vidu ankaŭ la klarigojn
met·/·i

met·i

   (tr)

   1.
          Trans·ig·i en difin·it·an lok·on; far·i ke iu, io est·u ie.

        a)
                Trans·ig·i al fizik·a lok·o: met·i manĝ·il·ar·on sur la tabl·on,
                vinagr·on en salat·on, paper·on en si·an poŝ·on; met·i korp·on en
                la ter·on ; met·i ŝtel·ist·on en mal·liber·ej·on ; met·i gard·ist·on
                ĉe la pord·on; met·i si·an ĉapel·on sur la kap·on ; met·i si·an
                sub·skrib·on al kontrakt·o; si·n met·i sur la genu·ojn ; la tut·a
                dom·an·ar·o hav·is tre mult·e da labor·ad·o, por ĉio·n met·i en
                bon·an ord·on .

        b)
                Trans·ig·i al funkci¹·o, al abstrakt¹·a lok·o: met·i var⁴·ojn sur la
                merkat⁴·on, mon·on en entrepren·on ( {lok·um·i} ); met·i iu·n sur
                la tron·on; met·i (prezent·i) mal·grand·an […] demand·on ; met·i
                plend·on kontraŭ li pro ofend·o ; met·i la tut·an kulp·on sur
                iu·n; sur la Etern·ul·on, mi met·is mi·an fid·on ; feliĉ·a est·as
                la hom·o, kiu met·is si·an esper·on sur la Etern·ul·on ; met·i
                atent·on al la ofic·aj lok·oj ; ni dev·as met·i atent·on sur la
                last·an jar·on de la cent-jar·o ; met·int·e atent·on sur la
                raport·on de la komisi·o ; vi met·is ĝoj·on en mi·an kor·on ;
                met·i ord·on en si·an parol·ad·on, lim·on al si·a ambici¹·o; met·i
                fin·on al ĉiu·j mal·kompren·iĝ·oj kaj disput·oj ; met·i fin·on al
                ili·a sin⁸-miks·ad·o en la regn·an pov·on ; met·i fin·on al ĉiu·j
                suspekt·oj kaj mal·ĝust·aj fam·oj .

   2.
          Trans·ig·i en difin·it·an stat·on, ig·i ...a: met·i iu·n en embaras·on,
          mizer·on; met·i iu·n  io·n en danĝer·on ; met·i viand·on en pec·et·ojn;
          met·i Esperant·on je la serv·o, je la dispon·o de ĉiu·j popol·oj; met·i
          io·n en forges·on.

al·met·i

   (tr)

          Met·i al; al·don·e met·i: al·met·i plum·ojn al ĉapel·o; al tiu antaŭ·tim·o
          si·n al·met·is ali·a pli grav·a; li pren·is kaj met·is la atest·on en la
          kest·on, kaj al·met·is la stang·ojn al la kest·o kaj sur·met·is la
          ferm·o-plat·on sur la kest·on supr·e ; iom for·ŝov·int·e la
          pord·o-kurten·on, [li] al·met·is la orel·on al la pord·o ; [li] al·met·is
          si·an man·on al la buŝ·o ; [li] al·met·is si·an buŝ·on al li·a buŝ·o kaj
          si·ajn okul·ojn al li·aj okul·oj kaj si·ajn man·ojn al li·aj man·oj ; la
          ambaŭ man·ojn ŝi al·met·is kruc·e al la brust·o .

antaŭ·met·i

   (tr)

          {Prezent·i ^1} : la paĝi·oj antaŭ·met·is al li konfit·aĵ·on kaj
          spic·o-nuks·ojn ; prezent·u vi·an juĝ-afer·on, dir·as la Etern·ul·o,
          antaŭ·met·u vi·ajn argument·ojn, dir·as la Reĝ·o de  ;
          antaŭ·met·i la kondiĉ·on, ke... ; al la jen·a artikol·o mi nepr·e
          dev·as antaŭ·met·i premis²·on, por evit·i ia·n ajn suspekt·on pri
          antisemit⁽⁺⁾·ism·o .

apud·met·i

          Met·i unu afer·on apud ali·an, ekzempl·e por {kompar·i} ,
          {kontrast¹·ig·i} , {komplement²·i} ks: ĉe opozici²·o oni apud·met·as du
          kontrast¹·ajn vort·ojn ; por taks·i la efik·on de ag·ad·o, […] neces·as
          apud·met·i la kost·ojn al la ating·oj ; al la ĉef·e dis·vast·ig·a kaj
          instru·a labor·o  kaj li·aj amik·oj apud·met·is tut+mond·an
          organiz¹·aĵ·on, sen·de·pend·an […] por la praktik·a aplik³·ad·o de
          Esperant·o ; mi ne rimark·is antaŭ·e ke vi apud·met·as la de·ven·on de
          la skrib·int·o . {al·don·i} , al {konform·ig·i} , {kun·ig·i} ,
          {suplement⁸·i}

ĉirkaŭ·met·i

   (tr)

          Met·i ĉirkaŭ·e: vin-ber-ĝarden·on plant·is unu vir·o, kaj ĉirkaŭ·met·is
          plekt·o-bar·il·on ;  ĉirkaŭ·met·is (ĉirkaŭ si·n) iu·n en·sorĉ·it·an
          cirkl⁸·on kaj far·iĝ·is tut·e ne·al·ir·ebl·a ; li pren·is la ĉen·on kun la
          or·a amulet²·o de si·a kol·o kaj ĉirkaŭ·met·is ĝi·n al Atrejo ; li
          sent·is mal·varm·on, malgraŭ la ĉirkaŭ·met·it·aj soldat-kovr·il·oj .

de·met·i

   (tr)

   1.
          For·ig·i de la antaŭ·a lok·o: de·met·i ring·on de si·a fingr·o; vi pren·as
          tio·n, kio·n vi ne de·met·is, kaj rikolt·as tio·n, kio·n vi ne sem·is ;
          la ŝip·an·oj de·met·is la vel·ojn ; li de·met·is de la dors·o la tabl·on
          ; mi de·met·as mi·an viv·on mem·vol·e .

   2.
          Sen·vest·iĝ·i je...: ŝi de·met·is de si si·ajn vest·ojn de vidv+in·ec·o
          kaj kovr·is si·n per kovr·o-tuk·o ; ili de·met·is de li la mantel·on,
          kaj sur·met·is al li li·ajn propr·ajn vest·ojn ; Laŭr⁽⁺⁾·a […] sid·iĝ·is
          por de·met·i la mal·sek·eg·ajn ŝu·ojn . {sur·met·i^2} {sur·hav·i^2}

el·met·i

   (tr)

   1.
          {Prezent·i} al la vid·o: [ili] dev·as sci·i sol·e dis·volv·i, el·met·i
          kaj mezur·i la ŝtof·ojn ; ĝi el·met·is la kap·on el la manik·o ; ili
          el·met·is unu pied·on kaj en·ŝov·is ĝi·n en la neĝ-amas·on ; iom ĉie,
          kolor-skatol·oj, paŝtel⁴·oj, muzik·aj kajer·oj, el·met·is tiu·n ĉarm·an
          mal·ord·on de l’ art·ist·in·o ; el·met·u miel·on, muŝ·oj al·flug·os .
          {ekspozici·i} , {ekspon⁽⁺⁾·i^3} , {el·ŝov·i}

   2.
          Prezent·i, mal {ŝirm·i} al ia efik·o: mi el·met·is al risk·o mi·an
          anim·on ; Di·o el·met·is ni·n, la apostol¹·ojn, la plej last·ajn, kiel
          mort-kondamn·it·ajn ; la unu·aj Esperant·ist·oj pacienc·e el·met·ad·is si·n
          ne sol·e al konstant·a mok·ad·o, sed  al grand·aj ofer·oj ; pardon·u
          mi·n, ke mi kuraĝ·is el·met·i vi·an am·on al tiu kruel·a prov·o ! 
          el·met·is diamant·ojn […] al la efik·ad·o de la radi·oj de la sun·o ;
          el·met·i si·an varm·eg·an frunt·on al la mal·varm·a aer·o de la nokt·o ;
          el·met·i si·n al ia ankoraŭ ne kon·at·a danĝer·o ; mi […] el·met·is mi·n
          ekster·e al la frost·o kaj mal·varm·o . {ekspon⁽⁺⁾·i^1} , {en·danĝer·ig·i}
          , {kompromit³·i} , {risk·i}

   3.
          Prezent·i al pri·pens·o: el·met·i demand·on, problem¹·on; la sol·a
          motiv¹·o, kiu·n kelk·aj el tiu·j ĉi hom·oj el·met·as, est·as sekv·ant·a […]
          ; li el·met·as instru·ojn kun tia flam·ec·o, ke li perd·as la kap·on ;
          [li] mi·n inspir·os per la pri·pens·oj, kiu·jn li el·met·os antaŭ mi ;
          li el·met·is al mi si·an histori·on […] kaj la esenc·o de li·aj ide·oj
          est·is jen·a […] . {demonstr⁽⁺⁾·i^1} , {eksplik⁽⁺⁾·i} , {ekspon⁽⁺⁾·i^2}

for·met·i

   (tr)

   1.
          For·ig·i, met·i flank·en: for·met·u tiu·n antaŭ·juĝ·on ; for·met·i la
          afer·on en la kest·on de forges·o , for·met·i ĝis la grek⁸·aj kalend⁽⁺⁾·oj
          . {prokrast·i}

   2.
          Rezign³·i: for·met·i de si ĉia·n oficial·an rol¹·on ; for·met·i ofic·on
          {arkiv³·o} , {forges·i}

for·met·ej·o

          {Kam⁽⁺⁾·er·o} , lok·o, en kiu·n oni for·met·as kaj konserv·as mal·oft·e
          uz·at·ajn ·ojn: oni al·ir·is de la koridor¹·o al tiu lok·et·o tra
          mal·alt·a kaj mal·larĝ·a pord·o, sur kiu oni ankoraŭ leg·is la
          grand+liter·an sur·skrib·on: „for·met·ej·ointer·met·i

   1.
          Met·i inter ali·ajn ·ojn: akv·a vapor·o pov·as trans·ir·i la mur·ojn
          tra·ir·ant·e ili·ajn por¹·ojn, escept·e se oni inter·met·as en ili
          tavol·on, kiu mal·ebl·ig·os tia·n tra·ir·ad·on .

   2.
          Inter·dir·i, en·ŝov·i en inter·parol·on kvazaŭ flank·an rimark·on: ver·on
          dir·as vi·a ekscelenc·ointer·met·is la grand·a skrib·ist·o ;
          „evident¹·e la afer·o brul·as, koleg·o,“  inter·met·is .

kontraŭ·met·i

          Met·i je la kontraŭ·a flank·o de iu  io (oft·e figur·e): mi ven·is,
          por kontraŭ·met·i ( {indign·ig·i} , {koler·ig·i} ) vir·on kontraŭ li·an
          patr·on, kaj fi·lin·on kontraŭ ŝi·an patr·in·on ; ĝust·e nun ili
          kontraŭ·met·as al li du·obl·ajn fort·ojn ; la ĉas·ist·o akcept·is la
          vet·on kaj kontraŭ·met·is sak·on kun la sam·a kvant·o da or·o ; mi
          pov·as kontraŭ·met·i opini·ojn nur propr·ajn ; antitez²·o est·as figur·o,
          per kiu oni kontraŭ·met·as du mal·ajn ide·ojn ; [li] unu·a+foj·e en la
          viv·o traf·is […] ali·an ne·romp·ebl·an vol·on, kaj simpl·e ne pov·is
          kompren·i, […] ke iu kuraĝ·as kontraŭ·met·i si·n al li·a pasi·o .
          {konfront⁽⁺⁾·i} , {kontraŭ·i}

kun·met·i

   (tr)

   1.
          {Kun·ig·i} : li sid·iĝ·is, kun·met·is la man·ojn, el·dir·is vesper·an
          preĝ·on ; far·u el tio incens²·aĵ·on kun·met·it·an laŭ la art·o de la
          ŝmir·aĵ·ist·o, bon·e frot-miks·it·an, pur·an, sankt·an ; ambaŭ du·on·oj de
          [la] pord·o est·is kun·met·ebl·aj ; ni tamen konstru·is la mur·eg·on,
          kaj la tut·a mur·eg·o est·is jam kun·met·it·a ĝis du·on·o ; ŝi·a mantel·o
          est·is kun·met·it·a el pli ol mil [pec·oj] ; ŝi·aj nigr·aj har·oj […]
          est·is kun·met·it·aj en form·o de unu tuber·o, al·fortik·ig·it·a per
          ĉap·et·o ; ĉiu·j kamp·aj flor·oj kun·met·is si·ajn foli·ojn  klin·is
          si·ajn delikat·ajn kap·ojn ; li pov·o-sci·is el ŝton·oj kaj konk·oj
          kun·met·i tut·ajn […] bild¹·ojn ; ni ne pov·as sci·i, kiu kun·met·is tiu·n
          list¹·on, sed okul-frap·as, ke ĝi est·us tre·eg·e util·a ; se oni vol·us
          kun·met·i plen·an registr·on de li·aj bon·aj ec·oj . {kombin·i} ,
          {kompon¹·i} , {konstru·i} , {kun·fald·i} , {kun·lig·i} , {miks·i}

   2.
          Kun·met·i vort·ojn kaj vort·er·ojn por form·i nov·ajn vort·ojn: vort·oj
          kun·met·it·aj est·as kre·it·aj per simpl·a kun·lig·ad·o de vort·oj .

kun·met·o

          Ag·o met·i; rezult²·o de tiu ag·o: iom da kun·met·o de la man·oj por
          kuŝ·ad·o ; la orator¹·o al·paŝ·as al […] kun·met·o de la ĝeneral¹·a plan·o
          ; solv·o si·n prezent·os probabl³·e […] pro feliĉ·a kun·met·o de unu·op·aj
          event⁸·oj ankoraŭ ne antaŭ·vid·ebl·aj ; la kun·met·o de alt·ig·it·aj ŝu·oj
          kaj de vest·o mal·larĝ·ig·a mir·ind·e ali·ig·is li·n ; kun·met·o de radik·oj
          [al nov·a] vort·o ; la kun·met·o de la signif·--unu·oj laŭ analiz¹·ebl·aj
          regul·oj est·as la premis²·o de analiz¹·ebl·a hom·a lingv·o . {aranĝ·o} ,
          {konsist·o} , {konstru·o}

kun·met·aĵ·o

          Io far·it·a per met·ad·o: ĥemi·aj kun·met·aĵ·oj ; kurac·a kun·met·aĵ·o ; li
          est·as sen·escept·e la plej strang·a, spirit·a kun·met·aĵ·o, kiu·n vi
          pov·as trov·i sur la tut·a ter-glob·o ; efektiv·e ne tre bon·a
          kun·met·aĵ·otamen, la psik⁽⁺⁾·o montr·iĝ·is est·i tia ; kiam li fin·e
          kun·met·is la jam pret·ajn kun·met·aĵ·ojn kaj ver·a seĝ·o en nud·a lign·o
          subit·e star·is antaŭ li ; okaz·is vast·a epidemi¹·o de grip²·o A nom·it·a
          lahonkong⁽⁺⁾·a grip²·o“, kun nov·a antigen⁽⁺⁾·a kun·met·aĵ·o H3 N2 ; amorf⁽⁺⁾·aj
          kun·met·aĵ·oj de rub·aĵ·o ; tia+spec·aj nov·aj radik·oj, kun·met·aĵ·oj 
          form·oj ; la lingv·o mem prezent·as amuz·ajn, ĉar du+signif·ajn,
          kun·met·aĵ·ojn . {aglomer⁽⁺⁾·aĵ·o} , {kombin·o} , {konglomer⁽⁺⁾·aĵ·o} ,
          {miks·aĵ·o} , {past·o}

pri·met·i

   (tr)

          Pret·ig·i (lok·on) por iu cel·o, met·ant·e sur ĝi·n la bezon·at·ajn
          objekt·ojn kaj laŭ·cel·e aranĝ·ant·e ili·n: pri·met·i la tabl·on (kp
          {manĝ·o-met·o} ); pri·met·i ŝak-tabul·on.

post·met·i

   (tr)

          Tiel met·i, ke la koncern·a objekt·o trov·iĝ·u mal·antaŭ·e: post·met·it·aj
          komenc-liter·oj est·as tip¹·a kancelari·aĵ·o ; mal·ebl·us akompan·i la
          poet¹·on sen li·aj post·met·it·aj not·oj, al kiu·j la leg·ant·o tuj ir·u ĉe
          okaz·a ne·kompren·o pri vort·o rar⁽⁺⁾·a  nom·o ne·kon·at·a .

sub·met·i

   (tr)

          Met·i iu·n  io·n sub la pov·on, influ·on, pri·ag·ad·on de iu  io,
          sub la efik·on de io: si·n sub·met·i al la pli·mult·o; si·n disciplin²·e
          sub·met·i ; mi·a projekt·o prezent·as ja ne ia·n privat·e far·it·an
          decid·on, sed nur mi·an person·an opini·on, kiu·n mi tut·e disciplin²·e
          sub·met·as al la decid·o de la prezid·ant·o de la Akademi¹·o ; sub·met·i
          propon·on al atent·a konsider·o, al voĉ-don·ad·o.

sub·met·aĵ·o

          Io, kio·n oni sub·met·as, ĉu por protekt¹·i, ten·i ktp:  en·ir·as
          kun kaldron·o da sup·o, ŝi ten·as ĝi·n per mal·pur·aj ĉifon·aĵ·oj
          ambaŭ·flank·e kaj met·as sur la metal+faden·an sub·met·aĵ·on ; tiu ĉi
          kurac-libr·o est·is la sol·a trov·ebl·a, […]  kutim·is uz·i ĝi·n
          kiel sub·met·aĵ·on por lard·o-tranĉ·ad·o, ĝi est·is stabil⁹·a kaj dik·a .
          {stern·aĵ·o}

sub·met·iĝ·i

          ·i sub·met·it·a; sub·met·i si·n: la Moabidoj sub·met·iĝ·is al 
          kaj al·port·is tribut¹·ojn ; ŝi ne sub·met·iĝ·is al tiu dezir·o .

sub·met·iĝ·em·a

          Kiu facil·e sub·met·iĝ·as, {obe·em·a} : dum li·a patr·o viv·is, 
          kondut·is kiel sub·met·iĝ·em·a fil·o .

sur·met·i

   (tr)

   1.
          Lok·i sur la supr·on  sur la surfac⁸·on de...:  konstru·is
          tie la altar·on kaj sur·met·is la lign·on ; [li] al·konduk·is la
          azen·in·on kaj la azen·id·on, kaj sur·met·is sur ili·n si·ajn vest·ojn ;
          jen li vid·as sur pord·eg·o krani·on sur·met·it·an sur stang·o .

   2.
          Si·n vest·i per: ili sen·vest·ig·is li·n, kaj sur·met·is al li skarlat·an
          mantel·on ; li viŝ·is al si la okul·ojn kaj sur·met·is la okul-vitr·ojn
          ; sur·met·u mantel·on! . {de·met·i^2} {sur·hav·i^2}

manĝ·o-met·o

          Ĉiu el la sin⁸+sekv·aj part·oj de ceremoni¹·a manĝ·o, la plad·oj
          sam+temp·e sur·tabl·ig·at·aj ( for·pren·at·aj): koncern·e la apart·ajn
          manĝ-met·ojn, mi pov·as cert·ig·i vi·n, ke la aranĝ·o de la manĝ·aĵ·oj
          est·is bon·eg·a ; la unu·a manĝ·o-met·o.

   [artikol-versi⁹·o: 1.147 2024/01/25 20:10:37 ]
     __________________________________________________________________