vidu ankaŭ la klarigojn
materi¹·/·o

materi¹·o

   1.
          Ĉio, kio okup^⭑·as spac^⭑·on kaj^⭑ hav^⭑·as mas^⭑·on; tio, el^⭑ kio konsist^⭑·as
          {substanc²·o} j: la^⭑ viv^⭑·a, mal·viv^⭑·a materi¹·o; flu^⭑·ec·a, solid²·a materi¹·o;
          ŝnur^⭑·oj, satur^⭑·it·aj per^⭑ flam^⭑·ig·ebl·aj materi¹·oj ; mal·pez^⭑·a materi¹·o ;
          kio est^⭑·is la^⭑ materi¹·o, kiu·n li hav^⭑·is en^⭑ si^⭑·aj testik^⭑·oj ; materi¹·o
          oni nom^⭑·as ĉiu·jn partikl⁽⁺⁾·ojn kun^⭑ spin^⭑·o 1/2, t.e. {kvark⁽⁺⁾·o} j kaj^⭑
          {lepton⁽⁺⁾·o} j, kaj^⭑ ĉio·n, kio·n ili konsist^⭑·ig·as, t.e. {atom¹·o} j,
          {molekul¹·o} j, solid²·aj, likv⁸·aj kaj^⭑ gas^⭑·aj substanc²·oj.

          Rim.: Oni uz^⭑·as la^⭑ termin^⭑·on „materi¹·o“ en^⭑ fizik^⭑·o kaj^⭑ ĥemi^⭑·o, kiam^⭑
          oni pri·parol^⭑·as la^⭑ scienc^⭑·e interes^⭑·ajn ec^⭑·ojn de^⭑ substanc²·oj kaj^⭑ la^⭑
          partikl⁽⁺⁾·ojn, el^⭑ kiu·j ili konsist^⭑·as. Kiam^⭑ oni parol^⭑·as pri^⭑ la^⭑
          substanc²·oj, kiu·jn oni uz^⭑·as en^⭑ la^⭑ produkt^⭑·ad·o de^⭑ objekt^⭑·oj, el^⭑ kiu·j
          konsist^⭑·as teknik³·aj il^⭑·oj ktp. oni prefer^⭑·as la^⭑ vort^⭑·on „material^⭑·o“,
          kiu emfaz³·as la^⭑ teknik³·e interes^⭑·ajn ec^⭑·ojn.
          {material^⭑·o} {stat^⭑·o} de^⭑ materi¹·o

   2.
          Ĉio, kio ekzist^⭑·as ekster^⭑ la^⭑ spirit^⭑·o: la^⭑ mond^⭑·o de^⭑ la^⭑ materi¹·o kaj^⭑
          tiu de^⭑ la^⭑ ide^⭑·oj; la^⭑ mond^⭑·o materi¹·a kaj^⭑ moral¹·a ;  decid^⭑·is
          don^⭑·i al^⭑ li materi¹·an pruv^⭑·on de^⭑ bon^⭑·a vol^⭑·o kaj^⭑ por^⭑ tiu cel^⭑·o ordon^⭑·is
          tuj^⭑ eks·ig^⭑·i du^⭑×dek^⭑ mil^⭑ dung^⭑·it·ajn soldat^⭑·ojn .

materi¹·a

          Konsist^⭑·ant·a el^⭑ materi¹·o; koncern^⭑·ant·a materi¹·on: spirit^⭑·aj afer^⭑·oj
          [kaj^⭑] materi¹·aj afer^⭑·oj ; materi¹·a punkt^⭑·o (en^⭑ kiu la^⭑ tut^⭑·a mas^⭑·o
          est^⭑·as koncentr⁸·it·a); materi¹·a pruv^⭑·o.

materi¹·ism·o

          Doktrin¹·o, laŭ^⭑ kiu materi¹·o est^⭑·as la^⭑ princip^⭑·o de^⭑ ĉio en^⭑ la^⭑
          univers^⭑·o, ankaŭ^⭑ de^⭑ la^⭑ ide^⭑·oj, konsci^⭑·o, pens^⭑·ad·o: materi¹·ism·o est^⭑·as,
          proksim^⭑·um·e, la^⭑ kred^⭑·o, ke^⭑ la^⭑ sol^⭑·a real¹·o est^⭑·as tiu percept¹·ebl·a tra^⭑
          la^⭑ sens⁸·oj (ĉu^⭑ aŭ^⭑ ne^⭑ help^⭑·e de^⭑ teknologi⁽⁺⁾·o) ; „fin^⭑·a stadi¹·o“ est^⭑·as
          la^⭑ scienc^⭑·a (kaj^⭑ ateism²·a) materi¹·ism·o ; en^⭑ ni^⭑·a ĝeneral¹·e
          materi¹·ism·ec·a temp^⭑·o, la^⭑ serioz^⭑·e cel^⭑·ant·a esplor^⭑·ist·o est^⭑·as la^⭑ sol^⭑·a
          profund^⭑·e religi^⭑·a hom^⭑·o ; ni^⭑·a materi¹·ism·a kaj^⭑ egoism¹·a epok^⭑·o .
          {ide^⭑·ism·o}

materi¹·ist·o

          An^⭑·o de^⭑ materi¹·ism·o: li est^⭑·as skeptik¹·ul·o kaj^⭑ materi¹·ist·o, kiel^⭑
          preskaŭ^⭑ ĉiu·j medicin¹·ist·oj ; la^⭑ fru^⭑·aj filozof¹·oj, laŭ^⭑  ,
          est^⭑·is iel^⭑ materi¹·ist·oj ; en^⭑ la^⭑ dialog¹·o inter^⭑ materi¹·ist·o kaj^⭑
          mistik²·ul·o ambaŭ^⭑ flank^⭑·oj dev^⭑·us est^⭑·i sam^⭑·e konvink^⭑·aj kaj^⭑ interes^⭑·aj
          .

kontraŭ·materi¹·o

          {Antimateri⁽⁺⁾·o} :  […] en^⭑ 1965 estr^⭑·is la^⭑
          por·esplor^⭑·an grup^⭑·on kiu mal·kovr^⭑·is la^⭑ unu^⭑·an ekzempl^⭑·on de^⭑
          kontraŭ·deŭteri⁽⁺⁾·o, nom^⭑·e nukle⁽⁺⁾·o de^⭑ kontraŭ·materi¹·o ; anihilo de^⭑
          grand^⭑·aj kvant^⭑·oj de^⭑ substanc²·o est^⭑·as do^⭑ la^⭑ plej^⭑ efik^⭑·a font^⭑·o de^⭑
          energi^⭑·o imag^⭑·ebl·a en^⭑ nun^⭑·a nivel^⭑·o de^⭑ sci^⭑·oj pri^⭑ materi¹·o, la^⭑
          re·al·ig^⭑·o, tamen^⭑, ne^⭑ ebl^⭑·as […] pro^⭑ ekstrem^⭑·a mal·facil^⭑·ec·o de^⭑ sintez²·o
          de^⭑ kontraŭ·materi¹·o kaj^⭑ ĝi^⭑·a konserv^⭑·ad·o .

blank^⭑·a materi¹·o

          {Blank^⭑·a substanc²·o} : hipokamp⁽⁺⁾·o […] konsist^⭑·as el^⭑ griz^⭑·a materi¹·o,
          kovr^⭑·it·a en^⭑ la^⭑ ventrikl⁽⁺⁾·a surfac⁸·o de^⭑ blank^⭑·a materi¹·o .

griz^⭑·a materi¹·o

          {Griz^⭑·a substanc²·o} : la^⭑ intern^⭑·o de^⭑ la^⭑ cerb^⭑·o konsist^⭑·as el^⭑ are⁹·oj de^⭑
          la^⭑ tiel^⭑ nom^⭑·it·a griz^⭑·a materi¹·o, kun^⭑ mal·hel^⭑·a kolor^⭑·o, [apart^⭑·ig·it·aj]
          de^⭑ are⁹·oj de^⭑ blank^⭑·a materi¹·o, kun^⭑ pli^⭑ hel^⭑·a kolor^⭑·o .

mal·hel^⭑·a materi¹·o

          Supoz^⭑·at·a kvant^⭑·o de^⭑ kosm⁸·a materi¹·o, kiu ne^⭑ est^⭑·as observ^⭑·at·a sed^⭑ laŭ^⭑
          kalkul^⭑·oj ekzist^⭑·as: per^⭑ li^⭑·a teori^⭑·o ne^⭑ neces^⭑·as rev^⭑·i pri^⭑ mal·hel^⭑·a
          materi¹·o .

histori^⭑·a materi¹·ism·o

          Doktrin¹·o, laŭ^⭑ kiu ekonomi¹·a baz¹·o, pli^⭑·e ol^⭑ ide^⭑·oj, determin²·as la^⭑
          evolu²·on de^⭑ la^⭑ soci³·a viv^⭑·o: la^⭑ lok^⭑·o, kiu·n la^⭑ hom^⭑·a mens³·o okup^⭑·as en^⭑
          la^⭑ histori^⭑·a materi¹·ism·o, form^⭑·as la^⭑ plej^⭑ mult^⭑·e dis·put^⭑·at·an kaj^⭑ la^⭑
          plej^⭑ mal·mult^⭑·e kompren^⭑·at·an punkt^⭑·on en^⭑ ĉi^⭑ tiu doktrin¹·o .
          {mark^⭑·ism·o}

   [artikol^⭑-versi⁹·o: 1.36 2024/01/25 20:10:35 ]
     __________________________________________________________________