kre⭑·/·i

kre⭑·i

   (tr)

          {Est⭑·ig·i} , far⭑·i io·n nov⭑·an: vort⭑·oj kun·met⭑·it·aj est⭑·as kre⭑·at·aj per⭑
          simpl⭑·a kun·lig⭑·ad·o de⭑ vort⭑·oj ; se⭑ kun⭑ ĉiu vort⭑·o oni dev⭑·us atend⭑·i,
          ĝis⭑ mi ĝi·n kre⭑·os, tiam⭑ la⭑ lingv⭑·o neniam⭑ est⭑·us fin⭑·it·a ; la⭑ mond⭑·o
          kre⭑·u mem⭑ si⭑·an decid⭑·on en⭑ la⭑ afer⭑·o, kiu·n mi propon⭑·is ; kre⭑·i
          ideal¹·on por⭑ la⭑ hom⭑·oj ; ni bezon⭑·as nur⭑ don⭑·i konsil⭑·on anstataŭ⭑
          kre⭑·i dev⭑·ig·an regul⭑·on ; mir⭑·ind·aj est⭑·aĵ·oj kaj⭑ strang⭑·aj figur⭑·oj,
          kiu·jn kre⭑·is vi⭑·a infan⭑·a fantazi¹·o ; krim⭑·ul·oj, kiu·j per⭑ […]
          mensog⭑·oj kaj⭑ kalumni⭑·oj art⭑·e kre⭑·as terur⭑·an mal·am⭑·on ; ili […]
          vek⭑·is la⭑ indign⭑·on de⭑ l'⭑ popol⭑·o, kre⭑·is eĉ⭑ koler⭑·on ; la⭑ leĝ⭑·o kre⭑·is
          ankoraŭ⭑ neniu·n grand⭑·an hom⭑·on, sed⭑ la⭑ liber⭑·ec·o el·kov⭑·as kolos¹·ojn ;
          mi⭑·ajn zorg⭑·ojn kre⭑·is nur⭑ pasi⭑·o ; okaz⭑·o kre⭑·as ŝtel⭑·ist·on .

        a)
                {Verk⭑·i} , {el·labor⭑·i} io·n, kio antaŭ⭑·e ne⭑ ekzist⭑·is aŭ⭑ kio
                est⭑·as tut⭑·e nov⭑+spec⭑·a; {fond⭑·i} : la⭑ antikv⭑·aj Egipt⁽⁺⁾·an·oj hav⭑·is
                geni¹·an saĝ⭑·on kaj⭑ kre⭑·is civilizaci³·on ; est⭑·us bon⭑·e, se⭑ en⭑
                ĉiu·j urb⭑·oj kaj⭑ urb⭑·et·oj est⭑·us kre⭑·it·aj rond⭑·et·oj por⭑ kun⭑·e
                labor⭑·i por⭑ la⭑ afer⭑·o de⭑ l'⭑ lingv⭑·o ; mi ne⭑ hav⭑·is la⭑ intenc⭑·on
                […] kre⭑·i laŭ⭑ mi⭑·a person⭑·a plaĉ⭑·o la⭑ tut⭑·an lingv⭑·on ; oni
                dev⭑·is kre⭑·i komun⭑·an fundament⭑·on, sur⭑ kiu ĉiu·j pov⭑·us labor⭑·i
                ; viv⭑·a ekzist⭑·aĵ·o ne⭑ pov⭑·as est⭑·i kre⭑·it·a en⭑ la⭑ retort¹·o de⭑
                ĥemi⭑·ist·o ; kre⭑·i pazigrafi⁽⁺⁾·on mult⭑·e pli⭑ facil⭑·an, ol⭑ eĉ⭑ la⭑
                ĥin⁽⁺⁾·a ; d-ro  kaj⭑  kre⭑·is la⭑ universitat⭑·on
                en⭑ la⭑ plej⭑ simpl⭑·a form⭑·o, intenc⭑·ant·e perfekt⭑·ig·ad·i ĝi·n laŭ⭑
                al·ven⭑·ont·aj bezon⭑·oj ; kre⭑·i ver⭑·an art⭑·aĵ·on ; kre⭑·int·e la⭑
                fundament⭑·on de⭑ l'⭑ lingv⭑·o, mi nun⭑ de·pren⭑·as de⭑ mi tut⭑·an
                aŭtoritat⭑·on ; vort⭑·o nov⭑·e kre⭑·it·a ; ĉu⭑ el⭑ si⭑·a est⭑·int·ec·o ŝi
                el·port⭑·is io·n, el⭑ kio ŝi pov⭑·us kre⭑·i est⭑·ont·ec·on ? {aranĝ⭑·i} ,
                {establ⁴·i} , {instal²·i} , {okaz⭑·ig·i} , {organiz¹·i} , {star⭑·ig·i}

        b)
                Far⭑·i io·n el⭑ nenio: en⭑ la⭑ komenc⭑·o Di⭑·o kre⭑·is la⭑ ĉiel⭑·on kaj⭑
                la⭑ ter⭑·on ; kiam⭑ la⭑ ĉiopova  ( {Ŝiva⁽⁺⁾·o} ) kre⭑·is la⭑
                bel⭑·eg·an Hind⁽⁺⁾·uj·on, li de·flug⭑·is sur⭑ la⭑ ter⭑·on, por⭑ ĝi·n admir⭑·i
                ; al⭑ Vi, kiu kre⭑·as, al⭑ Vi kiu reĝ⭑·as, hodiaŭ⭑ mi preĝ⭑·as ;
                riĉ⭑·ul·o kaj⭑ mal·riĉ⭑·ul·o […], ili·n ambaŭ⭑ kre⭑·is la⭑ Etern⭑·ul·o ;
                la⭑ kre⭑·o de⭑ la⭑ ter⭑·o . {kre⭑·it·aĵ·o}

          {far⭑·i^1} , {kaŭz⭑·i} , {nask⭑·i} , {vek⭑·i}

kre⭑·o, kre⭑·ad·o

          Est⭑·ig·o, el·far⭑·ad·o: venk⭑·i ĉiu·jn bar⭑·ojn por⭑ la⭑ kre⭑·o kaj⭑ en·konduk⭑·o
          en⭑ uz⭑·ad·on de⭑ raci¹·a lingv⭑·o inter·naci⭑·a ; la⭑ kre⭑·ad·o de⭑ tut⭑·e plen⭑·a
          vort⭑·ar·o est⭑·as labor⭑·o ne⭑ ebl⭑·a por⭑ unu⭑ hom⭑·o, ĉar⭑ la⭑ nombr⭑·o de⭑ l'⭑
          vort⭑·oj […] est⭑·as sen·fin⭑·a ; mi sent⭑·is, ke⭑ en⭑ mi⭑·a cerb⭑·o est⭑·as ĉio:
          la⭑ viv⭑·o kaj⭑ la⭑ mort⭑·o, la⭑ pere⭑·o kaj⭑ la⭑ kre⭑·o ― la⭑ tut⭑·a univers⭑·o ;
          tiam⭑ son⭑·is ĉiu·j vals⭑·oj, polk¹·oj kaj⭑ mazurk¹·oj, kiu·jn oni iam⭑ kon⭑·is
          de⭑~post⭑ la⭑ kre⭑·o de⭑ la⭑ mond⭑·o .

kre⭑·aĵ·o

   1.
          Io, kio·n iu kre⭑·is: la⭑ kre⭑·aĵ·o de⭑  est⭑·as nun⭑ mir⭑·ind·a
          lingv⭑·o ; la⭑ plej⭑ util⭑·a kaj⭑ plej⭑ vast⭑·e akcept⭑·it·a kre⭑·aĵ·o sen·dub⭑·e
          est⭑·as poŝ⭑-telefon¹·o ; en⭑ la⭑ plej⭑ nov⭑·a kre⭑·aĵ·o de⭑ 
          est⭑·as munt⁴·it·a motor¹·o de⭑ motorcikl⁽⁺⁾·o .

   2.
          Io, kio·n di⭑·o kre⭑·is; {kre⭑·it·aĵ·o} : kiam⭑ Di⭑·o, kre⭑·int·e la⭑ mond⭑·on,
          vol⭑·is difin⭑·i la⭑ viv⭑·o-long⭑·on de⭑ ĉiu·j kre⭑·aĵ·oj, la⭑ azen⭑·o ven⭑·is kaj⭑
          demand⭑·is […] ; neniu kre⭑·aĵ·o est⭑·as por⭑ mi tiel⭑ abomen⭑·a, kiel⭑
          arane⭑·o ; strang⭑·a kre⭑·aĵ·o est⭑·as la⭑ hom⭑·o ; la⭑ di⭑·oj ne⭑ rigard⭑·as tia·n
          kre⭑·aĵ·on, kiu hav⭑·as man⭑·ojn nur⭑ por⭑ la⭑ labor⭑·o, buŝ⭑·on nur⭑ por⭑ la⭑
          plor⭑·o, kaj⭑ dors⭑·on por⭑ la⭑ baston⭑·oj .

          Rim.: Ekster⭑ la⭑ religi⭑·a kun·tekst⭑·o tiu senc⭑·o est⭑·as foj⭑·e uz⭑·at·a
          insult⭑·e, mal·al·tig⁸·e: mal·delikat⭑·aj kre⭑·aĵ·oj, ili for·tranĉ⭑·is pec⭑·on
          de⭑ mi⭑·a bel⭑·eg·a barb⭑·o! la⭑ diabl⭑·o rekompenc⭑·u vi·n !

          Rim.: Pro⭑ mal·nov⭑·iĝ·o de⭑ la⭑ koncept²·o per⭑ la⭑ teori⭑·o de⭑ Darvin⁽⁺⁾·o, en⭑
          scienc⭑·a kun·tekst⭑·o oni prefer⭑·as ali⭑·ajn esprim⭑·ojn kiel⭑ {viv⭑·aĵ·o} ,
          {organism¹·o} .

kre⭑·em·a

          Hav⭑·ant·a impuls¹·on kaj⭑ kapabl⭑·on por⭑ kre⭑·i: gigant¹·aj plan⭑·oj
          ferment⭑·as en⭑ mi⭑·a kre⭑·em·a krani⭑·o ; cerb⭑·o de⭑ rev⭑·o, de⭑ kre⭑·em·o, de⭑
          bel⭑·o-ĝu⭑·o ; petol⭑·a kre⭑·em·o ; dum⭑ si⭑·a tut⭑·a viv⭑·o li⭑·a kre⭑·em·a spirit⭑·o
          el·pens⭑·is tre⭑ divers⭑·ajn ekstravaganc⁽⁺⁾·aĵ·ojn ; la⭑ mal·nov⭑·a lern⭑·ej·o
          hav⭑·ig·as nur⭑ unu⭑+flank⭑·an kler⭑·on; ĝi precip⭑·e form⭑·as, dis·volv⭑·as
          memor⭑·on kaj⭑ intelekt⁴·on; ĝi mal·zorg⭑·as pri⭑ la⭑ produkt⭑·em·o, kre⭑·em·o
          de⭑ l'⭑ infan⭑·o ; Eŭrop⭑·o bezon⭑·os inspir⭑·iĝ·i, kun⭑ kre⭑·em·a fidel⭑·ec·o, el⭑
          la⭑ krist⭑·an·aj radik⭑·oj, kiu·j difin⭑·is la⭑ eŭrop⭑·an histori⭑·on .

kre⭑·iĝ·i

   (ntr)

          {Est⭑·iĝ·i} per⭑ iu (aŭ⭑ eventual¹·e per⭑ evolu²·o), {komenc⭑·iĝ·i} , {aper⭑·i}
          : Li ordon⭑·is, kaj⭑ ili kre⭑·iĝ·is ; ĉio est⭑·is pret⭑·a en⭑ la⭑ tag⭑·o de⭑
          vi⭑·a kre⭑·iĝ·o ; kie la⭑ grand⭑·aj branĉ⭑·oj divid⭑·iĝ·as, kre⭑·iĝ·is plen⭑+form⭑·e
          mal·grand⭑·a pend⭑·ant·a ĝarden⭑·o kun⭑ framb⭑·oj kaj⭑ bird⭑·o-herb⭑·o ; kre⭑·iĝ·is
          tut⭑·a fabel⭑·o, kre⭑·iĝ·is mult⭑·aj, ili·n rakont⭑·u ali⭑·aj ; bril⭑·ant·aj
          perspektiv¹·oj kre⭑·iĝ·is antaŭ⭑ ŝi⭑·aj okul⭑·oj ; la⭑ lingv⭑·o de⭑ ĉiu naci⭑·o
          kre⭑·iĝ·is tiam⭑, kiam⭑ la⭑ naci⭑·o ne⭑ sci⭑·is ankoraŭ⭑ skrib⭑·i ; kre⭑·iĝ·is
          inter·naci⭑·a mov⭑·ad·o .

kre⭑·int·o

   1.
          Tiu, kiu kre⭑·is io·n: mi ne⭑ vol⭑·as est⭑·i kre⭑·int·o de⭑ l'⭑ lingv⭑·o, mi
          vol⭑·as nur⭑ est⭑·i iniciator⁽⁺⁾·o ;  , la⭑ kre⭑·int·o de⭑
          Linuks⁽⁺⁾·o . {verk⭑·ist·o} , {aŭtor⭑·o} , {invent⁸·ist·o}

   2.
          {Di⭑·o} , kiu kre⭑·is la⭑ tut⭑·an univers⭑·on: Di⭑·o Plej⭑~supr⭑·a, la⭑ Kre⭑·int·o
          de⭑ la⭑ ĉiel⭑·o kaj⭑ la⭑ ter⭑·o ; la⭑ Kre⭑·int·o de⭑ la⭑ natur⭑·o, kiu mult⭑·e
          super⭑·as la⭑ plej⭑ glor⭑·ajn kre⭑·it·aĵ·ojn kaj⭑ konstru⭑·ojn de⭑ la⭑ hom⭑·o .

kre⭑·ism·o

          Laŭ·vort⭑·a kompren⭑·o de⭑ la⭑ religi⭑·aj, precip⭑·e bibli¹·aj rakont⭑·oj pri⭑
          komenc⭑·iĝ·o de⭑ la⭑ mond⭑·o: tiu·j inkluziv²·as „kre⭑·ism·on“, nom⭑·e
          mal·akcept⭑·on de⭑ darvin⁽⁺⁾·ism·o ; mi aŭd⭑·is ke⭑ en⭑ Uson⁹·o en⭑ mult⭑·aj
          lern⭑·ej·oj oni instru⭑·as kre⭑·ism·on .

kre⭑·it·o

          Kre⭑·it·a {viv⭑·ul·o} : ni ĉiu·j kontempl⁽⁺⁾·as la⭑ mir⭑·ig·an mond⭑·on, ĉu⭑ la⭑
          komplik¹·an rapid⭑·ec·on de⭑ et⭑·aj kre⭑·it·oj, ĉu⭑ la⭑ vast⭑·ec·on de⭑ la⭑ nokt⭑·a
          ĉiel⭑·o ; sed⭑ vi est⭑·as kre⭑·it·oj de⭑ Fantazi¹·uj·o, mi est⭑·as hom⭑·o .

kre⭑·it·aĵ·o

          {Kre⭑·aĵ·o^2} : Li⭑·a favor⭑+kor⭑·ec·o est⭑·as super⭑ ĉiu·j Li⭑·aj kre⭑·it·aĵ·oj ;
          ĉu⭑ kre⭑·it·aĵ·o dir⭑·as pri⭑ si⭑·a kre⭑·int·o: Li ne⭑ est⭑·as kompetent⭑·a ? kia
          majstr⭑·a kre⭑·it·aĵ·o est⭑·as la⭑ hom⭑·o ! la⭑ kok⭑·in·oj, la⭑ anas⭑·oj kaj⭑ la⭑
          tut⭑·a loĝ⭑·ant·ar·o de⭑ la⭑ najbar⭑·a kort⭑·o est⭑·as ja⭑ ankaŭ⭑ kre⭑·it·aĵ·oj ; la⭑
          konstru⭑·o de⭑ tiu·j ĉi⭑ best⭑·oj kaj⭑ mar⭑·aj {kresk⭑·aĵ·o} j est⭑·as
          konform⭑·ig·it·a al⭑ la⭑ grand⭑·eg·a pez⭑·o de⭑ la⭑ akv⭑·o, kiu·n tiu·j ĉi⭑
          kre⭑·it·aĵ·oj dev⭑·as port⭑·i sur⭑ si ; kiu el⭑ vi mi·n al·log⭑·is ĉi⭑ tie·n, vi
          kre⭑·it·aĵ·oj de⭑ la⭑ infer⭑·o ? {viv⭑·aĵ·o}

   [artikol⭑-versi⁹·o: 1.114 2023/12/03 09:59:01 ]
     __________________________________________________________________