vidu ankaŭ la klarigojn
kovr·/·i

kovr·i

   (tr)

   1.
          Tut·e sur·met·i per...:

        a)
                {Garn³·i} io·n per io, kio·n oni met·as  etend·as sur ĝi·n:
                [li] al·port·is kovr·it·an plad·on ; kun klin·it·a kap·et·o [sub]
                la lan·a tuk·o, per kiu ŝi si·n kovr·is, ŝi en·ir·is ; mi bel·e
                kovr·is mi·an lit·on per mult+kolor·aj teks·aĵ·oj ; la lan·a
                ĉemiz·o est·is super·kovr·it·a per re·fald·it·a blank+tol·a kol·um·o ;
                la popol·o en·ir·ad·is en la kort·on […] kovr·it·an per ŝton·a
                plank·o ; li kovr·is la dom·on per trab·oj kaj tabul·oj el
                cedr·oj ; [ŝi] kovr·is long·an tabl·on kaj don·is al ili
                grand·an plad·on da gri·aĵ·o ; tabl·o kovr·it·a (per riĉ·aj
                plad·oj) far·as amik·ojn . {drapir·i} , {stern·i} , {tapet·i} ,
                {en·volv·i} , {vest·i} , {vind·i}

        b)
                Garn³·i io·n, est·ant·e met·it·a  etend·it·a sur ĝi: junk¹·o kovr·is
                mi·an kap·on ; ŝi·aj or·aj har·oj ek·bril·is […] kaj kiel mantel·o
                kovr·is ŝi·n tut·an ; nigr·a lan·a tuk·o kovr·is ŝi·ajn har·ojn ;
                parget·o kovr·it·a de ŝvel-mol·a tapiŝ·o ; la tabl·o est·is
                kovr·it·a per blind·ig·e blank·a tabl·o-tuk·o . {teg·i} .

        c)
                Dis·met·i, {dis·ĵet·i} io·n sur io·n, laŭ pli mal·pli grand·a
                kvant·o: pro la mult·o de si·aj ĉeval·oj li kovr·os vi·n per
                polv·o ; [la] mur·oj est·is kovr·it·aj per portret·oj ; la pec·o
                da pan·o […] est·is kovr·it·a de tavol·et·o da buter·o ; ŝi
                kovr·ad·is ili·n per kis·oj . {ŝut·i} .

        d)
                Est·i dis·met·it·a, dis·ĵet·it·a sur io, laŭ pli mal·pli grand·a
                kvant·o: la ĉeriz-arb·oj est·is plen·e kovr·it·aj de suk·aj
                nigr·aj, preskaŭ varm·eg·aj ĉeriz·oj ; la erik²·ej·o est·is
                kovr·it·a de flor·ant·a erik²·o ; la lepr·o kovr·is li·an tut·an
                korp·on ; la strat·ojn kovr·is dik·a tavol·o da neĝ·o ; la aer·o
                re·son·ad·is de […] sibl·ant·aj sag·oj, kiu·j el·verŝ·iĝ·is super ŝi
                kiel ĉio·n ŝut-kovr·ant·a hajl·eg·o ; voj·on bat·it·an herb·o ne
                kovr·as ; flor·oj kaj kron·oj kovr·is la ĉerk·on ; la akrid·oj
                […] kovr·os la supr·aĵ·on de la ter·o ; eben·aĵ·o […] kovr·it·a de
                kresk·aĵ·oj de la dezert·o ; fingr·oj kovr·it·aj de kal·oj ; la
                mont·oj est·is kovr·it·aj de neĝ·o ; esprim·o de mort·ig·a ofend·o
                kovr·is ŝi·an vizaĝ·on ; [li est·is] kovr·it·a de mal·varm·a ŝvit·o
                ; ŝi est·as kovr·it·a de hont·o kaj de mal·honor·o .

   2.
          {Kaŝ·i} per sur·met·o.

        a)
                Kaŝ·i met·ant·e sur io·n: ŝi kovr·is al si per la man·oj la
                orel·ojn ; kovr·u al vi la okul·ojn per vi·a […] man-plat·o ;
                parol·i per vort·oj kovr·it·aj (sub·kompren·ig·ant·aj tio·n, kio·n
                oni ne vol·as klar·e esprim·i; vd {alud·i} ) . ŝi pen·is kovr·i
                si·an ekscit·on ; kiu kovr·as kulp·on, tiu serĉ·as amik·ec·on ;
                am·o kovr·as ĉiu·jn pek·ojn . {kamufl⁽⁺⁾·i} , {ŝirm·i} , {ŝtop·i} ,
                {vual·i}

        b)
                Kaŝ·i met·it·e sur io: nub·oj kovr·is la ĉiel·on, far·iĝ·is
                mal·lum·e ; la esprim·on de ŝi·aj okul·oj oni ne pov·is vid·i,
                ĉar ili est·is kovr·it·aj per okul-vitr·oj ; [ĉambr·o] kovr·it·a
                de krepusk·o ; mi·ajn okul·ojn kovr·is la mal·trankvil·o pri la
                edz·in·o ; nebul·oj […] kovr·as la rigard·on ; malĝojkaŝ·it·a
                tamen ĉiam kovr·as mister·e vi·an kor·on .

   3.
          {Kompens¹·i} : neces·is kovr·i la deficit¹·ojn el la kapital¹·a kont³·o ;
          la po~grand·a profit·o ne pov·as kovr·i la kost·on ; la ceter·aj 10 %
          est·is util·ig·at·aj por kovr·i la el·spez·ojn ; bedaŭr·o kaj ĉagren·o
          ŝuld·on ne kovr·as ; ni dev·as ni·n demand·i, […] ĉu la util·o de la
          ŝanĝ·o kovr·us la mal·util·on .

   4.
          {En·ten·i} , {inkluziv²·i} , {trakt·i} : la respond·ant·aj kolor-nom·oj
          de divers·aj lingv·oj tip¹·e ne kovr·as preciz·e la sam·ankamp·on
          part·on de la spektr²·o ; la tri verk·ojSved⁸·a antologi²·o“, „Sved⁸·a
          novel¹·ar·okajSved⁸·a poem¹·ar·okovr·as grand·an kaj vari³·an teren⁸·on
          ; la ĉi-supr·a formul¹·o far·e de Ziko […] neniam kovr·is la tut·an
          ide·an mem-difin·on de la Esperant·aj mov·ad·o kaj komun·um·o .

kovr·o

   1.
          Io, kio kovr·as: sur la neĝ·a kovr·o bril·is grand·aj diamant·oj ; ĝi
          est·as li·a sol·a kovr·o, ĝi est·as la vest·o por li·a korp·o ; dek-kelk·e
          da libr·oj, kies divers+kolor·aj kovr·oj (vd {bind·aĵ·o} ) vid·iĝ·is
          mal·antaŭ la klar·aj vitr·oj ; [ŝi] paŝ·ad·is per mal·pez·a pied·o sur
          lanug·a herb·o-kovr·o ; far·u tapiŝ·ojn el kapr·a lan·o kiel kovr·on
          super la tabernakl⁽⁺⁾·o ; sub ombr·o-riĉ·aj arb·oj ĝi kuŝ·as, sub kovr·o
          de kan·oj kaj en ŝlim·o ; ŝi far·as al si kovr·ojn: delikat·a tol·o
          kaj purpur·o est·as ŝi·aj vest·oj ; ŝi vid·is pentr·it·ajn vir·ojn sur
          la mur·o […], kun long·aj kap-kovr·oj sur si·aj kap·oj ; ŝi […] hav·is
          nenia·n ali·an kovr·on sur si krom si·aj long·aj nigr·aj har·oj ; la
          ĉirkaŭ·kovr·o de mumi¹·o ; kovr·o est·as mov·o de defend·o permes·ant·a
          protekt¹·i si·n de atak·o (bat·o) per lok·ig·ad·o de arm·il·o  de part·o
          de la korp·o . {tavol·o} , {teg·o} , {tegment·o} , {stern·aĵ·o} ,
          {vest·o} .

   2.
          (de {ar·o}  ) {Famili·o} de sub·ar·oj, kies {kun·aĵ·o} inkluziv²·as
           . {dis·part·ig·o;} {kvazaŭ·kompakt⁹·a.}

kovr·aĵ·o

          Objekt·o  substanc²·o, kiu kovr·as: ŝi·aj har·oj est·as don·it·aj al ŝi
          kiel kovr·aĵ·o ; ili […] tir·is pec·et·on de ĉifon·a kurten·o sur si·n
          kiel kovr·aĵ·et·on ; en ĉiu·j salon·oj kaj koridor¹·oj est·is stern·it·aj
          drap·aj kovr·aĵ·oj, por ke oni ne aŭd·u la paŝ·ojn ; ne·profund·aj
          tranĉe⁽⁺⁾·oj, kun plat·a kovr·aĵ·o ; ard³·e varm·eg·aj vapor-tub·oj, kies
          protekt¹+kovr·aĵ·oj jam de·long·e […] de·ŝir·iĝ·is ; ho Aten⁽⁺⁾·o! […] –
          for·pren·u la kovr·aĵ·on, per kiu Eros⁽⁺⁾·o kovr·is la okul·ojn de ĉi tiu
          knab·o li romp·os al si la kap·on kontraŭ kolon·o en la templ¹·o
          de Venus⁽⁺⁾·o ; li kovr·is si·n per plum+kovr·aĵ·o, kiu obe·e sekv·is la
          form·on de la korp·o, kaj la kap·o ripoz·is sur plur⁴·aj dik·aj
          plum-kusen·oj ; li van·e kned·is kaj tord·ad·is la rest·ant·ajn
          lit+kovr·aĵ·ojn, la kusen·o jam de·long·e mal·aper·is sub la lit·o .
          {kovr·o} {blend⁽⁺⁾·o} , {kiras·o} , {protekt¹·o} , {ŝel·o^1} ,
          {ŝirm·il·o^1}

kovr·il·o

          Ĉio, kio·n oni uz·as por kovr·i io·n ajn, kaj precip·e:

        a)
                Mov·ebl·a part·o, kiu·n oni met·as  mal·lev·as sur mal·ferm·aĵ·on
                de vaz·o, kest·o, kofr¹·o ktp, por ĝi·n ferm·i: kia la pot·o, tia
                la kovr·il·o ; ĉiu ne·ferm·it·a vaz·o, sur kiu ne est·as kovr·il·o
                kun ŝnur·et·o, est·as mal·pur·a ; kovr·il·oj por poŝ-horloĝ·oj ; en
                tiu moment·o oni for·port·is la ĉerk·on […], kaj oni al·bat·is
                la kovr·il·on ; la fortepian·on oni mal·ferm·is, la intern·a
                flank·o de la kovr·il·o est·is ornam·it·a per pejzaĝ·o ; la
                vilaĝ·an·o lev·is iom·et·e la kovr·il·on (de la kest·o) kaj
                en·rigard·is ; subit·e de·salt·is la kovr·il·o de la flar-tabak·uj·o
                .

        b)
                Protekt¹·a dik·a {teks·aĵ·o}  led·aĵ·o: la sekv·ant·an tag·on li
                pren·is la lit-kovr·il·on, kaj tremp·is ĝi·n en akv·o kaj etend·is
                ĝi·n sur li·a vizaĝ·o, kaj li mort·is ; en·ir·is mal·riĉ·a mal·jun·a
                hom·o, kiu est·is en·volv·it·a en grand·a ĉeval-kovr·il·o ; li
                port·is […] spec·on de kovr·il·o sur la dors·o kaj brust·o ; li
                port·is du·on-bot·ojn, rigid·an kol-kovr·il·on kaj pudr·it·an
                peruk¹·on ; vi dev·as nur bon·e prepar·i mi·an lit·on kaj bat·i
                tiel la plum-kovr·il·on, ke la plum·oj flug·u ; ŝi·a edz·o [ne]
                pov·o-sci·is etend·i si·ajn pied·ojn konform·e al la lit-kovr·il·o ;
                la neĝ·a nub·o pret·ig·os al vi mol·an lit·on, ĝi met·os tut·an
                lit·o-tuk·on, mol·an lit-kovr·il·on ĉirkaŭ vi·ajn pied·ojn ;
                puf³·--seĝ·oj […] kun blu·aj atlas⁸·aj kovr·il·oj ; de·fleks·int·e
                pord-kovr·il·on, trem·ant·e […] en·ir·is brun+vizaĝ·a sklav·o .
                {tapiŝ·o} .

        c)
                Antaŭ·a kaj mal·antaŭ·a plat·o de {bind·aĵ·o} : av·in·et·o hav·as
                preĝ·o-libr·on kun dik·aj arĝent·aj kovr·il·oj ; la patr·o […]
                mal·lev·is la rigard·on kaj tambur·et·is per la fingr·o-pint·oj
                sur la kovr·il·o de la libr·o ; en 1887  aper·ig·is
                en Varsovi·o 28-paĝ·an, griz~kovr·il·an libr·et·on, la Unu·a Libr·o
                por Rus·oj .

        d)
                {Panel⁴·o} , kiu est·as adapt³·it·a ekster·e  intern·e kaj pov·as
                mal·ferm·iĝ·i kontraŭ la {fenestr·o^1} ; {ŝutr⁽⁺⁾·o} : la
                fenestr·o-kovr·il·oj est·is ferm·it·aj, tamen tra ili bril·et·is
                lum·o ; ni dev·as ferm·i la fenestr·ajn kovr·il·ojn, por ke la
                sun·o ne en·lum·u ; bel·a dom·et·o kun ses front·aj fenestr·oj […]
                kun verd·aj gaj+aspekt¹·aj fenestr·o-kovr·il·oj .

        e)
                Ĉio, kio kovr·as real¹·e  metafor¹·e: pez·a neĝ·a kovr·il·o kuŝ·is
                sur la verd·aj kamp·oj ; la krepusk·o jam komenc·is stern·i
                si·an kovr·il·on ; mi·a kor·o est·as mal·trankvil·a, kvazaŭ mi
                hav·us kovr·il·on sur la okul·oj ; iam de·fal·os la kovr·il·o de
                vi·aj okul·oj ; mi neniam kovr·il·on (ŝirm·il·on, pretekst·on)
                far·is el la pastr·a rajt·o .

   Rim.: _Kovr·o_ kaj _kovr·aĵ·o_ est·as pli ĝeneral¹·aj ol _kovr·il·o_, kiu
   montr·as apart·an il·on  rimed·on por difin·it·a cel·o kaj kiu·n oni kutim·e
   pov·as de·pren·i kaj re·met·i laŭ·bezon·e.

ĉirkaŭ·kovr·i

          En·volv·e kovr·i: li dis·ŝir·is si·ajn vest·ojn kaj ĉirkaŭ·kovr·is si·n
          per sak·o ; la kapt·it·an fiŝ·on ili tuj ĉirkaŭ·kovr·as per mal·sek·a
          argil·o kaj kaŝ·as ĝi·n en glaci·ej·o ; ŝi mal·ferm·is mal·grand·an
          lig+pak·aĵ·on, el·pren·is el ĝi ia·n objekt·on, ĉirkaŭ·kovr·is ĝi·n per la
          tuk·o kaj el·ir·is ; vi far·iĝ·os pal·a kaj mal·varm·a, ĝis vi·a haŭt·o
          ĉirkaŭ·kovr·os nur skelet¹·on ; unu el la potenc·aj reĝ·oj de la
          mal·proksim·a antikv·ec·o, ĉirkaŭ·it·a de grand·a luks·o, kuŝ·as en mumi¹·a
          ĉirkaŭ·kovr·o ; tiam de·fal·is la ran·a ĉirkaŭ·kovr·o, ŝi est·is la jun·a
          bel·ul·in·o .

inter·kovr·i

          Part·e kovr·i unu la ali·an; ne est·i tut·e apart·ig·it·aj: la karakter·o
          de Di·o en la libr·o kaj la bild¹·o de Di·o en kutim·aj religi·oj
          inter·kovr·as pri la plej grav·aj karakteriz¹·aĵ·oj, kiel am·o kaj
          respekt·o por la hom·a liber·a vol·o, sed la trans·a Di·o ne hav·as pli
          primitiv²·ajn karakteriz¹·aĵ·ojn kiel per·fort·on, koler·on  venĝ·on ;
          la termin·ojkonkur·a komput⁹·ad·o“, „paralel·a komput⁹·ad·o“, kajdis·a
          komput⁹·ad·omult·e si·n inter·kovr·as, kaj neniu disting·o ekzist·as
          inter ili . {disjunkci⁽⁺⁾·o} , {inter·sekc·i si·n}

mal·kovr·i

   (tr)

   1.
          Mal {garn³·i} io·n de tio, kio ĝi·n kovr·is: li lev·is la ĉapel·on kaj
          mal·kovr·is bel·an frunt·on kun profund·a sulk·o inter la brov·oj ; li
          mal·kovr·is la man·on, ke la serpent·o tie mord·u ; ĉu vi kovr·os ĝi·n
          tie ĉi sub mal·kovr·it·a ĉiel·o, kiel mi ordon·is […] ? Mi admir·as la
          natur·on, / Se ĝis super la genu·o / Ĝi mal·kovr·as bel·an krur·on ;
          for·iĝ·is antaŭ ili unu ŝton·o de la plank·o, mal·kovr·ant·e tru·on, tra
          kiu ili mal·supr·en~ir·is ; la akv·o tre mal·lev·iĝ·is kaj mal·kovr·is
          ĉiu+tag·e nov·ajn ter·ajn pec·ojn ; kaj la reĝ·o  send·is
          al la satrap¹·oj […], ke ili ven·u al la solen·a mal·kovr·o de la
          statu¹·o .

   2.
          {Mal·kaŝ·i} , {kon·ig·i} io·n kaŝ·it·an: ĉu […] la di·oj ordon·as al mi
          mal·kovr·i mi·an anim·on ?  […] nur al la kred·ant·oj, per la
          buŝ·o de la profet·o, mal·kovr·is la mister·ojn ( {revelaci³·i} ) ;
          [li] hav·is bon·an influ·on sur la ĉagren·on de la klient¹·o kaj
          inklin·ig·is li·n est·i mal·kovr·it·a kaj pli parol·em·a ; La plan·o de l’
          jun·ul·o mal·kovr·iĝ·as, / Kaj per kruel·a mort·o nun la reĝ·o / La
          atenc·int·on pun·as ; ĉio mal·kovr·iĝ·is! mal·ben·it·a lake·o ! mal·kovr·i
          antaŭ iu si·an kor·on .

   3.
          Fin·e {trov·i} io·n kaŝ·it·an  ne·kon·at·an: mal·kovr·i, kiu est·as la
          pseŭdonim²·a aŭtor·o ; mi demand·is, esperant·e iom mal·kovr·i la
          sekret·on ; oni dev·as ankaŭ esplor·i la intern·on de Labirint¹·o kaj
          mal·kovr·i, tra kie en·ir·is [li] ; ŝi·n observ·is de nuk·o ĝis
          kalkan·oj kun tiu atent·o special·a al kurac·ist·o, kiam li stud¹·as la
          simptom²·ojn de la mal·san·o, kiu·n li pen·as mal·kovr·i ; kie Viktor⁽⁺⁾·o
          vid·is nur vant·ec·an kontent·iĝ·on, la markiz¹·o mal·kovr·is ali·an
          sent·on .

   4.
          Est·i la unu·a, kiu ek·vid·as  ek·trov·as io·n ĝis tiam ne·kon·at·an: ni
          est·is en la templ¹·o kvin, labor·ant·aj por mal·kovr·i la mister·ojn de
          la natur·o ; Kristofor⁽⁺⁾·o Kolumb⁽⁺⁾·o [postul·is ke] li est·os far·it·a
          vic-reĝ·o de la nov·e mal·kovr·ot·aj land·oj ; oni nom·as ĝi·n
           laŭ la nom·o de ĝi·a rus·a mal·kovr·int·o ; kajer·o [pri]
          mal·kovr·o de planed·oj ekster·e de ni·a sun-sistem·o kaj evolu²·o de la
          stel·oj . {el·pens·i} , {el·trov·i} , {invent⁸·i} .

   [artikol-versi⁹·o: 1.124 2023/12/12 19:24:45 ]
     __________________________________________________________________