vidu ankaŭ la klarigojn
kompren⭑·/·i
kompren⭑·i
(tr)
1.
(vort⭑·on, parol⭑·on) Kon⭑·i ĝi⭑·an signif⭑·on: kompren⭑·i vort⭑·on, lingv⭑·on,
tekst⭑·on; kompren⭑·i legat²·aĵ·on , instru⭑·on , retor²·aĵ·on , sentenc⭑·on ;
kompren⭑·i iu·n (ties⭑ parol⭑·ojn); mi neniel⭑ pov⭑·as kompren⭑·i, kio·n vi
parol⭑·as ; li kompren⭑·as predik⭑·on, kiel⭑ bov⭑·o muzik⭑·on ; mi ne⭑
kompren⭑·as vi⭑·an an parol⭑·ad·on (parol⭑-manier⭑·on) ;
kompren⭑·i franc⭑·e; saĝ⭑·a kap⭑·o du⭑·on-vort⭑·on kompren⭑·as ; ŝi nun⭑ ne⭑
kompren⭑·is plu⭑ tiu·n grup⭑·on da⭑ sent⭑·o-plen⭑·aj ton⭑·oj, kiu iam⭑ ŝajn⭑·is
al⭑ ŝi anĝel⭑·a melodi¹·o .
2.
Hav⭑·i ĝust⭑·an ide⭑·on
a)
pri⭑ la⭑ natur⭑·o, kvalit¹·o, valor⭑·o, cel⭑·o, funkci¹·ad·o ks de⭑ io:
mal·saĝ⭑·ul·o dir⭑·is vort⭑·er·on, saĝ⭑·ul·o kompren⭑·as la⭑ tut⭑·an afer⭑·on
(oni oft⭑·e dir⭑·as pli⭑ mult⭑·e, ol⭑ oni intenc⭑·as) ; Id⁽⁺⁾·a tut⭑·e ne⭑
pov⭑·is kompren⭑·i, de⭑ kie ili ven⭑·is ; mi pov⭑·as ja⭑ kompren⭑·i,
ke⭑ vi ankaŭ⭑ vol⭑·as io·n hav⭑·i ; kompren⭑·i fenomen¹·on, ies⭑
kondut⭑·on; mi kompren⭑·as li⭑·an mal·trankvil⭑·on; kompren⭑·i si⭑·an
dev⭑·on, la⭑ grav⭑·ec·on de⭑ si⭑·a kulp⭑·o, la⭑ proksim⭑·ec·on de⭑ la⭑
danĝer⭑·o, la⭑ ver⭑·em·on kaj⭑ just⭑·on .
b)
pri⭑ ies⭑ motiv¹·oj, karakter⭑·o, intenc⭑·oj ks: sat⭑·a mal·sat⭑·an ne⭑
pov⭑·as kompren⭑·i ; mi ne⭑ pov⭑·as li·n kompren⭑·i; lingv⭑·o
inter·naci⭑·a dezir⭑·as nur⭑ don⭑·i al⭑ la⭑ hom⭑·oj de⭑ mal·sam⭑·aj
popol⭑·oj, kiu·j star⭑·as unu⭑ antaŭ⭑ ali⭑·a kiel⭑ mut⭑·ul·oj, la⭑ ebl⭑·on
kompren⭑·ad·i unu⭑ ali⭑·an ; ili mi·n ne⭑ kompren⭑·as, [...] sed⭑ vi,
sinjor⭑·o, vi aŭskult⭑·os mi⭑·an pet⭑·on .
3.
{Kompetent⭑·i} : bedaŭr⭑·ind·e ne⭑ mult⭑·e kompren⭑·is en⭑ muzik⭑·o,
sed⭑ li almenaŭ⭑ kompren⭑·is (^1) la⭑ vort⭑·ojn ; la⭑ edz⭑·in·o en·ir⭑·is kun⭑
agrabl⭑·a rid⭑·et·o, sed⭑ ne⭑ inter·romp⭑·is ni·n, ĉar⭑ ŝi pens⭑·is, kiel⭑
ŝajn⭑·as, ke⭑ ŝi⭑·a edz⭑·o ja⭑ ankaŭ⭑ sen⭑ ŝi⭑·a help⭑·o kompren⭑·as parol⭑·i .
4.
(sub⭑ iu esprim⭑·o) Don⁽⁺⁾·i al⭑ tiu esprim⭑·o ali⭑·an signif⭑·on: sub⭑ „voj⭑·o“
ŝi kompren⭑·as ja⭑ la⭑ river⭑·on, ĉar⭑ ie·n ali⭑+lok⭑·en ŝi ne⭑ pov⭑·as ir⭑·i
(dir⭑·ant·e „voj⭑·o“, ŝi fakt¹·e cel⭑·as „river⭑·o“) . {cel⭑·i}
kompren⭑·o
Ag⭑·o kompren⭑·i, stat⭑·o de⭑ kompren⭑·ant·o: la⭑ Etern⭑·ul·o don⭑·as saĝ⭑·on: el⭑
Li⭑·a buŝ⭑·o ven⭑·as sci⭑·o kaj⭑ kompren⭑·o ; mem·am⭑·o kaj⭑ mem·estim⭑·o est⭑·as la⭑
kaŭz⭑·oj de⭑ ĉiu mal·ĝust⭑·a kompren⭑·o de⭑ ni⭑·aj tra·viv⭑·aĵ·oj .
kompren⭑·aĵ·o
{Noci⁽⁺⁾·o} : dank⭑·' al⭑ tio, ke⭑ je⭑ lav⭑·ad·o de⭑ tol⭑·aĵ·o si·n okup⭑·as
ordinar⭑·e vir⭑·in·oj, vi en⭑ ĉiu lingv⭑·o hav⭑·as vort⭑·on por⭑ esprim⭑·o de⭑
la⭑ kompren⭑·aĵ·o „lav⭑·ist·in·o“ .
kompren⭑·ebl·a
Kiu·n ebl⭑·as kompren⭑·i: tia rakont⭑·ad·o por⭑ ali⭑·aj infan⭑·oj est⭑·us
mal·facil⭑·e kompren⭑·ebl·a, sed⭑ ĉi⭑ tiu·j infan⭑·oj tio·n kompren⭑·is ;
neniu verk⭑·o Esperant⭑·a eĉ⭑ el⭑ la⭑ plej⭑ fru⭑·a temp⭑·o iam⭑ perd⭑·os si⭑·an
valor⭑·on kaj⭑ kompren⭑·ebl·ec·on por⭑ la⭑ est⭑·ont·aj generaci⭑·oj .
kompren⭑·ebl·e
1.
Laŭ⭑ kompren⭑·ebl·a manier⭑·o: li, kvankam⭑ fremd⭑·ul·o, ĉiam⭑ kompren⭑·ebl·e
parol⭑·is; pli⭑ klar⭑·e kaj⭑ pli⭑ kompren⭑·ebl·e .
2.
{Mem·kompren⭑·ebl·e} : ĉar⭑ mi dev⭑·as for·est⭑·i, mi kompren⭑·ebl·e ne⭑ pov⭑·os
vizit⭑·i vi·n morgaŭ⭑...; est⭑·as kompren⭑·ebl·e ankoraŭ⭑ mult⭑·aj voj⭑·oj kaj⭑
voj⭑·et·oj por⭑ progres⭑·ig·i l'⭑ afer⭑·on de⭑ l'⭑ lingv⭑·o inter·naci⭑·a ; ni
pov⭑·us cit⭑·i kompren⭑·ebl·e ankoraŭ⭑ mult⭑·e da⭑ ali⭑·aj ekzempl⭑·oj .
kompren⭑·em·a
1.
Pen⭑·ant·a kompren⭑·i ^2 (io·n aŭ⭑ iu·n): li ven⭑·ig·u knab⭑·ojn
sen·difekt⭑·ajn, bel⭑+aspekt¹·ajn, kompren⭑·em·ajn por⭑ ĉiu saĝ⭑·aĵ·o ; la⭑
membr⭑·oj [de⭑ S.A.T.] est⭑·u kompren⭑·em·aj kaj⭑ toler⭑·em·aj rilat⭑·e al⭑ la⭑
politik¹·aj filozofi¹·aj skol³·oj aŭ⭑ sistem⭑·oj, sur⭑ kiu·j si·n apog⭑·as la⭑
divers⭑·aj klas⭑+batal⭑·aj labor⭑·ist·aj parti⭑·oj kaj⭑ sindikat²-mov⭑·ad·oj ;
oni eĉ⭑ provok⁴·is por⭑ ĝu⭑·i la⭑ plezur⭑·on ig⭑·i mi·n mensog⭑·i[:] mi ne⭑
est⭑·is tiel⭑ mal·kompren⭑·em·a, ke⭑ mi tio·n ne⭑ sent⭑·is .
2.
{Indulg⭑·em·a} pro⭑ inklin⭑·o kompren⭑·i ies⭑ motiv¹·ojn: tra⭑ dolor⭑·oj
sen·ŝancel⭑·a, kompren⭑·em·a kaj⭑ fidel⭑·a, [la⭑ am⭑·o patr⭑·in·a] si·n don⭑·as,
kaj⭑ don⭑·as ĝis⭑ mort⭑·o ; [pro⭑ blenoragi⁽⁺⁾·o la⭑ paroĥ⭑·estr·o] decid⭑·as
konsult³·i mal·jun⭑·an, kompren⭑·em·an kurac⭑·ist·on ; cert⭑·e mi nun⭑ pov⭑·us
nur⭑ atend⭑·i vi⭑·a+flank⭑·e plen⭑+rajt⭑·an pun⭑·on (se⭑ vi ne⭑ est⭑·us tre⭑
kompren⭑·em·aj ge·sam⭑~ide⭑·an·oj) ; laŭ⭑ vi⭑·a opini⭑·o, mi est⭑·as sen·kor⭑·a,
laŭ⭑ vi⭑·a sent⭑·o, mi est⭑·as ne·kompren⭑·em·a .
kompren⭑·em·o
Ec⭑·o de⭑ iu kompren⭑·em·a:
1:
Zamenhof kun⭑ la⭑ tut⭑·a modest⭑·ec·o kaj⭑ profund⭑·a kompren⭑·em·o, kiu·jn li
posed⭑·is, neniam⭑ pretend⭑·is est⭑·i gvid⭑·ant·o de⭑ la⭑ mov⭑·ad·o ; dis·ig⭑·u la⭑
fajr⭑·on dis⭑~de⭑ la⭑ ter⭑·o, la⭑ fajn⁽⁺⁾·on dis⭑~de⭑ la⭑ mal·fajn⁽⁺⁾·o, mild²·e, kun⭑
plen⭑·a kompren⭑·em·o ; incit⭑·at·e de⭑ ĉies⭑ mal·kompren⭑·em·o [Ivan⁽⁺⁾·o
ek·kri⭑·is:] „tia ul⭑·o ne⭑ bezon⭑·as puŝ⭑·i!“ . {inteligent¹·o}
2:
[aidos⁹·o] akr⭑·ig·is konsci⭑·on pri⭑ sam⭑+seks⭑·em·o en⭑ ni⭑·a soci³·o,
pli·fort⭑·ig·ant·e kompren⭑·em·on kaj⭑ toler⭑·em·on ĉe⭑ iu·j kaj⭑ abomen⭑·on ĉe⭑
ali⭑·aj ; ili ne⭑ est⭑·as profesi⭑·aj ĉiĉeron⁽⁺⁾·oj sed⭑ nur⭑ bon⭑+vol⭑·aj
help⭑·ant·oj, do⭑ bv. indulg⭑·i ili·n per⭑ pacienc⭑·o kaj⭑ sam⭑~ide⭑·an·a
kompren⭑·em·o . {indulg⭑·em·o}
kompren⭑·et·i
(tr)
Nur⭑ part⭑·e kompren⭑·i: iom⭑ post⭑ iom⭑, mi kompren⭑·et·is, ke⭑ ŝi ne⭑ est⭑·as
fid⭑·ind·a, ke⭑ ŝi trans·ir⭑·is al⭑ la⭑ mal·amik⭑·a flank⭑·o, kaj⭑ ke⭑ mi dev⭑·as
gard⭑·i mi·n ; li mem⭑, aŭd⭑·ant·e la⭑ ricev⭑·at·ajn de⭑ li sovaĝ⭑·ajn son⭑·ojn,
baldaŭ⭑ komenc⭑·os kompren⭑·et·ad·i, ke⭑ la⭑ afer⭑·o iel⭑ est⭑·as ne⭑ glat⭑·a .
{du⭑·on-kompren⭑·i} {diven⭑·i}
kompren⭑·ig·i
Ig⭑·i kompren⭑·i: ho⭑ , nun⭑ mi el·ir⭑·is, por⭑ kompren⭑·ig·i al⭑ vi
la⭑ afer⭑·on ; malgraŭ⭑ la⭑ divers⭑·aj dialekt¹·oj oni pov⭑·as per⭑ la⭑
lingv⭑·o Mandarin⁹·a kompren⭑·ig·i si·n ĉie, kie tiu ĉi⭑ lingv⭑·o est⭑·as
parol⭑·at·a . {klar⭑·ig·i} , {kial⭑·ig·i} , {eksplik⁽⁺⁾·i} .
kompren⭑·iĝ·i
1.
Iĝ⭑·i kompren⭑·it·a, est⭑·i kompren⭑·ebl·a: ĉi⭑ tiu tekst⭑·o bon⭑·e
kompren⭑·iĝ·as; [la⭑ silent⭑·o de⭑ mi⭑·a amik⭑·o] tre⭑ facil⭑·e kompren⭑·iĝ·as ;
en⭑ la⭑ Moskv⁽⁺⁾·a [universitat⭑·o] for·est⭑·is teologi¹·a fakultat¹·o, kio
kompren⭑·iĝ·as per⭑ ĉe·est⭑·o de⭑ special⭑·a sistem⭑·o de⭑ prepar⭑·ad·o de⭑
serv⭑·ant·oj por⭑ la⭑ ortodoks²·a eklezi¹·o en⭑ Rusi⁽⁺⁾·o .
2.
{Inter·kompren⭑·iĝ·i} : la⭑ aŭtor⭑·oj ial⭑ nom⭑·is si⭑·ajn lingv⭑·ojn
„tut⭑+mond⭑·aj“, ebl⭑·e nur⭑ pro⭑ tio, ke⭑ en⭑ la⭑ tut⭑·a mond⭑·o est⭑·is neniu
person⭑·o, kun⭑ kiu oni pov⭑·us kompren⭑·iĝ·i per⭑ tiu·j ĉi⭑ lingv⭑·oj ; tiu·j
ĉi⭑ hom⭑·oj posed⭑·is ja⭑ kolekt⭑·on da⭑ kondiĉ⭑·aj son⭑·oj, per⭑ kiu·j li tut⭑·e
preciz⭑·e kompren⭑·iĝ·ad·is kun⭑ si⭑·aj plej⭑ proksim⭑·aj najbar⭑·oj ;
kongres⭑·oj inter·naci⭑·aj tuj⭑ pov⭑·us komenc⭑·i uz⭑·ad·i ĝi·n por⭑ la⭑
reciprok⭑·a kompren⭑·iĝ·ad·o de⭑ si⭑·aj membr⭑·oj ; por⭑ met⭑·i fin⭑·on al⭑ ĉiu·j
mal·kompren⭑·iĝ·oj kaj⭑ disput⭑·oj [...] la⭑ aŭtor⭑·o de⭑ Esperant⭑·o decid⭑·is
nun⭑ el·don⭑·i en⭑ form⭑·o de⭑ unu⭑ libr⭑·o tiu·jn tri⭑ verk⭑·ojn .
kompren⭑·il·o, kompren⭑·iĝ·il·o
Rimed⭑·o por⭑ inter·kompren⭑·iĝ·i: la⭑ esperant⭑·ism·o cel⭑·as nur⭑ al⭑ tio, ke⭑
ia⭑ taŭg⭑·a kaj⭑ vivipova kompren⭑·il·o inter⭑ la⭑ popol⭑·oj ekzist⭑·u, sed⭑
ke⭑ la⭑ form⭑·o de⭑ tiu kompren⭑·il·o est⭑·as por⭑ ni […] tut⭑·e indiferent⭑·a
; vid⭑·i en⭑ Esperant⭑·o nur⭑ lingv⭑·on simpl⭑·an, mal·varm⭑·an inter·naci⭑·an
kompren⭑·iĝ·il·on, simil⭑·an al⭑ la⭑ mar⭑·a sign⭑·ar·o, kvankam⭑ pli⭑ perfekt⭑·an
.
ĉi·ok⭑-om⁽⁺⁾-pren⭑·a
Ĉio·n kompren⭑·ant·a: la⭑ Etern⭑·ul·o [...] don⭑·is al⭑ la⭑ reĝ⭑·o
fil⭑·on saĝ⭑·an, kler⭑·an, kaj⭑ ĉiokomprenan .
du⭑·on-kompren⭑·i
(tr)
{Kompren⭑·et·i} : pri·taks⭑·ant·e la⭑ en·hav⭑·on de⭑ la⭑ revu²·o oni konstat⭑·is,
ke⭑ ĝi en·hav⭑·as politik¹·ajn riproĉ⭑·ojn kaj⭑ ruz⭑·ajn du⭑·on+kompren⭑·ig·ojn .
{diven⭑·i} , {konjekt⭑·i}
ek·kompren⭑·i
(tr)
Komenc⭑·i kompren⭑·i: ĝi est⭑·is mal·facil⭑·a en⭑ mi⭑·aj okul⭑·oj, ĝis⭑ mi
ven⭑·is en⭑ la⭑ sankt⭑·ej·on de⭑ Di⭑·o kaj⭑ ek·kompren⭑·is la⭑ fin⭑·on de⭑ tio ;
ĉi⭑ tio est⭑·as la⭑ unu⭑·a foj⭑·o, kiam⭑ mi ek·kompren⭑·as la⭑ tent⭑·on [murd⁴·i]
: iam⭑, sur⭑ la⭑ strat⭑·o, fajr⭑·er·a ek·kompren⭑·o trankvil⭑·ig·is li·n .
inter·kompren⭑·iĝ·i
Si·n kompren⭑·i reciprok⭑·e: parol⭑·i ili ne⭑ pov⭑·as[,] sed⭑ ili
inter·kompren⭑·iĝ·as per⭑ sign⭑·oj ; per⭑ la⭑ okul⭑·oj kaj⭑ la⭑ fingr⭑·oj [la⭑
knab⭑·in·oj] send⭑·ad·is al⭑ si reciprok⭑·e sign⭑·ojn de⭑ inter·kompren⭑·iĝ·o
kaj⭑ rid⭑·et·ad·is .
ne·kompren⭑·o
Mank⭑·o de⭑ {kompren⭑·o} : simul[i] ne·kompren⭑·on ; [la⭑ verk⭑·o] oblikv¹·e
sed⭑ intens⁴·e pri·lum⭑·as, per⭑·e de⭑ infan⭑·aj ne·kompren⭑·oj, la⭑ profund⭑·an
tragik³·on kaj⭑ moral¹·an ironi¹·on de⭑ prostitu²·ad·o .
mal·kompren⭑·o
Mal·ĝust⭑·a {kompren⭑·o} , mis·kompren⭑·o: li ĝust⭑·e dir⭑·is al⭑ mi[,] ke⭑
inter⭑ vi est⭑·as mal·kompren⭑·o ; ĉes⭑·u la⭑ [inter·gent⭑·a] mal·kompren⭑·o
pro⭑ ne·kon⭑·o reciprok⭑·a! . {mis·kompren⭑·o} , {mal·akord¹·o} ,
{ne·kompren⭑·o}
ne·kompren⭑·ebl·a
Ne⭑ {kompren⭑·ebl·a} : ne⭑ al⭑ popol⭑·o kun⭑ ne·kompren⭑·ebl·a lingv⭑·o kaj⭑
mal·facil⭑·a parol⭑·ad·o vi est⭑·as sen·dat⭑·a, sed⭑ al⭑ la⭑ dom⭑·o de⭑
; ju⭑ pli⭑ long⭑·e li parol⭑·is kun⭑ la⭑ boat⭑·ist·oj, des⭑ pli⭑
ne·kompren⭑·ebl·aj ili far⭑·iĝ·is por⭑ li ; tio est⭑·as por⭑ mi tut⭑·e
ne·kompren⭑·ebl·a!
mal·kompren⭑·ebl·a
Mal·ĝust⭑·e aŭ⭑ tut⭑·e ne⭑ {kompren⭑·ebl·a} : sam⭑·e anstataŭ⭑ la⭑ kelk⭑+foj⭑·e
renkont⭑·ebl·aj form⭑·oj: mal·ebl⭑·a, mal·kompren⭑·ebl·a, mal·vid⭑·ebl·a,
mal·leg⭑·ebl·a k.t.p. pli⭑ ĝust⭑·aj est⭑·as: ne·ebl⭑·a, ne·kompren⭑·ebl·a,
ne·vid⭑·ebl·a, ne·leg⭑·ebl·a k.t.p. . [vi⭑·a ide⭑·o] ebl⭑·e est⭑·as sprit⭑·a, sed⭑
tro⭑ mal·kompren⭑·ebl·a[:] oni vi·n mok⭑·os ; Benoe post⭑ si⭑·a mir⭑·ind·a
venk⭑·o al·proksim⭑·iĝ·is al⭑ la⭑ knab⭑·in·o kun⭑ esprim⭑·o de⭑ gaj⭑·a triumf¹·o en⭑
la⭑ vizaĝ⭑·o kaj⭑ ne·mal·kompren⭑·ebl·a sopir⭑·o en⭑ la⭑ okul⭑·oj .
{ne·kompren⭑·ebl·a} .
mem·kompren⭑·ebl·a
Evident¹·a, facil⭑·e kompren⭑·ebl·a, eĉ⭑ sen⭑ klar⭑·ig·oj: mi⭑·a sub·konsci⭑·o
el·vom⭑·is la⭑ solv⭑·on de⭑ mi⭑·a problem¹·et·o[:] ver⭑·e simpl⭑·an kaj⭑
mem·kompren⭑·ebl·an solv⭑·on, vitr⭑·o-klar⭑·an, tut⭑~simpl⭑·e pra⭑~pur⭑·an .
mem·kompren⭑·ebl·e
Konform⭑·e al⭑ la⭑ kutim⭑·a, natur⭑·a, atend⭑·ebl·a sin⁸-sekv⭑·o de⭑ event⁸·oj aŭ⭑
ide⭑·oj: mem·kompren⭑·ebl·e la⭑ konfuz⭑·ec·o de⭑ la⭑ poem¹·o (aŭ⭑ kiel⭑ mi⭑·a
poet¹·a amik⭑·o esprim⭑·is, ĝi⭑·a „ditiramb²·a intermit⭑·ad·o“) okaz⭑·ig·is du⭑
pres⭑·er·ar·ojn .
mis·kompren⭑·i
(tr)
Mal·bon⭑·e kompren⭑·i; erar⭑·i pri⭑ la⭑ senc⭑·o de⭑ vort⭑·o aŭ⭑ ag⭑·o: mi ne⭑
pet⭑·as vi·n ripar¹·i mi⭑·an vetur⭑·il·on, vi mi·n mis·kompren⭑·is ; la⭑
mal·konsent⭑·o est⭑·as kaŭz⭑·at·a de⭑ mis·kompren⭑·o.
mis·kompren⭑·o
1.
Ne·kapabl⭑·o de⭑ ĝust⭑·a kompren⭑·o: vizaĝ⭑·o de⭑ de·form⭑·iĝ·as,
[…] ĉu⭑ la⭑ redakci⭑·o de⭑ „ “ tiel⭑ ŝanĝ⭑·is si⭑·an politik¹·on?
en⭑ voĉ⭑·o de⭑ la⭑ jun⭑·a oficir⭑·o son⭑·as sincer⭑·a mis·kompren⭑·o ; inter⭑ li
kaj⭑ kaj⭑ inter⭑ ili⭑·aj ide⭑·oj, […] ekzist⭑·as ia⭑ diferenc⭑·o, ia⭑
mis·kompren⭑·o, profund⭑·a, kiel⭑ abism¹·o ;
2.
Unu⭑·op·a {okaz⭑·o} de⭑ erar⭑·a inter·kompren⭑·iĝ·o: oni kelk⭑+foj⭑·e pov⭑·as
evit⭑·i konfuz⭑·on kaj⭑ mis·kompren⭑·ojn, […] se⭑ oni far⭑·as tut⭑·e, tut⭑·e
mal·grand⭑·an paŭz⭑·et·on inter⭑ la⭑ ĉef·element¹·o kaj⭑ la⭑ flank⭑-element¹·o ;
kiu parol⭑·as mal·bon⭑·e la⭑ lingv⭑·on, ĝen⭑·as la⭑ aŭskult⭑·ant·ojn, risk⭑·as
mis·kompren⭑·ojn ; verd⭑+ir⭑·e, tiu respond⭑·o mi·n surpriz⭑·as, […] mi
tim⭑·as ke⭑ okaz⭑·is mis·kompren⭑·o .
sen·kompren⭑·a
Ne⭑ kompren⭑·ant·a: Li⭑·aj gard⭑·ist·oj ĉiu·j est⭑·as blind⭑·aj, sen·kompren⭑·aj:
ili ĉiu·j est⭑·as hund⭑·oj mut⭑·aj, kiu·j ne⭑ pov⭑·as boj⭑·i .
sub·kompren⭑·i
(tr)
1.
Kompren⭑·i laŭ⭑ la⭑ kun·tekst⭑·o io·n ne·esprim⭑·it·an: elips¹·o est⭑·as for·ig⭑·o
de⭑ unu⭑ aŭ⭑ kelk⭑·aj vort⭑·oj facil⭑·e sub·kompren⭑·ebl·aj .
2.
Ne⭑ esprim⭑·i tio·n, kio·n la⭑ vort⭑-aranĝ⭑·o aŭ⭑ la⭑ kun·tekst⭑·o ebl⭑·ig·as
ne·esprim⭑·i: en⭑ la⭑ fraz¹·o „vi hav⭑·as vi⭑·an ĉapel⭑·on, kaj⭑ mi la⭑ mi⭑·an“,
la⭑ vort⭑·o „hav⭑·as“ est⭑·as sub·kompren⭑·at·a en⭑ la⭑ du⭑·a propozici²·o.
Rim.: La⭑ unu⭑·a senc⭑·o est⭑·as relativ²·e nov⭑·a, se⭑ konsider⭑·i ĝi⭑·an en·konduk⭑·on
en⭑ NPIV. La⭑ du⭑·a senc⭑·o, pli⭑ mal·nov⭑·a, tamen⭑ ne⭑ bon⭑·e akord¹·as kun⭑ la⭑ unu⭑·a,
ĉar⭑ ĝi·n pli⭑ logik¹·e re·don⭑·us la⭑ deriv⁴·aĵ·o „sub·kompren⭑·ig·i“.
sub·kompren⭑·ig·i
Ig⭑·i sub·kompren⭑·at·a ^1, kompren⭑·ig·i per⭑ ne·rekt⭑·aj rimed⭑·oj: ĝust⭑·e en⭑
temp⭑·o [...], kiam⭑ oni prov⭑·as sub·kompren⭑·ig·i al⭑ mi, ke⭑ ebl⭑·e mi
dev⭑·us dub⭑·i vi⭑·an honest⭑·ec·on, jen⭑ vi komenc⭑·as sub·aŭskult⭑·i ; li
klopod⭑·is iom⭑ moder⭑·ig·i la⭑ ĵus⭑·et·an sen·hont⭑·an sub·kompren⭑·ig·on .
erar⭑-kompren⭑·i, fuŝ⭑-kompren⭑·i
(tr)
{mis·kompren⭑·i}
kompren⭑-kapabl⭑·o
{Inteligent¹·o} : ili est⭑·as ordinar⭑·e al·konform⭑·ig·it·aj al⭑ la⭑ aĝ⭑·o kaj⭑
al⭑ la⭑ kompren⭑-kapabl⭑·o de⭑ la⭑ […]id⭑·oj ; nirvan⁽⁺⁾·o est⭑·as stat⭑·o
ne·pri·skrib⭑·ebl·a, tut⭑·e ekster⭑ la⭑ hom⭑·a kompren⭑-kapabl⭑·o .
kompren⭑-pov⭑·o
{inteligent¹·o}
[artikol⭑-versi⁹·o: 1.63 2023/12/03 09:58:54 ]
__________________________________________________________________