jur⭑·/·o

jur⭑·o

          Ar⭑·o da⭑ {regul⭑·o} j, kiu·j difin⭑·as la⭑ {rajt⭑·ojn} kaj⭑ dev⭑·ojn de⭑ la⭑
          hom⭑·oj aŭ⭑ kolektiv³·oj, kaj⭑ kies⭑ mal·respekt⭑·o pov⭑·as sekv⭑·ig·i soci³·an
          form⭑·on de⭑ {juĝ⭑·o} aŭ⭑ pun⭑·o: pozitiv¹·a jur⭑·o (difin⭑·it·a de⭑ la⭑ {leĝ⭑·oj}
          aŭ⭑ ali⭑·aj norm²·aj tekst⭑·oj, kp {natur⭑·a jur⭑·o} ); Konferenc²·o pri⭑ la⭑
          Jur⭑·o de⭑ Traktat¹·oj ; mi pren⭑·is la⭑ dokument⭑·on de⭑ aĉet⭑·o, la⭑
          sigel⭑·it·an laŭ⭑ jur⭑·o kaj⭑ leĝ⭑·o ; [tiu·j] estr⭑·oj […] abomen⭑·as jur⭑·on
          kaj⭑ kurb⭑·ig·as ĉio·n rekt⭑·an ; laŭ⭑ la⭑ leĝ⭑·oj de⭑ la⭑ ĝeneral¹·a jur⭑·o ;
          oni instru⭑·ad·is ne⭑ nur⭑ la⭑ parol⭑-art⭑·on, sed⭑ ankaŭ⭑ la⭑ filozofi¹·on kaj⭑
          la⭑ jur⭑·on ; li interes⭑·iĝ·is pri⭑ literatur⭑·o, lern⭑·is dialektik²·on kaj⭑
          jur⭑·on ; la⭑ interpret¹·ad·o de⭑ la⭑ jur⭑·o est⭑·as unu⭑ el⭑ ĉef⭑·aj kaj⭑ plej⭑
          mal·facil⭑·aj task¹·oj de⭑ juĝ⭑·ej·a orator¹·o ; la⭑ ŝanĝ⭑·it·aj cirkonstanc⭑·oj
          postul⭑·is amend⁹·ojn por⭑ konform⭑·ig·i la⭑ Statut⁹·on al⭑ nederland⁸·a jur⭑·o
          kaj⭑ hav⭑·ig·i al⭑ UEA sen·de·pend⭑·an jur⭑·an person⭑·ec·on ; jur⭑+medicin¹·a
          vizaĝ⭑-re·konstru⭑·o laŭ⭑ la⭑ trov⭑·it·a krani⭑·o simil⭑·eg·as al⭑ la⭑ portret⭑·oj
          kon⭑·at·aj de⭑ Kopernik⁽⁺⁾·o . jur⭑-filozofi¹·o; jur⭑-histori⭑·o; jur⭑-sociologi¹·o;
          jur⭑·o-scienc⭑·o. {juĝ⭑·o} , {just⭑·ec·o} , {jurisdikci⁽⁺⁾·o} , {leĝ⭑·o^1} ,
          {pun⭑·o} , {verdikt¹·o}

jur⭑·a

   1.
          Koncern⭑·ant·a la⭑ jur⭑·on: jur⭑·aj konsil⭑·oj ; jur⭑·a konsil⭑·ist·o ; neniu·n
          oni rigard⭑·u kulp⭑·a antaŭ⭑ dec⭑·a jur⭑·a esplor⭑·o ; [ni] dev⭑·as analiz¹·i
          la⭑ afer⭑·on el⭑ fakt¹·a kaj⭑ el⭑ jur⭑·a vid⭑-punkt⭑·oj ; mort⭑·ig·o de⭑ hom⭑·o
          est⭑·as krim⭑·o laŭ⭑ ĉiu·j jur⭑·aj sistem⭑·oj de⭑ la⭑ hodiaŭ⭑·o ; asign⭑·ist·o,
          ĉi⭑-kaz⭑·e funkci¹·ant·a kiel⭑ jur⭑·a konstat⭑·ist·o, en·ven⭑·is ; jur⭑·a proced³·o
          ; jur⭑·aj norm²·oj; jur⭑·aj scienc⭑·oj. {juĝ⭑·a}

   2.
          Difin⭑·it·a de⭑ la⭑ jur⭑·o: jur⭑·a person⭑·o; jur⭑·a protekt¹·o; ating⭑·i
          eksplicitan jur⭑·an rajt⭑·on instru⭑·i Esperant⭑·on en⭑ la⭑ lern⭑·ej·oj .

jur⭑·ist·o

          Fak⭑·ul·o pri⭑ jur⭑·o: student⭑·o jur⭑·ist·o en⭑ Ne·apol⁽⁺⁾·o ; kvankam⭑ jur⭑·ist·o,
          li est⭑·as […] sufiĉ⭑·e honest⭑·a kaj⭑ sincer⭑·a vir⭑·o ; ni, jur⭑·ist·oj,
          efektiv⭑·e est⭑·as ne⭑ mult⭑·e pli⭑ ol⭑ spegul⭑·oj ; la⭑ help⭑·o de⭑
          fak⭑·ul·oj-jur⭑·ist·oj est⭑·as dev⭑·ig·a en⭑ ĉiu·j pli⭑ grav⭑·aj civil¹·aj aŭ⭑
          kriminal⭑·aj proces⭑·oj ; mi konsult³·is jur⭑·ist·on el⭑ la⭑ prokuror⁽⁺⁾·ej·o,
          kaj⭑ li dir⭑·is, ke⭑ mi hav⭑·as nur⭑ ‚cirkonstanc⭑·ajn akuz³-fakt¹·ojn‘
          kontraŭ⭑ vi ; Inter·naci⭑·a Esperant⭑·o-asoci¹·o de⭑ Jur⭑·ist·oj .
          {advokat¹·o^1} , {juĝ⭑·ist·o} , {notari⭑·o} , {prokuror⁽⁺⁾·o}

inter·naci⭑·a jur⭑·o, inter·naci⭑·a publik⭑·a jur⭑·o

          Regul⭑·oj kaj⭑ princip⭑·oj regul⭑·ant·aj la⭑ rilat⭑·ojn inter⭑ ŝtat⭑·oj (kaj⭑
          kelk⭑·aj pli⭑·aj apart⭑·aj instituci⭑·oj, ekz-e Sankt⭑·a Seĝ⭑·o, Suveren⁽⁺⁾·a
          Milit⭑·a Orden⭑·o de⭑ Malt⁽⁺⁾·o k.a.): li far⭑·is pli⭑ ol⭑ 300 preleg⁸·ojn […]
          pri⭑ inter·naci⭑·aj rilat⭑·oj kaj⭑ inter·naci⭑·a jur⭑·o ; el·star⭑·as la⭑ stud¹·oj
          de⭑  , La⭑ Lingv⭑·a Problem¹·o en⭑ Inter·naci⭑·aj Rilat⭑·oj kaj⭑
          Kelk⭑·aj Aspekt¹·oj de⭑ la⭑ Lingv⭑·a Problem¹·o en⭑ Inter·naci⭑·a Publik⭑·a Jur⭑·o
          kaj⭑ Kompar⭑·a Jur⭑·o .

kanon¹·a jur⭑·o

          jur⭑·o de⭑ la⭑ eklezi¹·o, pli⭑ konkret²·e de⭑ la⭑ rom⁽⁺⁾-katolik¹·a: la⭑
          mal·permes⭑·o de⭑ interez⁽⁺⁾·o laŭ⭑ la⭑ kanon¹·a jur⭑·o en·penetr⭑·is la⭑ sved⁸·an
          mez⭑+epok⭑·an jur⭑·on, sed⭑ post⭑·e ĝi·n anstataŭ⭑·is mal·permes⭑·o de⭑ interez⁽⁺⁾·o
          super⭑ cert⭑·a nivel⭑·o ;

kutim⭑-jur⭑·o

          Jur⭑·o baz¹·it·a ne⭑ sur⭑ skrib⭑·it·aj leĝ⭑·oj, sed⭑ sur⭑ tradici¹·o kaj⭑
          kutim⭑·oj: la⭑ milit⭑-jur⭑·o, fiks¹·it·a en⭑ la⭑ inter·naci⭑·a kutim⭑-jur⭑·o kaj⭑ en⭑
          kelk⭑·aj inter·naci⭑·aj traktat¹·oj .

natur⭑·a jur⭑·o

          Princip⭑·oj kaj⭑ regul⭑·oj de⭑ inter·rilat⭑·oj deriv⁴·it·aj el⭑ la⭑ hom⭑·a
          natur⭑·o: la⭑ ide⭑·o pri⭑ natur⭑·a jur⭑·o trov⭑·iĝ·is jam⭑ ĉe⭑ Aristotel⁽⁺⁾·o ; la⭑
          natur⭑·a jur⭑·o est⭑·as sistem⭑·o de⭑ jur⭑·aj norm²·oj, kies⭑ fundament⭑·o est⭑·as
          en⭑ la⭑ ord⭑·o de⭑ la⭑ objekt⭑·oj mem⭑ kaj⭑ en⭑ la⭑ natur⭑·o de⭑ la⭑ hom⭑·o .
          {moral¹·o}

rom⁽⁺⁾·a jur⭑·o, roman¹·a jur⭑·o

          Jur⭑·o fond⭑·it·a en⭑ la⭑ antikv⭑·o unu⭑·e en⭑ Rom⁽⁺⁾·o kaj⭑ post⭑·e aplik³·at·a en⭑ la⭑
          tut⭑·a rom⁽⁺⁾·a imperi⭑·o: la⭑ skolastik²·a pens⭑·ad·o est⭑·as oft⭑·e rigard⭑·at·a
          kiel⭑ kun·fand⭑·iĝ·o de⭑ tri⭑ spirit⭑·aj tradici¹·oj: la⭑ unu⭑·a est⭑·as la⭑
          filozofi¹·o de⭑ Aristotel⁽⁺⁾·o, la⭑ du⭑·a est⭑·as la⭑ bibli¹·o kaj⭑ la⭑ tri⭑·a
          est⭑·as la⭑ roman¹·a jur⭑·o .

jur⭑·o-scienc⭑·o

          Stud¹·o pri⭑ jur⭑·o, pri⭑ ĝi⭑·a organiz¹·o kaj⭑ funkci¹·ad·o:  […]
          ek·stud¹·is sen⭑ la⭑ plej⭑ et⭑·a em⭑·o jur⭑·o-scienc⭑·on .

   Rim.: La⭑ 8a OA klar⭑·ig·as la⭑ Fundament⭑·ec·on de⭑ la⭑ radik⭑·o „jur“ el⭑ la⭑ vort⭑·o
   „jur⭑·ist·o“ aper⭑·ant·a en⭑ la⭑ 4a ekzerc⭑·o de⭑ la⭑ Ekzerc⭑·ar·o. La⭑ baz¹·a vort⭑·o
   „jur⭑·o“ kaj⭑ la⭑ kun·met⭑·aĵ·o „jur⭑·ist·o“ est⭑·as do⭑ fundament⭑·aj.

   [artikol⭑-versi⁹·o: 1.42 2023/12/06 07:24:31 ]
     __________________________________________________________________