vidu ankaŭ la klarigojn
ĵet·/·i

ĵet·i

   (tr)

   1.
          Rapid·e for {mov·i} io·n tra la aer·o en ali·an lok·on: ĵet·i […]
          ring·on sur la strat·on ; la pord·o-kurten·o est·is ĵet·it·a flank·en,
          kaj la komerc·eg·ist·o en·ir·is ; ŝi […] ĵet·is si·n de la ŝip·o en la
          mar·on ; tra kaŝ·it·a krad·o […] ŝi ĵet·is al mi kart·et·on ; li ĵet·is
          al la mastr·in·o la mon·on sur la tabl·on ; la patr·o donac·is al mi
          kolekt·uj·on, kaj li mem ĵet·is en ĝi·n la unu·an mon·er·on ; venen·on
          vi ĵet·is en la vin·on ; ĵet·i baston·on en la rad·on (mal·help·i io·n)
          ; ĵet·i perl·ojn antaŭ la pork·ojn (van·e mal·ŝpar·i) ; ĵet·i polv·on en
          la okul·ojn (por erar·ig·i, tromp·i) .

   2.
          Rapid·e direkt·i part·on de si·a korp·o al iu direkt·o: ŝi […] ĵet·is
          la brak·ojn ĉirkaŭ li·an kol·on ; ŝi ĵet·is si·ajn brak·ojn post·en kaj
          antaŭ·en, ĝis ŝi ne·vid·ebl·iĝ·is .

   3.
          Rapid·e {direkt·i} ia·n ag·on, efik·on al io: oni en·konduk·is ni·n, por
          ĵet·i sur ni·n kalumni·on ; la edz·in·o de li·a sinjor·o ĵet·is si·ajn
          rigard·ojn sur Jozef·on ; ĵet·int·e la last·an rigard·on, plen·an de
          mut·a mal·esper·o […] li kun kaŝ·it·a turment·iĝ·o de·ir·is en si·an
          kajut·on ; mi vol·is el·turn·i mi·n per rapid·ec·e trov·it·a pretekst·o,
          ĵet·i ĉio·n sur mi·an edz·on ; ŝi facil·e ced·is […] kaj si·an edz·on
          ĵet·is en pere·on ; vi kuraĝ·is ĵet·i en mi·an vizaĝ·on, ke mi est·as
          sen·kor·a koket·ul·in·o ; el mil·o vi naŭ×cent-naŭ×dek-naŭ ĵet·is en
          mizer·on ; kiam la insekt·o flug·is antaŭ la elektr¹·a lum·o, ĝi ĵet·is
          ombr·on ; per man·o facil·a […] li ĵet·is sur la paper·on tiu·n fask·on
          da lini·oj, el kiu aper·is […] simpl·a ĉarm·o kaj kviet·a harmoni¹·o .

   4.
          Mal·mild²·e, viv·eg·e {puŝ·i} : li  ĵet·is vi·n mal·supr·en de la
          ŝtup·ar·o ; oni ĵet·is mi·n en mal·liber·ej·on ;  ĵet·is si·n
          vizaĝ-al·ter·e ; li ĵet·is si·n sur la kol·on de si·a frat·o […] kaj
          plor·is ; li pal·iĝ·is kaj ĵet·is si·n antaŭ ŝi sur la genu·ojn ; ŝi
          fal·is sur la sof·on, ĵet·is si·n en unu angul·on kaj kaŝ·is la kap·on
          en la […] kusen·oj ; kvin·op·e ili si·n ĵet·is sur mi·n, sed mi venk·is
          ĉiu·jn kvin ; mi ĵet·is mi·n antaŭ·en kun la mal·esper·o de l'
          frenez·o, mi for·kur·is en la profund·on ; si·n ĵet·i al la spegul·o ;
          la jun·a vidv-in·o en·kur·is […] kaj fort·e ĵet-ferm·is post si la
          pord·et·on .

   5.
          Rilat·ig·i la {font·an ar·on} kun la {cel·a ar·o} per funkci¹·o ktp: la
          funkci¹·o  ĵet·as la ar·on de ĉiu·j entjer⁽⁺⁾·oj en si·n mem; la
          funkci¹·o  ĵet·as la ar·on de ĉiu·j entjer⁽⁺⁾·oj sur si·n mem.

          Rim.: Atent·u la uz·on de la prepozici·oj: la funkci¹·o  ĵet·as
           _sur_  , se  (tial la termin·o {sur·ĵet·o} ); ĝi
          ĵet·as  _en_  , se  .

ĵet·o

   1.
          La ag·o ĵet·i: per unu ŝton·o oni du ĵet·ojn ne far·as ; la ĵet·o (
          {lot·o} ) est·as far·it·a .

   2.
          {bild¹·ig·o.}

          Rim.: Tiu form·o natur·e sekv·as el la leg-manier·oĵet·as 
          al  “. Krom·e ĝi ebl·ig·as kre·i skem⁴·ism·an seri·on {sur·ĵet·o} ,
          {dis·ĵet·o} , {dis·sur·ĵet·o} (por kiu·j la natur·ism·aj sinonim¹·oj est·as
          for·mit¹·aj per la vort·er·o „-jekcio“).

ĵet·eg·i

          For·teg·e ĵet·i: sur la mar·oj vi est·is ĵet·eg·at·a en la profund·on de
          la akv·o ; per si·aj tut·aj fort·oj li ĵet·eg·is la seĝ·on sur la
          plank·on ; gut·oj da akv·o ŝpruc·ad·is supr·en ĝis la verd·aj branĉ·oj
          […] la skrib·ist·o ek·pens·is pri la milion·oj da ne·vid·ebl·aj
          best·et·oj, kiu·j en ĉiu gut·o est·is ĵet·eg·at·aj en tia·n alt·ec·on ; la
          fe-in·o far·is sign·on kaj […] li ĵet·eg·is si·n post ŝi . {ŝir·i^3}

ĵet·iĝ·i

          Est·i ĵet·at·a; si·n las·i fal·i: Mose⁽⁺⁾·o kaj  ĵet·iĝ·is
          vizaĝ-al·ter·e antaŭ la tut·a an·ar·o ; ili ĵet·iĝ·u en […] abism¹·on ;
          torent¹·e ĵet·iĝ·is mal·supr·en la akv·o ; ond·o da sang·o ĵet·iĝ·is en
          ŝi·an kap·on ; ŝi murmur·et·is, ĵet·iĝ·is sur la plank·on kaj kuŝ·iĝ·is
          sen·mov·a, kun vizaĝ·o kaŝ·it·a en la kusen·o .

ĵet·iĝ·ad·i

          Si·n mal·mild²·e kaj ripet·e mov·i, turn·i: la kompat·ind·a mal·san·a
          infan·o […] ĵet·iĝ·ad·is sur si·a mal·mol·a lit·aĵ·o . {konvulsi·o} ,
          {klonik⁽⁺⁾·a spasm²·o}

de·ĵet·i

   (tr)

          Fal·ig·i, for·puŝ·i: ne est·os las·it·a ĉi tie ŝton·o sur ŝton·o, kiu ne
          est·os de·ĵet·it·a ; li est·is de·ĵet·it·a el si·a reĝ·a tron·o kaj
          sen·ig·it·a je si·a glor·o ;  mal·bon·ig·is al li la tut·an
          plan·on, post·e de·ĵet·is la tut·an kulp·on sur li·n kaj sen·ig·is li·n je
          la komand·o ; la ĉeval·o […] post kelk·aj salt·oj de·ĵet·is si·an
          rajd·ant·on en fos·on ; avel·a branĉ·et·o ek·bat·is li·n kaj de·ĵet·is li·an
          ĉapel·on ; la fe-in·o de·ĵet·is si·an radi·ant·an vest·on ; ŝi […] vol·is
          de·ĵet·i la ruĝ·ajn ŝu·ojn, sed ili sid·is fortik·e ; tiu·n ĉi pez·eg·on
          mi dev·as de·ĵet·i de mi·a anim·o, antaŭ ol ĝi ĝi·n en·prem·os en la
          infer·on .

dis·ĵet·i

   (tr)

          Ĵet·i dis·en: la fajr·on dis·ĵet·u mal·proksim·en ; mi vid·is ĉiu·jn
          Izrael-id·ojn dis·ĵet·it·aj sur la mont·oj, kiel ŝaf·oj, kiu·j ne hav·as
          paŝt·ant·on ; la sankt·ajn […] statu¹·ojn li dis·bat·is, dis·pec·et·ig·is,
          kaj dis·ĵet·is ; mi dis·ŝir·is la leter·on kaj dis·ĵet·is ĝi·ajn
          pec·et·ojn en ĉiu·jn angul·ojn ; la plen~lun·o lev·iĝ·is, baldaŭ ĝi
          komenc·is dis·ĵet·ad·i (vd {radi·i} ) bril·on kaj lum·on ; la vort·oj
          nov·e kre·at·aj est·os nur mal·oft·e dis·ĵet·it·aj (vd {distr·i^2} ) inter
          la mult·o da vort·oj jam kon·at·aj ; la membr·oj est·as dis·ĵet·it·aj en
          urb·oj […] de la Unu·ig·it·aj Ŝtat·oj, Kanad⁸·uj·o, Meksik⁸·uj·o ;
          progres·ad·i malgraŭ la dis·ĵet·it·a labor·o de mal·sam·aj person·oj en
          mal·sam·aj lok·oj ; malgraŭ la dis+ĵet·ec·o de l' labor·o […] ni vid·os,
          ke ni·a komun·a cel·o est·as al·ven·it·a ; ne·zorg·ec·a man·o, kiu vid·ebl·e
          kutim·is dis·ĵet·ad·i ( {mal·ŝpar·i} , {disip⁽⁺⁾·i} ) grand·ajn sum·ojn .
          {dis·sem·i}

dis·ĵet·o

          Ĵet·o^2 atribu¹·ant·a mal·sam·ajn (t.e. _dis·ajn_) bild¹·ojn al mal·sam·aj
          (t.e. _dis·aj_) element¹·oj de la {font·a ar·o} .

          Rim. 1: Ĵet·on^2 kiu pov·as divers·ajn argument·ojn ĵet·i en unu
          sam·an bild¹·on (kun·ig·i tiu·jn argument·ojn), oni pov·as nom·ikun·ĵet·o“.

          Rim. 2: Vd ĉe {enjekci⁽⁺⁾·o} klar·ig·on, kial tiu termin·o est·as
          mis·gvid·a.

dis·ĵet·a

          (pri ĵet·o^2) Hav·ant·a la ec·ojn de dis·ĵet·o: {homomorfi⁽⁺⁾·o} inter
          vektor⁽⁺⁾·aj spac·oj est·as dis·ĵet·a se kaj nur se ĝi·a {kern·o}
          redukt⁴·iĝ·as al  . {enjekci⁽⁺⁾·a}

dis·sur·ĵet·a

          {bijekci⁽⁺⁾·a.}

dis·sur·ĵet·o

          {bijekci⁽⁺⁾·o.}

ek·ĵet·i

   (tr)

          Subit·e ĵet·i: sur ter·on ek·ĵet·is li si·an sceptr·on ; la
          pord·o-kurten·o ek·ĵet·iĝ·is flank·en, kaj sur la sojl·o de la pord·o si·n
          montr·is alt·a, graci·a vir·in·a figur·o .

el·ĵet·i

   (tr)

          Ĵet·i el·ig·ant·e: mi el·ĵet·is ĉiu·jn dom-objekt·ojn […] for el la
          ĉambr·o ; ili el·ĵet·is li·n ekster la urb·on ; el·ĵet·u la koler·on el
          vi·a kor·o kaj  ne plend·u ; ŝlim·o […] el·ĵet·it·a el la voj·aj fos·oj
          ; kio·n la mar·o tie el·ĵet·is ? fiŝ+kapt·ist·oj el·ĵet·as si·an ret·on tie
          ; [ili] ankr·on el·ĵet·is kaj lig·is al bord·o ŝnur·eg·ojn ; vi ne
          dev·as el·ĵet·i ( {mal·ŝpar·i} ) tri spes⁽⁺⁾-mil·ojn por la edz·in·iĝ·a kron·o
          de vi·a fi·lin·o ! mult·aj […] est·as kontraŭ la artikol·o kaj plen·e
          aprob·os vi·an el·ĵet·ad·on de [ĝi] ; el·ĵet·ant·e el la lingv·o vort·ojn,
          kies el·ĵet·ind·ec·o ne est·as ankoraŭ por ni tut·e cert·a ; el kant·o
          oni vort·ojn ne el·ĵet·as ; por vi ĉio est·as bagatel·oj! subit·e vi
          el·ĵet·as ia·n vort·on nek al tekst·o nek al pretekst·o ; nigr·aj,
          fajr-el·ĵet·aj okul·oj . {el·sput·i} , {el·vom·i} , {el·kraĉ·i} ,
          {ŝpruc·ig·i} .

el·ĵet·aĵ·o, for·ĵet·aĵ·o, for·ĵet·ind·aĵ·o

          Sen·util·a {sen·valor·aĵ·o} : pajl·o, cindr·o kaj ĉia+spec·aj for·ĵet·aĵ·oj
          ; divers·aj for·ĵet·aĵ·oj: trunk·et·oj de brasik·o, bala·aĵ·o, ankaŭ
          musk·o kaj rub·o ; [la] el·ĵet·aĵ·oj sur la strat·oj konstant·e
          mult·iĝ·as ; for·ĵet·aĵ·on ten·u tiu·j, kiu·j produkt·is ĝi·n ; vi
          fripon·oj, […] el·ĵet·aĵ·o de la hom·ar·o, infer·a kov·it·aĵ·o . {bala·aĵ·o}
          , {de·fal·aĵ·o} , {el·kraĉ·aĵ·o} , {fajl·aĵ·o} , {feĉ·o} , {mal·ŝat·ind·aĵ·o}
          , {rekrement³·o} , {rub·o} , {vom·aĵ·o}

el·ĵet·ul·o

          {Marĝen¹·ul·o} , {mizer·ul·o} , kiu·n la ordinar·a soci³·o el·ĵet·as: li
          mort·is ie sen·bru·e, kovr·it·a de tuk·o el blank·a neĝ·a blov·aĵ·o... […]
          kun·iĝ·int·e kun sam+aĝ·aj soci³·aj el·ĵet·ul·oj... . unu foj·on en la jar·o
          oni dev·as permes·i fest·ad·on  al tiu·j el·ĵet·ul·oj .

en·ĵet·o

          {dis·ĵet·o} , {enjekci⁽⁺⁾·o}

          Rim.: Ĉar {sur·ĵet·o} , samkiel {surjekci⁽⁺⁾·o} , est·asĵet·o _sur_ la
          tut·an cel·an ar·on“, tial la normal¹·a lingv·a logik¹·o postul·as, ke
          en·ĵet·o est·uĵet·o _en_ la cel·an ar·on“ (t.e. tiaĵet·o“, kiu ne
          est·assur·ĵet·o“). Tamen iu·j matematik¹·ist·oj, meĥanik·e paŭs⁽⁺⁾·ant·e la
          mal·raci¹·an termin·on inter·naci·an _injection_, uz·is la vort·onen·ĵet·opor la signif·o _dis·ĵet·o_, la signif·o kiu neniel sekv·as
          elen“ + „ĵet·o“. Tio est·as ne nur mal·raci¹·a, tio est·as mis·gvid·a
          kaj nepr·e evit·ind·a.

en·ĵet·a

          {dis·ĵet·a} , {enjekci⁽⁺⁾·a}

for·ĵet·i

   (tr)

          Ĵet·i por for·ig·i: [pro] koler·o de Mose⁽⁺⁾·o […] for·ĵet·is el si·aj
          man·oj la tabel·ojn kaj dis·romp·is ili·n ; ĉu vi vol·as tuj for·ĵet·i
          ĉiu·n sin⁸-ĝen·ad·on kaj ir·i kun mi al la diabl·o ? li for·ĵet·as la
          liut·on kaj for·kur·as ; vi, for·ĵet·int·e ĉia·n ali·an labor·on, vi·n
          okup·os sol·e je tiu ĉi afer·o, labor·ant·e sen ripoz·o ; publik·ig·ont·e
          mi·an unu·an libr·on pri Esperant·o, decid·is for·ĵet·i la tro grand·an
          vort·ar·on ; li·aj dens·aj nigr·aj ond·aj har·oj kun intenc·a ne·zorg·ec·o
          est·is for·ĵet·it·aj post·en kaj bon·e ombr·is la agrabl·an pal·ec·on de
          la bel·a mal·dik·a vizaĝ·o ; For·ĵet·u la mal·ĝoj·on, ĉar per dub·o /
          Akcel·as ni danĝer·on ; ne hav·ant·e, oni pet·as, ― ricev·int·e,
          for·ĵet·as . {for·met·i} , {for·las·i} , {rezign³·i}

for·ĵet·aĵ·o

          Io, kio·n oni for·ĵet·as; {rub·o} : mal·vast·aj strat·oj, kie kuŝ·is
          tut·aj amas·oj, da pajl·o, cindr·o kaj ĉia+spec·aj for·ĵet·aĵ·oj ; barel·o
          de bala·aĵ·oj, en kiu kuŝ·is divers·aj for·ĵet·aĵ·oj: trunk·et·oj de
          brasik·o, {bala·aĵ·o} , ankaŭ musk·o kaj rub·o, kiu·j de·fal·is de la
          tegment·o ; ni far·iĝ·as kiel la bala·aĵ·o […], for·ĵet·aĵ·o .

for·ĵet·ind·a

          Kiu·n oni prefer·e for·ĵet·u, ĉar ĝi est·as {sen·valor·a} , ne
          util·a...: posten·o en kolĥoz⁽⁺⁾·o est·us neniel for·ĵet·ind·a ;
          for·ĵet·ind·a arme¹·a material·o, kiu·n Soveti⁽⁺⁾·o afabl·e las·is je la
          dispon·o de Germani⁽⁺⁾·o, kiam la soldat·oj est·is urĝ¹·e vetur·ig·at·aj
          hejm·en . {eks·temp·a} , {kaduk·a^1} , {super·flu·a}

sur·ĵet·a

          {surjekci⁽⁺⁾·a.}

sur·ĵet·i

          Ĵet·i sur: li sur·ĵet·is la urs·an fel·on sur si·an dors·on ; ŝi
          sur·ĵet·is la tuk·on sur la kap·on kaj direkt·is si·n al la pord·o ;
          sur·ĵet·ant·e sur Li·n ĉia·n vi·an zorg·on ; entrepren·oj […] mal·ebl·ig·as
          la uz·ad·on [de super·flu·aj manĝ·aĵ·oj] per sur·ĵet·o de hiperklorita
          akv·o, ĉar donac·ad·o pov·us mal·pli·ig·i la vend·ojn . {sur·met·i}

sur·ĵet·o

          {surjekci⁽⁺⁾·o.}

   Rim.: Por prav·ig·i ĉi tiu·n termin·on neces·as akcept·i ne·evident¹·an
   metafor¹·an senc·on de prepozici·osur“: la ĵet·o kvazaŭ kovr·as la tut·an
   cel·o-ar·on, kiel tabl·o-tuk·o kovr·as tabl·on. Tiu signif·o ne est·as nepr·a
   komun+lingv·e (kvankam ĝi est·as tut·e ebl·a), sed por matematik¹·ist·o ĝi
   evident¹·as el la verb·a re·gad·o de ĵet·i^5 (precip·e per la kontrast¹·o kunĵet·i en“, kiu klar·e sugest⁹·as la ide·on de part·a kovr·o).

ŝton-ĵet·o

          {Long·o} egal·a al la distanc¹·o al kiu hom·o kapabl·as ĵet·i ŝton·on:
          li ir·is for de ili proksim·um·e ŝton-ĵet·on, kaj li genu·is, kaj
          preĝ·is ; ili proksim·iĝ·is al la for·kur·ant·oj je unu ŝton-ĵet·o .

akv·o-ĵet·il·o

          {Aparat¹·o} , kiu dens·e ĵet·as akv·on trans ia distanc¹·o:
          fajr·o-brigad²·ist·oj proksim·iĝ·is al la kamion⁸·o por funkci¹·ig·i
          akv·o-ĵet·il·on ; ĉar oni ne dispon·is pri profesi·a akv·o-ĵet·il·o, oni
          uz·is normal¹·an fajr·o-esting·an vetur·il·on de la vien⁽⁺⁾·a fajr·o-brigad²·o .
          {akv·o-kanon¹·o}

ŝton-ĵet·il·o

          {Aparat¹·o} por ĵet·i mal·proksim·en ŝton·ojn: ne for·pel·os ĝi·n sag·o,
          ŝton·oj el ŝton-ĵet·il·o far·iĝ·as pajl·er·oj antaŭ ĝi. ; la ark·ist·ojn
          akompan·is ŝton-ĵet·il·ist·oj, port·ant·aj sak·ojn kun ŝton·oj ; tut·an
          tag·on oni uz·is ŝton-ĵet·il·ojn,  ark-paf·is al ŝild·oj ;  de
           sving·ad·is si·an ŝton-ĵet·il·on . {katapult⁹·o^1.b}

   [artikol-versi⁹·o: 1.164 2024/02/09 09:21:31 ]
     __________________________________________________________________