vidu ankaŭ la klarigojn
kon·/·i

kon·i

   1.
          Hav·i ide·on pri iu  io, sci-pov·i disting·i iu·n  io·n dis~de ali·aj
          sam+spec·aj ·oj  ul·oj: la infan·oj est·as tiel saĝ·aj, ke ili
          pov·o-sci·as leg·i, antaŭ ol ili kon·as la liter·ojn ; la artikol·olaest·as uz·at·a tiam, kiam ni parol·as pri person·oj  objekt·oj
          kon·at·aj ; la nun·aj lingv·oj posed·as grand·eg·an proviz·on da pret·aj
          jam vort·oj inter·naci·aj, kiu·j est·as kon·at·aj al ĉiu·j popol·oj kaj
          far·as trezor·on por est·ont·a lingv·o inter·naci·a ; ĝi est·is la
          kon·at·a am·at·a voĉ·o . {re·kon·i^1}

   2.
          (tr)
          Hav·i, el propr·a spert·o, sci·on pri ies valor·o, merit·o, karakter·o;
          soci³·e  intim·e inter·rilat·i kun iu: ni reciprok·e ni·n kon·as,
          klar·ig·on ne bezon·as ; oni li·n kon·as kiel blank·an lup·on (tre
          bon·e); bon·e kon·u vi·ajn ŝaf·ojn ; mi kon·as li·n proksim·e (
          intim·e); ek·kon·i (seks·e rilat·i kun) vir·in·on ; mi kon·is li·n lake·o,
          antaŭ ol li far·iĝ·is financ¹·ist·o; mi ne vol·as plu kon·i vi·n (vi
          est·as de nun fremd·a por mi).

   3.
          Hav·i pli-mal·pli komplet²·an kaj klar·an ide·on pri io  iu: kon·i la
          stat·on de io ; mi kon·as mi·ajn hom·ojn (mi sci·as ili·an valor·on) ;
          la literatur·a lingv·o est·as al vi vid·ebl·e kon·at·a ; mi ne kon·as
          li·an nom·on, tiu·n fakt¹·on; la kompas¹·o ne est·is kon·at·a de
          antikv·ul·oj; en la vilaĝ·o neniu kon·as (aŭd·is pri) Esperant·on; mi
          kon·as mi·an ne·sci·ad·on; mi kon·as al li neniu·n mal·virt·on; kon·i ĵus
          aper·int·an libr·on, la hom·an kor·on, la mond·on; dezir·o leĝ·ojn ne
          kon·as . {sci·i} , {koncept²·i} .

   4.
          Est·i akir·int·a per spert·o ide·on pri io; est·i spert·int·a io·n: kon·i
          urb·on, meti·on; kiu pan·on don·as, mal·sat·on ne kon·as ; kon·i la
          am·on, la ĵaluz·on, la ekzil·on; li ne kon·as la lac·iĝ·on; se edz·in·o
          ordon·as, dom·o ord·on ne kon·as ; ŝlos·il·o uz·at·a rust·on ne kon·as ;
          tiu industri·o ne kon·as konkurenc³·on kaj sen·labor·ec·on. {ĝu·i} ,
          {spert·i} , {sufer·i} .

   5.
          Hav·i scienc·an kaj detal·an ide·on pri io: kon·i la matematik¹·on,
          histori·on , la klasik¹·ajn aŭtor·ojn.

          Rim.: Ĉi tiu senc·o est·as evit·ind·a   tut·e erar·a. Ĝi·n esprim·as
          {sci·i} , {sci-pov·i} . En PIV2 ĝi simpl·e mal·est·as sub kon·ilaŭ
          mi, tut·e prav·e.

   Rim.: Princip·e, oni kon·as individu¹·on, kaj oni {sci·as} pri·ajn inform¹·ojn:
   Mi kon·as Petr·on. Mi sci·as, ke li est·as edz·iĝ·int·a. Mal·facil·aĵ·o pov·as
   est·iĝ·i se la objekt·o de kon·o  sci·o est·as mem trakt·ebl·a kiel inform¹·o:
   ekz-e poezi¹·an verk·on oni pov·as kaj kon·i, kaj sci·i. En tia·j okaz·ojsci·iimplic⁽⁺⁾·as kompren·on kaj () kapabl·on uz·i (sci-pov·i); „kon·iindik³·as kapabl·on apart·ig·i kaj () nom·i; do, sci·o koncern·as esenc·on,
   dum kon·o koncern·as ekzist·on kaj individu¹·ec·on. Krom·e, oni kon·as io·n per
   si·a person·a spert·o, kaj oni sci·as per inform¹·o, scienc·aj  intuici⁽⁺⁾·aj
   konklud·oj, stud¹·oj ktp: mi bon·e kon·as ĉi tiu·n voj·on (ĉar mi mult+foj·e
   ir·is tie), sed mi bon·e sci·as ĉi tiu·n voj·on (ĉar mi diligent·e stud¹·is la
   map⁸·on). La cel·o de la scienc·o est·as akir·i sci·ojn, dum la kon·oj est·as la
   material·o de la viv·o-spert·o.

kon·at·o

          Person·o, kun kiu oni hav·as rilat·ojn: li est·as mi·a mal·nov·a
          kon·at·o; ili […] serĉ·is li·n inter si·aj parenc·oj kaj kon·at·oj ; li
          renkont·is kon·at·on, jun·an poet¹·on, kiu rakont·is al li, ke morgaŭ
          li komenc·os si·an somer·an vojaĝ·on ; tra la tut·a strat·o kon·at·oj
          kap-salut·is ni·n el la fenestr·oj ; mal·nov·a kon·at·o ; proksim·a
          kon·at·o ; bon·a kon·at·o .

kon·at·ar·o

          Tut·o de ies kon·at·oj, de ies rilat·ul·oj: la vir·in·oj kaj  la
          jun·ul·in·oj de li·a kon·at·ar·o difekt·iĝ·is de mal·virt·oj .

kon·at·ec·o

          Ec·o de io  iu kon·at·a de pli mal·pli mult·aj: li·a kon·at·ec·o est·as
          mond·a, universal·a; far·i kon·at·ec·on kun iu (inter·rilat·iĝ·i kun) ;
          kon·at·ec·o ne est·as hered·a ; mi vi·n kun·pren·os pro mal·nov·a kon·at·ec·o
          ; post kon·at·ec·o de nur du·on·o da hor·o ; ĉu efektiv·e ni·a kon·at·ec·o
          (rilat·o) nur per tio ĉi fin·iĝ·os . {fam·o} , {renom⁽⁺⁾·o}

kon·at·ig·i

   (tr)

          Ig·i iu·n  io·n kon·at·a al iu: li kon·at·ig·os mi·n kun la frat·oj ;
          Jesu³·o […] admon·is ili·n, ke ili ne kon·at·ig·u li·n ; mi vol·is ŝi·n
          kon·at·ig·i per ne·rekt·a voj·o kun la delikat·aĵ·oj de la kor·o ; [li]
          nepr·e vol·is kon·at·ig·i mi·n al si·a urb·o ;  kon·at·ig·is mi·n kun
          ĉiu·j skiz·oj, plan·oj, kalkul·oj kaj buĝet⁸·oj . {kon·ig·i} ,
          {prezent·i^2.a}

kon·at·iĝ·i

   1.
          ·i kon·at·o kun iu: mi vid·u, ĉu mi pov·as kon·at·iĝ·i kun ŝi!

   2.
          ·i kon·ant·o de io: mi kon·at·iĝ·is kun la libr·oj el la bibliotek¹·o
          de la meti-lern·ant·oj ; tiu·jn ĉi ide·ojn mok·i,  ne kon·at·iĝ·int·e
          kun ili ; per traduk·oj kon·at·iĝ·i kun fremd·aj literatur·oj ; per
          ili la vilaĝ·an·o kon·at·iĝ·as kun la mal·aper·int·aj temp·oj .

kon·ig·i

   (tr)

          Ig·i iu·n  io·n kon·at·a de iu  de mult·aj: hodiaŭ la di·oj kon·ig·is
          al mi la dolĉ·ec·on ; la astrolog¹·oj vek·is li·an sankt·ec·on kaj
          kon·ig·is al li, en kiu faz¹·o est·as la lun·o ; li do kon·ig·is al la
          baron¹·o, ke li edz·iĝ·os kun li·a frat·in·o ; mi est·as dank·a al vi, ke
          vi kon·ig·is al mi la poem¹·on ; mi ne est·as dev·ig·at·a kon·ig·i ĉiu·jn
          mi·ajn ag·ojn al li ; mi esper·as, ke ci […] al ni kon·ig·os la
          kaŭz·on de tia skandal²·o ; la vir·in·o ne kon·ig·is si·n kaj ne dir·ant·e
           unu vort·on ; [ili] laŭ tre mal·sam·aj manier·oj kon·ig·is si·an
          opini·on pri la koncert¹·o ; permes·u, ke mi al vi kon·ig·u la grand·an
          admir·on de mi sent·it·an ; li kon·ig·is la motiv¹·on de si·a vizit·o .
          {anonc·i} , {deklar¹·i} , {fam·ig·i} , {inform¹·i} , {klar·ig·i^3} ,
          {komunik·i^1} , {kompren·ig·i} , {manifest¹·i} , {montr·i^4} ,
          {prezent·i^2} , {sci·ig·i}

kon·ig·il·o

          An·o de {datenopo} , per kiu oni disting·as ĝi·n de ali·aj datenopoj
          kaj referenc³·as al ĝi: ĉef·kon·ig·il·o; krom·kon·ig·il·o. {ŝlos·il·o}
          {indeks⁴·o^1} , {etiked⁹·o}

kon·iĝ·i

          ·i kon·at·a de iu: kon·iĝ·as majstr·o laŭ si·a verk·o ; kon·iĝ·as bird·o
          laŭ flug·o kaj hom·o laŭ ag·o; dum ni·aj kongres·oj, oni kon·iĝ·as kun
          tre mult·aj sam~ide·an·oj. {ek·kon·i} . { B. Rim. 2} .

kon·ad·o

          Pli mal·pli komplet²·a kaj klar·a ide·o kiu·n oni hav·as pri io  iu:
          akir·i kon·ad·on pri Di·o ; kon·ad·on de Di·o Mi prefer·as ol
          brul-ofer·ojn ; ŝi ne posed·is sufiĉ·e da kon·ad·o de si mem ; bon·a
          parol·ad·o ne est·as ankoraŭ tut·a kon·ad·o de la lingv·o .

dis·kon·ig·i

   (tr)

          Kon·ig·i al mult·aj hom·oj, {anonc·i} , {reklam¹·i} : post·e neniu hav·is
          la ide·on ĝi·n re·pres·i kaj dis·kon·ig·i ; iam vi re·ven·os al la
          scienc·o […] por pli·perfekt·ig·i kaj dis·kon·ig·i mi·ajn el·trov·ojn ; li
          labor·is dum preskaŭ 60-jar·a period¹·o por pri·skrib·i kaj dis·kon·ig·i
          tiu·n ĉi mond-bild¹·on . {propagand¹·i}

dis·kon·ig·ind·a

          Kiu ind·as je kon·iĝ·o far·e de mult·aj hom·oj: antaŭ~ne·long·e, mi
          ek·trov·is ali·an propon·on, kiu ŝajn·as al mi dis·kon·ig·ind·a

dis·kon·ig·il·o

          Rimed·o por ĝeneral¹·a kon·ig·o: kelk·aj art·ist·oj util·ig·is cenzur¹·on
          kiel dis·kon·ig·il·on

dis·kon·iĝ·i

   (ntr)

          ·i vast·e, publik·e kon·at·a: Kiam la afer·o dis·kon·iĝ·is, indign·o
          sku·is la Esperant·ist·ar·on ; tra tiu voj·o dis·kon·iĝ·as la pozitiv¹·aj
          ag·ad·oj de la inter·ŝtat·aj organiz¹·aĵ·oj .

ek·kon·i

   (tr)

   1.
          ·i kon·ant·a; {disting·i} : laŭ la frukt·o oni arb·on ek·kon·as ; 
          knab·on oni pov·as ek·kon·i laŭ li·aj far·oj ; valor·on de objekt·o oni
          ek·kon·as post difekt·o ; oni ek·kon·as bov·on per la vid·o kaj
          mal·saĝ·ul·on per li·a rid·o ; ek·kon·u vi·n mem; ag·i sen ek·kon·o (traf·e
          mal·traf·e).

   2.
          {Seks-kun·iĝ·i} :  ek·kon·is  n, si·an edz·in·on, kaj ŝi
          graved·iĝ·is ; ili trov·is inter la loĝ·ant·oj de  en 
          kvar×cent jun·ajn virg·ul·in·ojn, kiu·j ne ek·kon·is kuŝ·ej·on de vir·o .

ek·kon-teori·o

          Tiu part·o de {filozofi¹·o} , kiu stud¹·as la ebl·on, kondiĉ·ojn kaj
          princip·ojn de ek·kon·o, precip·e de la scienc·a ek·kon·o: la hom·a kon·olaŭ Komeni⁽⁺⁾·oest·as inter·ag·ad·o de spirit·a en·a struktur¹·o (  ) kaj de ties ide·oj kun la re·al·ec·a struktur¹·o: tio
          est·as cert·e la plej grav·a asert¹·o en·e de la komeni⁽⁺⁾·a ek·kon-teori·o .

inter·kon·at·iĝ·i, inter·kon·iĝ·i

   (ntr)

          Ek·kon·i unu la ali·an, inter·parol·i por ek·hav·i ia·n {familiar²·ec·on} :
          ankoraŭ ili ne hav·is okaz·on por inter·kon·at·iĝ·i .

ne·kon·at·o

   1.
          Iu ne·kon·at·a: kiam la aktor¹·oj sin⁸+sekv·e dir·is si·ajn nom·on, adres·on
          kaj profesi·on, la enket¹·estr·o kap-jes·is: ili ne est·is ne·kon·at·oj
          por li .

   2.
          (en {ekvaci²·o} ) Ĉiu el la liter·oj, kiu·j simbol¹·e sign·as la
          serĉ·at·ajn solv·ojn: ekvaci²·o kun du ne·kon·at·oj  kaj  ; ebl·as
          simpl·ig·i la ekvaci²·on divid·ant·e ambaŭ ĝi·ajn membr·ojn per kvadrat¹·o
          de la ne·kon·at·o.

mis·kon·i

   (tr)

          Mal·bon·e kon·i, ne re·kon·i, hav·i mal·ĝust·an imag·on pri...: oft·e ni
          hispan·oj mis·kon·as la portugal⁽⁺⁾·an literatur·on .

   Rim.: Ĉi tiu mal·klar·a vort·o probabl³·e est·as paŭs⁽⁺⁾·aĵ·o de la franc·a „
    “, kies divers·aj signif·oj postul·as en Esperant·o pli
   preciz·ajn kaj pli klar·ajn verb·ojn: {mis·re·kon·i^1} , {sub·taks·i} ,
   {ignor²·i} , {mal·agnosk⁽⁺⁾·i} , ne {aprez⁽⁺⁾·i} ktp. La PIV-oj ĝi·n ne kon·as.

re·kon·i

   (tr)

   1.
          Trov·i en io  en iu konat()on; {ident¹·ig·i^1} individu¹·on kun
          (ide·o pri) oni·a kon·at·o: mi re·kon·as li·an skrib·on; la kapr-id·oj
          re·kon·is la lup·on per la raŭk·a voĉ·o ; ŝanĝ·i la tut·an lingv·on ĝis
          plen·a ne·re·kon·ebl·ec·o ; nun nenia trajt·o de la vizaĝ·o de la
          doktor·o jam pov·is est·i re·kon·at·a, kiam li si·n turn·ad·is ĉirkaŭ·en .

   2.
          {Agnosk⁽⁺⁾·i} : la valor·a help·o, kiu·n mult·aj person·oj don·is […],
          est·as dank·e re·kon·it·a en la Antaŭ·parol·o ; akcept·i tiu·n uz·on en
          tia·j kondiĉ·oj efektiv·e signif·us kre·i precedenc⁽⁺⁾·on kaj re·kon·i la
          uz·on de la franc·a kiel rajt·on ;  est·is kelk+foj·e
          re·kon·it·a pro si·a grav·a kontribu³·o al la Esperant·a kultur¹·o kaj
          ricev·is sub·ten·on, kiel la Premi·o  .

re·kon·il·o

   1.
          Ia rimed·o, {karakteriz¹·aĵ·o} , per kiu oni re·kon·as io·n: super la
          mal·dekstr·a okul·o pend·is tut·a tuf·o da har·oj, kio aspekt¹·is ne tre
          bel·e, sed prezent·is bon·eg·an ekster·an re·kon·il·on ; Val-de·mar·o 
          vol·is konstru·i mult·e~kost·an ŝip·on […] kaj tial la arb·ar·o est·is
          el·hak·at·a, la re·kon·il·o de la mar·ist·oj ; la ring·o de  hav·is
          unu en·tranĉ·on, la ring·o de  , du […] Tol-maj·o sci·as la
          re·kon·il·on ; la angl·a kaj skandinav⁽⁺⁾·aj lingv·oj permes·as dis·ig·it·an
          infinitiv²·on, tio est·as en·ŝov·ebl·on de vort·o inter la infinitiv²·a
          re·kon·il·o kaj la verb·o . {diferenc·ig·il·o} , {disting·il·o} ,
          {insign·o} , {trajt·o^2} , {tip¹·a}

   2.
          Aparat¹·o  {aplik³·aĵ·o} kapabl·a re·kon·i simbol¹·ojn, t.e. leg·i
          skrib·aĵ·on: la optik¹·a re·kon·il·o  .

re·kon·ad·o

          La ag·o re·kon·i: [li] okup·iĝ·is ĝis antaŭ ne·long·e pri re·kon·ad·o
          (agnosk⁽⁺⁾·ad·o) de licenci⁽⁺⁾·iĝ·oj kaj ali·aj stud¹-grad·oj en tiu ŝtat·a
          instituci·o ; optik¹·a sign·o-re·kon·ad·o .

re·kon·o

   1.
          {Re·kon·ad·o} : vi konstru·as por vi turn·iĝ·ant·an kaĝ·on, kiu·n intenc·e
          vi imag·as sen·fin·a horizont¹·o, por ke la re·kon·o ne romp·u vi·an
          iluzi¹·on ; [la] fonetik¹·a konstru·o mal·facil·ig·is la rapid·an re·kon·on
          de mult·aj vort·oj pro abund³·o de sufiĉ·e simil·aj son·oj ; sen
          danĝer·o de re·kon·o oni pov·us kopi·i tiu·jn ĉi fraz¹·ojn ; la
          islam⁽⁺⁾·an·oj dev·as respekt·i la dev·ojn lig·it·ajn kun la re·kon·o de
          islam⁽⁺⁾·o kaj la valid⁴·ajn leĝ·ojn en la land·o ; re·kon·o de
          sen·de·pend·ec·o ; program¹·oj por optik¹·a sign·o-re·kon·o ; la algoritm⁹·oj
          de for·mor·e~kon·o.

   2.
          {Agnosk⁽⁺⁾·o} : oni prav·e pov·as postul·i de la lingv·ist·oj, […] kon·i
          Esperant·on kaj re·kon·i ĝi·n kiel soci³·an fakt¹·on kun ĉiu·j sekv·oj de
          tiu re·kon·o ; la rezoluci⁹·o est·is […] la unu·a oficial·a re·kon·o de
          Esperant·o, kiel funkci¹·ant·a lingv·o ; help·i sen kontent·ig·aj
          rezult²·oj, en streĉ·a etos⁹·o, sen re·kon·o de si·aj merit·oj ; [ili]
          sopir·as […] al re·kon·o kiel apart·a etn⁹·o ; re·kon·o de la ĝeneral¹·aj
          valor·oj de Eŭrop·a Uni⁹·o .

mis·re·kon·i

   (tr)

   1.
          Erar·i pri ies {ident¹·ec·o^2} , konfuz·i iu·n person·on  objekt·on
          kun ali·a,  ne {re·kon·i^1} : mal·sam·a har-kolor·o, sed peruk¹·oj
          ĝust·ig·us tio·n. Ne ebl·is mis·re·kon·i li·n ; ĉar ĝi ne mis·re·kon·us du
          objekt·ojn kaj kred·us ke ili est·as unu .

   2.
          {Sub·taks·i} , {ignor²·i} , {mal·agnosk⁽⁺⁾·i} : tem·o, kiu·n la Pap·o
          re·propon·is sen·ĉes·e …, kiam la nask·iĝ·ant·a eŭrop·a Konstituci²·o
          ŝajn·e vol·is mis·re·kon·i la kontribu³·on de krist·an·ism·o por la
          form·ad·o de Eŭrop·o .

ne·mis·re·kon·ebl·a

          Ne·konfuz·ebl·e re·kon·ebl·a: la franc·an, kiu·n mi normal¹·e parol·as en
          ne·mis·re·kon·ebl·a brit⁹·a manier·o ; Ne·mis·re·kon·ebl·e elDe·met-er·a
          karmanjol⁽⁺⁾·as“, vi·a sekv·a poem¹·ar·o .

   [artikol-versi⁹·o: 1.78 2023/12/03 09:58:57 ]
     __________________________________________________________________