vidu ankaŭ la klarigojn
liter⭑·/·o
liter⭑·o
1.
Ĉiu sign⭑·o de⭑ la⭑ alfabet⭑·o uz⭑·at·a en⭑ skrib⭑·ad·o aŭ⭑ pres⭑·ad·o por⭑
prezent⭑·i {parol⭑-son⭑·ojn} de⭑ lingv⭑·o: la⭑ 28 liter⭑·oj de⭑ la⭑ Esperant⭑·a
alfabet⭑·o; super·sign⭑·it·aj (kun·ĉapel⭑·aj, ĉapel⭑·it·aj, tegment⭑·it·aj)
liter⭑·oj ( {diakrit⁽⁺⁾·aĵ·oj} ) ; anstataŭ⭑ la⭑ sign⭑·et·o super·liter⭑·a oni
pov⭑·as kuraĝ⭑·e uz⭑·ad·i la⭑ liter⭑·on h kaj⭑ anstataŭ⭑ ŭ — simpl⭑·an u ;
nom⭑·oj de⭑ la⭑ liter⭑·oj:
; sur⭑ ĉiu paĝ⭑·o (tem⭑·as pri⭑ skrib⭑-model⭑·o) star⭑·is ĉiu·j grand⭑·aj
liter⭑·oj, ĉiu kun⭑ mal·grand⭑·a liter⭑·o flank⭑·e, unu⭑ post⭑ la⭑ ali⭑·a; en⭑
ni⭑·a lingv⭑·o ne⭑ ekzist⭑·as du⭑·obl·aj vokal⭑·oj, sed⭑ ĉiu liter⭑·o est⭑·as
el·parol⭑·at·a ĉiam⭑ egal⭑·e kaj⭑ ĉiam⭑ apart⭑·e; ĉiu vort⭑·o est⭑·as legat²·a,
kiel⭑ ĝi est⭑·as skrib⭑·it·a, ne⭑ est⭑·as ne·el·parol⭑·at·aj liter⭑·oj; vid⭑·u,
per⭑ kia·j grand⭑·aj liter⭑·oj mi skrib⭑·is al⭑ vi propr⭑·a+man⭑·e ; traktat¹·o
[…][…] skrib⭑·it·a sur⭑ brik⭑·oj, per⭑ kojn⭑+form⭑·aj liter⭑·oj . {grafem⁽⁺⁾·o}
{alfabet⭑·o} {hieroglif²·o} , {ideogram⁽⁺⁾·o} , {fonem⁽⁺⁾·o}
2.
Formul¹·o, skrib⭑·it·a tekst⭑·o: la⭑ decid⭑·o de⭑ la⭑ kongres⭑·o rest⭑·os simpl⭑·e
mal·viv⭑·a liter⭑·o kaj⭑ fakt¹·e neniam⭑ ating⭑·os efektiv⭑·iĝ·on ; tia·n fid⭑·on
ni hav⭑·as […] ne⭑ laŭ⭑ liter⭑·o, sed⭑ laŭ⭑ spirit⭑·o, ĉar⭑ la⭑ liter⭑·o
mort⭑·ig·as, sed⭑ la⭑ spirit⭑·o viv⭑·ig·as ; lig⭑·ant·e si·n ne⭑ per⭑ la⭑ liter⭑·o
de⭑ si⭑·aj dogm⭑·oj, sed⭑ nur⭑ per⭑ ili⭑·a komun⭑·a spirit⭑·o .
liter⭑·um·i
(tr)
Trakt⭑·i liter⭑·ojn de⭑ skrib⭑·it·a aŭ⭑ skrib⭑·ot·a vort⭑·o.
a)
Nom⭑·i, unu⭑ post⭑ ali⭑·a, la⭑ liter⭑·ojn de⭑ vort⭑·o: bon⭑~vol⭑·u
liter⭑·um·i vi⭑·an nom⭑·on; Iu·j mal·long⭑·ig·oj est⭑·as liter⭑·um·at·aj,
ekz. „ktp.“ (ko-to-po), „UN“ (u-no = Unu⭑·iĝ·int·aj Naci⭑·oj),
„UEA“ .
b)
Iel⭑ (ĝust⭑·e aŭ⭑ mis¹⁹²⁹·e) kun·met⭑·i liter⭑·ojn por⭑ form⭑·i vort⭑·o(j)n:
kiel⭑ vi liter⭑·um·as vi⭑·an nom⭑·on? ; preskaŭ⭑ neniu en⭑ Briti⁽⁺⁾·o aŭ⭑
Irland⁸·o sci⭑-pov⭑·as perfekt⭑·e (aŭ⭑ eĉ⭑ mal·perfekt⭑·e) liter⭑·um·i
angl⭑·ajn vort⭑·ojn ; spam⁽⁺⁾·ist·oj pov⭑·as […] verk⭑·i si⭑·ajn
mesaĝ⁹·ojn, tiel⭑ ke⭑ ili tra·ir⭑·as la⭑ filtr⭑·il·on, ekzempl⭑·e
laŭ·cel⭑·e mis·liter⭑·um·ant·e vort⭑·ojn . {skrib⭑·i}
liter⭑·um·ad·o
Ag⭑·o aŭ⭑ metod¹·o liter⭑·um·i: post⭑ mil⭑ hor⭑·oj da⭑ stud¹·ad·o de⭑ angl⭑·a
liter⭑·um·ad·o, fremd⭑·a stud¹·ant·o ne⭑ kapabl⭑·us tiel⭑ bon⭑·e liter⭑·um·i kiel⭑
komenc⭑·ant·o pov⭑·as liter⭑·um·i Esperant⭑·on ; la⭑ liter⭑·um·ad·o de⭑ arab⁸·aj
nom⭑·oj en⭑ latin⁽⁺⁾·a skrib⭑·o est⭑·as tre⭑ ĥaos⭑·a, ĉar⭑ preskaŭ⭑ ĉiu aŭtor⭑·o
uz⭑·as si⭑·an propr⭑·an sistem⭑·on .
{ortografi¹·o}
liter⭑·um·o
1.
{Liter⭑·um·ad·o} : Kiam⭑ tio (la⭑ parol⭑·a lingv⭑·o) tamen⭑ est⭑·as
majstr⭑·it·a, tiam⭑ kompren⭑·ebl·e la⭑ liter⭑·um·o de⭑ la⭑ angl⭑·a hav⭑·as nenia·n
ajn⭑ influ⭑·on al⭑ la⭑ parol⭑·a inter·komunik⭑·ad·o .
2.
La⭑ rezult²·o de⭑ liter⭑·um·ad·o, skrib⭑·a form⭑·o de⭑ vort⭑·o: Kial⭑
esperant⭑·ist·oj (…) ne⭑ vol⭑·as ŝanĝ⭑·i la⭑ liter⭑·um·on de⭑ si⭑·aj propr⭑·aj
nom⭑·oj? .
liter⭑·um·il·o
Program¹·o por⭑ kontrol⭑·i ortografi¹·on de⭑ hom⭑-lingv⭑·a tekst⭑·o, oft⭑·e
dispon⭑·ebl·a dialog¹·e en⭑ tekst⭑·a {re·daktil⭑·o} : en·ten⭑·as
potenc⭑·an esperant⭑·an liter⭑·um·il·on ; en⭑ versi⁹·o 7 de⭑ Vimo la⭑
liter⭑·um·il·o pov⭑·as kontrol⭑·i ankaŭ⭑ Esperant⭑·an tekst⭑·on .
ĉiu·liter⭑·aĵ·o
Fraz¹·o en·ten⭑·ant·a ĉiu·jn liter⭑·ojn de⭑ la⭑ {alfabet⭑·o} de⭑ koncern⭑·a
lingv⭑·o, uz⭑·ebl·a por⭑ test⁹·i tip¹·ar·on, ktp: la⭑ ĉiu·liter⭑·aĵ·o: „laŭ⭑
Ludovik⭑·o bon⭑~gust⭑·as freŝ⭑·a ĉeĥ⁽⁺⁾·a manĝ⭑·aĵ·o kun⭑ spic⭑·oj“
est⭑·as la⭑ plej⭑ flu⭑·a, la⭑ ĉiu·liter⭑·aĵ·o: „gaj⭑·ec+voĉ⭑·a fuŝ⭑+muĝ⭑·aĵ·o de⭑
knab⭑-ĥor⭑·o halt⭑-paŭz⭑·is“ est⭑·as unu⭑ el⭑ la⭑ plej⭑ mal·long⭑·aj; jen⭑ est⭑·as
mi⭑·a ĉiu·liter⭑·aĵ·o por⭑ ŝava alfabet⭑·o: […] , ĝi hav⭑·as
(preskaŭ⭑) ĉiu·n par⭑·on voĉa/senvoĉa konsonant⭑·o apud⭑·e en⭑ la⭑ sam⭑·a
vort⭑·o .
du⭑+liter⭑·aĵ·o
{Plur⁴+liter⭑·aĵ·o} el⭑ du⭑ liter⭑·oj, oft⭑·e rigard⭑·at·a kiel⭑ unu⭑ liter⭑·o: en⭑
la⭑ ĉeĥ⁽⁺⁾·a {alfabet⭑·o} la⭑ du⭑+liter⭑·aĵ·o _ch_ okup⭑·as lok⭑·on inter⭑ _h_ kaj⭑
_i_; la⭑ Sorab⁽⁺⁾·a ortografi¹·o en·hav⭑·as ankaŭ⭑ du⭑ du⭑+liter⭑·aĵ·ojn:[…]
sekv⭑·as post⭑ h kaj⭑ post⭑ d ; laŭ⭑ la⭑ Fundament⭑·o, la⭑ ĉapel⭑·it·ajn
liter⭑·ojn de⭑ Esperant⭑·o oni rajt⭑·as prezent⭑·i per⭑ du⭑+liter⭑·aĵ·oj _ch,
gh, hh, jh_ ktp. {diftong¹·o}
grand⭑·a liter⭑·o, ĉef·liter⭑·o
{Liter⭑·o} en⭑ form⭑·o relativ²·e pli⭑ grand⭑·a, klar⭑·a aŭ⭑ elegant¹·a, kiel⭑
la⭑ majuskl⁹·aj liter⭑·oj de⭑ la⭑ antikv⭑·aj sur·skrib⭑·oj, tial⭑ opini⭑·at·a
special⭑·e konven⭑·a por⭑ la⭑ komenc⭑·a pozici¹·o (en⭑ propr⭑·aj nom⭑·oj,
komenc⭑·e de⭑ fraz¹·o ktp); an⭑·o de⭑ la⭑ seri⭑·o _A, B, C ..._ kontrast¹·e
al⭑ la⭑ {mal·grand⭑·aj liter⭑·oj} _a, b, c ..._: de⭑ supr⭑·e ĝis⭑ mal·supr⭑·e,
star⭑·is ĉiu·j grand⭑·aj liter⭑·oj, ĉiu kun⭑ mal·grand⭑·a liter⭑·o flank⭑·e,
unu⭑ post⭑ la⭑ ali⭑·a ; la⭑ ĉef·liter⭑·o H . {majuskl⁹·o}
Rim.: Ne⭑ ekzist⭑·as dev⭑·ig·aj regul⭑·oj pri⭑ la⭑ uz⭑·o de⭑ majuskl⁹·oj kaj⭑
minuskl⁹·oj. Ordinar⭑·e oni uz⭑·as la⭑ minuskl⁹·ajn liter⭑-form⭑·ojn.
Majuskl⁹·ojn oni uz⭑·as kiel⭑ unu⭑·an liter⭑·on de⭑ ĉef⭑·a fraz¹·o, kaj⭑ kiel⭑
unu⭑·an liter⭑·on de⭑ propr⭑·a nom⭑·o, kaj⭑ en⭑ iu·j {mal·long⭑·ig·oj} .
kvar⭑+liter⭑·aĵ·o
{Plur⁴+liter⭑·aĵ·o} el⭑ kvar⭑ liter⭑·oj: la⭑ angl⭑·a kvar⭑+liter⭑·aĵ·o „ “
est⭑·as plur⁴+signif⭑·a (kp „ “, „ “, „ “...).
laŭ·liter⭑·a
{Laŭ·vort⭑·a} : laŭ·liter⭑·a kompren⭑·o; laŭ·liter⭑·a traduk⭑·o ; absolut⭑·a
kaj⭑ laŭ·liter⭑·a regul⭑·ec·o ; se⭑ la⭑ klient¹·o ne⭑ laŭ·liter⭑·e respekt⭑·as la⭑
kontrakt⭑·on, team⁽⁺⁾·o da⭑ respond⭑·ec·ul·oj vizit⭑·as la⭑ klient¹·on por⭑
for·pren⭑·i ĉiu·jn garanti⭑·aĵ·ojn .
mal·grand⭑·a liter⭑·o, et⭑~liter⭑·o
{Liter⭑·o} aparten⭑·ant·a al⭑ la⭑ pli⭑ ordinar⭑·a spec⭑·o ol⭑ la⭑ {grand⭑·aj
liter⭑·oj} ; en⭑ Esperant⭑·o, an⭑·o de⭑ la⭑ seri⭑·o _a, b, c, ĉ ..._: la⭑
ĉiam⭑·a skrib⭑·ad·o de⭑ „vi“ per⭑ mal·grand⭑·a liter⭑·o est⭑·as ne⭑ sol⭑·e tut⭑·e
regul⭑·a, sed⭑ mi mem⭑ ankaŭ⭑ nun⭑ prov⭑·os iom⭑ post⭑ iom⭑ for·las⭑·i mi⭑·an
ĝis⭑~nun⭑·an manier⭑·on de⭑ skrib⭑·ad·o ; la⭑ et⭑~liter⭑·o x iĝ⭑·as grand⭑·a X .
{minuskl⁹·o}
pres⭑-liter⭑·o
1.
Grafik⁹·a form⭑·o de⭑ liter⭑·o ( {sign⭑·o-bild¹·o} ), normal¹·e uz⭑·at·a en⭑
pres⭑·aĵ·oj, sed⭑ iam⭑ ankaŭ⭑ man⭑·e skrib⭑·at·aj: por·infan⭑·aj libr⭑·oj dev⭑·as
est⭑·i pres⭑·at·aj per⭑ la⭑ plej⭑ klar⭑·aj pres⭑-liter⭑·oj ; ĉu⭑ vi skrib⭑·is
vi⭑·an adres⭑·on per⭑ pres⭑-liter⭑·oj ? krom⭑ mal·long⭑·a en·konduk⭑·o kaj⭑
kelk⭑·aj fot⁹·oj la⭑ ĉef⭑·an rol¹·on hav⭑·as plur⁴·aj leter⭑·oj – fotokopi⁽⁺⁾·e kaj⭑
pres⭑+liter⭑·e .
2.
{pres⭑-tip¹·o}
Rim.: Pres⭑-tip¹·oj est⭑·as uz⭑·at·aj ne⭑ nur⭑ por⭑ liter⭑·oj, sed⭑ ankaŭ⭑ por⭑
la⭑ cifer⭑·oj, interpunkci⭑·aj sign⭑·oj kaj⭑ ali⭑·aj simbol¹·oj.
plur⁴+liter⭑·aĵ·o
Kombin⭑·o el⭑ plur⁴·aj liter⭑·oj kiu en⭑ koncern⭑·a skrib⭑·o-sistem⭑·o hav⭑·as
unu⭑ aŭ⭑ plur⁴·ajn fonetik¹·ajn valor⭑·ojn mal·sam⭑·ajn ol⭑ la⭑ sin⁸-sekv⭑·o da⭑
son⭑·oj prezent⭑·at·aj per⭑ la⭑ kompon¹·ant·aj liter⭑·oj: la⭑ angl⭑·a
skrib⭑·o-sistem⭑·o en·ten⭑·as 26 liter⭑·ojn kaj⭑ 118 plur⁴+liter⭑·aĵ·ojn.
{grafem⁽⁺⁾·o}
trans·liter⭑·i, trans·liter⭑·ig·i, trans·liter⭑·um·i
(tr)
Anstataŭ⭑·ig·i la⭑ liter⭑·ojn de⭑ vort⭑·o de⭑ unu⭑ lingv⭑·o per⭑ la⭑ unu⭑·op·e
respond⭑·aj liter⭑·oj de⭑ ali⭑·a lingv⭑·o, sen·de·pend⭑·e de⭑ ili⭑·a prononc³·o en⭑
la⭑ koncern⭑·a vort⭑·o: la⭑ verk⭑·int·o trans·liter⭑·is la⭑ original¹·ajn
helen⁽⁺⁾·ajn nom⭑·ojn de⭑ kvin⭑ el⭑ naŭ⭑ Muz¹·oj, sen⭑ indik³·i la⭑ prononc³·on de⭑
la⭑ ne⭑-Esperant⭑·aj liter⭑·oj „y“ kaj⭑ „th“ ; en⭑ la⭑ tre⭑
fru⭑·aj jar⭑·oj ne⭑ re·kon⭑·is tio·n kiel⭑ problem¹·on: li trans·liter⭑·ig·is
si⭑·an nom⭑·on, kaj⭑ […] tiu·n de⭑ ; la⭑ plej⭑~mult⭑·aj nom⭑·oj ne⭑
trov⭑·iĝ·as en⭑ tiu leksikon⭑·o kaj⭑ mi dev⭑·is uz⭑·i propr⭑·an sistem⭑·on de⭑
trans·liter⭑·um·ad·o el⭑ la⭑ grek⁸·a alfabet⭑·o en⭑ la⭑ esperant⭑·an ; se⭑ la⭑
alfabet⭑·o de⭑ la⭑ koncern⭑·a lingv⭑·o est⭑·as la⭑ [c]ir⭑·il·a […], la⭑ nom⭑·o
nepr⭑·e est⭑·as trans·liter⭑·it·a per⭑ la⭑ Esperant⭑·a alfabet⭑·o: (rus⭑·a) .
tril⭑·it·er·aĵ·o
{Plur⁴+liter⭑·aĵ·o} el⭑ tri⭑ liter⭑·oj: la⭑ german⭑·an tril⭑·it·er·aĵ·on „
“ oni leg⭑·u kiel⭑ /ŝ/; la⭑ franc⭑·an tril⭑·it·er·aĵ·on „ “ oni leg⭑·u
kiel⭑ /o/.
[artikol⭑-versi⁹·o: 1.153 2024/01/15 19:02:15 ]
__________________________________________________________________