vidu ankaŭ la klarigojn
kultur¹·/·o
kultur¹·i
(tr)
1.
Fleg⭑·i la⭑ natur⭑·ajn rimed⭑·ojn kaj⭑ kondiĉ⭑·ojn por⭑ hom⭑·a util⭑·o.
a)
Pri·labor⭑·i la⭑ ter⭑·on, por⭑ far⭑·i ĝi·n frukt⭑·o-don⭑·a, {plug⭑·i} ,
{sterk⭑·i} kaj⭑ tiel⭑ plu⭑: kultur¹·i kamp⭑·on; la⭑ kamp⭑·ar·an·o
kultur¹·as la⭑ ter⭑·on ; tio est⭑·as bel⭑·e dir⭑·it·a, respond⭑·is
, sed⭑ ni dev⭑·as kultur¹·i ni⭑·an ĝarden⭑·on .
{kultiv⁽⁺⁾·i^2}
b)
Special⭑·e fleg⭑·i viv⭑·aĵ·ojn, precip⭑·e veget⭑·aĵ·ojn, por⭑ favor⭑·i
kaj⭑ perfekt⭑·ig·i ili⭑·an evolu²·on: kultur¹·i flor⭑·ojn ; oni
kultur¹·is plej⭑ bel⭑·ajn roz⭑·ojn, kies⭑ ole⭑·on oni dis·send⭑·is ;
kultur¹·ad·o de⭑ gren⭑·oj kaj⭑ legom⭑·oj ; mal·grand⭑·a ĝarden⭑·o, en⭑
kiu oni kultur¹·is mal·grand⭑·ajn alo⁴·ojn, palm⭑·ojn, oranĝ⭑-arb⭑·ojn
kaj⭑ cedr⭑·ojn . {kultiv⁽⁺⁾·i^1}
Rim.: Rilat⭑·e al⭑ best⭑·oj oni prefer⭑·e dir⭑·as {bred⁸·i} .
{eduk⭑·i} , {nutr⭑·i} , {zorg⭑·i}
2.
Perfekt⭑·ig·i spirit⭑·an evolu²·on de⭑ hom⭑·o per⭑ eduk⭑·ad·o: la⭑ esperant⭑·ism·o
en·hav⭑·as ankoraŭ⭑ ide⭑·on intern⭑·an, kiu ne⭑ est⭑·as dev⭑·ig·a por⭑ ĉiu·j,
sed⭑ kiu·n mem·vol⭑·e kultur¹·as en⭑ si ĉiu·j esperant⭑·ist·oj ideal¹·ist·oj ;
kultur¹·i la⭑ komun⭑·an sent⭑·on ; ĉu⭑ ne⭑ parol⭑·is grek⁸·e la⭑ tut⭑·a mond⭑·o
kultur¹·it·a en⭑ epok⭑·o aleksandr⭑·a ? kultur¹·aĵ·o de⭑ mal·virt⭑·ul·oj est⭑·as
pek⭑·o . {civiliz⭑·i} , {kler⭑·ig·i}
kultur¹·a
1.
Kultur¹·it·a: por⭑ la⭑ pli·mult⭑·o de⭑ la⭑ kultur¹·aj popol⭑·oj est⭑·is
en·konduk⭑·it·a jam⭑ long⭑·e unu⭑ kondiĉ⭑·a kolekt⭑·o da⭑ mezur⭑·oj, unu⭑
kondiĉ⭑·a alfabet⭑·o ; cent⭑ milion⭑·oj da⭑ kultur¹·aj amerik⁸·an·oj est⭑·as
fremd⭑·ul·oj en⭑ si⭑·a hejm⭑·o, hom⭑·oj sen⭑ patr⭑·uj·o, ĉar⭑ ankoraŭ⭑ antaŭ⭑
kelk⭑·aj jar⭑-cent⭑·oj ili⭑·aj pra·patr⭑·oj loĝ⭑·is ne⭑ en⭑ Amerik⁸·o .
2.
Rilat⭑·a al⭑ kultur¹·o, hav⭑·ant·a kultur¹·on: egal⭑·ig·o kultur¹·a ŝanĝ⭑·us tio·n
post⭑ kelk⭑·aj generaci⭑·oj ; fam⭑·a kultur¹·a ĉef·urb⭑·o ; li daŭr⭑·e
part⭑·o-pren⭑·is en⭑ la⭑ sved⁸·a kultur¹·a viv⭑·o .
kultur¹·o
1.
Fleg⭑·o, bon⭑~ten⭑·o de⭑ la⭑ natur⭑·aj kondiĉ⭑·oj: la⭑ vjetnam⁽⁺⁾·a agr⁽⁺⁾·o-kultur¹·o
tra·viv⭑·is ver⭑·an revoluci¹·on .
a)
{ter⭑-kultur¹·o}
b)
Fleg⭑·ad·o de⭑ viv⭑·aĵ·oj, precip⭑·e veget⭑·aĵ·oj por⭑ favor⭑·i kaj⭑
perfekt⭑·ig·i ili⭑·an evolu²·on: kultur¹·o de⭑ legom⭑·oj, flor⭑·oj.
2.
Pri·zorg⭑·o de⭑ hom⭑·aj art⭑·oj, de⭑ ili⭑·a progres⭑·o, komun⭑·ig·o kaj⭑
trans·don⭑·o: en⭑ vilaĝ⭑·o de⭑ mont⭑·ar·oj, for⭑ de⭑ l'⭑ bru⭑·o de⭑ l'⭑ kultur¹·o ;
ili rajt⭑·as hav⭑·i propr⭑·an centr⭑·on de⭑ kultur¹·o ; parlament¹·a
diskut¹-kultur¹·o .
a)
Pri·zorg⭑·ad·o kaj⭑ perfekt⭑·ig·ad·o en⭑ spirit⭑·a evolu²·o de⭑ hom⭑·o:
ĉiu·j dezir⭑·ant·oj pov⭑·u ĉerp⭑·i kultur¹·on kaj⭑ eduk⭑·i si⭑·ajn
infan⭑·ojn en⭑ sen·ŝovinism¹·a spirit⭑·o neŭtral²·e-hom⭑·a ; scienc⭑·o
kaj⭑ kultur¹·o .
Rim.: _Kultur¹·o_ est⭑·as ĉef⭑·e spirit⭑·a, {civiliz⭑·o} est⭑·as ankaŭ⭑
materi¹·a; _kultur¹·o_ postul⭑·as kompren⭑·on kaj⭑ sent⭑·on pri⭑
bel⭑~art⭑·oj, sed⭑ _civiliz⭑·o_ postul⭑·as krom⭑·e la⭑ mild²·iĝ·on de⭑
soci³·aj rilat⭑·oj kaj⭑ la⭑ teĥnik³·an {progres⭑·on} de⭑ viv⭑-rimed⭑·oj.
b)
Tut⭑·o de⭑ trans·generaci⭑·aj mor⭑·oj, art⭑·oj, ide⭑·oj kaj⭑
viv⭑-manier⭑·oj fleg⭑·at·aj de⭑ iu popol⭑·o: la⭑ tut⭑·an ni⭑·an alt⭑·an
kultur¹·on kaj⭑ civilizaci³·on ni dank⭑·as nur⭑ al⭑ […] la⭑ posed⭑·ad·o
de⭑ lingv⭑·o ; la⭑ aztek⁽⁺⁾·a kultur¹·o ; oni dir⭑·is al⭑ mi: dank⭑·' al⭑
traduk⭑·ad·o, la⭑ plej⭑ mal·proksim⭑·aj kultur¹·oj nun⭑ al·ir⭑·ebl·as al⭑
ĉiu . {tradici¹·o}
inter·kultur¹·a
Koncern⭑·ant·a la⭑ rilat⭑·ojn inter⭑ plur⁴·aj kultur¹·oj^2.b: hom⭑·oj kun⭑
minimum³·a kompren⭑·o pri⭑ inter·kultur¹·aj afer⭑·oj ; grav⭑·as
inter·kultur¹·aj kaj⭑ komun⭑·um~sub·ten⭑·aj projekt⭑·oj de⭑ Eŭrop⭑·a Uni⁹·o ;
agnosk⁽⁺⁾·ig·i la⭑ kre⭑+stimul²·an natur⭑·on de⭑ la⭑ lingv⭑·o kaj⭑ vek⭑·i mir⭑·on pri⭑
ĝi⭑·a tuj⁽⁺⁾·a kompren⭑·ebl·o inter·kultur¹·a ; konferenc²·o pri⭑ Inter·kultur¹·a
Dialog¹·o ; inter·kultur¹·a al·proksim⭑·iĝ·o ; digest⭑·i inter·kultur¹·ajn
problem¹·ojn ; inter·kultur¹·a eduk⭑·ad·o kaj⭑ inter·naci⭑·a praktik⭑·a
kun·labor⭑·o . {inter·naci⭑·a} , {inter·popol⭑·a}
brul⭑-kultur¹·o
Kultur¹-metod¹·o, en⭑ kiu oni prepar⭑·as nov⭑·ajn kamp⭑·ojn per⭑ brul⭑·ig·o de⭑
la⭑ natur⭑·a veget⭑·a kovr⭑·aĵ·o: por⭑ mult⭑·aj brul⭑-kultur¹·oj ĉirkaŭ⭑ ĉi⭑ tiu
mont⭑·o li fal⭑·ig·is kaj⭑ brul⭑·ig·is arb⭑·ojn . {brul⭑-sark⭑·i}
fizik⭑·a kultur¹·o, korp⭑-kultur¹·o
Korp⭑·a ekzerc⭑·ad·o, {gimnastik¹·a} aŭ⭑ ali⭑·a: neni[o…] far⭑·os el⭑ hom⭑·o
super·hom⭑·on, tio·n oni ne⭑ pov⭑·as ating⭑·i sol⭑·e per⭑ la⭑ fizik⭑·a kultur¹·o
; li ŝanĝ⭑·is si⭑·an fak⭑·on al⭑ la⭑ ali⭑·a – korp⭑+kultur¹·a .
ĝarden⭑-kultur¹·o
Intens⁴·a kultur¹·o de⭑ veget⭑·aĵ·oj en⭑ ĝarden⭑·oj: est⭑·as bel⭑·aj la⭑ flor⭑·oj
de⭑ la⭑ kamp⭑·oj kaj⭑ arb⭑·ar·oj […] tamen⭑ la⭑ ĝarden⭑-kultur¹·o pov⭑·as
perfekt⭑·ig·i ili⭑·an bel⭑·ec·on ; bon⭑·e kon⭑·at·a ĝarden⭑+kultur¹·ist·o […]
est⭑·is elekt⭑·it·a kiel⭑ la⭑ ĉef·instru⭑·ist·o por⭑ ĝarden⭑-kultur¹·o .
kontraŭ·kultur¹·o
Kultur¹·o, art⭑·a mov⭑·ad·o, mod⭑·o, rigard⭑·at·a kiel⭑ kontraŭ⭑·a al⭑ la⭑
kutim⭑·oj de⭑ la⭑ ĉirkaŭ⭑·a soci³·o: la⭑ verk⭑·o ven⭑·is el⭑ la⭑ plum⭑·o de⭑
kontraŭ·kultur¹·em·a ekstrem⭑·ist·o eŭsk¹⁰·a ; grand⭑·a procent⭑·o de⭑ Id⁽⁺⁾·ist·oj
est⭑·as eks⭑·-~esperant⭑·ist·oj ‐ ĉiu kultur¹·o hav⭑·as si⭑·an
kontraŭ·kultur¹·on, ĉu⭑ ne⭑ ? {sub·kultur¹·o} {konform⭑·ism·o}
plur⁴+kultur¹·ec·o
Kun·ekzist⭑·o de⭑ plur⁴·aj kultur¹·oj en⭑ sam⭑·a soci³·o, soci³·a {divers⭑·ec·o} ,
{bunt⁽⁺⁾·ec·o^2} : Ital⁸·a Esperant⭑·ist·a Jun⭑·ul·ar·o invit⭑·as […] al⭑ event⁸·o
kiu cel⭑·as prezent⭑·i plur⁴+kultur¹·ec·on en⭑ lern⭑·ej·oj ; plur⁴+kultur¹·ec·o
hav⭑·u lim⭑·ojn, opini⭑·is 60 % de⭑ la⭑ enket¹·it·oj .
sen·kultur¹·a
1.
Ne·kultur¹·it·a, {krud⭑·a} , {sovaĝ⭑·a} : al⭑ ĉi⭑ tiu sen·kultur¹·a bord⭑·o ni·n
send⭑·is Apolon¹⁰·o kun⭑ esper⭑·o .
2.
Ne·kultur¹·it·a, {brut⭑·a} , {mal·kler⭑·a} , {krud⭑·a} : sen·kultur¹·aj
ekscentr⁽⁺⁾·aj esperant⭑·ist·oj ; fi·art⭑·e~far⭑·it·aĉ·aĵ·o, kiu sen·kultur¹·ig·us
la⭑ hom⭑·ar·on !
sen·kultur¹·ej·o
{Sen·kultiv⁽⁺⁾·ej·o} : li long⭑+paŝ⭑·e supr⭑·en~ir⭑·is laŭ⭑ la⭑ sen·kultur¹·ej·o ; la⭑
voj⭑·o konduk⭑·is tra⭑ sen·kultur¹·ej·o .
sub·kultur¹·o
Kultur¹·o aŭ⭑ mor⭑·oj de⭑ et⭑·a hom⭑-grup⭑·o, part⭑·e simil⭑·ant·aj, part⭑·e
mal·simil⭑·ant·aj la⭑ kultur¹·on de⭑ la⭑ ĉirkaŭ⭑·a soci³·o: jun⭑·ul·ar·aj
sub·kultur¹·oj ; uson⁹·a sub·kultur¹·o kola⁽⁺⁾·a, burg⁽⁺⁾·er·a kaj⭑ dolar¹·a ; la⭑
verk⭑·ar·o de⭑ [est⭑·as] baz¹·o de⭑ apart⭑·a sub·kultur¹·o .
ter⭑-kultur¹·o
Pri·labor⭑·ad·o pri⭑ ter⭑·o, por⭑ ig⭑·i ĝi·n frukt⭑·o-don⭑·a; {kultur¹·o} ,
{agrikultur⁽⁺⁾·o} : Egipt⁽⁺⁾·o jam⭑ posed⭑·is alt⭑·an soci³·an organiz¹·on,
ter⭑-kultur¹·on, meti⭑·ojn kaj⭑ literatur⭑·on ; nord⭑·aj land⭑·oj plu⭑
subvenci⁴·as si⭑·an ter⭑-kultur¹·on en⭑ grad⭑·o, kiu mal·help⭑·as dis·volv⭑·iĝ·on
; la⭑ dioksin⁽⁺⁾·a skandal²·o en⭑ maj⁽⁺⁾·o 1999 la⭑ belg⁸·a ter⭑+kultur¹·a
industri⭑·o fort⭑·e sufer⭑·is .
ter⭑+kultur¹·ist·o
Person⭑·o profesi⭑·e labor⭑·ant·a en⭑ la⭑ kultur¹·ad·o de⭑ ter⭑·o, kresk⭑·ig·o de⭑
veget⭑·aĵ·oj, bred⁸·ad·o de⭑ best⭑·oj; {agrikultur⁽⁺⁾·ist·o} , {kamp⭑·ist·o} :
egipt⁽⁺⁾·a popol⭑·o divid⭑·iĝ·is en⭑ du⭑ klas⭑·ojn: ter⭑+kultur¹·ist·oj kaj⭑
meti⭑·ist·oj ; ter⭑+kultur¹·ist·o en⭑ la⭑ tri⭑·a mond⭑·o dev⭑·as viv⭑·i per⭑
en·spez⭑·o de⭑ 500 dolar¹·oj jar⭑·e ; ĉu⭑ vi aŭd⭑·is pri⭑ ter⭑+kultur¹·ist·o, kiu
printemp⭑·e sem⭑·as si⭑·ajn kamp⭑·ojn, sed⭑ aŭtun⭑·e, kiam⭑ la⭑ gren⭑·o
matur⭑·iĝ·is, ne⭑ rikolt⭑·as ĝi·n ?
[artikol⭑-versi⁹·o: 1.59 2024/01/19 09:24:49 ]
__________________________________________________________________