vidu ankaŭ la klarigojn
implic⁽⁺⁾·/·i
implic⁽⁺⁾·i
(tr)
1.
(Kun⭑ ul⭑·a subjekt⭑·o:) Ne·rekt⭑·e io·n indik³·i aŭ⭑ supoz⭑·ig·i kiel⭑
ne·esprim⭑·it·an premis²·on, sekv⭑·on aŭ⭑ cirkonstanc⭑·on: li tio·n ne⭑
asert¹·is, sed⭑ ŝajn⭑·e li tio·n implic⁽⁺⁾·is; est⭑·us ne·matematik¹·a implic⁽⁺⁾·i,
ke⭑ la⭑ nombr⭑·oj nepr⭑·e est⭑·as entjer⁽⁺⁾·oj kaj⭑ en·konduk⭑·i, kiel⭑ SPIV,
special⭑·an vort⭑·on „kompti“ por⭑ grand⭑·oj kontinu⁴·aj ; per⭑ tio mi
neniel⭑ vol⭑·as implic⁽⁺⁾·i, ke⭑ EVA est⭑·as riproĉ⭑·ind·a aŭ⭑ sekt²·ism·a ; oni
ne⭑ parol⭑·as pri⭑ „ge·hund⭑·oj“ se⭑ ne⭑ grav⭑·as, ke⭑ la⭑ pri·parol⭑·it·aj
best⭑·oj est⭑·as de⭑ ambaŭ⭑ seks⭑·oj ‐ oni dir⭑·u simpl⭑·e „hund⭑·oj“, tut⭑·e
sen⭑ implic⁽⁺⁾·i, ke⭑ ĉiu·j el⭑ ili est⭑·as vir⭑·aj .
2.
(Kun⭑ aĵ⭑·a subjekt⭑·o:) Koncept²·e aŭ⭑ logik¹·e en·ten⭑·i, io·n nepr⭑·ig·i kiel⭑
neces⭑·an premis²·on, sekv⭑·on aŭ⭑ probabl³·an cirkonstanc⭑·on: la⭑ ide⭑·o de⭑
ord⭑·o implic⁽⁺⁾·as la⭑ ide⭑·on de⭑ ord⭑·ig·ant·a inteligent¹·o ; li⭑·a silent⭑·o
implic⁽⁺⁾·is konsent⭑·on; milit⭑·o implic⁽⁺⁾·as mort⭑·ig·ojn; la⭑ part⭑·o-pren⭑·o en⭑
la⭑ Forum²·o implic⁽⁺⁾·as neniu·n financ¹·an ŝarĝ⭑·on aŭ⭑ moral¹·an engaĝ⁽⁺⁾·on ;
tamen⭑, mank⭑·o de⭑ senc⭑·o ne⭑ neces⭑·e implic⁽⁺⁾·as mank⭑·on de⭑ plezur⭑·o ;
tiu·j, kiu·j al·iĝ⭑·as, eĉ⭑ pasiv¹·e, al⭑ naci⭑·ism·o, ne⭑ pov⭑·as eskap⁸·i la⭑
kolektiv³·an respond⭑·ec·on, ĝust⭑·e pro⭑ tio, ke⭑ ili⭑·a al·iĝ⭑·o implic⁽⁺⁾·as
kolektiv³·ec·on: la⭑ pronom⭑·o ni est⭑·as ili⭑·a plej⭑ ŝat⭑·at·a vort⭑·o eĉ⭑ tra⭑
la⭑ jar⭑-cent⭑·oj .
Rim.: PV kaj⭑ la⭑ PIV-oj prezent⭑·as la⭑ vort⭑·ojn „implic⁽⁺⁾·it·a“, „implic⁽⁺⁾·it·e“
kiel⭑ deriv⁴·aĵ·ojn de⭑ implic⁽⁺⁾·i: implic⁽⁺⁾·it·a kondiĉ⭑·o, senc⭑·o; tiu·j krom⭑·aj ec⭑·oj
ne⭑ est⭑·as esenc⭑·aj por⭑ la⭑ difin⭑·o, sed⭑ ili est⭑·as implic⁽⁺⁾·it·aj en⭑ ĝi; tio
implic⁽⁺⁾·it·e rezult²·as el⭑ la⭑ regul⭑·o. Tio preskaŭ⭑ ĉiam⭑ est⭑·as natur⭑·ism·a
mis·prezent⭑·o (sen·pri·pens⭑·a imit⭑·o de⭑ la⭑ naci⭑·aj „implicit“ ktp); ĉar⭑ la⭑
senc⭑·o normal¹·e postul⭑·us -ata, -ate, kiel⭑ en⭑ simil⭑+senc⭑·aj „sub·kompren⭑·at·a“,
„en·ten⭑·at·a“). Kp la⭑ form⭑·o „mal·fini⁽⁺⁾·a“, kie mi uz⭑·us simpl⭑·e „ne·fini⁽⁺⁾·a“,
inspir⭑·as leg⭑·ant·on pens⭑·i pri⭑ la⭑ supoz⭑·ebl·e implic⁽⁺⁾·at·a, pur⭑·e esperant⭑·a,
kurioz¹·a ebl⭑·ec·o disting⭑·i inter⭑ tri⭑ klas⭑·oj (fini⁽⁺⁾·aj, ne·fini⁽⁺⁾·aj kaj⭑
mal·fini⁽⁺⁾·aj matematik¹·aj ent⁽⁺⁾·oj […]) . Por⭑ la⭑ indik³·it·a senc⭑·o oni prefer⭑·e
uz⭑·u pli⭑ simpl⭑·ajn vort⭑·ojn implic⁽⁺⁾·a, implic⁽⁺⁾·e, kaj⭑ „implic⁽⁺⁾·it·a“ est⭑·as
trakt⭑·end·a kiel⭑ apart⭑·a vort⭑·o (samkiel „rezultat⭑·o“ ne⭑ est⭑·as deriv⁴·aĵ·o el⭑
„rezult²·i“).
implic⁽⁺⁾·a
1.
Sub·kompren⭑·at·a: implic⁽⁺⁾·a kondiĉ⭑·o, senc⭑·o, minac⭑·o, inter·konsent⭑·o; la⭑
ten⭑·ant·oj de⭑ la⭑ aŭtor⭑-rajt⭑·o kajaŭ ali⭑·aj parti⭑·oj dispon⭑·ig·as la⭑
Program¹·on „tia, kia ĝi est⭑·as“ […] sen⭑ ia⭑ ajn⭑ garanti⭑·o, nek⭑
esprim⭑·it·a nek⭑ implic⁽⁺⁾·a, inter·ali⭑·e sen⭑ la⭑ implic⁽⁺⁾·a garanti⭑·o pri⭑
sur·merkat⁴·ig·ebl·o, aŭ⭑ taŭg⭑·ec·o por⭑ konkret²·a uz⭑·o Program¹·o ; tio
implic⁽⁺⁾·e sekv⭑·as el⭑ la⭑ regul⭑·o; literatur⭑·e pri·labor⭑·is
jud³·an popol⭑·an rakont⭑·on, kiu ilustr¹·as la⭑ intern⭑·an konflikt²·on
implic⁽⁺⁾·an en⭑ ĉiu religi⭑·o: la⭑ problem¹·on de⭑ relativ²·a valor⭑·o inter⭑
form⭑·o de⭑ la⭑ religi⭑·o (divers⭑·aj, ceremoni¹·aj preskrib⁸·oj kaj⭑
specif⁹·aj kred⭑·oj) kaj⭑ ties⭑ spirit⭑·a en·hav⭑·o ; kio pri⭑ la⭑
implic⁽⁺⁾·aĵ·oj? .
2.
Difin⭑·it·a mal·rekt⭑·e, per⭑ ekvaci²·o aŭ⭑ ali⭑·a rilat⭑·o al⭑ ali⭑·aj
matematik¹·aj objekt⭑·oj: la⭑ ekvaci²·o est⭑·as implic⁽⁺⁾·a difin⭑·o de⭑
, kontrast¹·e al⭑ la⭑ mal·implic⁽⁺⁾·a difin⭑·o ; ekzempl⭑·o pri⭑
implic⁽⁺⁾·a difin⭑·o de⭑ objekt⭑·oj en⭑ matematik¹·a teori⭑·o est⭑·as
aksiom¹-sistem⭑·o, kiu ne⭑ difin⭑·as rekt⭑·e la⭑ objekt⭑·ojn mem⭑, sed⭑ la⭑
rilat⭑·ojn inter⭑ ili; implic⁽⁺⁾·a funkci¹·o; implic⁽⁺⁾·a difin⭑·o.
3.
{implikaci⁽⁺⁾·a}
mal·implic⁽⁺⁾·i
(tr)
Komplet²·e kaj⭑ klar⭑·e esprim⭑·i element¹·on de⭑ tut⭑·o: est⭑·as prudent⭑·e
mal·implic⁽⁺⁾·i ĉiu·jn klaŭz⁽⁺⁾·ojn de⭑ kontrakt⭑·o; mal·implic⁽⁺⁾·ant·a formul¹·o;
mal·implic⁽⁺⁾·it·a kondiĉ⭑·o; islam⁽⁺⁾·o […], kvankam⭑ ne⭑ divid⭑·iĝ·o de⭑ aŭ⭑
jud³·ism·o aŭ⭑ krist⭑·an·ism·o, ĝi mal·implic⁽⁺⁾·e pretend⭑·is est⭑·i kontinu⁴·aĵ·o
kaj⭑ anstataŭ⭑·ig·o por⭑ ili, kaj⭑ ripet⭑·is mult⭑·ajn el⭑ ili⭑·aj princip⭑·oj
.
implic⁽⁺⁾·o
1.
Ag⭑·o implic⁽⁺⁾·i aŭ⭑ rezult²·o de⭑ tia ag⭑·o: nenio en⭑ ĉi⭑ tiu Deklaraci³·o
est⭑·u interpret¹·it·a kiel⭑ implic⁽⁺⁾·o, ke⭑ iu ajn⭑ Ŝtat⭑·o, grup⭑·o aŭ⭑
person⭑·o iel⭑ ajn⭑ rajt⭑·as entrepren⭑·i ia·n ajn⭑ ag⭑·ad·on aŭ⭑ plen⭑·um·i ia·n
ajn⭑ ag⭑·on, kiu cel⭑·us detru⭑·i kiu·n ajn⭑ el⭑ la⭑ rajt⭑·oj kaj⭑ liber⭑·ec·oj
ĉi⭑-en⭑·e difin⭑·it·aj ; la⭑ redakci⭑·o ne⭑ dezir⭑·as al·pren⭑·i star⭑-punkt⭑·on
rilat⭑·e al⭑ politik¹·aj aŭ⭑ diplomati⭑·aj implic⁽⁺⁾·oj de⭑ la⭑ geografi⭑·aj
nom⭑·oj aŭ⭑ kontinent¹·aj grup⭑·ig·oj uz⭑·it·aj ; oni en⭑ Eŭrop⭑·o ne⭑ pov⭑·as
sci⭑·i politik¹·an implic⁽⁺⁾·on en⭑ Japani⁽⁺⁾·o de⭑ iu artikol⭑·o .
2.
{Logik¹·a operaci¹·o} , kiu al⭑ du⭑ {propozici²·oj} kaj⭑ asoci¹·as
la⭑ propozici²·on (leg⭑·u: ne⭑ po⭑ aŭ⭑ ku⁹·o); rezult²·o de⭑ tiu
operaci¹·o: la⭑ implic⁽⁺⁾·on de⭑ al⭑ oni kutim⭑·e sign⭑·as per⭑
(leg⭑·u: po⭑ implic⁽⁺⁾·as kuo-on); implic⁽⁺⁾·o est⭑·as fals⭑·a, se⭑ kaj⭑ nur⭑ se⭑
la⭑ unu⭑·a argument⭑·o est⭑·as ver⭑·a kaj⭑ la⭑ du⭑·a fals⭑·a. {kontraŭ·pozici¹·o}
, {neces⭑·a kondiĉ⭑·o} , {sufiĉ⭑·a kondiĉ⭑·o} .
Rim.: Ĉi⭑ tiu termin⭑·o hav⭑·as si⭑·an tradici¹·on en⭑ Esperant⭑·o, sed⭑ mi
opini⭑·as ĝi·n mal·taŭg⭑·a: ĝi kolizi⁴·as kun⭑ la⭑ senc⭑·o implic⁽⁺⁾·a^2, kiu
est⭑·as praktik⭑·e pli⭑ oft⭑·a en⭑ matematik¹·o; ĝi ankaŭ⭑ konfuz⭑·ebl·as kun⭑
logik¹·aj deriv⁴+reg⭑·ul·oj, kiu·j ankaŭ⭑ est⭑·as spec⭑·o de⭑ implic⁽⁺⁾·o (ekz-e
„el·kaj¹·ig·o“, la⭑ regul⭑·o ebl⭑·ig·ant·a el⭑ deriv⁴·i , ankaŭ⭑
est⭑·as „implic⁽⁺⁾·o“ en⭑ la⭑ komun⭑·a senc⭑·o de⭑ la⭑ vort⭑·o). Krom⭑·e, kvankam⭑
ver⭑·as, ke⭑ la⭑ formul¹·o implic⁽⁺⁾·as propozici²·on , tamen⭑
la⭑ formul¹·o asert¹·as tio·n kiel⭑ ebl⭑·e plej⭑ klar⭑·e, mal·kaŝ⭑·e
kaj⭑ _mal·implic⁽⁺⁾·e_! Pli⭑ bon⭑·e est⭑·as uz⭑·i por⭑ tiu special⭑·a senc⭑·o tut⭑·e
preciz⭑·an kaj⭑ ne·konfuz⭑·ebl·an termin⭑·on {implikaci⁽⁺⁾·o} .
du⭑·obl·a implic⁽⁺⁾·o
{ekvivalent⁽⁺⁾·o}
Rim.: Konfuz⭑·a termin⭑·o. Mi·n ĝi pens⭑·ig·as pri⭑ la⭑ formul¹·o (sufiĉ⭑·e
oft⭑·a en⭑ logik¹·o). Mi prefer⭑·as pli⭑ klar⭑·an {ambaŭ·direkt⭑·a implikaci⁽⁺⁾·o} .
[artikol⭑-versi⁹·o: 1.46 2023/12/21 12:43:54 ]
__________________________________________________________________