vidu ankaŭ la klarigojn
konstru⭑·/·i
konstru⭑·i
(tr)
1.
Firm⭑·e kun·ig⭑·i el⭑ iu·j part⭑·oj laŭ⭑ plan⭑·o io·n daŭr⭑·an por⭑ util⭑·ig·o:
konstru⭑·i dom⭑·on , tur⭑·on , pont⭑·on , kanal¹·on , altar⭑·on ,
sun⭑-horloĝ⭑·on ; li konstru⭑·is urb⭑·on, kaj⭑ li don⭑·is al⭑ la⭑ urb⭑·o nom⭑·on
laŭ⭑ […] si⭑·a fil⭑·o: ; konstru⭑·i kastel⭑·ojn en⭑ la⭑ aer⭑·o
(pri·parol⭑·i afer⭑·ojn bel⭑·ajn sed⭑ ne·ebl⭑·ajn) ; kiu ĉe⭑ l'⭑ voj⭑·o
konstru⭑·as, tiu·n ĉiu instru⭑·as; konstru⭑·i nest⭑·on , voj⭑·on , ŝip⭑·on ;
ili konstru⭑·is mult⭑·e da⭑ simpl⭑·aj sed⭑ efik⭑·aj hidraŭlik⁽⁺⁾·aj maŝin⭑·oj,
per⭑ kiu·j oni pov⭑·is ĉerp⭑·i akv⭑·on ; la⭑ satelit⁹·on […] konstru⭑·is
spert⭑·ul·oj de⭑ la⭑ teknologi⁽⁺⁾·a universitat⭑·o de⭑ la⭑ urb⭑·o ;
team⁽⁺⁾·o de⭑ la⭑ [institut⭑·o…] konstru⭑·is hom⭑·an-komput⁹·il·an inter·fac⁸·on ;
special⭑·a paf⭑·il·o […] laŭ·cel⭑·e konstru⭑·it·a ; kiu ĉe⭑ l'⭑ voj⭑·o
konstru⭑·as, tiu·n ĉiu instru⭑·as ; al⭑ pec⭑·' pec⭑·on al·glu⭑·as, kiu nest⭑·on
konstru⭑·as . {projekt⭑·i} , {ĉarpent⭑·i^1} , {mason⭑·i^1} , {munt⁴·i^1}
{el·far⭑·i} , {fason⭑·i^2} , {produkt⭑·i^2}
2.
{Aranĝ⭑·i} er⭑·ojn de⭑ tut⭑·o laŭ⭑ ia⭑ ord⭑·o: konstru⭑·i teori⭑·on sur⭑ la⭑
firm⭑·a fundament⭑·o de⭑ esplor⭑·it·aj fakt¹·oj ; la⭑ Etern⭑·ul·o konstru⭑·is el⭑
la⭑ rip⭑·o […] vir⭑·in·on ; bon⭑·e konstru⭑·it·a hom⭑·o ; best⭑·oj konstru⭑·it·aj
kiel⭑ la⭑ hom⭑·o ; bon⭑·eg·e konstru⭑·it·aj organ¹·oj de⭑ voĉ⭑·o ; ĉiu lingv⭑·o
natur⭑·a konstru⭑·iĝ·is blind⭑·e per⭑ la⭑ voj⭑·o de⭑ amas⭑·iĝ·ad·o de⭑ la⭑ plej⭑
divers⭑·aj kaj⭑ pur⭑·e okaz⭑·aj cirkonstanc⭑·oj . {kombin⭑·i^1} , {kompon¹·i}
, {konsist⭑·ig·i} , {kun·met⭑·i} , {sintez²·i} , {verk⭑·i}
3.
{Organiz¹·i} io·n abstrakt¹·an laŭ⭑ difin⭑·it·a form⭑·o: konstru⭑·i si⭑·an
fizik⭑·an ekzist⭑·ad·on sur⭑ io ; tiu tut⭑+mond⭑·a am⭑·o, kiu ĉio·n
konstru⭑·as, konserv⭑·as kaj⭑ feliĉ⭑·ig·as ; firm⭑·a fundament⭑·o, sur⭑ kiu
est⭑·as konstru⭑·it·a la⭑ modern¹·a Universal⭑·a Esperant⭑·o-asoci¹·o ;
neces⭑·as konstru⭑·i la⭑ federaci¹·on ne⭑ nur⭑ sur⭑ baz¹·o de⭑ al·iĝ⭑·ant·aj
ŝtat⭑·oj, sed⭑ sam⭑+temp⭑·e sur⭑ baz¹·o de⭑ al·iĝ⭑·ant·aj individu¹·oj .
{establ⁴·i} , {fond⭑·i}
4.
Regul⭑·e kun·met⭑·i vort⭑·on kun⭑ ali⭑·a vort⭑·o aŭ⭑ special⭑·a form⭑·o de⭑ vort⭑·o:
oni konstru⭑·as ĉiu·jn esperant⭑·ajn verb⭑·ojn kun⭑ la⭑ help⭑·a verb⭑·o
„est⭑·i“; tiu prepozici⭑·o latin⁽⁺⁾·e konstru⭑·iĝ·as kun⭑ la⭑ akuzativ⭑·o.
konstru⭑·o
1.
Ag⭑·o konstru⭑·i: la⭑ konstru⭑·o daŭr⭑·is tri⭑ jar⭑·ojn; nenia konstru⭑·o
pov⭑·as est⭑·i sen⭑ bru⭑·o .
2.
Manier⭑·o, laŭ⭑ kiu io est⭑·as konstru⭑·it·a: regn⭑·a konstru⭑·o ; tio ven⭑·as
de⭑ la⭑ konstru⭑·o de⭑ li⭑·aj organ¹·oj de⭑ parol⭑·o ; konstru⭑·o de⭑ la⭑ korp⭑·o
, de⭑ la⭑ kor⭑·o , de⭑ lingv⭑·o ; vi ne⭑ sci⭑·as la⭑ konstru⭑·on de⭑ tiu
verb⭑·o. {arĥitektur⭑·o} , {tekton⁽⁺⁾·a^1}
3.
{Konstru⭑·aĵ·o} : ni ek·vid⭑·is alt⭑·an konstru⭑·on; en⭑ la⭑ grand⭑·a blank⭑·a
konstru⭑·o ; ĉiu pov⭑·as al·port⭑·i si⭑·an ŝton⭑·on por⭑ la⭑ kresk⭑·ant·a
konstru⭑·o ; sed⭑ — ho⭑ vant⭑·a infan⭑·ec·o — nun⭑ mi star⭑·as ĉe⭑ la⭑ rand⭑·o
de⭑ terur⭑·a viv⭑·o, kaj⭑ plor⭑-kri⭑·ant·e kaj⭑ dent⭑·o-frap⭑·ant·e mi nun⭑
ek·sci⭑·as, ke⭑ du⭑ tia·j hom⭑·oj, kiel⭑ mi, ruin⭑·ig·e renvers⭑·us la⭑ tut⭑·an
konstru⭑·on de⭑ la⭑ moral¹·a mond⭑·o .
konstru⭑·aĵ·o
Io konstru⭑·it·a, ekzempl⭑·e {dom⭑·o} , {stal⭑·o} , {hangar⁸·o} , {bud⭑·o}
... : ni⭑·a konstru⭑·aĵ·o neniam⭑ dis·fal⭑·u ; li⭑·a konstru⭑·aĵ·o super·viv⭑·as
mil⭑·ojn da⭑ ĝi⭑·aj loĝ⭑·ant·oj ; en⭑ la⭑ plej⭑ supr⭑·a pint⭑·o de⭑ alt⭑·a urb⭑·a
konstru⭑·aĵ·o star⭑·is kvar⭑ mur⭑·oj mal·vast⭑·aj ; en⭑ la⭑ centr⭑·o de⭑ la⭑
kort⭑·o star⭑·is la⭑ templ¹·o: ort⁸+angul⭑·a konstru⭑·aĵ·o, kvar⭑×dek⭑ kvin⭑×cent⭑
paŝ⭑·ojn long⭑·a kaj⭑ kvin⭑×cent⭑ larĝ⭑·a ; kun·ven⭑·aj kaj⭑ ofic⭑·aj
konstru⭑·aĵ·oj ; formik⭑·a konstru⭑·aĵ·o ; UEA prezent⭑·iĝ·as fin⭑·e de⭑ 1972
kiel⭑ fortik⭑·a modern¹·a konstru⭑·aĵ·o . {aranĝ⭑·o} , {kre⭑·aĵ·o} ,
{trab⭑·aĵ·o} , {verk⭑·o}
konstru⭑·ej·o
Lok⭑·o, en⭑ kiu oni est⭑·as konstru⭑·ant·a dom⭑·ojn, grand⭑·ajn maŝin⭑·ojn...:
tra·pas⭑·ant·e konstru⭑·ej·on de⭑ la⭑ centr⭑·a korpus⭑·o, respond⭑·is
tio·n per⭑ la⭑ mang⁹-est⭑·o ; , ŝi⭑·a bo·fil⭑·in·o registr⭑·is si·n por⭑
labor⭑·i sur⭑ la⭑ konstru⭑·ej·o .
konstru⭑·ist·o
Hom⭑·o, kiu plan⭑·as kaj⭑ efektiv⭑·ig·as konstru⭑·ad·on: hak⭑·is la⭑
konstru⭑·ist·oj de⭑ Salomon⁽⁺⁾·o […] kaj⭑ pret⭑·ig·is lign⭑·on kaj⭑ ŝton⭑·ojn por⭑
konstru⭑·i la⭑ dom⭑·on ; la⭑ konstru⭑·ist·oj star⭑·ig·is fundament⭑·on por⭑ la⭑
templ¹·o ; la⭑ mal·grand⭑·a Id⁽⁺⁾·o est⭑·is roz⭑·o bel⭑+aspekt¹·a kiel⭑ tiam⭑, kiam⭑
la⭑ ŝip⭑+konstru⭑·ist·o ŝi·n vid⭑·is ; li tamen⭑ vol⭑·is las⭑·i mort⭑·ig·i la⭑
konstru⭑·ist·on, kiu konstru⭑·is por⭑ li li⭑·an kastel⭑·on kun⭑ la⭑ tur⭑·o kaj⭑
la⭑ dik⭑·aj mur⭑·oj ; antaŭ⭑ du⭑×dek⭑ jar⭑·oj li ankoraŭ⭑ labor⭑·is […] kiel⭑
simpl⭑·a altfervoj-konstruisto, li⭑·aj fingr⭑·oj ankoraŭ⭑ nun⭑ est⭑·as
kal⭑·aj pro⭑ la⭑ cirkel⭑·o ; tiel⭑ grand⭑·a est⭑·is la⭑ respekt⭑·eg·o al⭑ tiu
kolegi¹·o, ke⭑ la⭑ man⭑·oj de⭑ la⭑ mon⭑·a+vid⭑·aj, spekul⁽⁺⁾·em·aj konstru⭑·ist·oj
re·ten⭑·iĝ·is laŭ⭑ reĝ⭑·a ordon⭑·o . {arĥitekt³·o} , {ĉarpent⭑·ist·o} ,
{inĝenier⭑·o} , {ŝton⭑+tranĉ⭑·ist·o}
al·konstru⭑·i
(tr)
{Konstru⭑·i} ĉe⭑ jam⭑ star⭑·ant·a konstru⭑·aĵ·o: sur⭑ la⭑ orient⭑·a bord⭑·o de⭑
la⭑ river⭑·o oni al·konstru⭑·os nov⭑·an, grand⭑·an lamen⁴·ej·on ; oni
al·konstru⭑·as nov⭑·an bar⭑·il-part⭑·on, pli⭑ proksim⭑·e al⭑ la⭑ labor⭑·ist·aj
dom⭑·oj, kaj⭑ la⭑ infan⭑·oj en⭑ la⭑ mal·grand⭑·a sabl⭑·ej·o dev⭑·as for·las⭑·i si⭑·an
lud⭑-lok⭑·on ; en⭑ la⭑ 19-a jar⭑-cent⭑·o oni […] al⭑ iom⭑ pli⭑ grand⭑·aj
mur⭑-fragment⭑·oj al·konstru⭑·is dom⭑·ojn .
mal·konstru⭑·i
(tr)
Dis·fal⭑·ig·i konstru⭑·aĵ·on: ili⭑·an dom⭑·on […] oni laŭ⭑ ordon⭑·o de⭑ la⭑
magistrat⁽⁺⁾·o mal·konstru⭑·is, ĉar⭑ ĝi est⭑·is tro⭑ kaduk⭑·a ; la⭑ dom⭑·o […]
dev⭑·os iam⭑ est⭑·i mal·konstru⭑·it·a, ĉar⭑ tiel⭑ antaŭ·vid⭑·is la⭑
konstru⭑-plan⭑·o de⭑ la⭑ urb⭑·o ; la⭑ dom⭑·et·o ne⭑ plu⭑ star⭑·as
tie, antaŭ⭑ jar⭑·oj oni mal·konstru⭑·is ĝi·n brik⭑·on post⭑ brik⭑·o kaj⭑
send⭑·is ĝi·n al⭑ Aŭstrali⁸·o, kie ĝi ankoraŭ⭑ vid⭑·ebl·as ; kronik⭑·a
mal·san⭑·o, kiu dum⭑ la⭑ last⭑·aj jar⭑·oj iom⭑ post⭑ iom⭑ mal·konstru⭑·is li⭑·ajn
iam⭑ grand⭑·ajn spirit⭑·ajn fort⭑·ojn . {dis·bat⭑·i} , {detru⭑·i} ,
{mal·far⭑·i} , {mal·kompon¹·i}
pri·konstru⭑·i
(tr)
Garn³·i per⭑ konstru⭑·aĵ·oj: li aĉet⭑·is la⭑ mont⭑·on […] kaj⭑ li
pri·konstru⭑·is tiu·n mont⭑·on, kaj⭑ al⭑ la⭑ urb⭑·o, kiu·n li konstru⭑·is, li
don⭑·is la⭑ nom⭑·on Samari⁽⁺⁾·o ; li pri·konstru⭑·is la⭑ tut⭑·an difekt⭑·iĝ·int·an
mur⭑·eg·on, li pli·alt⭑·ig·is la⭑ tur⭑·ojn, kaj⭑ konstru⭑·is ekster⭑·e ankoraŭ⭑
ali⭑·an mur⭑·eg·on ; mi financ¹·as vi⭑·an elekt⭑·--kampanj⁹·on kaj⭑ vi atribu¹·as
al⭑ mi permes⭑·on pri·konstru⭑·i teren⁸·ojn ĉe⭑ vi⭑·a municip⁽⁺⁾·o .
re·konstru⭑·i
1.
Re·star⭑·ig·i konstru⭑·aĵ·on tut⭑·e aŭ⭑ part⭑·e detru⭑·it·an: mi pov⭑·as detru⭑·i
la⭑ sankt⭑·ej·on de⭑ Di⭑·o, kaj⭑ re·konstru⭑·i ĝi·n en⭑ la⭑ daŭr⭑·o de⭑ tri⭑ tag⭑·oj
; la⭑ ruin⭑·oj est⭑·os re·konstru⭑·it·aj ; mi re·konstru⭑·is la⭑ mur⭑·eg·on kaj⭑
ke⭑ ne⭑ rest⭑·is en⭑ ĝi difekt⭑·oj .
2.
En⭑ la⭑ spirit⭑·o detal⭑·e kun·met⭑·i pas⭑·int·an okaz⭑·aĵ·on el⭑ indik³·oj,
dedukt³·oj, supoz⭑·oj ktp: li re·konstru⭑·as la⭑ afer⭑·on; jen⭑ ĉi⭑ tie la⭑
aŭt⁸·o puŝ⭑·iĝ·is al⭑ la⭑ trotuar⭑·o […] la⭑ post·sign⭑·oj est⭑·as klar⭑·e
vid⭑·ebl·aj ; sur·baz¹·e de⭑ tiu·j rest⭑·aĵ·oj – kelk⭑+foj⭑·e nur⭑ pec⭑·et·oj de⭑
krani⭑·oj kaj⭑ de⭑ ali⭑·aj ost⭑·oj – oni pov⭑·is re·konstru⭑·i en⭑ larĝ⭑·aj
lini⭑·oj la⭑ tre⭑ long⭑+daŭr⭑·an histori⭑·on de⭑ la⭑ hom⭑-form⭑·iĝ·o .
tra·konstru⭑·i
(tr)
Re·nov⭑·ig·i per⭑ ripar¹·o aŭ⭑ ŝanĝ⭑·o de⭑ la⭑ struktur¹·o, de⭑ la⭑ material⭑·oj
aŭ⭑ de⭑ funkci¹·aĵ·oj: ŝtat⭑·a mon⭑·o pag⭑·is grand⭑·an tra·konstru⭑·on de⭑ la⭑
bibliotek¹·o, kiu est⭑·is fin⭑·it·a en⭑ 2009 .
ali⭑~konstru⭑·i
Ŝanĝ⭑·i la⭑ aranĝ⭑·on de⭑ konstru⭑·it·a afer⭑·o: oni tut⭑·e ali⭑~konstru⭑·os la⭑
fraz¹·on en·konduk⭑·ant·e sub·propozici²·ojn ; konkur⭑·ant·oj rapid⭑·e
ali⭑~konstru⭑·is la⭑ ŝip⭑·on „ “, kiu est⭑·is konstru⭑·it·a nur⭑ por⭑
la⭑ bord⭑·o-trafik⁴·o .
antaŭ·konstru⭑·aĵ·o
Konstru⭑·aĵ·o, antaŭ⭑·ant·a la⭑ ĉef⭑·an {konstru⭑·aĵ·on} : ili ating⭑·is
pord⭑·eg·on kaj⭑ antaŭ·konstru⭑·aĵ·on, dediĉ⭑·it·ajn al⭑ , kiu·j
form⭑·is al·ir⭑·ej·on al⭑ vast⭑·a kort⭑·o, en⭑ kiu star⭑·is la⭑ grand⭑·a templ¹·o
de⭑ .
Rim.: En⭑ la⭑ vort⭑·ar·o ( ), ĉi⭑ tiu vort⭑·o indik³·as
„dom⭑·an pri·labor⭑·aĵ·on“.
dom⭑+konstru⭑·ej·o
Lok⭑·o, en⭑ kiu oni est⭑·as konstru⭑·ant·a dom⭑·ojn.
ŝip⭑+konstru⭑·ej·o
Lok⭑·o por⭑ konstru⭑·i ŝip⭑·ojn: la⭑ franc⭑·a kompani¹·o Atlantik⁸·a
Ŝip⭑+konstru⭑·ej·o anonc⭑·is projekt⭑·on por⭑ konstru⭑·i nov⭑·an naft¹·o-kolekt⭑·an
ŝip⭑·on ; du⭑ nov⭑·aj mend⭑·oj de⭑ pasaĝer⭑-ŝip⭑·oj, unu⭑ al⭑ la⭑ finn¹⁰·a
ŝip⭑+konstru⭑·ej·o kaj⭑ la⭑ ali⭑·a al⭑ la⭑ german⭑·a
, esper⭑·ig·as pli⭑ favor⭑·an est⭑·ont·on ; mal·nov⭑·aj gru⭑·oj
de⭑ la⭑ ŝip⭑+konstru⭑·ej·o est⭑·is re·nov⭑·ig·it·aj .
sub·konstru⭑·aĵ·o
{Baz¹·o} , sub·ter⭑·a, {fundament⭑·a} aŭ⭑ sub·port⭑·a part⭑·o de⭑ {konstru⭑·aĵ·o}
: tur⭑·o kun⭑ ne·loĝ⭑·at·a ŝton⭑·a sub·konstru⭑·aĵ·o, kiu port⭑·is loĝ⭑·ebl·an
sur·konstru⭑·aĵ·on oft⭑·e lign⭑·an ; tia kupol⭑·o [est⭑·as ne·ebl⭑·a] ĉar⭑ la⭑
sub·konstru⭑·aĵ·o ne⭑ el·ten⭑·us tiu·n pez⭑·on ; [ili] funkci¹·ig·as eg⭑·ajn
ŝton⭑+romp⭑·ajn maŝin⭑·ojn, kiu·j el·sput⭑·as ŝton⭑·et·ojn destin¹·it·ajn por⭑ la⭑
sub·konstru⭑·aĵ·o de⭑ la⭑ ĉef·urb⭑·aj voj⭑·oj . {sokl²·o}
[artikol⭑-versi⁹·o: 1.145 2023/12/12 19:24:45 ]
__________________________________________________________________