vidu ankaŭ la klarigojn
ir⭑·/·i
ir⭑·i
(ntr)
1.
{Mov⭑·iĝ·i} per⭑ si⭑·aj membr⭑·oj, per⭑ vetur⭑·il·o ks: ĉu⭑ ir⭑·i pied⭑·e ? li
ir⭑·is sur⭑ la⭑ voj⭑·o kaj⭑ ĉiam⭑ met⭑·is unu⭑ pied⭑·on antaŭ⭑ la⭑ ali⭑·a ; ili
ir⭑·is la⭑ tut⭑·an nokt⭑·on ; la⭑ bird⭑·oj kant⭑·is kaj⭑ […] la⭑ jun⭑·ul·o ir⭑·is
ĝoj⭑·e kaj⭑ gaj⭑·e ; [ĝi] ir⭑·as kvar⭑+pied⭑·e ; mi ne⭑ ir⭑·os per⭑ ŝip⭑·o ; li
ir⭑·os per⭑ bus⁽⁺⁾·o ; ŝi komenc⭑·is ir⭑·i per⭑ rapid⭑·aj paŝ⭑·oj en⭑ la⭑ ĉambr⭑·o ;
ŝi ir⭑·is mal·rapid⭑·e kaj⭑ kun⭑ klin⭑·it·a kap⭑·o ; vir⭑·in·oj ir⭑·is rapid⭑·e,
ir⭑·is du⭑·op·e, tri⭑·op·e, kvar⭑·op·e, kvazaŭ⭑ mal·long⭑·aj ŝaŭm⭑·ant·aj ond⭑·oj ;
io Ne·kon⭑·at·a ir⭑·is pez⭑·e sur⭑ la⭑ plumb⭑·aj akv⭑·oj de⭑ l'⭑ ocean¹·o ;
vagon⭑·ar·o ir⭑·as per⭑ vapor⭑·o sam⭑·e kiel⭑ vapor⭑-ŝip⭑·o ; el⭑ intern⭑·e de⭑ la⭑
fajr⭑·o ir⭑·is tre⭑ hel⭑·a lum⭑·o ; mi oft⭑·e aŭd⭑·is, ke⭑ mal·riĉ⭑·ec·o pov⭑·as ir⭑·i
kun⭑·e kun⭑ fier⭑·ec·o ; mank⭑·is la⭑ krur⭑·oj kaj⭑ […], kial⭑ li dev⭑·is ir⭑·i
per⭑ si⭑·aj man⭑·oj ; ir⭑·i for⭑ en⭑ bon⭑·a hor⭑·' ; ir⭑·as ĉiu krur⭑·o laŭ⭑ si⭑·a
plezur⭑·o ; fiŝ⭑·o ne⭑ ir⭑·as, sed⭑ hok⭑·o ĝi·n tir⭑·as . {kur⭑·i} , {marŝ⭑·i} ,
{migr⭑·i} , {paŝ⭑·i} , {promen⭑·i} , {rajd⭑·i} , {vetur⭑·i}
2.
{Mov⭑·iĝ·i} al⭑ iu difin⭑·it·a lok⭑·o aŭ⭑ cel⭑·o: kie·n vi ir⭑·as? ― mi ir⭑·as en⭑
la⭑ ĝarden⭑·on ; mi ven⭑·as de⭑ la⭑ av⭑·o, kaj⭑ mi ir⭑·as nun⭑ al⭑ la⭑ onkl⭑·o ;
kurac⭑·ist·o konsil⭑·is al⭑ mi ir⭑·i en⭑ ŝvit⭑+ban⭑·ej·on ; ir⭑·i al⭑ la⭑ font⭑·o ;
jam⭑ est⭑·as temp⭑·o ir⭑·i dom⭑·en ; tra⭑ la⭑ fenestr⭑·o […] la⭑ vapor⭑·o ir⭑·as
sur⭑ la⭑ kort⭑·on ; mi pren⭑·os mi⭑·ajn glit⭑·il·ojn kaj⭑ ir⭑·os glit⭑·i ; ili
ir⭑·u re·turn⭑·e kaj⭑ star⭑·ig·u si⭑·an tend⭑·ar·on ; li ir⭑·ad·is tre⭑ oft⭑·e en⭑ la⭑
teatr⭑·on ; si·n prepar⭑·i por⭑ ir⭑·i dorm⭑·i ; li las⭑·is si⭑·ajn rigard⭑·ojn
ir⭑·i de⭑ fajr⭑·ej·o al⭑ fajr⭑·ej·o ; ŝi ne⭑ ir⭑·as rekt⭑·e laŭ⭑ la⭑ voj⭑·o de⭑ viv⭑·o
; ir⭑·u laŭ⭑ la⭑ voj⭑·o de⭑ la⭑ prudent⭑·o ; leĝ⭑·o est⭑·as ced⭑·em·a: kie·n vi
dezir⭑·as, ĝi ir⭑·as ; kie·n kudr⭑·il·o ir⭑·as, tie·n faden⭑·on ĝi tir⭑·as .
{cel⭑·i^2} , {direkt⭑·iĝ·i al⭑} , {pas⭑·i} , {turn⭑·iĝ·i^3} , {ven⭑·i} ,
{vojaĝ⭑·i}
3.
(io) {Etend⭑·iĝ·i} , {konduk⭑·i} de⭑ unu⭑ lok⭑·o al⭑ ali⭑·a: mal·larĝ⭑·a voj⭑·et·o
ir⭑·as de⭑ la⭑ tomb⭑·ej·o al⭑ la⭑ ĝarden⭑·o ; [koridor¹·oj] ir⭑·as rond⭑·e ĉirkaŭ⭑
la⭑ loĝ⭑·ej·o ĝis⭑ la⭑ supr⭑·o ; grand⭑·eg·a ark⭑·aĵ·o […] ir⭑·as de⭑ la⭑ plank⭑·o
de⭑ la⭑ kamp⭑·o al⭑ la⭑ supr⭑·aj ĉambr⭑·oj ; de⭑ tie ir⭑·is du⭑ ŝose³·oj al⭑ la⭑
haven⭑·o ; ili⭑·a sud⭑·a lim⭑·o […] ir⭑·as de⭑ sud⭑·e al⭑ la⭑ alt⭑·aĵ·o
kaj⭑ pas⭑·as tra⭑ ; du⭑ ĉen⭑·oj de⭑ mont⭑·oj […] ir⭑·is de⭑ la⭑
sud⭑·--orient⭑·o al⭑ la⭑ nord⭑·--okcident⭑·o .
4.
{Funkci¹·i} per⭑ intern⭑·a mov⭑·o: [la⭑] horloĝ⭑·o […] ir⭑·is bon⭑·e laŭ⭑ la⭑
minut⭑·o ; la⭑ maŝin⭑·o ir⭑·as per⭑ si mem⭑ [sed⭑] neces⭑·as don⭑·i al⭑ la⭑
labor⭑·ist·oj okup⭑·on .
5.
Prosper⭑·e aŭ⭑ mal·prosper⭑·e {progres⭑·i} : ni⭑·a afer⭑·o ir⭑·as mal·rapid⭑·e
kaj⭑ mal·facil⭑·e ; kia grand⭑·eg·a mult⭑·o da⭑ labor⭑·oj ir⭑·is ofer⭑·e por⭑ tiu
ĉi⭑ ide⭑·o en⭑ la⭑ daŭr⭑·o de⭑ la⭑ last⭑·aj du⭑ cent⭑-jar⭑·oj ; ir⭑·as sen·halt⭑·e
vi⭑·a labor⭑·o ; [ili] plaŭd⭑·as per⭑ la⭑ man⭑·oj, kiam⭑ ili⭑·a konkur⭑·ant·o
ir⭑·as bankrot¹·e de⭑ la⭑ bors⭑·o ; la⭑ oper¹·o ir⭑·is tre⭑ bon⭑·e, nur⭑ la⭑ ĥor⭑·oj
las⭑·is io·n por⭑ dezir⭑·i ; ĉio cert⭑·e ir⭑·os bon⭑·e ; frat⭑·iĝ·ad·o […] de⭑ la⭑
hom⭑·ar·o […] ir⭑·ad·os antaŭ⭑·en ĉiam⭑ pli⭑ kaj⭑ pli⭑ potenc⭑·e ; sen⭑ mensog⭑·a
rekomend⭑·o ne⭑ ir⭑·os la⭑ vend⭑·o ; la⭑ afer⭑·o ne⭑ ir⭑·as glat⭑·e .
ir⭑·o
1.
Mov⭑·iĝ·o ia+manier⭑·a per⭑ membr⭑·oj, vetur⭑·il·o ks: ŝi daŭr⭑·ig·as la⭑
rapid⭑·an ir⭑·on ; la⭑ vagon⭑·ar·a ir⭑·o est⭑·is tre⭑ enu⭑·ig·a kaj⭑ mal·rapid⭑·a .
2.
Mov⭑·iĝ·o al⭑ iu lok⭑·o, iu cel⭑·o: ir⭑·o kaj⭑ re·ven⭑·o ; ir⭑·o en⭑ la⭑ preĝ⭑·ej·on
hav⭑·is la⭑ karakter⭑·on de⭑ fest⭑·ot-ag⭑·a vizit⭑·o ; post⭑ pli⭑ ol⭑ dek⭑
sen·rezultat⭑·aj ir⭑·oj al⭑ la⭑ inform¹·a ofic⭑·ej·o, Ludovik⭑·in·o
sci⭑·ig·is al⭑ la⭑ jun⭑·a vir⭑·in·o, ke⭑ ŝi ricev⭑·is por⭑ ŝi lecion⭑·on ;
konstant⭑·aj halt⭑·oj kaj⭑ turn⭑·iĝ·oj ne⭑ facil⭑·ig·is la⭑ ir⭑·on ; unu⭑·a paŝ⭑·o
ir⭑·on direkt⭑·as .
a)
Mov⭑·iĝ·o de⭑ ir⭑·ant·ar·o; milit⭑-ir⭑·o, procesi¹·o ks: re·ven⭑·is
de⭑ si⭑·a ir⭑·o kontraŭ⭑ la⭑ Filiŝt¹⁰·oj ; funebr⭑·a ir⭑·o ; la⭑
printemp⭑·o daŭr⭑·ig·is si⭑·an venk⭑·an ir⭑·on ; mi ne⭑ part⭑·o-pren⭑·u en⭑
la⭑ triumf¹·a ir⭑·o .
b)
Unu⭑·op·a {mov⭑·o} , ekz-e en⭑ lud⭑·o: rafin⭑·it·aj ir⭑·oj sur⭑ la⭑ ŝak⭑·a
tabul⭑·o .
3.
{Ir⭑·ej·o} : la⭑ tut⭑·an pluv⭑·on, […] ĝi for·konduk⭑·as en⭑ la⭑ sub·ter⭑·ajn
ir⭑·ojn .
4.
La⭑ funkci¹·ad·o de⭑ aparat¹·o: bon⭑·a ir⭑·o de⭑ maŝin⭑·o; egal⭑+mezur⭑·a ir⭑·o de⭑
horloĝ⭑·o.
5.
La⭑ {progres⭑·o} , direkt⭑·o, rezult²·o de⭑ iu afer⭑·o: sen·de·pend⭑·e de⭑ l'⭑
ir⭑·o de⭑ la⭑ voĉ⭑-don⭑·o […] la⭑ afer⭑·o si·n mov⭑·os antaŭ⭑·en ; la⭑ plu⭑·a ir⭑·o
do⭑ la⭑ afer⭑·o de·pend⭑·os de⭑ la⭑ respond⭑·o de⭑ la⭑ komisi⭑·o ; li klar⭑·ig·is
al⭑ ili […] la⭑ ir⭑·on de⭑ la⭑ okaz⭑·int·aĵ·oj en⭑ ĉiu·j land⭑·oj ; la⭑ ver⭑·a
progres⭑·o […], ia⭑ ir⭑·o antaŭ⭑·en cert⭑·e okaz⭑·os ; ni ne⭑ hav⭑·as la⭑ ebl⭑·on
analiz¹·i tie ĉi⭑ la⭑ tut⭑·an tiu·n ir⭑·on de⭑ la⭑ pens⭑·oj ; iom⭑-post⭑-iom⭑·a
ir⭑·o de⭑ la⭑ afer⭑·o ; tia est⭑·as ir⭑·o de⭑ okaz⭑·int·aĵ·oj ; la⭑ leĝ⭑·o far⭑·is
limak⭑·an ir⭑·on ; romp⭑·is enu⭑·an ir⭑·on de⭑ tag⭑-manĝ⭑·o, ⫽ De⭑ gast’
ne·atend⭑·it·a, subit⭑·a en·kur⭑·o .
ir⭑·ad·o
Ag⭑·o ir⭑·i; iom⭑ long⭑·a aŭ⭑ ripet⭑·a ir⭑·o: la⭑ ir⭑·ad·o est⭑·as por⭑ ŝi tiel⭑
mal·facil⭑·a ! li far⭑·is inter·spac⭑·on de⭑ tri⭑+tag⭑·a ir⭑·ad·o inter⭑ si kaj⭑
; la⭑ bov⭑·in·oj direkt⭑·is si⭑·an ir⭑·ad·on al⭑ la⭑ voj⭑·o ; Johan⭑·o
[…] en·ir⭑·is en⭑ gast⭑·ej·on, por⭑ antaŭ⭑·e bon⭑·e ripoz⭑·i kaj⭑ kolekt⭑·i
fort⭑·ojn por⭑ la⭑ morgaŭ⭑·a ir⭑·ad·o ; [k]ia⭑ facil⭑·a flug⭑·et·ant·a ir⭑·ad·o,
nenia danc⭑·ist·in·o pov⭑·os flirt⭑·ad·i tiel⭑ graci⭑·e kiel⭑ vi ; tio ne⭑
est⭑·is funebr⭑·a ir⭑·ad·o, sed⭑ triumf¹·a marŝ⭑·o ; la⭑ natur⭑·a ir⭑·ad·o de⭑ la⭑
afer⭑·oj ; koncern⭑·e la⭑ ir⭑·ad·on de⭑ la⭑ pens⭑·oj, li mult⭑·e super⭑·is ĉiu·jn
ali⭑·ajn .
ir⭑·ant·ar·o
{Grup⭑·o} de⭑ kun·ir⭑·ant·aj individu¹·oj: subit⭑·e kri⭑·o lev⭑·iĝ·is en⭑ la⭑
front⭑·o de⭑ la⭑ ir⭑·ant·ar·o ; la⭑ sabat⭑·an ĝenev⁽⁺⁾·an ir⭑·ant·ar·on gvid⭑·is
jun⭑·ul·oj kun⭑ teks⭑·aĵ·a bend⁸·o . {band⭑·o^1} , {greg⁶·o} , {kolon⭑·o^4} ,
{parad⭑·o} , {procesi¹·o} , {rot⭑·o^3}
ir⭑-ebl⭑·a
Laŭ⭑ kiu oni pov⭑·as ir⭑·i: est⭑·is bel⭑·eg·e, sed⭑ por⭑ knab⭑·in·oj tio ne⭑
est⭑·is ir⭑-ebl⭑·a voj⭑·o, ili dis·ŝir⭑·us al⭑ si la⭑ vest⭑·ojn ; la⭑ vund⭑·o
ver⭑+ŝajn⭑·e okaz⭑·is pro⭑ fal⭑·o en⭑ ne·facil⭑·e ir⭑-ebl⭑·a teren⁸·o sub⭑ ekstrem⭑·aj
kondiĉ⭑·oj ; el·ir⭑·ej·o ir⭑-ebl⭑·a kaj⭑ irenda .
ir⭑·ej·o
1.
Ĉiu ajn⭑ lok⭑·o aŭ⭑ {voj⭑·o} , laŭ⭑ kiu oni pov⭑·as ir⭑·i: mi ne⭑ aŭd⭑·is pri⭑
ir⭑·ej·o tra⭑ tia dens⭑·a arb⭑·ar·o ; la⭑ amas⭑·oj, ver⭑·e, rapid⭑·is en⭑ la⭑
bosk²·on per⭑ flank⭑·aj ir⭑·ej·oj, sed⭑ ankaŭ⭑ sur⭑ la⭑ ĉef⭑·a strat⭑·o ;
mal·larĝ⭑·a ir⭑·ej·o inter⭑ benk’ kaj⭑ mur⭑·o ; la⭑ sub·hejt⭑·ist·oj […] tra⭑
tiu ir⭑·ej·o […] dev⭑·is ŝovel⭑·i kaj⭑ ŝov⭑·i kelk⭑·ajn tun⁸·ajn cent⭑·ojn da⭑
karb⭑·o ; ili konduk⭑·is la⭑ soldat⭑·ojn al⭑ danĝer⭑·aj ir⭑·ej·oj tra⭑ la⭑
marĉ⭑·oj ; Mi konduk⭑·os la⭑ blind⭑·ul·ojn laŭ⭑ voj⭑·o, kiu·n ili ne⭑ kon⭑·as,
laŭ⭑ ir⭑·ej·oj por⭑ ili ne⭑ kon⭑·at·aj Mi ir⭑·ig·os ili·n . {itiner⁽⁺⁾·o} ,
{koridor¹·o} , {komunik⭑·ej·o^2} , {pad⁽⁺⁾·o} , {pas⭑·ej·o} , {promen⭑·ej·o}
2.
La⭑ imag⭑·it·a {voj⭑·o} , kiu·n oni sekv⭑·as en⭑ la⭑ viv⭑·o per⭑ la⭑
cirkonstanc⭑·oj kaj⭑ la⭑ propr⭑·aj decid⭑·oj: sur⭑ mi⭑·an ir⭑·ej·on Li met⭑·is
mal·lum⭑·on ; konduk⭑·u mi·n sur⭑ ĝust⭑·a ir⭑·ej·o, spit⭑·e mi⭑·ajn insid⭑·ant·ojn
; vi⭑·a kor⭑·o ne⭑ flank⭑·iĝ·u al⭑ ŝi⭑·a voj⭑·o, ne⭑ erar⭑·u sur⭑ ŝi⭑·a ir⭑·ej·o ;
vi⭑·aj amik⭑·oj ĉi⭑ tie⭑·aj ne⭑ est⭑·us ir⭑·int·aj en⭑ la⭑ ir⭑·ej·on de⭑ la⭑
koler⭑·eg·o de⭑ la⭑ Etern⭑·ul·o . {destin¹·o} , {providenc¹·o} , {sort⭑·o} ,
{viv⭑-histori⭑·o}
ir⭑·ig·i
1.
Far⭑·i, ke⭑ iu aŭ⭑ io mov⭑·iĝ·u de⭑ unu⭑ lok⭑·o al⭑ ali⭑·a: mi ir⭑·ig·os vi·n sur⭑
rekt⭑·a voj⭑-strek⭑·o ; ir⭑·ig·i la⭑ ĉeval⭑·on laŭ·vol⭑·e ; tut⭑·an jar⭑·on [la⭑
botel⭑·o] vag⭑·ad·is, jen⭑ nord⭑·en, jen⭑ sud⭑·en, kiel⭑ la⭑ mar⭑·aj flu⭑·oj ĝi·n
ir⭑·ig·is ; ir⭑·ig·u do⭑ iu·n por⭑ ven⭑·ig·i kurac⭑·ist·on ; van⭑·e la⭑
vetur⭑·ig·ist·o al·tir⭑·is la⭑ brid⭑·ojn: […] pli⭑·e tiu mov⭑·ad·o mal·antaŭ⭑·en
ir⭑·ig·is la⭑ vetur⭑·il·on ; Mi⭑·a aŭt⁸·o pane⁸·as ⫽ Io est⭑·as fuŝ⭑·it·a en⭑ ĝi ⫽
Mi ne⭑ sukces⭑·as ĝi·n ir⭑·ig·i ; ir⭑·ig·is la⭑ bend⁸·on retroir⁽⁺⁾·e dum⭑
kelk⭑·aj sekund⭑·oj kaj⭑ re·prem⭑·is la⭑ klav⭑·on por⭑ aŭd⭑·ig·o . {direkt⭑·i^1}
, {konduk⭑·i^1} , {lanĉ⁹·i^1} , {mov⭑·i^1} , {pel⭑·i^1} , {send⭑·i^1}
2.
Far⭑·i, ke⭑ io funkci¹·u: li en·met⭑·as kased⁹·on, kaj⭑ ir⭑·ig·as la⭑ aparat¹·on
; ekzist⭑·as cert⭑·aj societ⭑·aj inter·konsent⭑·oj, kiu·jn oni aranĝ⭑·is,
por⭑ ir⭑·ig·i la⭑ puls¹·on de⭑ la⭑ mond⭑·a societ⭑·o . {funkci¹·ig·i} , {mov⭑·i^3}
, {pel⭑·i^1.b}
3.
Ebl⭑·ig·i, ke⭑ iu aŭ⭑ io ir⭑·u: tiu voj⭑·o ir⭑·ig·as al⭑ la⭑ urb⭑·o; vi⭑·a
mal·permes⭑·o ven⭑·i […] mi·n ir⭑·ig·as al⭑ vi . {konduk⭑·i^2}
ir⭑·il·o
Stang⭑·o, pro·vizit⭑·a per⭑ pied⭑-apog⭑·il·o, kiu·n oni uz⭑·as par⭑·e por⭑ ir⭑·i
star⭑·ant·e alt⭑·e super⭑ la⭑ ter⭑·o kaj⭑ por⭑ tra·pas⭑·i marĉ⭑·ojn: [ili]
el·ir⭑·is sur⭑ la⭑ plac⭑·on, sur⭑ kiu svarm¹·is bicikl¹·oj, tandem²·oj,
rikiŝ⁽⁺⁾·oj, star⭑·--ir⭑·il·oj, pedal¹-aŭt⁸·oj, pied⭑-ir⭑·ant·oj . {paŝ⭑-stang⭑·o} ,
{stilz⁽⁺⁾·o}
al·ir⭑·i
(x)
1.
Mov⭑·iĝ·i por⭑ ating⭑·i iu·n aŭ⭑ io·n: ĉiu·j renkont⭑·e al·ir⭑·is ; mal·rapid⭑·e
li al·ir⭑·is al⭑ la⭑ lul⭑·il·o ; ŝi⭑·aj rigard⭑·oj al·ir⭑·is al⭑ la⭑ ŝlos⭑·il·o,
kiu·n Valent⁽⁺⁾-in⭑·o konserv⭑·is en⭑ si⭑·a man⭑·o ; sur⭑ la⭑ fingr⭑·oj de⭑ la⭑
pied⭑·oj [li] al·ir⭑·is al⭑ la⭑ pord⭑·o de⭑ la⭑ kabinet⁵·o ; li ĉes⭑·is parol⭑·i,
lev⭑·iĝ·is, al·ir⭑·is al⭑ la⭑ kuz⭑·in·o, sid⭑·iĝ·is apud⭑ ŝi ; orient⭑·iĝ·u, kiu
vol⭑·as! oni ne⭑ sci⭑·as eĉ⭑ de⭑ kia flank⭑·o al·ir⭑·i ; li intenc⭑·is al·ir⭑·i
al⭑ Ital⁸·uj·o tra⭑ la⭑ ’a inter·mont⭑·o ; [la⭑ unu⭑·a premi⭑·o
konsist⭑·as] en⭑ liber⭑·a al·ir⭑·o al⭑ brasik⭑·a ĝarden⭑·o, dir⭑·is la⭑ mul⭑·o ;
se⭑ vi nur⭑ vol⭑·us romp⭑·i la⭑ katen⭑·ojn, per⭑ kiu·j vi⭑·aj spirit⭑·oj
lig⭑·iĝ·is al⭑ tro⭑ mal·vast⭑·aj koncept²·oj, vi ankaŭ⭑ pov⭑·us vid⭑·i
al·ir⭑·ej·ojn al⭑ la⭑ ver⭑·o en⭑ mult⭑·aj afer⭑·oj ; de⭑ maten⭑-ruĝ⭑·o ĉiu·j
al·ir⭑·ej·oj al⭑ est⭑·os zorg⭑·e gard⭑·at·aj ; la⭑ band⭑·o ŝtel⭑-ir⭑·is el⭑
la⭑ magazen⭑·o per⭑ pord⭑·o, don⭑·ant·a al·ir⭑·ej·on al⭑ kaj¹·o . {adres⭑·i^3} ,
{al·paŝ⭑·i} , {al·proksim⭑·iĝ·i} , {ating⭑·i} , {vizit⭑·i}
2.
(pri⭑ problem¹·o, task¹·o ktp) Ek·trakt⭑·i laŭ⭑ iu manier⭑·o, metod¹·o:
al·ir⭑·is la⭑ problem¹·on kun⭑ pli⭑ profund⭑·a konscienc⭑·o, ol⭑ oni
ĝeneral¹·e far⭑·as ; la⭑ detektiv⁹·o opini⭑·is saĝ⭑·a for·las⭑·i la⭑ kamp⭑·on de⭑
l’sent⭑·oj por⭑ al·ir⭑·i fakt¹·ojn konkret²·ajn ; ne⭑ long⭑·e pri·pens⭑·i, sed⭑
rekt⭑·e al·ir⭑·i al⭑ la⭑ cel⭑·o ; UN kaj⭑ la⭑ ali⭑·aj organiz¹·oj lig⭑·it·aj al⭑ ĝi
al·ir⭑·as la⭑ mond⭑·ajn problem¹·ojn laŭ⭑ voj⭑·o tro⭑ materi¹·ism·a ; li al·ir⭑·is
pli⭑ kompleks⁽⁺⁾·ajn tem⭑·ojn, kiu·jn li analiz¹·e mal·volv⭑·as per⭑ impuls¹·em·a
simpati¹·o kaj⭑ rimark⭑·ind·a teknik³·o ; mi al·ir⭑·is al⭑ la⭑ lern⭑·ad·o jam⭑
konvink⭑·it·a ke⭑ mi vol⭑·as iĝ⭑·i mov⭑·ad·an·o ; kiel⭑ do⭑ hom⭑·oj kiel⭑ mi
al·ir⭑·as la⭑ dilem²·on de⭑ la⭑ nukle⁽⁺⁾·a energi⭑·o ? kiu kuraĝ⭑·e al·ir⭑·as,
facil⭑·e akir⭑·as . {al·paŝ⭑·i^2} , {proced³·i}
al·ir⭑·o
1.
Ag⭑·o ir⭑·i al⭑: sen·ĉes⭑·a mov⭑·ad·o de⭑ el·ir⭑·o kaj⭑ de⭑ al·ir⭑·o ; spiral¹·a aŭ⭑
ŝtup⭑·ar·a lev⭑·iĝ·o est⭑·a neces⭑·a por⭑ oportun⭑·a al·ir⭑·o de⭑ la⭑ termit¹·oj,
kiu·j nur⭑ kun⭑ grand⭑·a mal·facil⭑·ec·o pov⭑·as si·n lev⭑·ad·i vertikal⭑·e ;
krad⭑-pord⭑·o […] ebl⭑·ig·as la⭑ al·ir⭑·on al⭑ marŝ⭑·ej·oj .
2.
Ebl⭑·ec·o ir⭑·i al⭑; {dispon⭑·ebl·ec·o} : liber⭑·a al·ir⭑·o al⭑ brasik⭑·a ĝarden⭑·o
; soldat⭑·oj bar⭑·is al·ir⭑·on al⭑ la⭑ teritori²·o de⭑ la⭑ templ¹·o ; ankaŭ⭑
blind⭑·aj civit³·an·oj hav⭑·u laŭ+ebl⭑·e plen⭑·an al·ir⭑·on al⭑ ĉiu·j kultur¹·aj
ating⭑·aĵ·oj ; oni batal⭑·as favor⭑·e al⭑ la⭑ al·ir⭑·o de⭑ la⭑ vir⭑·in·oj al⭑ la⭑
dir⭑·it·aj posten⭑·oj .
3.
Manier⭑·o, {metod¹·o} , ek·trakt⭑·i io·n; {manier⭑·o} kompren⭑·ig·i io·n: ili
tut⭑·e ne⭑ hav⭑·as prudent⭑·an al·ir⭑·on al⭑ la⭑ fakt¹·oj ; mank⭑·as al⭑ ili la⭑
al·ir⭑·o al⭑ tia·j problem¹·oj, ekzempl⭑·e ĉar⭑ ili ne⭑ sci⭑·as, kiom⭑
turment⭑·a pov⭑·as est⭑·i la⭑ sent⭑·o de⭑ izol⭑·ec·o ; tem⭑·as pri⭑ io
ne·difin⭑·ebl·a […] al·ir⭑·o per⭑ ekzempl⭑·oj plej⭑ taŭg⭑·os ĉi⭑-okaz⭑·e ;
kvant⭑·a al·ir⭑·o al⭑ la⭑ morfologi⁽⁺⁾·a tipologi⁽⁺⁾·o de⭑ lingv⭑·o ; ŝi hav⭑·is
toler⭑·em·an, ne⭑ tro⭑ postul⭑·an al·ir⭑·on al⭑ la⭑ viv⭑·o, kaj⭑ serĉ⭑·is la⭑
amuz⭑·an flank⭑·on en⭑ ĉio . {kompren⭑·o} , {vid⭑-punkt⭑·o^2}
al·ir⭑·ebl·a
1.
Kiu·n oni pov⭑·as aŭ⭑ rajt⭑·as al·ir⭑·i, ating⭑·i: lok⭑·o […] facil⭑·e al·ir⭑·ebl·a
; la⭑ […] fortik⭑·aĵ·o iĝ⭑·is al·ir⭑·ebl·a por⭑ simpl⭑·aj vizit⭑·ant·oj .
2.
Kiu·n oni pov⭑·as facil⭑·e kompren⭑·i, al·parol⭑·i...: konvink⭑·i tiu·jn,
kiu·j ne⭑ est⭑·as al·ir⭑·ebl·aj per⭑ la⭑ argument⭑·oj de⭑ la⭑ plej⭑ strikt⁽⁺⁾·a
logik¹·o ; literatur⭑·a lingv⭑·o sen·per⭑·e al·ir⭑·ebl·a al⭑ ordinar⭑·a,
ne·okcident⭑·a esperant⭑·ist·o .
antaŭ·ir⭑·i
(x)
1.
Ir⭑·i antaŭ⭑ io aŭ⭑ iu: antaŭ·ir⭑·is du⭑ kur⭑·ist·oj kun⭑ […] torĉ⭑·oj ; jen⭑
la⭑ stel⭑·o, kiu·n ili vid⭑·is en⭑ la⭑ orient⭑·o, antaŭ·ir⭑·is ili·n, ĝis⭑ ĝi
ven⭑·is kaj⭑ star⭑·is super⭑ la⭑ lok⭑·o, kie est⭑·is la⭑ jun⭑·a knab⭑·et·o ; far⭑·i
ia·n alud⭑·on al⭑ far⭑·iĝ·oj, kiu·j antaŭ·ir⭑·is ili⭑·an unu⭑·iĝ·on . {devanc⁽⁺⁾·i}
, {gvid⭑·i^1.a}
2.
{Antaŭ⭑·en ir⭑·i} , {progres⭑·i} : la⭑ komand⭑·ant·o bezon⭑·is kuraĝ⭑·ig·on por⭑
antaŭ·ir⭑·i pli⭑ mal·proksim⭑·en ; ju⭑ pli⭑ li antaŭ·ir⭑·is en⭑ si⭑·a leg⭑·ad·o,
des⭑ pli⭑ la⭑ ver⭑·o aper⭑·is al⭑ li . {avanc⁽⁺⁾·i}
antaŭ·en·ir⭑·i
(ntr)
Ir⭑·i cel⭑·ant·e antaŭ⭑·en: la⭑ mal·super⭑·aj pastr⭑·oj antaŭ·en·ir⭑·is du⭑·on·on da⭑
hor⭑·o por⭑ salut⭑·i la⭑ glor⭑·an gast⭑·on ; la⭑ labor⭑·ist·oj labor⭑·is, kaj⭑ la⭑
afer⭑·o antaŭ·en·ir⭑·is ( {progres⭑·i} s) per⭑ ili⭑·aj man⭑·oj .
Rim.: Prefer⭑·ebl·a, pli⭑ regul⭑·a, est⭑·as apart⭑·a skrib⭑·o de⭑ adverb⭑·o kaj⭑
verb⭑·o: ni dev⭑·as iom⭑ antaŭ⭑·en ir⭑·i .
ĉirkaŭ·ir⭑·i
(x)
1.
Mov⭑·iĝ·i ĉirkaŭ⭑ io aŭ⭑ iu, form⭑·ant·e rond⭑·on, kurb⭑·an ferm⭑·it·an lini⭑·on:
ĉirkaŭ·ir⭑·u la⭑ urb⭑·on sep⭑ foj⭑·ojn, kaj⭑ la⭑ pastr⭑·oj son⭑·ig·u per⭑ la⭑
trumpet⭑·oj ; la⭑ ter⭑·o ĉirkaŭ·ir⭑·as la⭑ sun⭑·on; komenc⭑·is ĉirkaŭ·ir⭑·i
strang⭑·aj fam⭑·oj . {rond⭑-ir⭑·i ^1.}
2.
Far⭑·i kurb⭑·an voj⭑·on ĉirkaŭ⭑ io, por⭑ ĝi·n evit⭑·i: mi pro⭑ sin⁸+gard⭑·ec·o
far⭑·os unu⭑ foj⭑·on ĉirkaŭ·ir⭑·on ĉirkaŭ⭑ la⭑ dom⭑·o ; li⭑·a arme¹·o ĉirkaŭ·ir⭑·as
du⭑ or⭑·ajn skarab⭑·ojn, tial⭑ ke⭑ la⭑ ministr¹·o de⭑ l'⭑ milit⭑·o est⭑·as
pastr⭑·o ; ĉirkaŭ·ir⭑·ig·is embusk⭑·on, kiu aper⭑·is mal·antaŭ⭑
ili ; Di⭑·o konduk⭑·is la⭑ popol⭑·on ĉirkaŭ·ir⭑·e, per⭑ la⭑ voj⭑·o tra⭑ la⭑
dezert⭑·o, al⭑ la⭑ Ruĝ⭑·a Mar⭑·o ; dogan³·oj kaj⭑ migr⭑·ad·aj kontrol⭑·oj est⭑·as
ĉirkaŭ·ir⭑·ebl·aj, se⭑ oni sci⭑·as kiel⭑ .
3.
Sin⁸+sekv⭑·e vizit⭑·i mult⭑·ajn lok⭑·ojn: vi ĉirkaŭ·ir⭑·as mar⭑·on kaj⭑ ter⭑·on,
por⭑ varb⭑·i unu⭑ prozelit²·on ; la⭑ inspektor¹·o rapid⭑·e ĉirkaŭ·ir⭑·is en⭑ la⭑
manĝ⭑·ej·o ; inter⭑ la⭑ oficir⭑·oj kaj⭑ nobel⭑·ul·oj komenc⭑·is ĉirkaŭ·ir⭑·i
strang⭑·aj fam⭑·oj . {rond⭑-ir⭑·i ^2.}
de·ir⭑·i
(ntr)
Ir⭑·i komenc⭑·ant·e de⭑ iu lok⭑·o, punkt⭑·o: post⭑ la⭑ tag⭑-manĝ⭑·o la⭑ societ⭑·o
de·ir⭑·is ( {el·ir⭑·i} s) en⭑ la⭑ ĝarden⭑·on ; ŝi apenaŭ⭑ klin⭑·is la⭑ kap⭑·on,
de·ir⭑·is ( {for·iĝ⭑·i} s) de⭑ la⭑ spegul⭑·o kaj⭑ tuŝ⭑·et·is mi·n je⭑ la⭑ manik⭑·o
; de·ir⭑·is (ir⭑·is mal·supr⭑·en) de⭑ la⭑ ĉar²·o kaj⭑ for·kur⭑·is pied⭑·e
; ŝi rapid⭑·e de·ir⭑·is de⭑ la⭑ azen⭑·o, kaj⭑ ĵet⭑·is si·n antaŭ⭑ ;
de·ir⭑·as de⭑ la⭑ kamarad⭑·oj kaj⭑ rapid⭑·e al·ir⭑·as la⭑ oficir⭑·on ;
li ja⭑ ĉiu+kaz⭑·e dev⭑·as ir⭑·i for⭑, do⭑ li ja⭑ tuj⭑ pov⭑·as de·ir⭑·i ; ni de·ir⭑·u
( {komenc⭑·u} , {ek·ir⭑·u} ) de⭑ la⭑ komenc⭑·o, de⭑ la⭑ temp⭑·o, kiam⭑ neniu
pens⭑·is, ke⭑ ven⭑·os tut⭑·a seri⭑·o ; se⭑ oni de·ir⭑·as de⭑ la⭑ princip⭑·o (
{premis²·as} ), ke⭑ la⭑ sol⭑·aj ver⭑·aj lingv⭑·oj en⭑ la⭑ mond⭑·o est⭑·as tiu·j
lig⭑·it·aj al⭑ ŝtat⭑·oj, oni ne·evit⭑·ebl·e mal·ferm⭑·as si·n al⭑ situaci⭑·o, en⭑
kiu la⭑ divers⭑·aj naci⭑·aj lingv⭑·oj inter·kubut⭑·um·as por⭑ amas⭑·ig·i al⭑ si
influ⭑·on ; verk⭑·is ĝi·n ĝust⭑·e por⭑ komenc⭑·ant·oj […], jen⭑ do⭑
bon⭑·a de·ir⭑-punkt⭑·o .
dis·ir⭑·i
(ntr)
Ir⭑·i en⭑ divers⭑·ajn direkt⭑·ojn: ni ĉiu·j kun·ven⭑·is, por⭑ pri·parol⭑·i tre⭑
grav⭑·an afer⭑·on, sed⭑ ni ne⭑ pov⭑·is ating⭑·i ia·n rezultat⭑·on, kaj⭑ ni
dis·ir⭑·is ; dis·ir⭑·u, sinjor⭑·oj, ĉar⭑ amas⭑·e star⭑·i sur⭑ la⭑ strat⭑·o est⭑·as
mal·permes⭑·it·a ; la⭑ tut⭑·a popol⭑·o dis·ir⭑·is ĉiu en⭑ si⭑·an dom⭑·on ; dis·ir⭑·u
en⭑ la⭑ popol⭑·on, kaj⭑ dir⭑·u al⭑ ĝi: ĉiu al·konduk⭑·u al⭑ mi si⭑·an bov⭑·on ;
la⭑ knab⭑·in·et·o ne⭑ mort⭑·is, […] kaj⭑ dis·ir⭑·is ( {dis·kon⭑·iĝ·i} s) tiu
fam⭑·o en⭑ tiu·n tut⭑·an region⭑·on .
ek·ir⭑·i
(ntr)
Komenc⭑·i ir⭑·i: ek·ir⭑·is kurier⭑·oj kun⭑ leter⭑·oj de⭑ la⭑ reĝ⭑·o ; ili ek·ir⭑·is
re·turn⭑·e al⭑ la⭑ fortik⭑·aĵ·o ; la⭑ mal·jun⭑·ul·in·o lev⭑·iĝ·is kaj⭑ ek·ir⭑·is
mult⭑·e pli⭑ vigl⭑·e ol⭑ antaŭ⭑·e ; dank⭑·' al⭑ Di⭑·o, ĉio ek·ir⭑·is bon⭑·e ; Mi
romp⭑·is la⭑ baston⭑·ojn de⭑ vi⭑·a jug⭑·o kaj⭑ ek·ir⭑·ig·is vi·n kun⭑ lev⭑·it·a kap⭑·o
.
el·ir⭑·i
(x)
1.
Ir⭑·i ekster⭑·en el⭑ iu lok⭑·o: el·ir⭑·i el⭑ la⭑ lit⭑·o ; el·ir⭑·i el⭑ la⭑ sankt⭑·ej·o
sur⭑ la⭑ ekster⭑·an kort⭑·on ; tiu·j el⭑ la⭑ urb⭑·o el·ir⭑·is renkont⭑·e al⭑ ili
; ŝi el·ir⭑·is el⭑ la⭑ vetur⭑·il·o kaj⭑ demand⭑·is preter·pas⭑·ant·an knab⭑·in·on
; oni el·ir⭑·is la⭑ ĝarden⭑·on ; el⭑ la⭑ kaldron⭑·o el·ir⭑·as vapor⭑·o ; mi
el·ir⭑·is el⭑ la⭑ brak⭑·oj de⭑ mi⭑·a amik⭑-in⭑·o ; de⭑ post⭑ la⭑ el·ir⭑·o el⭑ la⭑
ventr⭑·o de⭑ mi⭑·a patr⭑·in·o mi est⭑·is gvid⭑·ist·o ; vi memor⭑·u dum⭑ la⭑ tut⭑·a
temp⭑·o de⭑ vi⭑·a viv⭑·o la⭑ tag⭑·on de⭑ vi⭑·a el·ir⭑·o el⭑ la⭑ land⭑·o Egipt⁽⁺⁾·a ; nur⭑
por⭑ tromp⭑-log⭑·i vi·n li ven⭑·is, kaj⭑ por⭑ ek·kon⭑·i ĉiu·jn vi⭑·ajn el·ir⭑·ojn
kaj⭑ en·ir⭑·ojn, kaj⭑ por⭑ ek·sci⭑·i ĉio·n, kio·n vi far⭑·as ; ni⭑·a
aristokrat¹·ar·o fal⭑·is en⭑ mizer⭑·on, el⭑ kiu oni ne⭑ vid⭑·as el·ir⭑·on ; tiu
implik⭑·aĵ·o est⭑·as preskaŭ⭑ sen·el·ir⭑·a (kp {desper⁽⁺⁾·a} , {embaras⭑·a} ) ;
El·ir⭑·o (du⭑·a libr⭑·o de⭑ Pentateŭk⁽⁺⁾·o). kiu rab⭑·i el·ir⭑·as, oft⭑·e nud⭑·a
re·ven⭑·as ; el·ir⭑·i sen⭑ frakas⭑·o el⭑ grand⭑·a embaras⭑·o . {de·ir⭑·i} ,
{for·las⭑·i}
2.
{Aper⭑·i} publik⭑·e, {el·paŝ⭑·i^3} , far⭑·i publik⭑·an paŝ⭑·on: ni⭑·a unu⭑·a
debut⁽⁺⁾·o, la⭑ unu⭑·a lern⭑·o-libr⭑·o de⭑ ni⭑·a lingv⭑·o, el·ir⭑·is en⭑ lingv⭑·o rus⭑·a
; la⭑ tut⭑·a verk⭑·o el·ir⭑·os (el·don⭑·iĝ·os) en⭑ form⭑·o de⭑ apart⭑·a libr⭑·o ; mi
est⭑·is ankoraŭ⭑ tro⭑ jun⭑·a por⭑ el·ir⭑·i publik⭑·e kun⭑ mi⭑·a labor⭑·o; unu⭑
cirkonstanc⭑·o ig⭑·is mi·n prokrast⭑·i mi⭑·an publik⭑·an el·ir⭑·on kun⭑ la⭑
lingv⭑·o.
el·ir⭑·ej·o
1.
Lok⭑·o, tra⭑ kiu oni el·ir⭑·as: atend⭑·u mi·n post⭑ la⭑ koncert¹·o ĉe⭑ la⭑
el·ir⭑·ej·o de⭑ la⭑ teatr⭑·o ; mi ek·star⭑·is kaj⭑ al·ir⭑·is al⭑ la⭑ el·ir⭑·ej·o de⭑
la⭑ ĝarden⭑·o ; serĉ⭑·ant·e la⭑ el·ir⭑·ej·on de⭑ la⭑ herb⭑·ej·o ; tiu ĉi⭑ dom⭑·o ne⭑
hav⭑·as de⭑ mal·antaŭ⭑·e el·ir⭑·ej·on al⭑ ali⭑·a strat⭑·o .
2.
{Solv⭑·o} , {el·turn⭑·iĝ·o} de⭑ mal·facil⭑·a situaci⭑·o: [tio] kre⭑·is por⭑
Beatric⁽⁺⁾·o situaci⭑·on sen⭑ el·ir⭑·ej·o ; ne⭑ tim⭑·u: mi kon⭑·as ĉiu·jn
el·ir⭑·ej·ojn de⭑ tiu ŝajn⭑·a sen·el·ir⭑·ej·o […] neniu suspekt⭑·os io·n ;
serĉ⭑·int·e el·ir⭑·ej·on el⭑ la⭑ nun·temp⭑·a mal·bon⭑·o ili ambaŭ⭑ dron⭑·is en⭑
teori⭑·oj ideal¹·ist·aj .
en·ir⭑·i
(x)
1.
Ir⭑·i intern⭑·en de⭑ iu lok⭑·o: en·ir⭑·i en⭑ la⭑ ĉambr⭑·on , en·ir⭑·i la⭑ ĉambr⭑·on
; glav⭑·o pend⭑·is en⭑ la⭑ glav⭑·ing·o ĉe⭑ li⭑·a lumb⭑·o kaj⭑ facil⭑·e pov⭑·is
el·ir⭑·i kaj⭑ en·ir⭑·i ; vesper⭑·e li pren⭑·is si⭑·an fi·lin⭑·on kaj⭑
en·ir⭑·ig·is ŝi·n al⭑ li, kaj⭑ tiu en·ven⭑·is al⭑ ŝi ; se⭑ li·n traf⭑·os
mal·feliĉ⭑·o sur⭑ la⭑ voj⭑·o [...], tiam⭑ vi en·ir⭑·ig·os mi⭑·ajn griz⭑·ajn
har⭑·ojn kun⭑ mal·ĝoj⭑·o en⭑ Ŝeolon ; ŝi en·ir⭑·ig·is li·n en⭑ la⭑ dom⭑·on de⭑
si⭑·a patr⭑·o ; al·konduk⭑·u Aaronon kaj⭑ li⭑·ajn fil⭑·ojn al⭑ la⭑ en·ir⭑·o (t.e.
en·ir⭑·ej·o) de⭑ la⭑ tabernakl⁽⁺⁾·o de⭑ kun·ven⭑·o ; en·ir⭑·o en⭑ la⭑ templ¹·on est⭑·is
permes⭑·at·a nur⭑ al⭑ privilegi⭑·ul·oj ; , lev⭑·iĝ·int·e ĉe⭑ la⭑
en·ir⭑·o de⭑ la⭑ reĝ⭑·o, ankaŭ⭑ riverenc⭑·is ; la⭑ ĉarm⭑·a jun⭑·ul·in·o triumf¹·e
ek·en·ir⭑·is (akcept⭑·iĝ·i, {an⭑·iĝ·i} s) en⭑ la⭑ alt⭑+rang⭑·an societ⭑·on .
{en·iĝ⭑·i}
2.
Far⭑·iĝ·i part⭑·o de⭑ io, {integr⁽⁺⁾·iĝ·i} , {okup⭑·i} : tiu·j prakrit⁽⁺⁾·aj
lingv⭑·oj en·ir⭑·is en⭑ la⭑ literatur⭑·on ; mi simpl⭑·ig·is ĝis⭑ ne·kred⭑·ebl·ec·o
la⭑ gramatik⭑·on, […] por⭑ ke⭑ ĝi pov⭑·u facil⭑·e en·ir⭑·i en⭑ la⭑ memor⭑·on ;
de⭑ la⭑ aĝ⭑·o de⭑ du⭑×dek⭑ kvin⭑ jar⭑·oj kaj⭑ pli⭑ ili dev⭑·as en·ir⭑·i en⭑ si⭑·an
ofic⭑·on ( {en·ofic⭑·iĝ·i} ) pri⭑ la⭑ serv⭑·ad·o ; tiu vir⭑·in·o jun⭑·a, bel⭑·a
[…] en·ir⭑·is en⭑ viv⭑·on tut⭑·e nov⭑·an por⭑ ŝi ; esper⭑·o en·ir⭑·is en⭑ ŝi⭑·an
kor⭑·on ; lum⭑·et·o de⭑ sin⁸-gard⭑·o ĝust⭑·a+temp⭑·e en·ir⭑·is en⭑ mi⭑·an cerb⭑·on .
{en·profund⭑·iĝ·i^2} , {penetr⭑·i} , {sorb⭑·iĝ·i}
en·ir⭑·ej·o
Lok⭑·o, tra⭑ kiu oni en·ir⭑·as: dorm⭑·is ĉe⭑ la⭑ en·ir⭑·ej·o de⭑ la⭑
dom⭑·o ; […] star⭑·iĝ·is ĉe⭑ la⭑ en·ir⭑·ej·o de⭑ la⭑ kavern⭑·o ; la⭑
Amonidoj […] batal⭑+aranĝ⭑·iĝ·is ĉe⭑ la⭑ en·ir⭑·ej·o de⭑ la⭑ pord⭑·eg·o ; ŝi
ating⭑·is la⭑ en·ir⭑·ej·on de⭑ la⭑ vilaĝ⭑·o kaj⭑ vid⭑·is, kiel⭑ la⭑ jun⭑·aj
knab⭑·in·oj kaj⭑ jun⭑·ul·oj ĉe⭑ la⭑ lag⭑·et·o babil⭑·as ; halt⭑·as kaj⭑
mem⭑ las⭑·as la⭑ aŭt⁸·on ĉe⭑ la⭑ en·ir⭑·ej·o de⭑ voj⭑·et·o ir⭑·ant·a en⭑ la⭑
pin⭑·ar-bar⭑·on ; por⭑ Itali⁽⁺⁾·o Albani⁽⁺⁾·o est⭑·as la⭑ en·ir⭑·ej·o en⭑ Balkani⁽⁺⁾·on .
for·ir⭑·i
(ntr)
Ir⭑·i for⭑ de⭑ iu lok⭑·o: mi for·ir⭑·as, sed⭑ atend⭑·u mi·n, ĉar⭑ mi baldaŭ⭑
re·ven⭑·os ; la⭑ jun⭑·ul·o dank⭑·is la⭑ majstr⭑·on kaj⭑ for·ir⭑·is en⭑ la⭑ vast⭑·an
mond⭑·on ; grand⭑·a part⭑·o de⭑ tiu ĉi⭑ kar⭑·a temp⭑·o for·ir⭑·as tut⭑·e
ne·produktiv⁽⁺⁾·e por⭑ la⭑ el·lern⭑·ad·o de⭑ lingv⭑·oj ; li⭑·a krom·edz⭑·in·o
perfid⭑·is li·n kaj⭑ for·ir⭑·is de⭑ li en⭑ la⭑ dom⭑·on de⭑ si⭑·a patr⭑·o ; se⭑ ne⭑
est⭑·us kun⭑ mi la⭑ Di⭑·o de⭑ mi⭑·a patr⭑·o, [...] vi nun⭑ for·ir⭑·ig·us mi·n kun⭑
nenio ; li for·ir⭑·ig·os la⭑ kapr⭑·on en⭑ la⭑ dezert⭑·on ; li for·ir⭑·ig·is la⭑
hom⭑·ojn, kiu·j al·port⭑·is la⭑ donac⭑·ojn . mal·feliĉ⭑·o ven⭑·as rajd⭑·e,
for·ir⭑·as pied⭑·e ; li for·ir⭑·is kun⭑ long⭑·a naz⭑·o ; dir⭑·is kaj⭑ for·ir⭑·is .
{de·ir⭑·i} , {for·las⭑·i}
for·ir⭑·o
Ag⭑·o de⭑ iu for·ir⭑·ant·a: antaŭ⭑ la⭑ for·ir⭑·o li serĉ⭑·is en⭑ la⭑ tut⭑·a dom⭑·o
io·n, kio·n li pov⭑·us kun·port⭑·i ; post⭑ li⭑·a for·ir⭑·o ŝi hav⭑·is en⭑ la⭑
har⭑·oj nur⭑ du⭑ arĝent⭑·ajn mon⭑·er·ojn, ne⭑ tri⭑ ; kun⭑ la⭑ for·ir⭑·o de⭑ la⭑
fidel⭑·a kaj⭑ sin⁸+don⭑·em·a serv⭑·ist·in·o for·ir⭑·is de⭑ ŝi […] la⭑ last⭑·a apog⭑·o
; mi sci⭑·as, ke⭑ post⭑ mi⭑·a for·ir⭑·o en·ir⭑·os inter⭑ vi kruel⭑·aj lup⭑·oj .
ĝis·ir⭑·i
{Ating⭑·i} ir⭑·e indik³·it·an lok⭑·on: mi ĝis·ir⭑·os sol⭑·a, – ripet⭑·ad·is la⭑
aten⁽⁺⁾·an·in·o […] – mi ne⭑ tim⭑·as hom⭑·ojn ; ŝi ĝis·ir⭑·as angul⭑·on kaj⭑
turn⭑·as si·n re⭑·en, arog⁽⁺⁾·e kaj⭑ fier⭑·e rigard⭑·ant·e ; la⭑ plej⭑ grav⭑·a
est⭑·as – ĝis·ir⭑·i, pens⭑·is , nur⭑ ĝis·ir⭑·i... .
kun·ir⭑·i
(ntr)
Ir⭑·i kun⭑·e kun⭑ iu: Paŭl⭑·o ne⭑ aprob⭑·is kun·pren⭑·i tiu·n, kiu [...] ne⭑
kun·ir⭑·is en⭑ la⭑ labor⭑·on ; li tim⭑·as, ke⭑ li ne⭑ pov⭑·os tiel⭑ rapid⭑·e
kun·ir⭑·i ; ĉu⭑ mi rajt⭑·as kun·ir⭑·i – ŝi demand⭑·as dec⭑·e ; est⭑·is
decid⭑·it·e, ke⭑ mi ili·n kun·ir⭑·os . {akompan⭑·i^1}
laŭ·ir⭑·i
(tr)
Ir⭑·i laŭ·long⭑·e de⭑ io: Herb⭑-en⭑·o […] laŭ·ir⭑·is la⭑ ale¹·on el⭑ tili⭑·oj ; ŝi
ne⭑ ven⭑·is, sed⭑ ĉiam⭑ rigard⭑·ant·e ni·n, laŭ·ir⭑·is grand⭑·an du⭑·on-cirkl⁸·on,
ĝis⭑ kiam⭑ ŝi est⭑·is post⭑ ni ; la⭑ afer⭑·oj laŭ·ir⭑·is laŭ⭑ regul⭑·a ir⭑·ad·o ;
ni laŭ·ir⭑·is long⭑·an koridor¹·on ; li laŭ·ir⭑·is voj⭑·et·on flank⭑·an kaj⭑
sen·hom⭑·an ; Stefan⭑·o okul⭑·e laŭ·ir⭑·is la⭑ flu⭑·on de⭑ ; ia⭑ glaci⭑·a
sensac⁽⁺⁾·o laŭ·ir⭑·as mi⭑·an spin⭑·on . {sekv⭑·i}
mal·antaŭ·en·ir⭑·i
(ntr)
Ir⭑·i cel⭑·ant·e mal·antaŭ⭑·en: est⭑·as ia+foj⭑·e neces⭑·e zigzag¹·i, halt⭑·i, eĉ⭑
mal·antaŭ·en·ir⭑·i . {mal·progres⭑·i} , {re·tir⭑·i} si·n
Rim.: Prefer⭑·e oni skrib⭑·u la⭑ adverb⭑·on kaj⭑ verb⭑·on apart⭑·e.
mal·supr⭑·en~ir⭑·i
(tr)
Ir⭑·i ĝis⭑ la⭑ mal·supr⭑·o de⭑ io, aŭ⭑ en⭑ la⭑ direkt⭑·o de⭑ la⭑ mal·supr⭑·o: [li]
mal·supr⭑·en~ir⭑·is la⭑ ŝtup⭑·ar·on kaj⭑ vol⭑·is ir⭑·i sur⭑ la⭑ strat⭑·on ; en⭑ la⭑
profund⭑·on de⭑ ĝi mal·supr⭑·en~ir⭑·os ; liber⭑·ig·u li·n, ke⭑ li ne⭑
mal·supr⭑·en~ir⭑·u en⭑ la⭑ tomb⭑·on ; de⭑ si⭑·aj ŝip⭑·oj mal·supr⭑·en~ir⭑·os ĉiu·j
rem⭑·ist·oj ; unu⭑ hom⭑·o mal·supr⭑·en~ir⭑·is de⭑ al⭑ Jeriĥ⁽⁺⁾·o ; unu⭑
pastr⭑·o mal·supr⭑·en~ir⭑·is la⭑ sam⭑·an voj⭑·on ; Mi mal·supr⭑·en~ir⭑·os, kaj⭑
rigard⭑·os, ĉu⭑ ili plen⭑·e ag⭑·as tiel⭑, kiel⭑ est⭑·as la⭑ kri⭑·ad·o, kiu
ven⭑·is al⭑ Mi . {descend⁽⁺⁾·i} , {mal·lev⭑·iĝ·i}
ne·al·ir⭑·ebl·a
1.
Kiu·n oni ne⭑ pov⭑·as al·ir⭑·i, ating⭑·i: rest⭑·is en⭑ la⭑ dezert⭑·o en⭑
ne·al·ir⭑·ebl·a lok⭑·o .
2.
Kiu·n oni ne⭑ pov⭑·as ating⭑·i, kompren⭑·i, al·parol⭑·i...: parol⭑-art⭑·o […]
ebl⭑·ig·as konvink⭑·i tiu·jn, kiu·j ne⭑ est⭑·as al·ir⭑·ebl·aj per⭑ la⭑
argument⭑·oj de⭑ la⭑ plej⭑ strikt⁽⁺⁾·a logik¹·o .
post·ir⭑·i
(x)
Ir⭑·i post⭑ ^2 io aŭ⭑ iu: [la⭑ derviŝ⁽⁺⁾·o] du⭑·on+turn⭑·iĝ·as sur⭑ la⭑ kalkan⭑·oj
tiel⭑·e, ke⭑ li front⭑·as la⭑ post·ir⭑·ant·on ; ŝi post·ir⭑·is [la⭑ fazan⭑·on]
tra⭑ filik⭑·o kaj⭑ vepr⁽⁺⁾·aĵ·o ; mi ir⭑·is do⭑ re⭑·en kiel⭑ ebl⭑·e plej⭑ rapid⭑·e
kaj⭑ post·ir⭑·is li·n sur⭑ la⭑ mal·dekstr⭑·a flank⭑·o de⭑ -plac⭑·o .
{sekv⭑·i^1}
preter·ir⭑·i
(tr)
1.
{Pas⭑·i} laŭ·long⭑·e kaj⭑ flank⭑·e de⭑ io, kaj⭑ ĝi·n las⭑·i post⭑ si: mult⭑·aj
kred⭑·ebl·e preter·ir⭑·as antaŭ⭑ tiu bild¹·o sen·atent⭑·e ; kiam⭑ mi
preter·ir⭑·is antaŭ⭑ unu⭑ el⭑ tia·j barak²·oj, mi ek·aŭd⭑·is intern⭑·e laŭt⭑·an
kri⭑·ad·on ; Mi preter·ir⭑·is preter⭑ vi, kaj⭑ Mi vid⭑·is, ke⭑ vi barakt⭑·as
en⭑ vi⭑·a sang⭑·o ; la⭑ bril⭑·aj figur⭑·oj, per⭑ kiu·j la⭑ viv⭑·a fantazi¹·o
sci⭑·as plen⭑·ig·i la⭑ fabel⭑·an mond⭑·on, la⭑ histori⭑·o de⭑ l’ Orient⭑·o, nun⭑
ĉio preter·ir⭑·is antaŭ⭑ mi⭑·aj intern⭑·aj okul⭑·oj .
2.
Ignor²·ant·e {trans·pas⭑·i} , {trans·ir⭑·i} iu·n lim⭑·on: ili⭑·aj reciprok⭑·aj
rilat⭑·oj ne⭑ intim⭑·iĝ·is pli⭑·e, kaj⭑ neniam⭑ preter·ir⭑·is simpl⭑·an
inter·ŝanĝ⭑·on de⭑ mond⭑·um·aj ĝentil⭑·aĵ·oj ; vi preter·ir⭑·as la⭑
permes⭑·it·ajn lim⭑·ojn ; [jam⭑] ŝi preter·ir⭑·as si⭑·an aĝ⭑-flor⭑·ad·on ; ili⭑·a
mal·esper⭑·o preter·ir⭑·is ( {super⭑·i} s) ĉio·n, kio·n oni pov⭑·as imag⭑·i .
re·ir⭑·i
(ntr)
1.
Ir⭑·int·e, ven⭑·i re·turn⭑·e al⭑ la⭑ de·ir⭑·a lok⭑·o: ĉiu met⭑·is la⭑ ŝarĝ⭑·on sur⭑
si⭑·an azen⭑·on, kaj⭑ ili re·ir⭑·is en⭑ la⭑ urb⭑·on ; re·ir⭑·u en⭑ la⭑ land⭑·on de⭑
vi⭑·aj patr⭑·oj ; mi⭑·a rakont⭑·o re·ir⭑·as ĝis⭑ la⭑ ses⭑·a jar⭑-cent⭑·o antaŭ⭑ la⭑
nask⭑·iĝ·o de⭑ Krist⭑·o ; ir⭑·a kaj⭑ re·ir⭑·a bilet³·o; pli⭑ bon⭑·e est⭑·as re·ir⭑·i,
ol⭑ perd⭑·i la⭑ voj⭑·on .
2.
Ir⭑·i de·nov⭑·e, sekv⭑·a+foj⭑·e: mi re·ir⭑·os al⭑ vi la⭑ proksim⭑·an semajn⭑·on.
sen·el·ir⭑·ej·o
1.
Lok⭑·o, el⭑ kiu oni ne⭑ sukces⭑·as el·ir⭑·i: la⭑ polic⭑·ist·oj est⭑·is puŝ⭑·it·aj
en⭑ sen·el·ir⭑·ej·on kaj⭑ ne⭑ pov⭑·is kontraŭ·star⭑·i la⭑ manifestaci³·ant·ojn .
{sak⭑-strat⭑·o}
2.
Sen·solv⭑·a problem¹·o, ne·eskap⁸·ebl·a mal·bon⭑·a situaci⭑·o: la⭑ situaci⭑·o, en⭑
kiu ni ambaŭ⭑ trov⭑·iĝ·as, est⭑·as ver⭑·a sen·el·ir⭑·ej·o . {apori⁽⁺⁾·o} ,
{dilem²·o} , {embaras⭑·o^2}
sub·ir⭑·i
(x)
1.
Ir⭑·i sub⭑ io·n; tra·ir⭑·i sub⭑ io; ir⭑·i sub⭑·en al⭑ io: ili sub·ir⭑·is la⭑
kolon⭑·ar·on ; la⭑ tub⭑·o […] sub·ir⭑·is lok⭑·ajn voj⭑·ojn kaj⭑ fin⭑+fin⭑·e
ating⭑·is loĝ⭑·ej·on ; kiam⭑ eĉ⭑ ni intenc⭑·us sub·ir⭑·i ĝis⭑ tiu pet⭑·o, ni ne⭑
pov⭑·us tio·n far⭑·i, ĉar⭑ ŝi ne⭑ las⭑·is al⭑ ni si⭑·an adres⭑·on ; favor⭑·e al⭑
la⭑ uz⭑·ebl·ec·o ĝi sub·ir⭑·is (tra·ir⭑·is, ricev⭑·is) ver⭑·an metamorfoz¹·on: la⭑
ĵus⭑ aper⭑·int·a La⭑ Jar⭑·o ne⭑ nur⭑ ricev⭑·is nov⭑·an vest⭑·aĵ·on, ĝi ankaŭ⭑
pli·svelt⁽⁺⁾·iĝ·is .
2.
Ir⭑·i sub⭑ la⭑ horizont¹·on: la⭑ sun⭑·o sub·ir⭑·is sub⭑ la⭑ akv⭑·on ; en⭑ tiu
tag⭑·o [...] Mi sub·ir⭑·ig·os la⭑ sun⭑·on en⭑ tag⭑-mez⭑·o ; en⭑ la⭑ purpur⭑·aj
radi⭑·oj de⭑ la⭑ sub·ir⭑·ant·a sun⭑·o la⭑ princ⭑·o simil⭑·is di⭑·on ; pun⭑·u mi·n
Di⭑·o, se⭑ mi antaŭ⭑ la⭑ sun⭑-sub·ir⭑·o gust⭑·um·os pan⭑·on aŭ⭑ io·n ajn⭑ ; de⭑ la⭑
sun⭑-lev⭑·iĝ·ej·o ĝis⭑ la⭑ sun⭑-sub·ir⭑·ej·o Mi⭑·a nom⭑·o est⭑·os grand⭑·a inter⭑ la⭑
naci⭑·oj .
supr⭑·en~ir⭑·i
(tr)
Ir⭑·i ĝis⭑ la⭑ supr⭑·o de⭑ io, aŭ⭑ en⭑ la⭑ direkt⭑·o de⭑ la⭑ supr⭑·o: supr⭑·en~ir⭑·i
ŝtup⭑·ar·on, etaĝ⭑·on; ĉar⭑ vi supr⭑·en~ir⭑·is sur⭑ la⭑ lit⭑·on de⭑ vi⭑·a patr⭑·o,
tiam⭑ vi mal·honor⭑·is mi⭑·an lit⭑·on per⭑ la⭑ supr⭑·en~ir⭑·o ; ne⭑ supr⭑·en~ir⭑·u
per⭑ ŝtup⭑·oj al⭑ Mi⭑·a altar⭑·o . {lev⭑·iĝ·i} .
sur·ir⭑·i
(tr)
Ir⭑·i alt⭑·en sur⭑ io·n: ili sur·ir⭑·is sur⭑ la⭑ mont⭑·on ; Salomon⁽⁺⁾·o sur·ir⭑·is
sur⭑ la⭑ tron⭑·on ; li sur·ir⭑·is la⭑ teras⭑·on de⭑ la⭑ dom⭑·o ; kamp⭑·ar·an·o […]
sur·ir⭑·is la⭑ arb⭑·on per⭑ la⭑ kalkan⭑·oj ; vi sur·ir⭑·as erar⭑·an voj⭑·on ; ili
ating⭑·is la⭑ rand⭑·on de⭑ la⭑ arb⭑·ar·o kaj⭑ sur·ir⭑·is ne·tuŝ⭑·it·an neĝ⭑·on ;
[li] sur·ir⭑·is si⭑·an mizer⭑·an vetur⭑·il·on ; la⭑ lun⭑·o ne⭑ ankoraŭ⭑ sur·ir⭑·is
(kp {sub·ir⭑·i^2} ) . {ascend⁽⁺⁾·i} , {grimp³·i} , {lev⭑·iĝ·i}
tra·ir⭑·i
(tr)
1.
Ir⭑·i tra⭑·e de⭑ io, de⭑ unu⭑ flank⭑·o al⭑ ali⭑·a: oni dev⭑·as tra·ir⭑·i kort⭑·on
por⭑ en·ir⭑·i en⭑ la⭑ dom⭑·on; tra·ir⭑·i naĝ⭑·ant·e la⭑ river⭑·on; tra·ir⭑·ebl·a
torent¹·o; ne·tra·ir⭑·ebl·a dezert⭑·o; li el·fos⭑·is al⭑ si long⭑·an tra·ir⭑·ej·on
tra⭑ la⭑ ter⭑·o de⭑ si⭑·a loĝ⭑·ej·o ĝis⭑ ŝi⭑·a ; ĉio·n, kio pov⭑·as ir⭑·i en⭑
fajr⭑·on, tra·ir⭑·ig·u tra⭑ fajr⭑·o, kaj⭑ ĝi est⭑·os pur⭑·a .
2.
(Kun⭑ indik³·o de⭑ mezur⭑·o aŭ⭑ lim⭑·o) Ir⭑·i tiom⭑, kiom⭑ indik³·as la⭑
preciz⭑·ig·ant·a mezur⭑·o aŭ⭑ lim⭑·o: Sed⭑ apenaŭ⭑ ŝi tra·ir⭑·is kelk⭑·an
distanc¹·on, ŝi halt⭑·is ; kiam⭑ li apenaŭ⭑ tra·ir⭑·is du⭑·on·on de⭑ si⭑·a
voj⭑·o, … ; Kiam⭑ Jon⁽⁺⁾·a komenc⭑·is la⭑ tra·ir⭑·ad·on de⭑ la⭑ urb⭑·o kaj⭑ tra·ir⭑·is
unu⭑ tag⭑·on, li vok⭑·is, kaj⭑ dir⭑·is … ; ili tra·ir⭑·is en⭑ 74 tag⭑·oj pli⭑
ol⭑ 5000 km .
3.
(p.p. {geometri¹·a figur⭑·o} , rilat⭑·e al⭑ ali⭑·a) {Sekc⭑·i} kaj⭑ eventual¹·e
{inkluziv²·i} ĝi·n: mez⭑-ort⁸·ant·o de⭑ strek⭑·o est⭑·as ort⁸·ant·o, tra·ir⭑·ant·a
la⭑ mez⭑·on de⭑ la⭑ strek⭑·o; eben⭑·o tra·ir⭑·ant·a ĉef·cirkl⁸·on de⭑ sfer¹·o
tra·ir⭑·as ankaŭ⭑ la⭑ centr⭑·on de⭑ la⭑ sfer¹·o; konus⭑·o est⭑·as nask⭑·it·a de⭑
rekt⭑·o, kiu mov⭑·iĝ·as tra·ir⭑·ant·e fiks¹·an punkt⭑·on kaj⭑ fiks¹·an kurb⭑·on.
trans·ir⭑·i
(tr)
1.
Mov⭑·iĝ·i trans⭑·en de⭑ io, pli⭑ mal·proksim⭑·en ol⭑ io: Cezar⁽⁺⁾·o trans·ir⭑·is
la⭑ Rubikon⁽⁺⁾·on (rezign³·is pri⭑ la⭑ ebl⭑·o re·ir⭑·i) ; flam⭑·o de⭑ fajr⭑·o
trans·ir⭑·is la⭑ kamp⭑·on ; ia+foj⭑·e ĝi⭑·a humor⭑·o far⭑·iĝ·ad·is tut⭑·e sovaĝ⭑·a
kaj⭑ petol⭑·a kaj⭑ trans·ir⭑·ad·is ĉiu·jn lim⭑·ojn (est⭑·is tro⭑·a, ne⭑ plu⭑
toler⭑·ebl·a) ; [li] en·ŝip⭑·iĝ·is kaj⭑ trans·ir⭑·is al⭑ la⭑ ali⭑·a bord⭑·o .
2.
Metafor¹·e trans·lok⭑·iĝ·i, p.p. abstrakt¹·aĵ·oj, kiu·jn oni sam⭑·ig·as al⭑
konkret²·aj objekt⭑·oj: ni⭑·a hered⭑·aĵ·o trans·ir⭑·is al⭑ fremd⭑·ul·oj ;
Volapuk⁽⁺⁾·ist·oj […] trans·ir⭑·is mal·kaŝ⭑·e al⭑ Esperant⭑·o ; super⭑ la⭑
okaz⭑·int·aj fakt¹·oj ni pov⭑·us sekv⭑·e silent⭑·e trans·ir⭑·i al⭑ la⭑ tag⭑-ord⭑·o ;
mi⭑·a komenc⭑·a pseŭdonim²·o trans·ir⭑·is al⭑ la⭑ afer⭑·o mem⭑ ; Sloveni⁽⁺⁾·o
plen⭑·um·as ĉiu·jn kriteri²·ojn por⭑ trans·ir⭑·i de⭑ la⭑ lok⭑·a valut⁹·o […] al⭑
la⭑ komun⭑·a eŭrop⭑·a valut⁹·o . {konvert⭑·iĝ·i} , {trans·kur⭑·i^2} ,
{trans·parti⭑·an·iĝ·i}
3.
{Ŝanĝ⭑·iĝ·i} (en⭑ ali⭑·an stat⭑·on ktp): la⭑ voĉ⭑·o far⭑·iĝ·is iom⭑ post⭑ iom⭑
mol⭑·a kaj⭑ plor⭑·a, sed⭑ subit⭑·e ĝi trans·ir⭑·is en⭑ rapid⭑·em·an, preskaŭ⭑
koler⭑·an ton⭑·on ; ŝi⭑·a dolor⭑·o trans·ir⭑·is en⭑ pi⭑·an plezur⭑·on ; la⭑ tut⭑·a
scen⭑·o trans·ir⭑·is en⭑ kirl³·o-vent⭑·on de⭑ fum⭑·o, fulg⭑·o, flam⭑·oj ; post⭑
el·ĉerp⭑·iĝ·o de⭑ evolu²·aj rezerv⭑·oj, la⭑ art⭑·o-sistem⭑·o trans·ir⭑·as al⭑
super·sistem⭑·o […] kaj⭑ plu⭑ evolu²·as . {ali⭑+form⭑·iĝ·i} , {trans·form⭑·iĝ·i}
trans·ir⭑·a
1.
Tia, ke⭑ ĝi ir⭑·as trans⭑ io, {transit¹·a} : [por⭑] la⭑ trans·ir⭑·a
komunik⭑·iĝ·o, kiu ir⭑·as tra⭑ Berlin⭑·o, […] dev⭑·as ja⭑ antaŭ⭑·e jam⭑ est⭑·i
pak⭑·it·aj la⭑ kurs¹·oj ; moder⭑·a ruĝ⭑·ec·o de⭑ la⭑ konjunktiv⁽⁺⁾·o, aŭ⭑ nur⭑
super⭑ la⭑ tars⁽⁺⁾·o, aŭ⭑ ankaŭ⭑ en⭑ la⭑ part⭑·o trans·ir⭑·a ; la⭑ pokal⭑·o „ “ est⭑·as trans·ir⭑·a, t.e. ĝi est⭑·as ten⭑·at·a de⭑ la⭑ gajn⭑·int·o
ĝis⭑ la⭑ sekv⭑·a konkurs⭑·o, kiam⭑ ĝi pas⭑·as en⭑ posed⭑·on de⭑ la⭑ nov⭑·a
gajn⭑·int·o .
2.
Ne⭑ {daŭr⭑·a} , pas⭑·a, {provizor¹·a} : ne⭑ la⭑ „ĉ“ est⭑·as trans·ir⭑·a ŝtup⭑·o
al⭑ „ch“, sed⭑ en⭑ la⭑ „ch“ ni propon⭑·is trans·ir⭑·an ŝtup⭑·on al⭑ „ĉ“ ;
rezign³·i la⭑ rev⭑·on pri⭑ baldaŭ⭑·a mond⭑-revoluci¹·o kaj⭑ si·n tut⭑·e
koncentr⁸·i al⭑ la⭑ trans·ir⭑·a period¹·o ; la⭑ muzik⭑·a merkat⁴·o trov⭑·iĝ·as en⭑
trans·ir⭑·a faz¹·o, en⭑ kiu ĉiu·j el·don⭑·ej·oj kaj⭑ art⭑·ist·oj dev⭑·as adapt³·iĝ·i
; trans·ir⭑·aj tip¹·oj inter⭑ la⭑ neandertal⁽⁺⁾·a stadi¹·o kaj⭑ la⭑ hodiaŭ⭑·a
. {inter⭑·a}
3.
{Transitiv²·a} : pro⭑ la⭑ vort⭑·o „akuŝ⭑·ist·in·o“ est⭑·as neces⭑·e don⭑·i al⭑
„akuŝ⭑·i“ signif⭑·on trans·ir⭑·an .
trans·ir⭑·ej·o
Lok⭑·o, kie oni pov⭑·as trans·ir⭑·i mal·help⭑·aĵ·on, ekzempl⭑·e river⭑·on,
strat⭑·on ktp: [ili] okup⭑·is la⭑ trans·ir⭑·ej·on de⭑ […] kaj⭑
permes⭑·is al⭑ neniu trans·ir⭑·i ; [kvazaŭ⭑] mi pas⭑·is tra⭑ unu⭑ el⭑ la⭑
trans·ir⭑·ej·oj kie la⭑ Ali⭑·a Mond⭑·o tuŝ⭑·as la⭑ ni⭑·an ; de⭑ la⭑ bus⁽⁺⁾·a staci⭑·o
per⭑ sub·fer⭑+voj⭑·a trans·ir⭑·ej·o ebl⭑·as ating⭑·i la⭑ fer⭑+voj⭑·an staci⭑·on .
{tra·vad³·ej·o}
el·ir⭑-voj⭑·o
1.
Voj⭑·o, laŭ⭑ kiu oni pov⭑·as el·ir⭑·i de⭑ iu lok⭑·o: ili mal·al·tig⁸·is si⭑·ajn
lanc¹·ojn en⭑ minac⭑·a manier⭑·o, kaj⭑ ek·mov⭑·iĝ·is mal·rapid⭑·e kontraŭ⭑ ni,
mi rigard⭑·is en⭑ panik²·o dekstr⭑·en kaj⭑ mal·dekstr⭑·en, serĉ⭑·ant·e ia·n
el·ir⭑-voj⭑·on .
2.
Solv⭑·o, el·turn⭑·iĝ·o, per⭑ kiu oni pov⭑·as el·ir⭑·i el⭑ embaras⭑·o: ia⭑
mister⭑·a kapric⭑·o, distr⭑·ec·o kaj⭑ mis·ag⭑·oj, en⭑ kies⭑ labirint¹·o eĉ⭑
profesor¹·o mal·facil⭑·e pov⭑·us trov⭑·i el·ir⭑-voj⭑·on ; oni batal⭑·as
dum⭑ jar⭑·oj kontraŭ⭑ mal·sukces⭑·o sen⭑ vid⭑·i el·ir⭑-voj⭑·on ; ili ne⭑ vid⭑·as
el·ir⭑-voj⭑·on el⭑ la⭑ diabl⭑·a cirkl⁸·o de⭑ fal⭑·int·a konsum⭑·ad·o sekv⭑·e de⭑
amas⭑·a sen·labor⭑·ec·o pro⭑ regres⁽⁺⁾·oj en⭑ industri⭑·a produkt⭑·ad·o kaj⭑
serv⭑·oj ; la⭑ Komitat⭑·o opini⭑·is, ke⭑ ne⭑ plu⭑ ekzist⭑·as ali⭑·a el·ir⭑-voj⭑·o
ol⭑ eks·ig⭑·i el⭑ .
flank⭑·en~ir⭑·i
(ntr)
Ir⭑·i flank⭑·en de⭑ io aŭ⭑ iu: la⭑ ĉef·kapitan⭑·o pren⭑·is li⭑·an man⭑·on, kaj⭑,
flank⭑-en·ir⭑·ant·e, demand⭑·is li·n apart⭑·e ; [li]j star⭑·iĝ·is sur⭑ mal·vast⭑·a
lok⭑·o, kie oni ne⭑ pov⭑·as flank⭑·en~ir⭑·i dekstr⭑·en, nek⭑ mal·dekstr⭑·en .
Rim.: Ordinar⭑·e oni skrib⭑·u la⭑ adverb⭑·on kaj⭑ verb⭑·on apart⭑·e.
hejm⭑·en~ir⭑·i
Ek·ir⭑·i direkt⭑·e al⭑ la⭑ hejm⭑·o: mi esplor⭑·os la⭑ afer⭑·on, nun⭑ trankvil⭑·e
hejm⭑·en~ir⭑·u ; mi tiel⭑ fort⭑·e tim⭑·is, ke⭑ vi ne⭑ ven⭑·os, antaŭ⭑ ol⭑ mi
dev⭑·os hejm⭑·en~ir⭑·i .
Rim.: Ordinar⭑·e oni skrib⭑·u la⭑ adverb⭑·on kaj⭑ verb⭑·on apart⭑·e.
{re·hejm⭑·iĝ·i}
pied⭑-ir⭑·i
(ntr)
Ir⭑·i pied⭑·e: ili pied⭑-ir⭑·is en⭑ la⭑ kamp⭑·ar·on ; ebl⭑·e tiu ĉi⭑ respekt⭑·ind·a
profet⭑·o prefer⭑·us rajd⭑·i, ol⭑ pied⭑-ir⭑·i ? ni pied⭑-ir⭑·is ĉirkaŭ⭑ dek⭑
minut⭑·ojn en⭑ la⭑ sam⭑·a uragan¹·a trafik⁴·o .
pied⭑-ir⭑·ant·o
Tiu, kiu pied⭑-ir⭑·as: venk⭑·o-pren⭑·is de⭑ li mil⭑ ĉar²·ojn kaj⭑ sep⭑
mil⭑ rajd⭑·ant·ojn kaj⭑ du⭑×dek⭑ mil⭑ pied⭑-ir⭑·ant·ojn ; pied⭑-ir⭑·ant·oj est⭑·as
plej⭑ grand⭑·a part⭑·o de⭑ hom⭑·ar·o .
rond⭑-ir⭑·i
(ntr)
1.
Ir⭑·i laŭ⭑ rond⭑·a voj⭑·o, laŭ⭑ ferm⭑·it·a kurb⭑·o: la⭑ montr⭑·il·oj [de⭑ la⭑
mal·nov⭑·a horloĝ⭑·o] rond⭑-ir⭑·ad·is ; dezir⭑·ant·e rond⭑-ir⭑·i ĉirkaŭ⭑
Montmartro mi tra·pas⭑·is la⭑ vilaĝ⭑·on ; la⭑ sang⭑·o
rond⭑-ir⭑·as en⭑ la⭑ korp⭑·o ; sur⭑ unu⭑ rand⭑·o de⭑ la⭑ ĉiel⭑·o est⭑·as ĝi⭑·a
lev⭑·iĝ·o, kaj⭑ ĝi⭑·a rond⭑-ir⭑·o est⭑·as ĝis⭑ ali⭑·aj rand⭑·oj ; li rond⭑-ir⭑·as
ĉirkaŭ⭑ ŝi, kiel⭑ papili⭑·o ĉirkaŭ⭑ lum⭑·il·o. {ĉirkaŭ·ir⭑·i ^1;} {rivolu⁸·i}
, {orbit⁴·o}
2.
Sin⁸+sekv⭑·e vizit⭑·i mult⭑·ajn lok⭑·ojn: Satan¹·o respond⭑·is al⭑ la⭑ Etern⭑·ul·o
[...]: Mi vag⭑·ad·is sur⭑ la⭑ ter⭑·o kaj⭑ rond⭑-ir⭑·ad·is sur⭑ ĝi ; ili lern⭑·as
est⭑·i sen·util⭑·aj, rond⭑-ir⭑·ant·e de⭑ dom⭑·o al⭑ dom⭑·o ; la⭑ histori⭑·o
komenc⭑·is rond⭑-ir⭑·i (cirkul³·i, dis·kon⭑·iĝ·i) de⭑ kok⭑·in·ej·o al⭑ kok⭑·in·ej·o .
{ĉirkaŭ·ir⭑·i ^3.}
ŝi⭑~pir⭑·i
Ir⭑·i, vetur⭑·i per⭑ ŝip⭑·o: ni ŝi⭑~pir⭑·is de⭑ Filip⁽⁺⁾·i [...] kaj⭑ al·ven⭑·is
[...] en⭑ Tro⭑·as post⭑ kvin⭑ tag⭑·oj . {ŝip⭑·i}
ŝtel⭑-ir⭑·i
(ntr)
Ir⭑·i kaŝ⭑·e kaj⭑ sekret⭑·e, kvazaŭ⭑ ŝtel⭑·ist·o: kiam⭑ la⭑ ali⭑·aj ir⭑·is al⭑ la⭑
foir⭑·o aŭ⭑ danc⭑·ad·o aŭ⭑ sankt⭑·a procesi¹·o, mi ŝtel⭑-ir⭑·is en⭑ ĉi⭑ tiu·n
ne·gast⭑+am⭑·an inter·mont⭑·on ; la⭑ band⭑·o ŝtel⭑-ir⭑·is el⭑ la⭑ magazen⭑·o ; la⭑
atak⭑·ant·oj ŝtel⭑-ir⭑·is al⭑ la⭑ rempar⭑·o.
Rim.: La⭑ uz⭑·o de⭑ la⭑ esprim⭑·o _si·n ŝtel⭑·i_ en⭑ la⭑ senc⭑·o de⭑ _ŝtel⭑-ir⭑·i_
est⭑·as evit⭑·ind·a, ĉar⭑ dub⭑·a+senc⭑·a.
voj⭑-ir⭑·i
Ir⭑·ad·i pied⭑·e al⭑ mal·proksim⭑·a cel⭑·o: se⭑ iu est⭑·os en⭑ mal·proksim⭑·a
voj⭑-ir⭑·o, tamen⭑ li far⭑·u Pask⭑·on al⭑ la⭑ Etern⭑·ul·o ; krom⭑ tio li far⭑·is
sufiĉ⭑·e grand⭑·an voj⭑-ir⭑·on flank⭑·en, ĉar⭑ li vol⭑·is antaŭ⭑·e est⭑·i en⭑
; ni voj⭑-ir⭑·as al⭑ tiu lok⭑·o, pri⭑ kiu la⭑ Etern⭑·ul·o dir⭑·is:
Ĝi·n Mi don⭑·os al⭑ vi ; ili ek·voj⭑-ir⭑·is for⭑ de⭑ la⭑ mont⭑·o de⭑ la⭑
Etern⭑·ul·o voj⭑·on de⭑ tri⭑ tag⭑·oj ; la⭑ Etern⭑·ul·o voj⭑+ir⭑·ig·is vi·n, kaj⭑
dir⭑·is: ir⭑·u kaj⭑ eksterm⭑·u la⭑ pek⭑·ul·ojn ; la⭑ voj⭑·oj sen·hom⭑·iĝ·is,
voj⭑-ir⭑·ant·o jam⭑ ne⭑ pas⭑·as . {ekskurs⭑·i} , {migr⭑·i} , {pilgrim¹·i} ,
{promen⭑·i} , {vojaĝ⭑·i}
[artikol⭑-versi⁹·o: 1.237 2023/12/12 19:24:44 ]
__________________________________________________________________