vidu ankaŭ la klarigojn
kresk⭑·/·i
kresk⭑·i
(ntr)
1.
Iom⭑ post⭑ iom⭑ dis·volv⭑·iĝ·i, pli·grand⭑·iĝ·i ĝis⭑ normal¹·a mezur⭑·o:
citron⭑·aj kaj⭑ oranĝ⭑·aj arb⭑·oj kresk⭑·is en⭑ la⭑ ĝarden⭑·o ; la⭑ infan⭑·o
kresk⭑·is, kaj⭑ ĝi est⭑·is de·mam⭑·ig·it·a ; la⭑ knab⭑·o ĉiam⭑ pli⭑
kresk⭑·is ; sinap²·a sem⭑·et·o, kiu·n vir⭑·o pren⭑·is kaj⭑ ĵet⭑·is en⭑ si⭑·an
ĝarden⭑·on […] kresk⭑·is kaj⭑ far⭑·iĝ·is arb⭑·o ; arb⭑·o, sur⭑ kiu kresk⭑·as
pom⭑·oj ; la⭑ tili⭑·oj ĉe⭑ ili⭑·aj tomb⭑·oj trans·kresk⭑·is la⭑ preĝ⭑·ej·an
tegment⭑·on ; li las⭑·u liber⭑·e kresk⭑·i la⭑ har⭑·ojn de⭑ si⭑·a kap⭑·o .
{burĝon⭑·i} , {flor⭑·i} , {ĝerm⭑·i}
2.
Pli·grand⭑·iĝ·i kaj⭑ mult⭑·iĝ·i pli⭑ special⭑·e en⭑ iu·j region⭑·oj: vin⭑-ber⭑·uj·o
ne⭑ kresk⭑·as en⭑ tiu land⭑·o; tie abund³·e kresk⭑·is okzal⭑·o kaj⭑ laktuk²·o;
en⭑ la⭑ dezert⭑·o nenio kresk⭑·as; kamp⭑·oj, sur⭑ kiu·j iam⭑ kresk⭑·is
tritik⭑·o kaj⭑ horde⭑·o ; erik²·on mi kon⭑·is nur⭑ pro⭑ la⭑ fakt¹·o, ke⭑ ĝi
kresk⭑·as mal·alt⭑·e sur⭑ dekliv⭑·oj ; suk⭑·a gres⁽⁺⁾·o kresk⭑·is vir⭑-alt⭑·e ; en⭑
dom⭑·oj kresk⭑·as ŝim⭑·o ; ni vid⭑·is alte⭑+ben⭑·aĵ·on, sur·kresk⭑·it·an de⭑ dens⭑·a
tajg⁽⁺⁾·o .
3.
Iom⭑ post⭑ iom⭑ grand⭑·iĝ·i, alt⭑·iĝ·i, mult⭑·iĝ·i, vast⭑·iĝ·i: pli⭑ kaj⭑ pli⭑
kresk⭑·is ŝi⭑·a am⭑·o ; [ili] ek·viv⭑·is tie tiel⭑ luks⭑·e, ke⭑ ili⭑·a kalkul⭑·o
en⭑ la⭑ daŭr⭑·o de⭑ tri⭑ tag⭑·oj kresk⭑·is ĝis⭑ kelk⭑·aj cent⭑·oj da⭑ frank⭑·oj ;
la⭑ Izrael⭑-id⭑·oj frukt⭑·is, kaj⭑ dis·kresk⭑·is, kaj⭑ mult⭑·iĝ·is ; la⭑ vort⭑·o
de⭑ Di⭑·o kresk⭑·is, kaj⭑ la⭑ nombr⭑·o de⭑ la⭑ disĉipl³·oj mult⭑·iĝ·is ; la⭑
eklezi¹·oj […] kresk⭑·is laŭ·nombr⭑·e ĉiu+tag⭑·e ; la⭑ akv⭑·o de⭑ Nil⁽⁺⁾·o […]
sen·ĉes⭑·e kresk⭑·is ; mal·am⭑·o kresk⭑·is inter⭑ gent⭑·oj ; en⭑ ĉiu aĝ⭑·o dev⭑·as
kresk⭑·i la⭑ saĝ⭑·o ; kiam⭑ kresk⭑·as honor⭑·o, kresk⭑·as humor⭑·o ; la⭑ kuraĝ⭑·o
kresk⭑·as kun⭑·e kun⭑ la⭑ danĝer⭑·o ; en⭑ ili kresk⭑·is la⭑ dezir⭑·o venĝ⭑·i ;
la⭑ lingv⭑·o inter·naci⭑·a dev⭑·as viv⭑·i, kresk⭑·i kaj⭑ progres⭑·i ; tiu·j ĉi⭑
vort⭑·oj est⭑·is kre⭑·at·aj unu⭑ post⭑ unu⭑, laŭ⭑ la⭑ kresk⭑·ant·a bezon⭑·o ; la⭑
kun·sent⭑·o de⭑ l'⭑ publik⭑·o ne⭑ mal·varm⭑·iĝ·os, sed⭑ konstant⭑·e kaj⭑ sen·ĉes⭑·e
kresk⭑·os . {lev⭑·iĝ·i} , {nask⭑·iĝ·i} , {pli·fort⭑·iĝ·i} , {pli·grand⭑·iĝ·i} ,
{pli·intens⁴·iĝ·i} .
kresk⭑·o
1.
Aper⭑·o, ampleks⭑·o de⭑ viv⭑·aĵ·o rezult²·ant·a el⭑ kresk⭑·ad·o: tri⭑ palm⭑·oj
fier⭑·is per⭑ kresk⭑·o graci⭑·a ; de⭑ mez⭑·a kresk⭑·o, delikat⭑·a kaj⭑ graci⭑·a ;
li⭑·a kresk⭑·o est⭑·is mal·alt⭑·a-dik⭑·a, preskaŭ⭑ kripl⭑·a ; rigard⭑·u li⭑·an
aspekt¹·on kaj⭑ li⭑·an alt⭑·an kresk⭑·on ; fremd⭑·ul·o de⭑ bel⭑·a kresk⭑·o ; Nil⁽⁺⁾·o
mal·lev⭑·iĝ·is ĝis⭑ la⭑ kresk⭑·o de⭑ unu⭑ hom⭑·o kaj⭑ du⭑·on·o ; kresk⭑·o mamut²·a,
sed⭑ saĝ⭑·o liliput⁽⁺⁾·a ; ond⭑·oj en⭑ potenc⭑·a kresk⭑·o ; scienc⭑·--teknik³·a
progres⭑·o, lavang⭑·a kresk⭑·o de⭑ sci⭑·oj pri⭑ la⭑ mond⭑·o . {statur¹·o}
2.
Kresk⭑·ad·o: li ven⭑·is ĉi⭑ tie·n, por⭑ rapid⭑·ig·i la⭑ kresk⭑·on de⭑ si⭑·a barb⭑·o
; kresk⭑·o-taŭg⭑·aj lok⭑·oj ; la⭑ mur⭑·oj de⭑ la⭑ preĝ⭑·ej·o est⭑·is
kresk⭑·o-kovr⭑·it·aj de⭑ plej⭑ bel⭑·a heder⭑·o ; ekonomi¹·a kresk⭑·o ; la⭑ jar⭑·o
2000 laŭ⭑ la⭑ pli·mult⭑·o de⭑ la⭑ inter·naci⭑·aj financ¹·aj analiz¹·ist·oj
montr⭑·os nov⭑·an kresk⭑·on de⭑ la⭑ eŭr⁹·o-kurz⁹·o ; tro⭑~kresk⭑·o de⭑ loĝ⭑·ant·ar·o .
kresk⭑·ad·o
Ag⭑·o kresk⭑·i: la⭑ arb⭑·oj sur⭑ ĝi⭑·aj bord⭑·oj […] per⭑ si⭑·a natur⭑·a kresk⭑·ad·o
ne⭑ pov⭑·is inter·ating⭑·iĝ·i ; ĉe⭑ abi⭑·o oni pov⭑·as preciz⭑·e kalkul⭑·i la⭑
jar⭑·ojn de⭑ ĝi⭑·a kresk⭑·ad·o, se⭑ oni kalkut⁽⁺⁾·as, kiom⭑ da⭑ foj⭑·oj ĝi
ricev⭑·is nov⭑·an trunk⭑-id⭑·on ; sen·halt⭑·a kresk⭑·ad·o ; la⭑ kresk⭑·ad·o de⭑ la⭑
temp⭑·o ; mi est⭑·as ja⭑ nun⭑ en⭑ la⭑ stadi¹·o de⭑ mal·kresk⭑·ad·o ; mal·alt⭑·a
temperatur¹·o brems⁵·as la⭑ bakteri²·an kresk⭑·ad·on ; la⭑ kresk⭑·ad·o de⭑ la⭑
inform¹·aĵ·a sektor²·o . {progres⭑·o}
kresk⭑·aĵ·o
1.
{Veget⭑·aĵ·o} : la⭑ tut⭑·a supr⭑·aĵ·o de⭑ la⭑ lag⭑·o est⭑·is kovr⭑·it·a per⭑
naĝ⭑·ant·aj foli⭑·oj kaj⭑ divers⭑·aj ali⭑·aj kresk⭑·aĵ·oj ; ne⭑ ĉiu kresk⭑·aĵ·o
est⭑·as manĝ⭑·ebl·a ; li trov⭑·is sovaĝ⭑·an volv⭑·o-kresk⭑·aĵ·on kaj⭑ kolekt⭑·is
de⭑ ĝi kolocint⁽⁺⁾·ojn ; mi ir⭑·is en⭑ la⭑ nuks⭑+arb⭑·an ĝarden⭑·on, por⭑
tra·rigard⭑·i la⭑ verd⭑·ajn kresk⭑·aĵ·ojn de⭑ la⭑ val⭑·o, por⭑ vid⭑·i, ĉu⭑ la⭑
vin⭑-ber⭑-trunk⭑·o burĝon⭑·as, ĉu⭑ la⭑ granat⭑-arb⭑·oj flor⭑·as ; tie pend⭑·is
plej⭑ mir⭑·ind·aj grimp³·o-kresk⭑·aĵ·oj ; polip²·oj, du⭑·on·e best⭑·o du⭑·on·e
kresk⭑·aĵ·o .
2.
Ĉio ajn⭑ kresk⭑·ant·a.
kresk⭑·ant·a
1.
Kiu kresk⭑·as: sovaĝ⭑·e kresk⭑·ant·aj herb⭑·oj ; sen·halt⭑·e kresk⭑·ant·a
varm⭑·eg·o ; ĉiu pov⭑·as al·port⭑·i si⭑·an ŝton⭑·on por⭑ la⭑ kresk⭑·ant·a
konstru⭑·o ; tre⭑ mal·rapid⭑·e kresk⭑·ant·a sukces⭑·o ; [la⭑ sem⭑·oj] fal⭑·is en⭑
la⭑ bon⭑·an ter⭑·on, kaj⭑ don⭑·is frukt⭑·on, kresk⭑·ant·e kaj⭑ mult⭑~obl⭑·iĝ·ant·e,
kaj⭑ produkt⭑·is tri⭑×dek⭑-obl⭑·e kaj⭑ ses⭑×dek⭑-obl⭑·e ; ili sem⭑·as vent⭑·on, […]
la⭑ kresk⭑·ant·aĵ·o ne⭑ don⭑·os farun⭑·on .
2.
(p.p. {bild¹·ig·o} inter⭑ du⭑ {ord⭑·aj ar⭑·oj} ) Tia, ke⭑ la⭑ ord⭑·o
konserv⭑·iĝ·as per⭑ ĝi: se⭑ est⭑·as kresk⭑·ant·a kaj⭑ , tiam⭑
; strikt⁽⁺⁾·e kresk⭑·ant·a bild¹·ig·o (konserv⭑·ant·a la⭑
strikt⁽⁺⁾·an ord⭑·on); logaritm²·o est⭑·as kresk⭑·ant·a funkci¹·o, sinus⁽⁺⁾·o ne⭑
est⭑·as.
kresk⭑·ig·i
(tr)
1.
Pli·grand⭑·ig·i, favor⭑·i la⭑ kresk⭑·ad·on de⭑ io: long⭑·a dorm⭑·ad·o ŝuld⭑·ojn
kresk⭑·ig·as; hom⭑·oj, kiu·j posed⭑·is mon⭑·on, invest⁽⁺⁾·is kun⭑ la⭑ esper⭑·o
kresk⭑·ig·i si⭑·an kapital¹·on ; por⭑ kresk⭑·ig·i la⭑ valut⁹·ajn en·spez⭑·ojn
neces⭑·us kresk⭑·ig·i la⭑ eksport¹·on de⭑ naft¹·o .
2.
{Pri·zorg⭑·i} , {fleg⭑·i} , {vart⭑·i} iu·n aŭ⭑ io·n, por⭑ ke⭑ ĝi kresk⭑·u;
direkt⭑·i ies⭑ kresk⭑·ad·on: Esperant⭑·o ne⭑ est⭑·as ankoraŭ⭑ en⭑ tia feliĉ⭑·a
stat⭑·o […] ni dev⭑·as kaj⭑ dum⭑ long⭑·a temp⭑·o ankoraŭ⭑ dev⭑·os propagand¹·i
ĝi·n, kresk⭑·ig·i ĝi·n, defend⭑·i ĝi·n kontraŭ⭑ mal·amik⭑·oj ; bird⭑·oj kiu·j
tra·vintr⭑·as en⭑ Afrik⁸·o kaj⭑ printemp⭑·e re·ven⭑·as en⭑ Siberi⁽⁺⁾·on por⭑
kresk⭑·ig·i id⭑·ar·on ; ankaŭ⭑ el⭑ la⭑ fil⭑·o de⭑ la⭑ sklav⭑-in⭑·o Mi kresk⭑·ig·os
popol⭑·on, ĉar⭑ li est⭑·as vi⭑·a sem⭑·o ; vi difekt⭑·as la⭑ infan⭑·on, vi
kresk⭑·ig·as el⭑ ĝi ne·viv⭑-kapabl⭑·an, tro⭑~dorlot⭑·it·an flor⭑·on! . {bred⁸·i} ,
{eduk⭑·i}
3.
Special⭑·e, plant⭑·i kaj⭑ fleg⭑·i la⭑ veget⭑·aĵ·ojn: unu⭑ kultiv⁽⁺⁾·ist·o
kresk⭑·ig·as kvar⭑·obl·an kvant⭑·on da⭑ gren⭑·o, kaj⭑ uz⭑·as kvar⭑·obl·an kvant⭑·on
da⭑ temp⭑·o, kaj⭑ far⭑·as kvar⭑·obl·an kvant⭑·on da⭑ labor⭑·o, por⭑ proviz⭑·i
gren⭑·on al⭑ ĉiu·j ; sur⭑ mont⭑·et·o super⭑ li kresk⭑·ig·is
vin⭑-ĝarden⭑·on kun⭑ vit⁸·oj, kiu·jn li al·por·tig⁸·is el⭑ kaj⭑ de⭑ la⭑
river⭑·o Rejn⁽⁺⁾·o ; tie est⭑·as spac⭑·o por⭑ ten⭑·i kok⭑·in·ojn kaj⭑ kresk⭑·ig·i
legom⭑·ojn ; sam⭑·e est⭑·as pri⭑ hibrid⁽⁺⁾·oj, ĉar⭑ ili⭑·a grad⭑·o de⭑ fekund⁽⁺⁾·ec·o
oft⭑·e montr⭑·iĝ·as tre⭑ mal·sam⭑·a en⭑ la⭑ plur⁴·aj individu¹·oj kresk⭑·ig·it·aj
de⭑ sam⭑+guŝ⁽⁺⁾·aj sem⭑·oj sub·met⭑·it·aj al⭑ preciz⭑·e sam⭑·aj kondiĉ⭑·oj .
{kultiv⁽⁺⁾·i}
4.
Produkt⭑·i aŭ⭑ las⭑·i io·n kresk⭑·i ĝis⭑ cert⭑·a grand⭑·o aŭ⭑ long⭑·o: li
decid⭑·is kresk⭑·ig·i barb⭑·on sur⭑ si⭑·a menton⭑·o; oliv⭑-arb⭑·o, kiu kresk⭑·ig·as
frukt⭑·ojn .
bel⭑+kresk⭑·a
Kiu kresk⭑·is kaj⭑ ating⭑·is bel⭑·ec·on, bel⭑+aspekt¹·a, {harmoni¹·a} : li
est⭑·as tre⭑ simpati¹·a, bel⭑+kresk⭑·a jun⭑·ul·o ; Vanc' far⭑·iĝ·is fort⭑·a
bel⭑+kresk⭑·a knab⭑·o .
ĉirkaŭ·kresk⭑·i
(tr)
Ĉirkaŭ⭑·i kresk⭑·ant·e: majest⭑·e star⭑·is la⭑ rempar⭑·o, ĉirkaŭ·kresk⭑·it·a de⭑
filik⭑·oj ; blok³·oj da⭑ rok³·o, ĉirkaŭ·kresk⭑·it·aj de⭑ musk⭑·o da⭑ ĉiu·j
kolor⭑·oj ; grand⭑·a kavern⭑·o […] ĉirkaŭ·kresk⭑·it·a de⭑ delikat⭑·aj verd⭑·aj
ramp⭑·aj kresk⭑·aĵ·oj .
el·kresk⭑·i
(ntr)
1.
kresk⭑·i el⭑ io: el⭑ la⭑ kav⭑·aĵ·o el·kresk⭑·as herb⭑·o kaj⭑ rubus¹·o ; ĉiu+jar⭑·e
la⭑ arb⭑·o el·kresk⭑·ig·as verd⭑·ajn branĉ⭑·ojn ; [la⭑] ĝarden⭑·o el·kresk⭑·ig·as
si⭑·ajn sem⭑·ojn ; la⭑ ter⭑·o el·kresk⭑·ig·is verd⭑·aĵ·on ; nov⭑·aj art⭑·aj
lingv⭑·oj el·kresk⭑·ad·as kiel⭑ fung⭑·oj post⭑ pluv⭑·o ; el⭑ la⭑ vort⭑·ar·eg·o
provizor¹·a iom⭑ post⭑ iom⭑ el·kresk⭑·os la⭑ est⭑·ont·a vort⭑·ar·eg·o oficial⭑·e
fiks¹·it·a .
2.
Plen⭑·e, ĝis·lim⭑·e kresk⭑·i: barb⭑·o el·kresk⭑·is, sed⭑ saĝ⭑·on ne⭑ nask⭑·is; ne⭑
en⭑ unu⭑ tag⭑·o el·kresk⭑·is Kartag⁽⁺⁾·o ; [trunk⭑·o ne⭑] ĉirkaŭ·pren⭑·ebl·a de⭑
kvin⭑ el·kresk⭑·int·aj vir⭑·oj .
mal·kresk⭑·i
(ntr)
Grad⭑·e mal·pli⭑·iĝ·i: est⭑·as preskaŭ⭑ vesper⭑·e, kaj⭑ la⭑ tag⭑·o jam⭑
mal·kresk⭑·as ; mi est⭑·as ja⭑ nun⭑ en⭑ la⭑ stadi¹·o de⭑ mal·kresk⭑·ad·o ; ĉio
ali⭑·a en⭑ la⭑ bien⭑·o pro⭑ drink⭑·ad·o kaj⭑ kart⭑-lud⭑·ad·o fort⭑·e mal·kresk⭑·is ;
mal·kresk⭑·o de⭑ la⭑ sen·labor⭑·ec·o ; ekster·land⭑·a komerc⭑·o mal·kresk⭑·as .
{ŝrump⁶·i}
mal·kresk⭑·ant·a
1.
Kiu mal·kresk⭑·as: la⭑ mal·kresk⭑·ant·a lun⭑·o mal·aper⭑·is mal·antaŭ⭑ la⭑ nub⭑·oj
; stagn⁹·ant·a, eĉ⭑ mal·kresk⭑·ant·a merkat⁴·o .
2.
(p.p. {bild¹·ig·o} inter⭑ du⭑ {ord⭑·aj ar⭑·oj} ) Tia, ke⭑ la⭑ ord⭑·o
invers⁴·iĝ·as per⭑ ĝi: se⭑ est⭑·as mal·kresk⭑·ant·a kaj⭑ , tiam⭑
; strikt⁽⁺⁾·e mal·kresk⭑·ant·a bild¹·ig·o (invers⁴·ant·a la⭑
strikt⁽⁺⁾·an ord⭑·on); la⭑ funkci¹·o, kiu ĵet⭑·as pozitiv¹·an reel⁽⁺⁾·on al⭑ ĝi⭑·a
invers⁴·o, est⭑·as mal·kresk⭑·ant·a; sinus⁽⁺⁾·o est⭑·as nek⭑ kresk⭑·ant·a, nek⭑
mal·kresk⭑·ant·a.
mis·kresk⭑·i
(ntr)
Ne·normal¹·e, fuŝ⭑·e, mal·san⭑·e kresk⭑·i: mis·kresk⭑·int·a arb⭑·et·o.
plen⭑+kresk⭑·a
Fin⭑·int·a si⭑·an natur⭑·an, jun⭑+aĝ⭑·an kresk⭑·ad·on: plen⭑+kresk⭑·a knab⭑·in·o ;
ŝi⭑·a du⭑·on·e plen⭑+kresk⭑·a sol⭑·a fi·lin⭑·o . {matur⭑·a}
plen⭑+kresk⭑·iĝ·i
(ntr)
Ating⭑·i matur⭑·an aĝ⭑·on: mi⭑·a patr⭑·in·o dir⭑·is „li jam⭑ plen⭑+kresk⭑·iĝ·is“ ;
oni pov⭑·os tio·n pri·taks⭑·i post⭑ kelk⭑+dek⭑·aj jar⭑·oj, kiam⭑ plen⭑+kresk⭑·iĝ·os
la⭑ infan⭑·oj de⭑ la⭑ hodiaŭ⭑·aj aktiv⭑·ul·oj .
plen⭑+kresk⭑·ul·o
Viv⭑·aĵ·o, kiu jam⭑ ating⭑·is stabil⁹·an grand⭑·on, korp⭑·an kaj⭑ mens³·an
stat⭑·on: ili ambaŭ⭑ sid⭑·is, plen⭑+kresk⭑·ul·oj kaj⭑ tamen⭑ infan⭑·oj,
infan⭑·oj koncern⭑·e si⭑·an kor⭑·on ; la⭑ plen⭑+kresk⭑·ul·oj, kiu·jn mi
demand⭑·is pri⭑ la⭑ verk⭑·o de⭑ , respond⭑·is, ke⭑ tem⭑·as pri⭑
fiask¹·int·a projekt⭑·o ; jun⭑·ul·oj kaj⭑ plen⭑+kresk⭑·ul·oj ; rakont⭑·o […] tro⭑
filozofi¹·a por⭑ infan⭑·oj kaj⭑ tro⭑ naiv⭑·a por⭑ plen⭑+kresk⭑·ul·oj .
[artikol⭑-versi⁹·o: 1.153 2023/12/06 09:26:45 ]
__________________________________________________________________