vidu ankaŭ la klarigojn
jam

jam

   Adverb·o signif·ant·a:

   1.
          De~post {nun} ; ek~de nun; sen+pli·e; sen·ali·e; sen plu·a atend·o: mi
          jam hav·as mi·an ĉapel·on, nun serĉ·u vi vi·an ; jam est·as temp·o ir·i
          dom·en ; ni ir·as al ni·a cel·o jam kun plen·a trankvil·ec·o ; riĉ·ig·ad·i
          la lingv·on per nov·aj vort·oj oni pov·as jam nun ; ĉu vi forges·as
          jam, ke vi krist·an·o est·as?

   2.
          Tuj de~post {tiam} ; tuj ek~de tiam: post unu hor·o la forn·o est·is
          jam varm·a; jam de tri tag·oj mi ne ferm·is la okul·ojn; vi bezon·as
          nur […] en·met·i en la leter·on […] ekzempler·on de la vort·ar·et·o, —
          kaj la adres·it·o vi·n jam kompren·os ; kiel long·e (de~post kiam) vi
          est·as jam tomb·ist·o ? jam dek jar·ojn (de~post dek jar·oj) li loĝ·as
          tie ĉi; [tia] uz·ad·o […] est·us jam arbitr·aĵ·o kaj konduk·us al
          ĥaos·o ; post unu sol·a du·on-hor·o [li] ek·posed·as la tut·an
          gramatik·on kaj […] al li rest·as jam nur la simpl·a kaj facil·a
          akir·ad·o de proviz·o de vort·oj ; vi bezon·as nur simpl·e ek·pens·i pri
          la esenc·o de tiu·j ĉi fraz¹·oj, kaj vi jam kompren·os, ke [la
          kritik·oj] ne hav·as  la plej mal·grand·an fundament·on .

   3.
          Antaŭ nun: se li jam ven·is, pet·u li·n al mi ; ĉu vi jam trov·is
          vi·an horloĝ·on ? li jam kelk+foj·e demand·is pri vi; mi jam dir·is al
          vi, ke mi for·ir·as.

   4.
          Antaŭ tiam: kiam vi vid·is ni·n en la salon·o, li jam antaŭ·e dir·is
          al mi la ver·on ; kiam vi·a dom·o est·is konstru·at·a, mi·a dom·o est·is
          jam long·e konstru·it·a ; mi ŝi·n en·brak·ig·is, sed ŝi jam mort·is.

   5.
          Pli {fru·e} ol oni atend·as  atend·is: post semajn·o ebl·e vi
          trov·os jam ia·n sci·ig·on; la verk·o est·as jam pret·a; li kred·as
          sukces·i kaj jam rid·et·as.

   Rim. 1: Z uz·as ia+foj·e _jam_ kun apart·a senc·o, kiu ekzist·as en la slav⁽⁺⁾·aj
   kaj german·a lingv·oj sed ne est·as konform·a al la ĝeneral¹·a uz·ad·o de la
   ceter·aj: en tiu okaz·o _jam_ kun futur⁽⁺⁾·o signif·as _fin·e; pli mal·pli
   baldaŭ_: ili est·as iom mal·bon~eduk·it·aj, sed kun la temp·o ili jam
   solid²·iĝ·os; ili tio·n ne pov·as ankoraŭ far·i bon·e, sed la afer·o jam ir·os;
   ne plor·u, vi iel jam ven·os tie·n. Tia uz·o est·as tut·e ne·rekomend·ind·a.
   Rim. 2: _Jam... ne_. Tiu esprim·o hav·as la senc·on de _jam_^1 kaj ^2
   sekv·at·a de _ne_: ve, mult·aj el ni·aj pionir·oj jam ne viv·as ; cent·oj da
   mil·oj […] da radik·et·oj sub·ten·as ni·an arb·on, kiu jam (de nun) ne tim·as
   la vent·on ; la [naci·aj] lingv·oj hav·as akcent·on mal·regul·an kaj
   mal·facil·an, kiu·n ili jam (de nun) ŝanĝ·i ne pov·as ; est·as domaĝ·e, ke vi
   ne lern·is pli mult·e, pli fundament·e, pli vast·e, ke nun lern·i vi, kiel
   ŝajn·as, ne hav·as jam (de~post tiu moment·o) la ebl·on ;  se ni vol·us nun
   halt·i, ni jam ne pov·us ; vid·ant·e la parti·ec·on de la prezid·ant·o, li jam
   (de~post tiam) ne parol·is (li tut·e ne parol·is); kiu okaz·on for·ŝov·as, ĝi·n
   jam ne re·trov·as . Kiel oni vid·as per tiu·j last·aj ekzempl·oj _jam... ne_
   ne sam~signif·as ĉiam kielne... {plu} “: sed ĝi montr·as preciz·e ŝanĝ·on
   de stat·o, special·e ne·efektiv·iĝ·int·an dezir·on  intenc·on. _Ne... jam_.
   Tiu esprim·o est·as, laŭ la konsil·o de Z, evit·ind·a, kaj anstataŭ·ig·ot·a per
   „ {ankoraŭ} ... ne“.

jam·a

          Tiu, kiu jam est·as …: mi·a bon·a amik·o, la jam·a art·ist·o ; Vi ven·is
          ĉi tie·n kun nigr·a humor·o, / Kun jam·a intenc·o, / […] Kondamn·e
          raport·i laŭ sek·a rigor³·o ; [la] nov·aj komision⁴·an·oj […] ne hav·os
          propr·ajn respond·ec·ojn sed akompan·os jam·ajn komision⁴·an·ojn por
          ek·lern·i la sistem·on ; okaz·a labor·o en la jam·aj EU-ŝtat·oj .

   [artikol-versi⁹·o: 1.108 2023/12/03 07:09:06 ]
     __________________________________________________________________