long⭑·/·a

long⭑·a

   1.
          Grand⭑·a laŭ⭑ la⭑ dimensi⁴·o long⭑·o; hav⭑·ant·a difin⭑·it·an grand⭑·on laŭ⭑ tiu
          dimensi⁴·o: long⭑·a baston⭑·o, ŝnur⭑·o, strat⭑·o, strek⭑·o; ĉambr⭑·o vast⭑·a,
          pli⭑ long⭑·a ol⭑ larĝ⭑·a ; (analog¹⁹²³·e) ne⭑ skrib⭑·u al⭑ mi tia·jn long⭑·ajn
          leter⭑·ojn ; long⭑·a je⭑ du⭑×dek⭑ centimetr¹·oj, je⭑ tri⭑ paŝ⭑·oj; tio est⭑·is
          ale¹·o, du⭑ kilometr⭑·ojn long⭑·a ; kilometr⭑·e long⭑·a titol⭑·o.

   2.
          Hav⭑·ant·a grand⭑·an daŭr⭑·on: la⭑ viv⭑·o ne⭑ est⭑·as long⭑·a ; long⭑·a vojaĝ⭑·o,
          labor⭑·o, parol⭑·ad·o, mal·san⭑·o, pacienc⭑·o; long⭑·aj somer⭑·aj tag⭑·oj; long⭑·a
          kri⭑·o, ĝem⭑·o; pli·long⭑·ig·i parol⭑·ad·on, kun·ven⭑·on. {daŭr⭑·a ^1} ,
          {etern⭑·a} , {tir⭑·at·a}

   3.
          (p.p. {silab⭑·o} ) {Ferm⭑·it·a} aŭ⭑ {akcent⭑·a} : en⭑ la⭑ vort⭑·o
          „me-lan-ko-li-o“ la⭑ long⭑·aj silab⭑·oj est⭑·as „lan“ kaj⭑ „li“.

          Rim.: Ĉi⭑ tiu noci⁽⁺⁾·o est⭑·as esenc⭑·e fremd⭑·a al⭑ Esperant⭑·o, sed⭑
          Kalocsay far⭑·is ampleks⭑·an teori⭑·on pri⭑ ĝi⭑·a uz⭑·o en⭑ poezi¹·o, ĉar⭑ li
          opini⭑·is la⭑ klasik¹·an metrik²·on, baz¹·it·an sur⭑ long⭑·ec·o de⭑ silab⭑·oj,
          pli⭑ bel⭑+son⭑·a ol⭑ la⭑ akcent⭑·a. La⭑ don⭑·it·a difin⭑·o est⭑·as adapt³·it·a al⭑ la⭑
          specif⁹·aj ec⭑·oj de⭑ Esperant⭑·o, kiu ne⭑ firm⭑·e kon⭑·as long⭑·ec·on de⭑
          vokal⭑·oj, sed⭑ por⭑ lingv⭑·oj kun⭑ klar⭑·a disting⭑·o inter⭑ long⭑·aj kaj⭑
          mal·long⭑·aj vokal⭑·oj, kiel⭑ la⭑ latin⁽⁺⁾·a, helen⁽⁺⁾·a, sanskrit⁽⁺⁾·a, arab⁸·a
          k.a., la⭑ difin⭑·o est⭑·u prefer⭑·ebl·e: ferm⭑·it·a, aŭ⭑ kies⭑ vokal⭑·o est⭑·as
          long⭑·a.

long⭑·e

   1.
          Dum⭑ mult⭑·e da⭑ temp⭑·o: la⭑ plej⭑ jun⭑·a […] dev⭑·is ankoraŭ⭑ la⭑ plej⭑ long⭑·e
          atend⭑·i ; long⭑·e ŝi dev⭑·is atend⭑·i, kaj⭑ temp⭑·o de⭑ atend⭑·ad·o daŭr⭑·as
          tiel⭑ sen·fin⭑·e long⭑·e ; est⭑·as bon⭑·e long⭑·e rest⭑·i maten⭑·e en⭑ la⭑ lit⭑·o,
          se⭑ oni hav⭑·as mult⭑·e por⭑ far⭑·i, dir⭑·as la⭑ mal·diligent⭑·ul·o ; la⭑ pastr⭑·o
          [...] loĝ⭑·is long⭑·e en⭑ ni⭑·a urb⭑·o ; li⭑·a koler⭑·o long⭑·e daŭr⭑·is ; mi⭑·a
          or⭑·a ring⭑·o ne⭑ est⭑·us nun⭑ tiel⭑ long⭑·e serĉ⭑·at·a, se⭑ ĝi ne⭑ est⭑·us tiel⭑
          lert⭑·e kaŝ⭑·it·a de⭑ vi ; ili insist¹·is tiel⭑ long⭑·e, ĝis⭑ li hont⭑·is .

   2.
          {De·long⭑·e} : mi⭑·a dom⭑·o est⭑·is jam⭑ long⭑·e konstru⭑·it·a .

   3.
          Tiel⭑, ke⭑ la⭑ koncern⭑·aĵ·o est⭑·as long⭑·a ^1: etend⭑·u pli⭑ long⭑·e vi⭑·ajn
          ŝnur⭑·ojn, kaj⭑ vi⭑·ajn palis⭑·ojn fortik⭑·ig·u .

long⭑·o

   1.
          Plej⭑ grand⭑·a {dimensi⁴·o} de⭑ objekt⭑·o: tri⭑×cent⭑ uln⭑·oj est⭑·u la⭑ long⭑·o
          de⭑ la⭑ arke⁽⁺⁾·o, kvin⭑×dek⭑ uln⭑·oj ĝi⭑·a larĝ⭑·o, kaj⭑ tri⭑×dek⭑ uln⭑·oj ĝi⭑·a alt⭑·o
          ; fald⭑·i paper⭑-foli⭑·on laŭ⭑ la⭑ long⭑·o; tiu ĉi⭑ river⭑·o hav⭑·as du⭑×cent⭑
          kilometr⭑·ojn da⭑ long⭑·o ; ĉiu·j li⭑·aj administrator⁽⁺⁾·oj kaj⭑ farm⭑·ant·oj
          ne⭑ don⭑·as al⭑ li […] pli⭑ ol⭑ pec⭑·on da⭑ ter⭑·o, hav⭑·ant·an la⭑ long⭑·on kaj⭑
          larĝ⭑·on de⭑ par⭑·o da⭑ kontrakt⭑·aj paper⭑·oj ; la⭑ korp⭑·o fal⭑·is kaj⭑
          etend⭑·iĝ·is laŭ⭑ si⭑·a tut⭑·a long⭑·o ; grad⭑·o de⭑ long⭑·o (distanc¹·o de⭑ iu
          lok⭑·o al⭑ iu difin⭑·it·a meridian²·o akcept⭑·it·a kiel⭑ de·ir⭑-punkt⭑·o, t.e.
          {longitud⁸·o} ).

          Rim.: Oni pli⭑ volont⭑·e parol⭑·as pri⭑ long⭑·o de⭑ objekt⭑·o kuŝ⭑·ant·a.
          Tamen⭑ „long⭑·o“ pov⭑·as ankaŭ⭑ altern⭑·i kun⭑ „alt⭑·o“ pri⭑ star⭑·a aĵ⭑·o, kiel⭑
          montr⭑·as jen⭑·a ekzempl⭑·o: ili star⭑·is fier⭑·e unu⭑ apud⭑ la⭑ ali⭑·a,
          kvankam⭑ ili⭑·a long⭑·o est⭑·is tre⭑ mal·egal⭑·a .

   2.
          Baz¹·a {fizik⭑·a grand⭑·o} , esprim⭑·ant·a la⭑ distanc¹·ojn inter⭑ du⭑
          punkt⭑·oj: la⭑ {dimensi⁴·oj} de⭑ long⭑·o est⭑·as  ; la⭑
          deriv⁴·it·a grand⭑·o are⁹·o (respektiv²·e volumen⁴·o) est⭑·as kvadrat¹·o
          (respektiv²·e kub⭑·o) de⭑ long⭑·o. {metr⭑·o}

long⭑·ec·o

   1.
          Ec⭑·o de⭑ tio, kio est⭑·as long⭑·a: mi rigard⭑·is la⭑ [...] orel⭑·ojn de⭑ la⭑
          lepor⭑·o, est⭑·as plezur⭑·o admir⭑·i ili⭑·an long⭑·ec·on! ; ĝi est⭑·is bel⭑·a per⭑
          si⭑·a grand⭑·ec·o kaj⭑ per⭑ la⭑ long⭑·ec·o de⭑ si⭑·aj branĉ⭑·oj ;  tuj⭑
          fal⭑·is laŭ⭑ si⭑·a tut⭑·a long⭑·ec·o sur⭑ la⭑ ter⭑·on ; mal·egal⭑·a long⭑·ec·o de⭑ la⭑
          vokal⭑·oj ; la⭑ long⭑·ec·o de⭑ la⭑ labor⭑·o lac⭑·ig·is li·n.

   2.
          {Long⭑·o ^1} : naŭ⭑ uln⭑·oj est⭑·as ĝi⭑·a long⭑·ec·o kaj⭑ kvar⭑ uln⭑·oj est⭑·as
          ĝi⭑·a larĝ⭑·ec·o ; ŝi konsider⭑·is la⭑ long⭑·ec·on de⭑ la⭑ voj⭑·o kaj⭑
          pri·kalkul⭑·is, ke⭑, se⭑ ŝi ne⭑ sekv⭑·os la⭑ land⭑-voj⭑·on, sed⭑ ir⭑·os laŭ·long⭑·e
          de⭑ la⭑ mar⭑-bord⭑·o, ŝi ŝpar⭑·os preskaŭ⭑ du⭑ mejl⭑·ojn ; tiu·j best⭑·oj pov⭑·as
          ating⭑·i long⭑·ec·on de⭑ pli⭑ ol⭑ 3 metr⭑·oj ; Stiri⁽⁺⁾·o […] propon⭑·as al⭑
          sport¹·em·aj mont⭑-bicikl¹·ant·oj unik³·an alp⁽⁺⁾·an itiner⁽⁺⁾·on […], kiu
          ĉi⭑-moment⭑·e ampleks⭑·as long⭑·ec·on de⭑ 1138 km kaj⭑ sum⭑·an alt⭑·ec·on de⭑
          en·tut⭑·e 31 305 m .

antaŭ·long⭑·e

          Mult⭑·e da⭑ temp⭑·o antaŭ⭑·e: jar⭑·oj antaŭ·long⭑·e pas⭑·int·aj ; kio
          antaŭ·long⭑·e est⭑·is profet⭑·it·a, jen⭑ ĝi plen⭑·um·iĝ·is .

antaŭ⭑ ne⭑ long⭑·e, antaŭ⭑~ne·long⭑·e, antaŭ⭑ ne·long⭑·e, antaŭ⭑ ne·long⭑·a temp⭑·o

          En⭑ pas⭑·int·a, ne⭑ tre⭑ mal·proksim⭑·a temp⭑·o: gent⭑·o, antaŭ⭑ ne⭑ long⭑·e
          ven⭑·int·an el⭑ Ital⁸·uj·o ; pri⭑ tio mi antaŭ⭑ ne⭑ long⭑·e jam⭑ mem⭑ pens⭑·is ;
          antaŭ⭑ ne⭑ long⭑·e la⭑ fiŝ⭑·o donac⭑·is al⭑ ni dom⭑·et·on ; ankoraŭ⭑ antaŭ⭑ ne⭑
          long⭑·e oni tut⭑·e silent⭑·is pri⭑ ni kaj⭑ post⭑·e oni ni·n mok⭑·is ; se⭑ iu
          antaŭ⭑ ne·long⭑·e edz⭑·iĝ·is, li ne⭑ ir⭑·u en⭑ milit⭑·on ; mi parol⭑·as pri⭑
          tiu·j nov⭑·aj roman¹·oj, kiu·j aper⭑·is antaŭ⭑ ne·long⭑·e ; tiel⭑ freŝ⭑·a,
          kvazaŭ⭑ ĝi nur⭑ antaŭ⭑~ne·long⭑·e est⭑·us en·met⭑·it·a tie·n ; kun⭑ ĉagren⭑·a
          mien⭑·o al·parol⭑·is mi·n antaŭ⭑~ne·long⭑·e iu Kamarad⭑·o .

de·long⭑·a

          De⭑ long⭑·a temp⭑·o est⭑·ant·a, funkci¹·ant·a, valid⁴·a...: li est⭑·as de·long⭑·a
          serv⭑·ist·o de⭑ ni⭑·a dom⭑·o, do⭑ mi pov⭑·as send⭑·i per⭑ li tiu·n ĉi⭑ leter⭑·on
          kun⭑ plen⭑·a fid⭑·o ; ĉi⭑ tiu team⁽⁺⁾·o est⭑·as de·long⭑·a ĉampion⁹·o en⭑ Hungari⁽⁺⁾·o
          .

de·long⭑·e

          De⭑ {antaŭ·long⭑·e} kaj⭑ plu⭑ ĝis⭑ la⭑ koncern⭑·a moment⭑·o: eĉ⭑ unu⭑ bird⭑·on
          oni ne⭑ aŭd⭑·is, ĉiu·j jam⭑ de·long⭑·e ripoz⭑·is, kaj⭑ la⭑ strig⭑·o ne⭑ est⭑·is
          ankoraŭ⭑ hejm⭑·e ; en⭑ la⭑ tut⭑·a region⭑·o oni jam⭑ de·long⭑·e rigard⭑·is li·n
          kiel⭑ indiĝen⁴·on ; ni esperant⭑·ist·oj, ceter⭑·e, kon⭑·as tiu·n ĉi⭑
          fenomen¹·on jam⭑ de·long⭑·e .

laŭ·long⭑·e

          Laŭ⭑ la⭑ dimensi⁴·o long⭑·o, laŭ⭑ la⭑ pli⭑ grand⭑·a direkt⭑·o: tra·ir⭑·u la⭑
          land⭑·on laŭ·long⭑·e kaj⭑ laŭ·larĝ⭑·e ; sur⭑ la⭑ nord⭑·a flank⭑·o laŭ·long⭑·e est⭑·u
          kurten⭑·oj, hav⭑·ant·aj la⭑ long⭑·on de⭑ cent⭑ uln⭑·oj ; fend⭑·i lign⭑·on
          laŭ·long⭑·e.

laŭ·long⭑·e de⭑, laŭ·long⭑·e ...-n

   (prepozici⭑·aĵ·o)

          {Laŭ⭑} la⭑ pli⭑ grand⭑·a flank⭑·o de⭑: ŝi nun⭑ ir⭑·is laŭ·long⭑·e de⭑ la⭑
          mar⭑-bord⭑·o ; la⭑ ŝip⭑·o mal·rapid⭑·e kaj⭑ graci⭑·e naĝ⭑·is laŭ·long⭑·e la⭑
          river⭑·on ; laŭ·long⭑·e de⭑ strat⭑·o [...] ebl⭑·as vid⭑·i la⭑ antikv⭑·ajn
          vestiĝ⁽⁺⁾·ojn de⭑ la⭑ Romi⁽⁺⁾·a Teatr⭑·o .

mal·long⭑·a

   1.
          Hav⭑·ant·a mal·grand⭑·an etend⭑·on laŭ⭑ si⭑·a plej⭑ grand⭑·a dimensi⁴·o: rekt⭑·a
          voj⭑·o est⭑·as pli⭑ mal·long⭑·a, ol⭑ kurb⭑·a ; ŝaf⭑·on, kiu hav⭑·as tro⭑ long⭑·ajn
          aŭ⭑ tro⭑ mal·long⭑·ajn membr⭑·ojn, vi pov⭑·as al·port⭑·i kiel⭑ ofer⭑·on ;
          mal·long⭑·a ten⭑·il·o, vest⭑·o, barb⭑·o, fraz¹·o.

   2.
          Hav⭑·ant·a mal·grand⭑·an daŭr⭑·on: mal·long⭑·a kun·sid⭑·o, koler⭑·o, feliĉ⭑·o; mi⭑·a
          viv⭑·o est⭑·as ja⭑ mal·long⭑·a, ĉes⭑·u do⭑, las⭑·u mi·n liber⭑·a ; la⭑ triumf¹·ad·o
          de⭑ mal·virt⭑·ul·oj est⭑·as mal·long⭑·a+temp⭑·a kaj⭑ la⭑ ĝoj⭑·o de⭑ hipokrit⭑·ul·o
          est⭑·as nur⭑ moment⭑·a ; mal·long⭑·e dir⭑·it·e. {konciz²·a}

   3.
          (p.p. {silab⭑·o} ) {Mal·ferm⭑·it·a} kaj⭑ {sen·akcent⭑·a} .

          Rim.: Vid⭑·u {rimark⭑·on} sub⭑ long⭑·a ^3. Por⭑ lingv⭑·oj kun⭑ klar⭑·a
          disting⭑·o inter⭑ long⭑·aj kaj⭑ mal·long⭑·aj vokal⭑·oj, la⭑ difin⭑·o est⭑·u
          prefer⭑·ebl·e: mal·ferm⭑·it·a, kaj⭑ kies⭑ vokal⭑·o est⭑·as mal·long⭑·a.

mal·long⭑·ig·i

   (tr)

   1.
          Mal·grand⭑·ig·i la⭑ long⭑·on, la⭑ pli⭑ grand⭑·an dimensi⁴·on: okul⭑·oj [...],
          kies⭑ palpebr⭑·oj est⭑·as mal·long⭑·ig·it·aj .

   2.
          Mal·pli⭑·ig·i la⭑ daŭr⭑·on, rilat⭑·e al⭑ la⭑ normal¹·a, antaŭ·vid⭑·ebl·a daŭr⭑·o:
          pardon⭑·u, ke⭑ ĉi⭑ tiu·n foj⭑·on mi mal·long⭑·ig·os mi⭑·an inter·salut⭑·iĝ·on kun⭑
          vi ; la⭑ jar⭑·oj de⭑ mal·pi⭑·ul·oj est⭑·os mal·long⭑·ig·it·aj .

mal·long⭑·ig·o

   1.
          Mal·grand⭑·ig·o de⭑ long⭑·ec·o; pli·rapid⭑·ig·o: mal·long⭑·ig·o de⭑ trans·port⭑·a
          temp⭑·o ; per⭑ mal·long⭑·ig·o de⭑ la⭑ temp⭑·o ebl⭑·as akir⭑·i pli⭑·ajn poent⭑·ojn .

   2.
          Skrib⭑·a aŭ⭑ parol⭑·a konciz²·ig·o de⭑ esprim⭑·o, ekzempl⭑·e, konserv⭑·ant·a nur⭑
          la⭑ komenc⭑·ajn aŭ⭑ ekstrem⭑·ajn liter⭑·ojn aŭ⭑ silab⭑·ojn de⭑ vort⭑·oj: „ktp“
          est⭑·as kutim⭑·a mal·long⭑·ig·o de⭑ „kaj⭑ tiel⭑ plu⭑“; la⭑ plej⭑ uz⭑·at·aj
          mal·long⭑·ig·oj, kiel⭑ „s-ro“, „d-ro“, kiu·jn (ne·kred⭑·ebl·e!) en⭑ PIV oni
          tut⭑·e ne⭑ trov⭑·as ; signif⭑·o de⭑ la⭑ mal·long⭑·ig·oj est⭑·as: t.e. = tio
          est⭑·as, k.c. = kaj⭑ ceter⭑·aj […] . PMEG: El·parol⭑·o de⭑ mal·long⭑·ig·oj

ne·long⭑·e

          Dum⭑ ne·grand⭑·a temp⭑·o-inter·val⭑·o: est⭑·os ne·long⭑·e vi, tut⭑·e ne⭑ long⭑·e
          viv⭑·ant·a ; mal·ŝpar⭑·ul·o ĝu⭑·as ne·long⭑·e, avar⭑·ul·o neniam⭑ .

post⭑~ne·long⭑·e, post⭑ ne·long⭑·e, post⭑ ne⭑ long⭑·e

          Post⭑ mal·mult⭑·a temp⭑·o: post⭑ ne·long⭑·e li mal·aper⭑·is en⭑ la⭑ mal·lum⭑·o ;
          post⭑~ne·long⭑·e mur⭑·a indik³·il·o ek·lum⭑·is .

tag⭑-long⭑·e

          Dum⭑ la⭑ daŭr⭑·o de⭑ la⭑ tag⭑·o, kiel⭑ precip⭑·a okup⭑·o, tre⭑ long⭑·e: kial⭑ vi
          tamen⭑ sid⭑·ad·as ĉi⭑ tie tag⭑-long⭑·e, kaj⭑ nur⭑ vesper⭑·e vi hejm⭑·en~ir⭑·as al⭑
          vi⭑·a popol⭑·o en⭑ la⭑ arb⭑·ar·o? .

   [artikol⭑-versi⁹·o: 1.155 2024/01/15 19:32:00 ]
     __________________________________________________________________