vidu ankaŭ la klarigojn
kalkul·/·i

kalkul·i

   1.
          (tr)
          {Operaci¹·i} per nombr·oj por trov·i ali·an serĉ·at·an nombr·on: kalkul·i
          la kost·on ; kalkul·ant·e la voj·on […] per la kurb·aj kaj turn·it·aj
          ir·oj, kiu·j konduk·as tra la intern·aj ĉambr·oj ; ili ne kalkul·as
          laŭ ni·a temp·o-skal·o ; mens³·e kalkul·i (sen uz·i paper·on 
          kalkul·il·on); okaz·is ankaŭ diskut¹·oj pri tio kiel kalkul·i kotiz¹·ojn
          ; se mi dir·as, ke mur·o est·as tri metr·ojn alt·a kaj kvin metr·ojn
          larĝ·a, ili  ne pov·as kalkul·i la are⁹·on de la mur·o ; ni am·u ni·n
          frat·e, sed kalkul·u akurat¹·e (ĝust·e, preciz·e) ; amik·on kares·u, sed
          kalkul·i ne forges·u . {komput⁹·i}

   2.
          (tr)
          {Nombr·i} ; determin²·i kvant·on; serĉ·i la nombr·on de objekt·oj:
          kalkul·u la stel·ojn, se vi pov·as ili·n kalkul·i ; kiam la pom·oj
          matur·iĝ·is, oni kalkul·is ili·n, sed tuj en la post·a tag·o unu
          mank·is ; [ŝi] mal·ferm·is si·an mon·uj·on kaj kalkul·is la tie
          trov·iĝ·ant·ajn mal·grand·ajn mon·er·ojn ; mi kalkul·as jam la minut·ojn
          ĝis ni·a re·vid·o ; ŝi komenc·is kalkul·i la maŝ·ojn kaj preter·las·ad·i
          ili·n, por ke la ŝtrump·o pli mal·larĝ·iĝ·u ; li ne kalkul·is (
          {en·kalkul·is} ) la part·on de la ne·antaŭ·vid·it·ec·o ; li hav·as pli da
          mon·o, ol li pov·as kalkul·i .

   3.
          (x)
          {Determin²·i} kiel kost·on, pag·end·an prez·on, rekompenc·on (ankaŭ
          figur·e); {faktur·i} : por [la manĝ·aĵ·oj] mi kalkul·as por ni tri
          unu dolar¹·on semajn·e ; feliĉ·a est·as la hom·o, al kiu la Etern·ul·o
          ne kalkul·as li·an kulp·on ; vi·a am·at·o por ĉiu kis·o pov·us kalkul·i
          al vi unu mort·ig·on . {postul·i^1} , {premis²·i} , {supoz·i}

   4.
          (tr)
          Al·klas·ig·i, met·i en ia·n kategori¹·on; {rigard·i kiel} ; {taks·i} : la
          jar·ojn 1700, 1800 kaj 1900 ni dev·as kalkul·i al la jar·oj simpl·aj
          kaj ne al super·jar·oj ; mi ŝajn·ig·is mi·n indiferent·a, […] mi
          vol·is, ke Alfred kalkul·u mi·n tut·e perd·it·a por li ; vi pov·os
          kalkul·i Juli⁽⁺⁾·in·on kaj mi·n inter vi·aj invit·it·oj ; ĉu vi kalkul·as
          kiel nenio·n, mi·a bo·fil·o, la honor·on, ke vi parenc·iĝ·is kun la
          dom·o de  ; Ni ĝi·n kalkul·is kiel ni·an dev·on // Al vi
          raport·i pri l’ afer·o ; tia·n vir·on oni prefer·e kalkul·u inter la
          amik·oj ol inter la mal·amik·oj ; la ide·oj de Kolumb⁽⁺⁾·o est·is
          kalkul·at·aj kiel infan·aĵ·o . {estim·i} , {konsider·i^3} , {opini·i}

   5.
          (ntr)
          {Fid·i} iu·n  io·n; konfid·i al iu: [tiu projekt·o] kalkul·as je
          [la] pret·ec·o pionir·e ofer·i si·an temp·on ; ĉiu dev·as akir·i pan·on
          per la propr·aj man·oj, oni ne pov·as kalkul·i je la ali·aj: ĉiu
          dev·as labor·i mem ; kon·at·ul·o, pri kies help·o mi kalkul·is ; vi
          pov·as kalkul·i je mi·a plej plen·a diskret¹·ec·o .

   6.
          (ntr)
          Fiks¹·i si·an kondut·on laŭ la valor·o de iu person·o  objekt·o: sed,
          krim·ul·o, ci ne mi·n kalkul·is en la plen·um·ad·o de ci·a projekt·o ; la
          jun·ul·oj ambaŭ·grup·e kalkul·is kun probabl³·a al·front·iĝ·o kaj
          organiz¹·is si·an piknik⁹·on konsekvenc·e . {anticip³·i} , {antaŭ·vid·i}

kalkul·o

   1.
          {Operaci¹·o} per nombr·oj: unu far·is jen·an kalkul·on: se ni pren·os,
          ke la en·skrib·ad·o de ĉiu promes·ant·o okup·os ne pli mult·e ol unu
          minut·on, kaj vi […] vi·n okup·os sol·e je tiu ĉi afer·o, labor·ant·e
          sen ripoz·o 15 hor·ojn ĉiu+tag·e, — tiam la pret·ig·o de la libr·o de
          l' voĉ·oj okup·os 30 jar·ojn ; klin·iĝ·int·e super amas·o da not·oj kaj
          kalkul·oj ; mi fin·is la mezur·ad·on kaj kalkul·ojn pri la grand·o de
          la ter·o ; en mi·aj kalkul·oj mi erar·is nur je la du-de·kon·o de unu
          hor·o ; bon·aj kalkul·oj, bon·aj kun·ul·oj .

   2.
          Nombr·ad·o: laŭ la kalkul·o de la jar·oj ; mon·o am·as kalkul·on .
          {nombr·o}

   3.
          Detal·a list¹·o de en- kaj el·spez·oj, ĉu kur·ant·aj, ĉu anticip³·aj: en
          ĉiu hor·o,  preskaŭ en ĉiu minut·o en·ven·as sum·oj ĉiam nov·aj kaj
          reprezent·ant·aj ĉiam nov·ajn cifer·ojn, la for·las·o de unu spes⁽⁺⁾·o
          pov·as far·iĝ·i kaŭz·o de mal·ord·o en la kalkul·oj ; ŝi ne kutim·is
          far·i kalkul·on pri la spirit·aj proviz·oj, kiu·jn ŝi posed·as ;
          mult·aj hom·oj […] ne kutim·is don·ad·i al si preciz·an kalkul·on pri
          si·aj simpati¹·oj kaj antipati¹·oj ; kiu viv·as sen kalkul·o, baldaŭ
          est·os almoz·ul·o . {bilanc¹·o}

   4.
          Detal·a list¹·o de pag·oj ŝuld·at·aj de klient¹·o al la serv·int·o: ŝi
          preskaŭ ĉiu+tag·e mend·ad·is […] kaj ĉiu+semajn·e dev·ig·ad·is mi·an
          patr·on pag·i grand·eg·ajn kalkul·ojn de tajlor-in·oj, mebl·ist·oj,
          kaleŝ·ist·oj ; [ni] pag·os vi·an kalkul·on per la trov·it·a mon·o ;
          [ili] ek·viv·is tie tiel luks·e, ke ili·a kalkul·o en la daŭr·o de tri
          tag·oj kresk·is ĝis kelk·aj cent·oj da frank·oj ; la lern·ej·oj kaj
          mal·san·ej·oj est·os ten·at·aj je la kalkul·o de la komun·um·o ; la
          mason·ist·oj kaj ĉarpent·ist·oj far·is antaŭ·kalkul·on, laŭ kiu la
          kost·oj prezent·is la sum·on de ankoraŭ du×mil spes⁽⁺⁾-mil·oj ; ĉu tiu ĉi
          libr·o est·as pres·it·a je vi·a propr·a kalkul·o ; post kiam mi est·is
          pag·int·a tiu·n kalkul·on, mi supr·en~ir·is en vagon·on ; li nun nul·ig·is
          si·an kalkul·on per la mort·o, ni ne ricev·os  unu spes⁽⁺⁾·on ; la
          kuk·et·oj[…]n mi for·manĝ·is je la kalkul·o de la en·spez·oj de la
          angl·a reĝ·o ; [li] kred·ebl·e hav·is kalkul·ojn kun la urb·o (postul·on
          pri ŝuld·o) ; ĉes·ig·i si·ajn reciprok·ajn mal·pac·on kaj kalkul·ojn .
          {faktur·o} {kost·o} , {spez·o}

   5.
          Aranĝ·oj konsider·at·aj por re·al·ig·i cel·on: ni dev·as antaŭ ĉio pren·i
          en kalkul·on (atent·i, konsider·i) la montr·ojn de la spert·o;
          kontraŭ lup·o ne help·as kalkul·o ; ne far·u kalkul·on sen la mastr·o
          . {konsider·o^2} , {taks·o}

   6.
          Formal²·a sistem·o, {teori·o} matematik¹·a  logik¹·a: infinitezim⁽⁺⁾·a,
          diferencial⁽⁺⁾·a, bule⁽⁺⁾·a, propozici²·a kalkul·o; lambd⁽⁺⁾·o-kalkul·o,
          predikat+kalk·ul·o; mi neniam sukces·is kompren·i esoter⁽⁺⁾·aĵ·ojn kiel
          kalkul·on diferencial⁽⁺⁾·an kaj integral⁽⁺⁾·an ;

kalkul·em·a

          Kiu kalkul·as, en ĉiu·j situaci·oj taks·as si·an profit·on kaj
          mal·profit·on: li est·is kalkul·em·a kaj cel+konsci·a ; la kalkul·em·a
          vir·in·o erar·is, ŝi mal·ĝust·e taks·is la danĝer·ojn de nokt·a vojaĝ·o
          en temp·o de naci·a mal·trankvil·o ; mi […] vol·is iom vund·i ŝi·an
          kalkul·em·an kor·on . {spontane³·a}

kalkul·il·o

   1.
          Rimed·o por plen·um·i aritmetik¹·ajn operaci¹·ojn: ĉiu·j knar⁴·is per
          plum·oj, klak³·is per kalkul·il·oj,  frap·is per skrib-maŝin·oj ; la
          deĵor·ant·in·oj per poŝ-kalkul·il·oj kontrol·as la sum·on kaj trov·as ke
          vi mis·kalkul·is kelk·ajn kopek·ojn ; komput⁹·il·oj en la modern¹·a mond·o
          ne plu est·as nur·aj kalkul·il·oj, oft·e oni uz·as ili·n ankaŭ por
          lingv·e komunik·i, por pri·labor·i tekst·ojn […] ; mi preskaŭ neniam
          uz·as tekst·o-pri·labor·il·on, kaj mi ankoraŭ neniam uz·is
          tabel-kalkul·il·on . {abak⁽⁺⁾·o^2} , {soroban⁽⁺⁾·o} , {komput⁹·il·o}

   2.
          Aparat¹·o por aŭtomat¹·e nombr·i io·n; {nombr·il·o} : ŝi·a
          elektr¹·o-kalkul·il·o montr·is, ke monat·e ŝi subit·e el·uz·is tiom da
          kurent⁸·o, kiom ŝi kutim·e antaŭ·e el·uz·ad·is dum la jar·o ;
          balot²·il·o-kalkul·il·o .

al·kalkul·i

   (tr)

   1.
          Al·don·i per kalkul·o; {adici²·i} : li tim·as, ke oni iel al·kalkul·os
          li·n mem al la nombr·o de tiu·j mal·saĝ·ul·oj .

   2.
          {Atribu¹·i} , {imput⁽⁺⁾·i} : mi al·kalkul·os vi·n al la fil·oj, kaj don·os
          al vi la ĉarm·an land·on ; al tiu kategori¹·o de emancip¹·it·in·oj
          al·kalkul·is si·n ankaŭ la du virg·ul·in·oj sur la kort·o ; ĉu oni ne
          pov·us al·kalkul·i al li ĉiu·jn tiu·jn brik·ojn kaj pec·ojn ? mi
          al·kalkul·as mi·n al mi·a naci·o ne en senc·o ŝovinist¹·a ; post pli·aj
          dudekkvin jar·oj da labor·o kaj ŝpar·ad·o mi pov·us al·kalkul·i mi·n kun
          cert·a fier·o al la sub·a tavol·o de la mez·a klas·o .

antaŭ·kalkul·i

   (tr)

          Anticip³·e kalkul·i: ni kun·met·as la kalendar¹·on kaj antaŭ·kalkul·as la
          est·ont·ajn fenomen¹·ojn sur la ĉiel·o ; li rigard·e sekv·is la danc·on
          de la neĝ·er·oj kaj prov·is antaŭ·kalkul·i, kie ili fal·os ; oni
          neniam pov·as antaŭ·kalkul·i, kio ven·os .

de·kalkul·i

   (tr)

          {De·pren·i} de nombr·o, de kont³·o; {subtrah⁸·i} : de·kalkul·i la
          rabat·on; por  kaj  li de·kalkul·is kelk×mil kron·ojn,
          kiu·jn ili pov·os ricev·i laŭ·bezon·e  kiam li mort·os ; sur la
          angul·o de dorm·ant·a strat·o  adiaŭ·is la kun·ir·ant·on kaj
          komenc·is de·kalkul·i la dom·ojn ; do la metod¹·o est·as ekonomi¹·a, se
          oni rajt·as de·kalkul·i la fiks¹·it·an CO_{2} de la pag·end·a el·ig·aĵ·o .
          {dekrement⁽⁺⁾·i} , {rabat·i} , {redukt⁴·i^1}

el·kalkul·i

   (tr)

   1.
          Tut·e kalkul·i nenio·n preter·las·ant·e: Mi·a buŝ·o rakont·os Vi·an
          just·ec·on, Ĉiu+tag·e Vi·an help·on, Ĉar mi ne pov·us ĉio·n el·kalkul·i .
          inĝenier·oj esplor·is la afer·on kaj el·kalkul·is, ke tio est·as tre
          bon·a afer·o ; profesor¹·o  el Lejpcigo el·kalkul·is la
          rilat·an nombr·on de la vir·oj kaj vir·in·oj en Eŭrop·o ; 
          […] el·kalkul·is […] ke el 23 liter·oj oni pov·as form·i pli ol
          25 852 trilion⁽⁻⁾·ojn da divers·aj vort·oj ; kia plezur·o de la ĉas·o
          est·as el·kalkul·i ĉiu·n sekv·an paŝ·on de la viktim³·o ; li intenc·is
          […] el·kalkul·i tio·n, kio·n la di·oj ordon·is kaŝ·i antaŭ la hom·aj
          okul·oj .

   2.
          Prezent·i ĉiu·jn unu post ali·a nombr·ant·e: [li] tuj el·kalkul·is al
          la vilaĝ·an·o tri×cent rubl¹·ojn, kiu·jn li·a kun·parol·ant·o pren·is ;
          ordon·u el·kalkul·i al li kvin mil sesterc⁽⁺⁾·ojn ; la plej uz·at·aj el
          tiu·j ĉi okul-akv·oj est·as: flav·a adstring⁽⁺⁾·a okul-akv·o  safran·a
          tinktur²·o de opi¹·o[…], kupr·o alun·a, zink·o sulfur·a, […], plu·e
          alun·o, tanin¹·o, bor·a acid·o […], ni el·kalkul·is tiom da ili, ĉar
          […] oni oft·e dev·as ŝanĝ·i la rimed·ojn ; de 1817 ĝis 1926
          scienc·ist·oj el·kalkul·is 6 pandemi⁽⁺⁾·ojn de ĥoler·o .

en·kalkul·i

   (tr)

   1.
          {Inkluziv²·ig·i} , konsider·i en kalkul·o: se tamen li […] ŝuld·as io·n
          al vi, tio·n en·kalkul·u en mi·an kont³·on ; en la kost·ojn de
          mult+lingv·ec·o oni dev·us en·kalkul·i ankaŭ ali·ajn el·spez·ojn, kiu·j ne
          rilat·as rekt·e al la traduk·ad·o ; se oni en·kalkul·as ĉiu·jn
          voj·--dis·branĉ·iĝ·ojn, li trov·iĝ·as intern·e de ĉi tiu perimetr²·o ; oni
          dev·as en·kalkul·i la bel·an veter·on, kiu log·as ĉiu·jn rekt·e al la
          mal·bord·o ; la el·don·o de 1931 fakt¹·e jam est·is la ses·a, se oni
          en·kalkul·as la rus-lingv·ajn versi⁹·ojn, el kiu·j la unu·a aper·is jam
          en 1911 ;

   2.
          {En·hav·i} , {en·ten·i} : [ili] hav·as la sol·an vend-rajt·on por
          Brit⁹·uj·o, sed tiu rajt·o ne en·kalkul·is Irland⁸·on ; en preskaŭ ĉiu·j
          distrikt·oj ekzist·as ŝintoism⁽⁺⁾·a templ¹·o, kaj tiu en·kalkul·as la
          loĝ·ant·ojn kiel si·ajn kred·ant·ojn ; la raŭm⁽⁺⁾·ism·a intelekt⁴·ul·ar·o
          en·kalkul·is la plej valor·ajn sociolog³·ojn de la 80aj⁽⁺⁾ jar·oj en
          Esperanti⁽⁺⁾·o: inter ili  kaj  . {kun·e
          kun} , {plus⁸}

kun·kalkul·i

   (tr)

          Kun·ig·i en kalkul·ad·o: mi kalkul·as la korv·ojn, kiu·j star·as sur la
          tegment·o […] — kiom do vi kun·kalkul·is […]? — dek tri, mi
          respond·is .

mis·kalkul·i

          Kalkul·i erar·e; mis·taks·i: ĉu mi ver·e tut·e preciz·e sci·as, ke est·as
          cent kvar×dek kvar pec·et·oj,  ĉu mi eventual¹·e mis·kalkul·is ;
          ofic·ist·oj jam el·ir·ad·is, kaj Stefan·o esper·is, ke li ne
          mis·kalkul·is la temp·on ; se  imag·is, ke tiu bat·o ŝi·n
          venk·os, li serioz·e mis·kalkul·is ; [mi] mis·kalkul·is je unu ; la
          aŭtor·o ne mis·kalkul·as, […] la dat·oj kaj la ·o de la rol¹·ul·oj
          bon·e akord¹·iĝ·as .

pri·kalkul·i

   (tr)

   1.
          Zorg·e pri·pens·i est·ont·an ag·on help·e de kalkul·ad·o; pes·i ĉiu·jn
          konsekvenc·ojn de si·a ag·ad·o: ŝi konsider·is la long·ec·on de la voj·o
          kaj pri·kalkul·is, ke, se ŝi ne sekv·os la land-voj·on, [...] ŝi
          ŝpar·os preskaŭ du mejl·ojn ; ŝi ne pri·kalkul·is si·an ag·on ; li
          mezur·is fenestr·ojn kaj pord·ojn, not·is kaj pri·kalkul·is kaj fin·e
          re·ir·is ; ili pri·kalkul·as si·ajn procent·eg·ojn ĉe la altar·o, ili
          genu-fleks·as, por ke ili pov·u bon·e etend·i la tren·aĵ·on de si·a
          vest·o ; li pren·is paper·on kaj krajon·on kaj komenc·is pri·kalkul·i
          la produkt·ebl·on de la bien·o ; mi ĉiam ag·as ord·e, kun pri·pens·o
          kaj pri·kalkul·o . {plan·i}

   2.
          {Nombr·i} la hom·ojn: pri·kalkul·u la tut·an komun·um·on de la
          Izrael-id·oj laŭ ili·aj famili·oj ; kiu pov·as pri·kalkul·i, kiom da
          foj·oj en si·a viv·o li rigard·is funebr·an vest·on de vidv-in·o .

diferencial⁽⁺⁾·a kalkul·o

          Branĉ·o de {matematik¹·o} , kiu si·n baz¹·as sur la noci⁽⁺⁾·oj
          {diferencial⁽⁺⁾·o} kaj {deriv⁴·aĵ·o} , kaj okup·iĝ·as pri solv·ad·o de
          diferencial⁽⁺⁾·aj ekvaci²·oj: mi neniam sukces·is kompren·i esoter⁽⁺⁾·aĵ·ojn
          kiel kalkul·on diferencial⁽⁺⁾·an kaj integral⁽⁺⁾·an .

infinitezim⁽⁺⁾·a kalkul·o

          Branĉ·o de {matematik¹·o} , kiu en·ten·as la diferencial⁽⁺⁾·an kaj
          integral⁽⁺⁾·an kalkul·ojn, kaj pri·trakt·as la {infinitezim⁽⁺⁾·ojn} .

integral⁽⁺⁾·a kalkul·o

          Branĉ·o de {matematik¹·o} , kiu okup·iĝ·as pri kalkul·ad·o de
          {integral⁽⁺⁾·oj} kaj {mal·deriv⁴·aĵ·oj} , kaj pri solv·ad·o de
          diferencial⁽⁺⁾·aj ekvaci²·oj.

probabl³·o-kalkul·o

          Branĉ·o de {matematik¹·o} , kiu okup·iĝ·as pri model·ig·o de hazard²·o.
          {probabl³·o}

ret-rok³-al·kul·o

          Kalkul·o en la direkt·o kontraŭ·a al la normal¹·a.

   [artikol-versi⁹·o: 1.62 2023/12/02 21:20:04 ]
     __________________________________________________________________