li

li

   1.
          Unu⭑+nombr⭑·a vir⭑+seks⭑·a tri⭑·a+person⭑·a pronom⭑·o: li est⭑·as knab⭑·o, kaj⭑ ŝi
          est⭑·as knab⭑·in·o ; li ne⭑ est⭑·as lav⭑·ist·o, li est⭑·as lav⭑·ist·in~edz⭑·o .

   2.
          Ĝeneral¹·a unu⭑+nombr⭑·a tri⭑·a+person⭑·a pronom⭑·o, uz⭑·at·a por⭑ dir⭑·i
          ĝeneral¹·aĵ·on pri⭑ ne·specif⁹·a person⭑·o de⭑ ne·difin⭑·it·a seks⭑·o: Ĉar⭑ ĉiu
          am⭑·as ordinar⭑·e person⭑·on, kiu est⭑·as simil⭑·a al⭑ li, tial⭑ tiu ĉi⭑
          patr⭑·in·o varm⭑·eg·e am⭑·is si⭑·an pli⭑ mal·jun⭑·an fi·lin⭑·on (en⭑ ĉi⭑ tiu fraz¹·o
          „ĉiu“ kaj⭑ „li“ aplik³·iĝ·as al⭑ la⭑ „patr⭑·in·o“); la⭑ pronom⭑·on „li“ ni
          pov⭑·as uz⭑·i por⭑ hom⭑·o en⭑ ĉiu okaz⭑·o kiam⭑ li⭑·a seks⭑·o est⭑·as por⭑ ni
          indiferent⭑·a ; esperant⭑·ist·o est⭑·as nom⭑·at·a ĉiu person⭑·o (do⭑ person⭑·o
          de⭑ ajn⭑·a seks⭑·o), kiu sci⭑·as kaj⭑ uz⭑·as la⭑ lingv⭑·on Esperant⭑·o, tut⭑·e
          egal⭑·e por⭑ kiu·j cel⭑·oj li ĝi·n uz⭑·as ; por⭑ ke⭑ ia⭑ regn⭑·o est⭑·u fort⭑·a
          kaj⭑ glor⭑·a kaj⭑ pov⭑·u san⭑·e dis·volv⭑·iĝ·ad·i, est⭑·as neces⭑·e, ke⭑ ĉiu
          regn⭑·an·o sci⭑·u, ke⭑ li neniam⭑ de·pend⭑·os de⭑ la⭑ kapric⭑·oj de⭑ tiu aŭ⭑
          ali⭑·a person⭑·o, sed⭑ dev⭑·as obe⭑·i ĉiam⭑ nur⭑ klar⭑·ajn, tut⭑·e difin⭑·it·ajn
          fundament⭑·ajn leĝ⭑·ojn de⭑ si⭑·a land⭑·o ; se⭑ iu telefon¹·os, demand⭑·u li⭑·an
          nom⭑·on kaj⭑ kio·n li vol⭑·as („iu“ pov⭑·as est⭑·i person⭑·o de⭑ ajn⭑·a seks⭑·o);
          Iu ven⭑·is; demand⭑·u li·n, kiu li est⭑·as, kaj⭑ se⭑ li est⭑·as tiu, kiu·n
          mi atend⭑·as, send⭑·u li·n al⭑ mi ... ne⭑, mi decid⭑·is ali⭑·e: send⭑·u ĉiu·n,
          kiu ajn⭑ li est⭑·os ; se⭑ vend⭑·os si·n al⭑ vi vi⭑·a frat⭑·o, hebre⭑·o aŭ⭑
          hebre⭑-in⭑·o, li serv⭑·u vi·n dum⭑ ses⭑ jar⭑·oj, sed⭑ en⭑ la⭑ sep⭑·a jar⭑·o
          for·send⭑·u li·n de⭑ vi en⭑ liber⭑·ec·o .

   Rim. 1: La⭑ pronom⭑·o "li" est⭑·as fundament⭑·e, zamenhof⭑·e, tradici¹·e kaj⭑
   ankoraŭ⭑ de⭑ mult⭑·aj person⭑·oj uz⭑·at·a por⭑ parol⭑·i pri⭑ ne·specif⁹·a person⭑·o de⭑
   ne·difin⭑·it·a seks⭑·o. Sed⭑ ek⭑~de⭑ la⭑ 1970-aj⁽⁺⁾ jar⭑·oj ĉi⭑ tiu uz⭑·o kritik⭑·iĝ·is kiel⭑
   seks⭑·e mal·egal⭑·a kaj⭑ est⭑·as pli⭑ kaj⭑ pli⭑ evit⭑·at·a, anstataŭ⭑·at·e de⭑ "li aŭ⭑
   ŝi". Iu·j opini⭑·as tio·n ne·perfekt⭑·a solv⭑·o mal·konven⭑·e long⭑·a, kaj⭑ ek⭑~de⭑ la⭑
   2010-aj⁽⁺⁾ jar⭑·oj ĝi est⭑·as krom⭑·e kritik⭑·at·a de⭑ kelk⭑·aj kiel⭑ tro⭑ ekskluziv²·a al⭑
   {ne·du⭑·um·ul·oj} . Respond⭑·e al⭑ tia·j kritik⭑·oj aper⭑·is divers⭑·aj propon⭑·oj por⭑
   nov⭑·aj pronom⭑·oj, sed⭑ la⭑ sol⭑·a tia propon⭑·o, kiu iom⭑ en·uz⭑·iĝ·is est⭑·as " {ri⁽⁺⁾}
   ".
   Rim. 2: La⭑ rilat⭑·o inter⭑ „li“ kaj⭑ „ŝi“ est⭑·as simetri¹·a kun⭑ la⭑ rilat⭑·o
   inter⭑ „ĝi“ kaj⭑ „li“. La⭑ pronom⭑·o „ĝi“ est⭑·as la⭑ plej⭑ ĝeneral¹·a, kaj⭑
   princip⭑·e pov⭑·as rilat⭑·i al⭑ ĉio ajn⭑. La⭑ fraz¹·o „la⭑ pez⭑·o de⭑ objekt⭑·o est⭑·as
   proporci¹·a al⭑ ĝi⭑·a mas⭑·o“ implic⁽⁺⁾·as ankaŭ⭑ ke⭑ „la⭑ pez⭑·o de⭑ ul⭑·o est⭑·as
   proporci¹·a al⭑ li⭑·a mas⭑·o“. Tamen⭑ laŭ⭑ la⭑ lingv⭑·a konvenci²·o oni opini⭑·as
   mal·konven⭑·a aplik³·i „ĝi“ al⭑ objekt⭑·o kies⭑ ul⭑·ec·o est⭑·as kon⭑·at·a en⭑ la⭑
   kun·tekst⭑·o, precip⭑·e se⭑ tem⭑·as pri⭑ konkret²·a person⭑·o. Tut⭑·e simil⭑·e,
   mal·konven⭑·as aplik³·i „li“ al⭑ ul⭑·o kies⭑ in⭑·ec·o est⭑·as kon⭑·at·a.
   Rim. 3: En⭑ iu·j situaci⭑·oj ankaŭ⭑ ne·difin⭑·it·a „li“ pov⭑·as rol¹·i, per⭑
   kontrast¹·o al⭑ „ŝi“, kiel⭑ pronom⭑·o strikt⁽⁺⁾·e vir⭑+seks⭑·a: ĉiu „li“ hav⭑·as si⭑·an
   „ŝi“ . Tio simil⭑·as kontrast¹·ig·on inter⭑ la⭑ aĵ⭑+genr⁹·a „nenio“ kaj⭑ la⭑ ul⭑-genr⁹·a
   „neniu“: „vi dir⭑·is, ke⭑ en⭑ la⭑ ĉambr⭑·o est⭑·is nenio; sed⭑ ebl⭑·e tie est⭑·is
   iu?“.

li⭑·a

   1.
          Posed⭑·at·a de⭑ li^1, rilat⭑·a al⭑ li^1: sinjor⭑·o Petr⭑·o kaj⭑ li⭑·a edz⭑·in·o
          tre⭑ am⭑·as mi⭑·ajn infan⭑·ojn .

   2.
          Posed⭑·at·a de⭑ li^2, rilat⭑·a al⭑ li^2: la⭑ hom⭑·on kre⭑·is li⭑·a kultur¹·o .

   [artikol⭑-versi⁹·o: 1.122 2023/10/19 14:32:17 ]
     __________________________________________________________________