vidu ankaŭ la klarigojn
ke

ke

   De·pend·ig·a konjunkci·o, en·konduk·ant·a:

   A.
          Komplet²·ig·ajn propozici²·ojn, kun rol¹·o:

        1.
                de subjekt·o: est·as al mi tre agrabl·e, ke mi hav·as nun la
                okaz·on nun salut·i [vi·n] ; ne bon·e est·as, ke […] la
                mal·san·ul·oj fum·as tia·n fort·an tabak·on ; ŝajn·as, ke respond·i
                tiu·n ĉi demand·on ekzist·as nenia ebl·o .

        2.
                de apozici²·o: tiu·n supoz·on, ke li est·as tromp·ist·o, mi tuj
                pruv·os al vi; mi far·as al vi donac·on […], ke ĉe ĉiu vort·o
                […] el vi·a buŝ·o el·ir·os  flor·o  mult·e~kost·a ŝton·o ;
                strang·a ŝajn·is al ŝi la fakt¹·o, ke ŝi est·as port·at·a tra la
                aer·o ; ĉio klar·e kopi·iĝ·is […] kun la diferenc·o, ke ĉio
                star·is sur la kap·o ; [li] hav·is ĉe si atest·on, ke li est·as
                [profesor¹·o de botanik¹·o] ; li esprim·is la dezir·on, ke li·a
                verk·o […] en·hav·u ankaŭ part·on Esperant·an ; pac·o est·os al
                mi, malgraŭ tio, ke mi ir·os laŭ la dezir·oj de mi·a kor·o .

        3.
                de predikativ⁽⁺⁾·o: li·a pens·o est·as, ke ni dev·as akcept·i la
                invit·on; la plej agrabl·a est·is, ke Al·eks·o neniam kondut·is
                kiel plen+aĝ·a protekt¹·ant·o ; la plej grav·a est·as, ke ni
                lern·is, kia·mani¹·er·e oni dev·as lern·i .

        4.
                de objekt·a komplement²·o: li asert¹·is, ke tio est·is la plej
                terur·a nokt·o de li·a viv·o ; li sent·is, ke sovaĝ·a decid·o
                en·penetr·as li·an anim·on ; li iel sent·is, ke respond·i ne
                valor·as ; mi opini·as, ke parol·i bel·e est·as ne·konven·e ; mi
                opini·as, ke mal·permes·i la uz·ad·on de tiu ĉi form·o est·us
                tut·e sen·bezon·e .

                Rim. 1: Post verb·oj signif·ant·ajdir·i, kred·i, pens·ikaj
                la analog¹⁹²³·aj, Zamenhof kelk+foj·e sub·kompren·as la
                konjunkci·on: vi sci·as ja, vi ili·n al mi don·is ; krist·an·an
                en·ter·ig·on, […] mi dir·as al vi, ŝi ricev·os, far·u do rapid·e
                ŝi·an tomb·on ; kred·u, mi ĝi·n far·is pro embaras·o, ne pro
                mal·konfid·o .

                Rim. 2: Post la konjunkci·o _ke_ oni pov·as trov·i ĉiu·jn
                modal⁽⁺⁾·ojn laŭ la senc·o: zorg·u, ke la reĝ·o ricev·u la
                leter·ojn ; ne ekzist·as  la plej mal·grand·a kaŭz·o por
                tim·i, ke aper·us ia nov·a lingv·o, kiu el·puŝ·us Esperant·on .

   B.
          Cirkonstanc·ajn propozici²·ojn, kun rol¹·o de komplement²·o:

        5.
                de kaŭz·o: mi est·as tut·e furioz·a, ke mi star·as kiel
                mal·prav·ul·o, dum mi est·as prav·a ; ni ĝoj·as, ke vi san·as
                tiel bon·eg·e ; mi dank·as, ke vi ŝi·n ne akcept·is .

                Rim.: En tiu senc·o _ke_ est·as ordinar·e preciz·ig·it·a per
                _tial, pro tio, pretekst·e_: ĉiu·j ŝat·is Esperant·on […]
                tial, ke ĝi al·proksim·ig·as ili·ajn kor·ojn .

        6.
                de cel·o: ekzist·as ezok·o, ke fiŝ·et·oj ne dorm·u ; tra·pik·u
                li·n, ke li moment·e fal·u ; kiu mi est·as, ke mi ir·u al
                Faraon⁽⁺⁾·o ?

                Rim.: En tiu senc·o _ke_ est·as ordinar·e preciz·ig·it·a per
                _por_: rapid·u for·ir·i, por ke li […] ne ating·u ni·n ;
                al·teg·aj pice·oj etend·as si·ajn branĉ·ojn al li, por ke li
                grimp³·u al ili·aj supr·oj .

        7.
                de rezult²·o: la neĝ·o kuŝ·is ekster·e ĉirkaŭ ni·a kaban²·o tiel
                alt·e, ke la kaban²·o preskaŭ est·is kaŝ·it·a ; ĉiu·j mur·oj est·is
                ornam·it·aj per grand·aj pentr·aĵ·oj, ke est·is efektiv·a plezur·o
                ĉio·n tio·n ĉi vid·i ; kio est·as al la popol·o, ke ili plor·as
                ? pac·a silent·o, ke ne blov·as  vent·o .

                Rim.: En tiu senc·o _ke_ est·as ordinar·e preciz·ig·it·a per
                _tiel, tia·mani¹·er·e, tia, tiom_: mi tiel kur·is […], ke mi ne
                pov·as re·trov·i la spir·on .

        8.
                de kondiĉ·o: supoz·ant·e, ke  la lingv·o mem nenio·n de tio
                sufer·us, ni fort·e dub·as, ĉu […] ; la mastr·o […] don·is al
                li ĉambr·on en la mal·antaŭ·a konstru·aĵ·o, kondiĉ·e ke li ne
                montr·os si·n .

                Rim.: Oni neniam uz·u _ke_ en la temp·aj cirkonstanc·aj
                fraz¹·oj ( {kiam} , {ĝis} , {dum} , {ol} ), nek antaŭ
                u-modalo en ordon·a  dezir·a ĉef·propozici²·o: Di·o vol·u.

   [artikol-versi⁹·o: 1.99 2023/12/03 09:58:48 ]
     __________________________________________________________________