·i).
2.
Kun⭑ transitiv²·aj verb⭑·oj, _iĝ_ sub·kompren⭑·ig·as ĉiam⭑ antaŭ⭑ si
la⭑ particip⭑·an sufiks⭑·on _-ata_ (aŭ⭑ _-ita_); ali⭑+vort⭑·e, ĝi
serv⭑·as por⭑ ne·transitiv²·ig·i transitiv²·ajn verb⭑·ojn: jen⭑
montr⭑·iĝ·is ter⭑·o ; la⭑ kor⭑·o al⭑ mi prem⭑·iĝ·as ; profund⭑·aj plan⭑·oj
detru⭑·iĝ·as ; laŭ⭑ si⭑·a labor⭑·o labor⭑·ist·o taks⭑·iĝ·as; kio
vend⭑·iĝ·as kaŝ⭑·it·e, vend⭑·iĝ·as plej⭑ profit⭑·e hom⭑·o ne⭑ pov⭑·as
kompren⭑·i la⭑ afer⭑·ojn, kiu·j far⭑·iĝ·as sub⭑ la⭑ sun⭑·o ; sur⭑ turk⭑·an
tapiŝ⭑·et·on met⭑·iĝ·is la⭑ manĝ⭑·ar·o; ven⭑·is la⭑ temp⭑·o, kiam⭑ la⭑
kanab⭑·o sem⭑·iĝ·as kaj⭑ la⭑ ter⭑·o kovr⭑·iĝ·is de⭑ sem⭑·o; li ekscit⭑·iĝ·as
kiel⭑ bol⭑·ant·a lakt⭑·o sub⭑ la⭑ sankt⭑·a sign⭑·o de⭑ l'⭑ esper⭑·o
kolekt⭑·iĝ·as pac⭑·aj batal⭑·ant·oj ; fin⭑·iĝ·i, komenc⭑·iĝ·i, nask⭑·iĝ·i,
renkont⭑·iĝ·i, romp⭑·iĝ·i, trov⭑·iĝ·i, vid⭑·iĝ·i, ktp.
Rim. 1: Kiel⭑ oni vid⭑·is per⭑ la⭑ ekzempl⭑·oj, la⭑ _iĝ_-verb⭑·oj
est⭑·as kelk⭑+foj⭑·e uz⭑·at·aj kun⭑ senc⭑·o de⭑ pasiv¹·a verb⭑·o. Kvankam⭑
la⭑ ide⭑·oj esprim⭑·at·aj de⭑ tiu·j du⭑ form⭑·oj est⭑·as tre⭑ proksim⭑·aj,
ekzist⭑·as tamen⭑ ia⭑ diferenc⭑·o. La⭑ _iĝ_-verb⭑·o prezent⭑·as la⭑
stat⭑-ŝanĝ⭑·on laŭ⭑ ĝi⭑·a daŭr⭑·o, dum⭑ la⭑ pasiv¹·a verb⭑·o (est⭑·i -ata,
-ig⭑·at·a) prezent⭑·as tiu·n ŝanĝ⭑·on kiel⭑ fin⭑·it·an kaj⭑ jam⭑
anstataŭ⭑·it·an de⭑ nov⭑·a stat⭑·o: ĉu⭑ la⭑ kandel⭑·o est⭑·is esting⭑·it·a,
aŭ⭑ ĝi esting⭑·iĝ·is mem⭑ ?
Rim. 2: Kvankam⭑, ĉe⭑ komenc⭑·o de⭑ la⭑ lingv⭑·o, oni trov⭑·as
kelk⭑·ajn mal·oft⭑·ajn ekzempl⭑·ojn de⭑ _iĝ_ uz⭑·at·a kun⭑ transitiv²·a
verb⭑·o kaj⭑ sub·kompren⭑·ig·ant·a antaŭ⭑ si la⭑ particip⭑·an sufiks⭑·on
_-anta_: mi sci⭑·iĝ·is pri⭑ tio de⭑ hom⭑·oj plej⭑ kred⭑·ind·aj ;
[por⭑] ke⭑ la⭑ publik⭑·o pov⭑·u kon⭑·iĝ·i tiu·n ĉi⭑ lingv⭑·on ĉiu+flank⭑·e
; ĝi est⭑·as nun⭑ ordinar⭑·e anstataŭ⭑·ig·it·a en⭑ tiu senc⭑·o per⭑ la⭑
prefiks⭑·o _ek⭑-_: li ĉio·n ek·sci⭑·os, kiam⭑ li vek⭑·iĝ·os.
Rim.: La⭑ sufiks⭑·o _-iĝ_ est⭑·as ne·transitiv²·a kaj⭑ pov⭑·as sekv⭑·e
hav⭑·i nek⭑ akuzativ⭑·--objekt⭑·on (ekzempl⭑·e:ŝi nom⭑·iĝ·as Johan⭑·in·o),
nek⭑ pasiv¹·an particip⭑·on: tia·j form⭑·oj kiel⭑ ^ˣnaskiĝita^ˣ kaj⭑
^ˣestiĝita^ˣ est⭑·as do⭑ tut⭑·e ne·ebl⭑·aj. Sed⭑ aktiv⭑·ajn
particip⭑·ojn _-iĝ_ kompren⭑·ebl·e hav⭑·as, sam⭑·e kiel⭑ ĉiu·j ali⭑·aj
verb⭑·oj: nask⭑·iĝ·int·a, est⭑·iĝ·int·a .
III.
De⭑ ĉiu·j verb⭑·oj deriv⁴·at·aj per⭑ _iĝ_ oni pov⭑·as regul⭑·e de·ven⭑·ig·i:
1.
Substantiv⭑·ojn, kun⭑ la⭑ senc⭑·o: „stat⭑·o de⭑ -iĝ⭑·ant·o“:
ali⭑+form⭑·iĝ·o de⭑ vest⭑·o, amas⭑·iĝ·o da⭑ hom⭑·oj, mal·amik⭑·iĝ·o,
blind⭑·iĝ·o, cikatr⭑·iĝ·o, paŝt⭑·iĝ·ej·o , ktp.
2.
Adjektiv⭑·ojn, kun⭑ la⭑ senc⭑·o: „-iĝ⭑·ant·a, pov⭑·ant·a -iĝ⭑·i“:
balanc⭑·iĝ·a foli⭑·ar·o, ĉagren⭑·iĝ·a mien⭑·o, disting⭑·iĝ·a jun⭑·ul·o,
ktp.
3.
Adverb⭑·ojn kun⭑ la⭑ senc⭑·o: „laŭ⭑ -iĝ⭑·a manier⭑·o“: distr⭑·iĝ·e
respond⭑·i, edz⭑·iĝ·e kun·viv⭑·ad·i, ekscit⭑·iĝ·e babil⭑·i.
Rim.: Ĉe⭑ tiu·j deriv⁴·it·aj adjektiv⭑·oj kaj⭑ adverb⭑·oj, la⭑
sufiks⭑·o est⭑·as oft⭑·e mal·mult⭑·e util⭑·a, kaj⭑ tial⭑ for·las⭑·it·a aŭ⭑
anstataŭ⭑·at·a de⭑ la⭑ pasiv¹·a sufiks⭑·o _it_: malfru(iĝ)a,
komenc(iĝ)a, decid(iĝ)e; ekscit⭑·it·e babil⭑·i, distr⭑·it·e
respond⭑·i, ĉagren⭑·it·a mien⭑·o.
IV.
Radik⭑·o sam⭑+signif⭑·a uz⭑·at·a mem·star⭑·e.
iĝ⭑·i
(ntr)
Verb⭑·o hav⭑·ant·a la⭑ sam⭑·an senc⭑·on kiel⭑ la⭑ sufiks⭑·o (Kp. ĉe⭑ la⭑
komenc⭑·o); ĝi diferenc⭑·as de⭑ _far⭑·iĝ·i_ per⭑ tiu, ke⭑ _far⭑·iĝ·i_
signif⭑·as, ke⭑ la⭑ subjekt⭑·o ŝanĝ⭑·iĝ·as pro⭑ la⭑ influ⭑·o de⭑ ekster⭑·a
kaŭz⭑·o, dum⭑ _iĝ⭑·i_ tut⭑·e ne⭑ preciz⭑·ig·as la⭑ kaŭz⭑·on, kaj⭑ hav⭑·as sekv⭑·e
pli⭑ vast⭑·an ampleks⭑·on: kun⭑ la⭑ temp⭑·o la⭑ viv⭑·o iĝ⭑·as pli⭑ bon⭑·a (ne⭑:
far⭑·iĝ·as, ĉar⭑ neniu far⭑·as ĝi·n pli⭑ bon⭑·a); ju⭑ pli⭑ proksim⭑·a est⭑·is la⭑
temp⭑·o […], des⭑ pli⭑ grand⭑·a iĝ⭑·is ŝi⭑·a mal·trankvil⭑·ec·o ; sur⭑ la⭑ ĉiel⭑·o
la⭑ vesper⭑-ruĝ⭑·o komenc⭑·is kolor⭑·iĝ·i purpur⭑·e kaj⭑ […] la⭑ firmament⁽⁺⁾·o
iĝ⭑·is viol⭑·et·a ; la⭑ silent⭑·o nun⭑ daŭr⭑·as tro⭑ long⭑·e kaj⭑ iĝ⭑·as ĝen⭑·a ;
post⭑ tio la⭑ aplaŭd⭑·oj iĝ⭑·is ankoraŭ⭑ pli⭑ bru⭑·aj ; se⭑ la⭑ knab⭑·o vol⭑·as
iĝ⭑·i brav⭑·a vir⭑·o, li dev⭑·as komenc⭑·i en⭑ bon⭑·a temp⭑·o .
Rim.: Tiu diferenc⭑·o ne⭑ est⭑·as ĉiam⭑ sever⭑·e obe⭑·at·a.
[artikol⭑-versi⁹·o: 1.37 2023/11/19 10:22:02 ]
__________________________________________________________________