vidu ankaŭ la klarigojn
land·/·o

land·o

   1.
          Sur·ter·a difin·it·a region·o konsider·at·a kiel form·ant·a apart·an tut·on
          laŭ geografi·a vid-punkt·o: mult·aj bird·oj flug·as en la aŭtun·o en
          pli varm·ajn land·ojn ; land·o dezert·a ; la eŭrop·aj land·oj.

          Rim. 1: Z klar·ig·is, keVi·a opini·o pri la nom·oj geografi·aj est·as
          tut·e ĝust·a, kaj vi·an ide·on pri la uz·ad·o de la al·don·oland·omi
          plen·e aprob·as. Laŭ la regul·oj de Esperant·o oni pov·as tut·e bon·e
          dir·i Franc-land·o, Angl·o-land·o, Kanad⁸-land·o, Peru⁸-land·o ktp.“ .

          Rim. 2: -land·/·o est·as kelk+foj·e ne·tuŝ·ebl·a part·o de la radik·o:
          Irland⁸·o, Island⁸·o, Nederland⁸·o, Holand⁽⁺⁾·o, Gronland⁽⁺⁾·o, Togoland⁽⁺⁾·o,
          nov·-~zeland¹⁰·o, Burg⁽⁺⁾·en~land·o, Kabl¹-and⁽⁺⁾·o.

   2.
          Natur·a region·o: la ĉirkaŭ·a land·o est·as bel·a kaj riĉ·a; li
          ek·rigard·is […] al la tut·a land·o de la ĉirkaŭ·aĵ·o, kaj li vid·is,
          ke jen fum·o lev·iĝ·as de la ter·o .

   3.
          {Regn·o^1} : Pol-land·o; ĉiu regn·an·o sci·u, ke li […] dev·as obe·i
          ĉiam nur klar·ajn, tut·e difin·it·ajn fundament·ajn leĝ·ojn de si·a
          land·o ; ni·a land·o venk·os ; ministr¹·o pri en·land·aj afer·oj. {ŝtat·o}

   Rim.: PV kaj PIV2 don·as al la vort·o land·o ankoraŭ unu senc·on, kopi·it·an
   el „  “: „Patr·uj·o“, kun la ekzempl·oj: li sopir·is al
   si·a land·o; la land·o de mi·aj av·oj. Laŭ mi, tio ne est·as senc·o de la
   vort·o land·o, sed difin·o de la posed·o rilat·e al tiu vort·o. Tut·e simil·emi·a urb·oest·as la urb·o kie mi loĝ·as ( nask·iĝ·is), kajmi·a
   universitat·osupoz·ebl·e est·as la universitat·o kie mi stud¹·as  instru·as
   (tial, ceter·e, „mi·a land·one nepr·e est·as por mi la land·o kie mi
   nask·iĝ·is; egal·e   pli bon·e ĝi pov·as est·i la land·o kie mi normal¹·e
   loĝ·as). Krom·e, de PV ĝis PIV2 aper·as la mal·klar·a kaj ne·atribu¹·it·a
   ekzempl·o mi·a vilaĝ·o rest·as por mi la plej kar·a land·o, kiu por mi
   signif·us (se en·tut·e ĝi io·n signif·us) io·n tut·e ali·an ol intenc·is ĝi·aj
   aŭtor·oj: mi em·us interpret¹·i tio·n proksim·um·e kielmi·a vilaĝ·o rest·as por
   mi mi·a univers·o“, kaj mi ne vid·as en ĝi klar·an indik³·on al tio ke ĝi
   est·us mi·a nask·iĝ-lok·o. Ĉiel ajn, trud·i al la vort·o land·o la senc·onpatr·uj·oest·as mal·util·e (ĉar konfuz·e), mal·neces·e (ĉar ekzist·as la
   klar·aj kaj tradici¹·aj vort·ojpatr·uj·o“, „patr·o-land·o“) kaj mal·ĝust·e: en
   Esperant·o ĝi simpl·e ne hav·as tiu·n senc·on. Almenaŭ por mi la fraz¹·oj
   Mal·amik·o invad³·is la land·on kaj Mal·amik·o invad³·is la patr·uj·on ne est·as
   sin⁸·o-nom·aj.

land·an·o

          Loĝ·ant·o de land·o: mon+potenc·aj land·oj pov·as facil·e don·i ŝanc¹·ojn
          al si·aj land·an·oj kaj, sekv·e, la sopir·at·ajn medal·ojn, dum en
          ali·aj mond·o-part·oj sport¹·ist·oj ne hav·as mon·on  por aĉet·i si·ajn
          ŝu·ojn .

land·estr·o

          Re·gant·o, komisi·at·a  mem·star·a, de land·o: li far·is festen·on […]
          por la potenc·ul·oj de Pers⁽⁺⁾·uj·o kaj Med⁽⁺⁾·uj·o, por la land·estr·oj kaj
          region·estr·oj ; la popol·o star·is ekster·e sur la strat·o kaj
          demand·ad·is la kort·eg·estr·on, kia est·as la stat·o de ili·a land·estr·o
          . {regn·estr·o} , {provinc·estr·o} , {guberni²·estr·o}

land-id·o

          Hom·o, kiu nask·iĝ·is en la land·o. {indiĝen⁴·o}

          Rim.: Mi neniam vid·is  aŭd·is tiu·n vort·on uz·at·a; probabl³·e ĝi
          est·as vort·ar·ist·a el·pens·aĵ·o.

land-nom·o

          Nom·o de iu land·o: kiam mond-vast·e oni raport·is pri ribel·ad·o de
          monaĥ·oj, vi leg·is kaj aŭd·is la land-nom·on Mjanma⁽⁺⁾·o  Birm⁸·o ; sur
          paĝ·o 13 mi leg·as la land-nom·onLuksemburgi⁽⁺⁾·o”, kaj sur paĝ·o 14 la
          nom·onMeksiki⁽⁻⁾·o”, kvankam laŭ la monat·o-konvenci²·oj dev·us est·i
          respektiv²·eLuksemburg⁽⁺⁾·o” (tiel sur paĝ·o 4) kajMeksik⁸·o” ; en
          okcident·o land-nom·o est·as deriv⁴·at·a el gent-nom·o, en orient·o
          invers⁴·e . {-uj/} {-i/} {-an/}

          Rim. 1: La land-nom·oj aparten·as al du kategori¹·oj: land·o-baz¹·aj kaj
          gent·o-baz¹·aj nom·oj. En la unu·a kategori¹·o ordinar·e la radik·o hav·as
          land·an signif·on, kaj oni uz·as la sufiks·on -an/ por form·i nom·on
          de la land·an·oj, laŭ la sistem·oland·o-land·an·o“: Uson⁹·o-uson⁹·an·o.
          Tiu unu·a kategori¹·o en·ten·as la grand·an pli·mult·on de la land-nom·oj.
          En la du·a kategori¹·o la baz¹·a radik·o nom·as gent·on  popol·on. Oni
          form·as la nom·on de la land·o per la Fundament·a sufiks·o -uj/ 
          per la ne·oficial·a sufiks·o -i/, laŭ la sistem·ohom·o-hom·uj·ohomo-Homio“: franc·o-franc·uj·o  franc·o-Franci⁽⁺⁾·o. Tiu du·a
          kategori¹·o koncern·as nur mal·pli·mult·on da land-nom·oj, kiu trov·iĝ·as
          princip·e en Eŭrop·o, sed ankaŭ en Azi⁸·o kaj Afrik⁸·o.

          Rim. 2: En ambaŭ klas·oj, egal·e ĉu la radik·o nom·as land·on 
          gent·on, la fin·aĵ·o -a, -e kutim·e sufiĉ·as por esprim·i ide·on
          adjektiv·an  adverb·an: Angl·a (Uson⁹·a) voĉ·o (pejzaĝ·o), parol·i
          Angl·e (Uson⁹·e). Se bezon·e, oni pov·as preciz·ig·i: Uson⁹·an·a voĉ·o,
          Angl·uj·a pejzaĝ·o, parol·i Angl·a+lingv·e. Prefer·ind·e est·as, ĉe
          deriv⁴·aĵ·oj, uz·i majuskl⁹·on: Pol·o, Pol·a, Pol·uj·o. En si·aj plej
          matur·aj verk·oj (Bibli¹·o, Fabel·oj), Z definitiv¹·e adopt¹·is tiu·n
          Angl·an sistem·on. Oft·e minuskl⁹·o kaŭz·as hezit³·on  dub-esenc·on.
          Inter Kub⁸·a kaj kub·a est·as diferenc·o. Sam·e ĉe Esperant·o,
          Esperant·a, Esperant·ist·o: mi skrib·as al vi Esperant·e, esperant·e
          tuj⁽⁺⁾·an respond·on.
          Bertil⁽⁺⁾·o: Land·oj kaj lingv·oj de la mond·o (kun klar·ig·oj)

ali~land·o

          {Ekster·land·o} : li viv·is mult·ajn jar·ojn en la ali~land·o ; post
          kelk·aj minut·oj el·vetur·as preskaŭ laŭ ĉiu·j direkt·oj la poŝt·aj
          vagon·ar·oj, kiu·j dis·port·as la trans·mar·an poŝt·on por German·uj·o kaj
          la ali~land·o .

ali+land·ul·o

          {Ekster·land·an·o} : li·a parol·o tuj montr·as en li ali+land·ul·on ; ili
          ven·is en ban·ej·on, kie si·n trov·is mult·aj ali+land·ul·oj kaj inter
          tiu·j ĉi unu tre bel·a reĝ·id·in·o ; ali+land·ul·o, kiu ven·os el
          mal·proksim·a land·o kaj vid·os la plag⁴·ojn de ĉi tiu land·o .

alt~land·o

          Alt·e kuŝ·ant·a land·o, region·o: li sukces·is aĉet·i por si for·las·it·an
          bien·on en val·o flank·e de la alt~land·o .

   {alt·aĵ·o}

ekster·land·a

          Rilat·a al ekster·land·o: la soldat·oj de ekster·land·aj regiment·oj ;
          ekster·land·aj teks·aĵ·oj, parfum·oj kaj frukt·oj ; mi rakont·os ĉiu·jn
          agrabl·aĵ·ojn, kiu·jn mi ĝu·is dum mi·a ekster·land·a vojaĝ·o ; la
          ministr¹·oj kompetent·os pri ekster·land·aj afer·oj, defend·ad·o,
          ekonomi¹·o kaj rajt·oj de hom·oj kaj etn⁹·aj mal·pli·mult·oj .

ekster·land·o

          Ĉiu·j land·oj krom la propr·a: ali·aj hom·oj pren·as por si pasport·ojn
          por la ekster·land·o ; poŝt·aĵ·oj difin·it·aj por la ekster·land·o kaj
          por transit¹·a tra·ir·o ; ĵus re·ven·int·a hejm·en el la ekster·land·o ;
          sekret·e for·kur·i en la ekster·land·on .

ekster·land·an·o

          Hom·o, kiu viv·as en ali·a land·o  de·ven·as de ali·a land·o: tiu·jn
          posten·ojn okup·as, pli ol tri·on·e, la pendol·ant·aj trans·lim·ul·oj,
          kaj, po mal·pli ol tri·on·e, ekster·land·an·oj rezid⁽⁺⁾·ant·aj en
          Luksemburgi⁽⁺⁾·o, kaj, fin·e, laver·ajluksemburgi⁽⁺⁾·an·oj mem ; mi
          ŝat·us part·o-pren·i kurs¹·ojn por ekster·land·an·oj pri la island⁸·a
          lingv·o ; hom·oj bon+kor·aj koncern·e si·ajn famili·an·ojn k[aj⁽⁺⁾]
          sam~naci·an·ojn, far·iĝ·as, dum kriz·aj  milit·aj temp·oj, plej
          kruel·aj koncern·e ekster·land·an·ojn .

evolu²-land·o, evolu²·ant·a land·o

          Land·o, regn·o kun mal·fort·a industri·o, an·o de la {tri·a mond·o} :
          mult·aj evolu²·ant·aj land·oj hav·as mult·e da ŝuld·oj kaj dev·as re·pag·i
          prunt·ojn kaj interez⁽⁺⁾·ojn ; la mal·alt·a kresk·o de la industri·a
          produkt·ad·o en ali·aj evolu²-land·oj est·as kaŭz·it·a de ekster·aj
          faktor²·oj kiel mal·pli·iĝ·o de la kapital¹·a al·flu·o kaj intern·aj
          faktor²·oj kiel la pli·alt·iĝ·o de la produkt·ad~kost·oj ; la
          evolu²-land·oj bon·e sukces·is en primar⁽⁺⁾·aj sektor²·oj de industri·a
          produkt·ad·o kiel la produkt·ad·o de nutr·aĵ·oj, teks·aĵ·oj, paper·o kaj
          baz¹·aj metal·oj .

industri-land·o, industri·a land·o

          Land·o, regn·o kun fort·a industri·o: laŭ klasifik³·o de UN,
          industri·aj land·oj est·as Nord-amerik⁸·o, Eŭrop·o, Japani⁽⁺⁾·o, Aŭstrali⁸·o
          kaj nov·-~zeland¹⁰·o ; al la industri-land·oj rilat·as preskaŭ du
          tri·on·oj de la mond·a produkt·ad·o de al·don-valor·o .

intern~land·o

          {Land-intern·o} , resp. intern·o de kontinent¹·o: en  kaj en
          la intern~land·o est·is grand·a divorc⁽⁺⁾-procent·o, tre mal·mult·aj
          vir·in·oj kaj tro mult·e da drink·ad·o . {boŝ⁽⁺⁾·o}

lim-land·o

          Land·o apud la lim·o de regn·o, de·pend·a  sen·de·pend·a de ĝi: jen
          vir·in·o Kana⁽⁺⁾·an·a, ven·int·e el tiu·j lim-land·oj, kri·is, dir·ant·e: Ho
          Sinjor·o, fil·o de  , kompat·u mi·n ; jam dum la temp·o de
          Karl⁽⁺⁾·o la Grand·a ekzist·is lim-land·o kontraŭ la avar·oj, invad³·oj de
          la hungar⁸·oj detru·is ĝi·n .

nenieslando

          Lok·o sen klar·a hav·ant·o  loĝ·ant·ar·o; oft·e tia lim-zon·o inter
          regn·oj: sud·e de ĉi tie komenc·iĝ·as nenieslando, cert·a front-lini·o
          tut·e ne ekzist·as ; tiu·j hom·oj est·is fi·send·it·aj en nenieslandon
          el kiu ili ebl·e neniam el·ir·os .

Nov~land·o

          Insul·o en la nord·a Atlantik⁸·a Mar·o, part·o de la kanad⁸·a provinc·o
          {Nov~land·o kaj Labrador⁽⁺⁾·o} ; {Nov~ter·o} : nov~land·o […] grand·as je
          pli ol cent mil kvadrat¹·aj kilometr·oj .

Nov~land·o kaj Labrador⁽⁺⁾·o

          Provinc·o de {Kanad⁸·o} en ĝi·a orient·a part·o, konsist·ant·a el insul·a
          {Nov~land·o} kaj ĉef·ter·a {Labrador⁽⁺⁾·o} : 2011-10-11: voĉ-don·ant·oj en
          Nov~land·o kaj Labrador⁽⁺⁾·o […] elekt·is progres·em·an-konserv·ist·an
          reg·ist·ar·on .

sam~land·an·o kun~land·an·o

          Loĝ·ant·o de la sam·a land·o kiel ali·aj koncern·at·oj: tia·jn sam·ajn
          sufer·ojn vi ankaŭ spert·is ĉe vi·aj sam~land·an·oj ; mi est·as vi·a
          kun~land·an·o, ĉar mi ankaŭ est·as ital⁸·uj·an·o ; sam~land·an·oj? ‐ kaj
          cert·e ja en vi ili re·vek·is la bel·an bild¹·on de re·ven·o hejm·en ; li
          est·is Dan⁸·o, mi·a sam~land·an·o .

sojl·o-land·o

          Origin¹·e mal·riĉ·a land·o kies industri·o, ekonomi¹·o, financ¹·o rapid·e
          kresk·as, kvazaŭ ating·ant·e sojl·on de la prosper·o: neces·as mult·aj
          plej divers·aj rimed·oj kaj ag·ad·oj kaj en industri·aj kaj en
          sojl·o-land·oj kaj en sub·evolu²·int·aj land·oj ; konvink·i la
          sojl·o-land·ojn Barat⁽⁺⁾·o, Brazil⁸·o, Ĉini⁽⁺⁾·o kaj sud·--afrik⁸·o ; la financ¹·a
          politik¹·o kaj la konsum·a kutim·o de Uson⁹·o kaj ali·aj okcident·aj
          land·oj, sed ne la ekonomi¹·a evolu²-model·o de Ĉini⁽⁺⁾·o kaj sojl·o-land·oj,
          est·as ĉef·aj kial·oj de la inter·naci·a financ¹·a kriz·o .

tut+land·a, land-vast·a

          Ampleks·ant·a tut·an land·on: jam en jar·o 1903a s-ro 
          intenc·is fond·i tut+land·an asoci¹·on ; land-vast·ajn honor·ojn la urb·o
          gajn·is per si·a el·star·a komun·um·a natur+medi³·a en·erg⁽⁺⁾·i-politik¹·o .

   [artikol-versi⁹·o: 1.166 2024/01/15 16:14:08 ]
     __________________________________________________________________