vidu ankaŭ la klarigojn
montr·/·i

montr·i

   1.
          (tr)
          {Prezent·i} , {vid·ig·i} , {el·met·i} al ies rigard·o: montr·u al ili
          vi·an nov·an vest·on ; [mi] montr·is al li la ŝtof·on ; li montr·is
          […] fotograf·aĵ·ojn de tri person·oj ; est·is montr·it·a nov·a aparat¹·o,
          […] el facil·a sed fortik·a material·o ; la vilaĝ·an·o tuj montr·is al
          li pugn·on ; ne kuraĝ·u  montr·i vi·n al mi·aj okul·oj ; grand·aj
          mont·oj de glaci·o […] en la plej mir·ind·aj form·oj […] si·n montr·is
          kaj bril·is kiel diamant·oj ; sur ĉiu·j balkon¹·oj […] si·n montr·is
          hom·oj ; montr·u mon·er·on, ĉio far·iĝ·os . {mal·kaŝ·i} , {vid·ig·i}

   2.
          (ntr)
          {Direkt·i} ies rigard·on per gest·o ks: mi montr·is al la infan·o,
          kie kuŝ·as ĝi·a pup·o ; montr·i la voj·on (vd {gvid·i} ) ; ili montr·is
          sur la mal·plen·an teks·il·on ; montr·int·e supr·en kaj mal·supr·en, mi
          dir·is […], ke Di·o est·as en la ĉiel·o kaj sur la ter·o ; li montr·is
          al la libr·o-bret·o, sur kiu kuŝ·is mal·nov·aj libr·oj ; „en ĉi tiu
          lok·o ŝi loĝ·as […]“ dir·is la gard·ant·a anĝel·o kaj montr·is al unu
          angul·o ; ĝi·a tur·o […] el·star·as el la sabl·o kaj montr·as al la
          ĉiel·o ; ŝi montr·is en la direkt·o al mal·grand·a griz·a bird·o supr·e
          en la branĉ·oj .

          Rim.: Ĉar unu sam·a prepozici·o _al_ serv·as en Esperant·o por
          esprim·i la funkci¹·ojn de du semantik⁽⁺⁾·aj kaz·oj: {dativ·o} kaj
          {cel-kaz·o} , kiu·j ambaŭ pov·as rol¹·i ĉe la verb·o montr·i, tial
          rekomend·ind·as uz·i por la senc·o montr·i^2 la deriv⁴·aĵ·on {al·montr·i}
          , kies objekt·o indik³·as la direkt·on, kaj la al-komplement²·o, la
          gvid·at·on.

   3.
          (tr)
          (pri {mezur·il·o}  simil·a aranĝ·aĵ·o) {Indik³·i} , {sci·ig·i} ,
          {vid·ig·i} koncern·an datum⁽⁺⁾·on: la horloĝ·o montr·as la unu·an hor·on ;
          la horloĝ·o montr·is, ke est·as […] temp·o por dorm·i ; la termometr¹·o
          montr·as dek sep grad·ojn super la nul·o; la kompas¹·o montr·as
          Nord·on; il·o por montr·i kamp·ar·an·ec·on est·as sub·a part·o de vest·aĵ·o
          ;  -ricev·il·o, montr·ant·a la voj·on .

   4.
          (tr)
          (ec·on  emoci³·on) {Aper·ig·i} , evident¹·ig·i: mal·saĝ·ul·o tuj montr·as
          si·an koler·on ; li·a vizaĝ·o montr·is mal·gaj·an esprim·on ; amik·an
          frunt·on montr·u al la reĝ·o ; kiam oni dev·as montr·i grand·an
          kuraĝ·on, oni ĉiam tro·as! ; [ili] montr·ad·is en si·a ag·ad·o
          grand·eg·an ne·lert·ec·on kaj sen·help·ec·on ; se la est·ont·ec·o 
          montr·os, ke mi erar·is […] mi ja pov·as ĝi·n far·i ankaŭ post·e ; se
          la lang·o est·as kovr·it·a, tio ĉi jam montr·as, ke la hom·o ne est·as
          san·a ; la ec·o de la diamant·oj, montr·it·a de  , pov·as don·i
          util·an pruv·il·on ĉe diferenc·ig·ad·o de briliant·oj ver·aj de mal·ver·aj
          ; tiu ĉi kresk·aĵ·o, kiel montr·is la unu·aj prov·oj, ne postul·as
          pen·an eduk·ad·on ; ŝi montr·is la plej grand·an zorg·ec·on kaj am·on ;
          por montr·i [si·an] alt·an stat·on ; varm·eg·an dank·on al la publik·o
          por la help·em·o, kiu·n ĝi montr·is al mi ; la rezultat·oj, kiu·j si·n
          montr·is ĝis hodiaŭ, ankoraŭ pli·fort·ig·as mi·an kred·on ; amik·on
          montr·as mal·feliĉ·o . {ekster·ig·i} , {manifest¹·i}

   5.
          (tr)
          (inform¹·on) {Komunik·i} , {sci·ig·i} , {mal·kaŝ·i} , {revelaci³·i} ,
          {evident¹·ig·i} : la montr·it·ajn (cit·it·ajn) naŭ vort·ojn ni konsil·as
          bon·e el·lern·i ; mi montr·is en princip·o, kia·mani¹·er·e la sever·a
          ne·tuŝ·ebl·ec·o de la Fundament·o gard·os ĉiam la unu·ec·on de ni·a
          lingv·o ; mi simpl·e don·is al la vort·o sign·et·ojn de cit·ad·o, por
          montr·i, ke la vort·o est·as ne normal¹·a ; sed la Etern·ul·o montr·is
          al mi, ke li mort·os ; „dapost ia vort·o montr·as, ke tiu ĉi
          hav·as signif·on de {mezur·o} ; montr·i, ke la kuir·ej·o de
          veget·ar·an·in·o est·as esenc·e pli simpl·a, ol la kuir·ej·o viand·a ;
          kelk·aj prov·is montr·i al mi, ke mi·a projekt·o […] est·as matematik¹·e
          ne ebl·a ; mi pet·is […], montr·i al mi ĉiu·jn erar·ojn, kiu·jn ili
          trov·is ; montr·oj kaj konsil·oj est·as facil·aj . {mal·volv·i} ,
          {pruv·i}

montr·a

          Serv·ant·a por montr·i: la {montr·a fingr·o} de la mal·dekstr·a man·o ;
          al·don·ant·e al la vort·oj montr·aj la vort·onĉi“, ni ricev·as
          montr·on pli proksim·an . ĝi trov·iĝ·as tie, respond·is la ofic·ist·o
          kun montr·a gest·o mal·pacienc·a ; [ili] pri·rigard·is kelk·e da
          objekt·oj, el·met·it·aj sur tabul·o por vend·o […] okaz·e el·rigard·ant·e
          trans la montr·an tabul·on,  subit·e ek·kri·is […] ; sensaci²·o
          en la montr·a fenestr·o: viv·ant·a salamandr·o! ; montr·a pronom·o; sur
          la paĝ·o 77, [PAG] deklinaci·as la montr·ajn pronom·ojn jen·e […] .

montr·iĝ·i

   1.
          Vid·ebl·iĝ·i: aper·as herb·o, montr·iĝ·as verd·aĵ·o ; la sun·o montr·iĝ·is,
          kaj […] sub ĝi·aj radi·oj […] montr·iĝ·ad·is la bel·a figur·o ; ĉirkaŭ
          la flam·o de kandel·o montr·iĝ·as ĉiel+ark·aj kolor·oj ; [jen]
          montr·iĝ·is herb·a lok·o ĉirkaŭ·it·a de la arb·ar·o ; griz·ec·o […]
          montr·iĝ·is en li·aj har·oj ; sur la strat·o montr·iĝ·as rapid·e
          vetur·ant·a kaleŝ·o ; en la […] dek·a monat·o montr·iĝ·is la supr·oj de
          la mont·oj ; kiam la tavol·o da ros·o for·lev·iĝ·is, tiam montr·iĝ·is,
          ke sur la supr·aĵ·o de la dezert·o kuŝ·as io delikat·a .

   2.
          {Evident¹·iĝ·i} : tiu ĉi antaŭ·dir·o montr·iĝ·is ne tiel danĝer·a ;
          montr·iĝ·is, ke ĝemel⁴·oj est·as en ŝi·a ventr·o ; vi montr·iĝ·is favor·a
          al mi ; kio en teori·o ŝajn·is afer·o tiel facil·a, en la praktik·o
          montr·iĝ·as tre mal·facil·a ; ekzist·as nenia ebl·o antaŭ·vid·i […] ĉu
          la fin·it·a labor·o en la praktik·o montr·iĝ·os tut·e taŭg·a ; ver·a
          opini·o montr·iĝ·as en ebri¹·o .

   3.
          Si·n montr·i: vi montr·iĝ·is mal·fort·a en tag·o de mizer·o ; de l' fru·a
          infan·ec·o li montr·iĝ·is jam poet¹·a ; ia+foj·e ĉambr·ist·in·o en·montr·iĝ·as
          […] rid·et·as kaj sku·as la kap·on ; neniam montr·iĝ·u en mi·a band·o !

montr·il·o

          Objekt·o serv·ant·a por montr·i: la unu·a montr·il·o en la plej mult·aj
          mal·san·oj est·as la lang·o ; [ĉe] la insul·o  komenc·iĝ·as
          de·klin·iĝ·o de la magnet·a montr·il·o ; [oni pov·us] vid·i en tio […]
          montr·il·on de la Di·a vol·o ; kelk·aj montr·il·oj ĉiam sam·aj sufiĉ·as
          por la verb·aj temp·oj ; la kost·o, laŭ la montr·il·o, est·is unu
          mark·o, sed ili don·is al la vetur·ig·ist·o cent mark·ojn ; nigr·a
          horloĝ·o kun flav·aj montr·il·oj (vd {hormon⁹-tril·o} ) ; la reĝ·a
          akv·o-montr·il·o en Memfis⁽⁺⁾·o est·is plen·ig·it·a preskaŭ ĝis la alt·ec·o de
          du hom·oj, kaj Nil⁽⁺⁾·o kresk·is ĉiu+tag·e ; en pli alt+nivel·aj lingv·oj,
          la uz·o de montr·il·oj est·as for·ig·it·a, favor·e al {referenc³·o} j kaj
          dinamik²·aj tabel·oj administr·it·aj de la kompil¹·il·o .

al·montr·i

          (tr)
          Direkt·i ies rigard·on por vid·ig·i io·n; {montr·i^2} : „la ĉapel·et·on
          mi forges·is“, flustr³·is la bufed·ist·o al·montr·ant·e si·an kalv⁴·aĵ·on ;
          mi perd·is mi·an cigared·ing·on, sed mi ĵus re·trov·is ĝi·n – [li]
          demonstr⁽⁺⁾·is la re·trov·on per la al·montr·o de la cigared·ing·o ; la
          fond·int·oj de Google propon·is kalkul·i la traf·ec·on de ĉiu paĝ·o sur
          la baz¹·o de la nombr·o de hiperligoj kiu·j al·montr·as al ĝi .

el·montr·i

   (tr)

   1.
          Ekster·en montr·i: mal·pacienc·ul·o el·montr·as mal·saĝ·ec·on ; [ŝi·n]
          mal·trankvil·ig·is la obstin·a silent·ad·o de la infan·o ebl·e pli, ol
          la el·montr·it·a dolor·o ; mi pov·us el·montr·i en mi tia·jn afer·ojn, ke
          est·us pli bon·e, se mi·a patr·in·o mi·n ne nask·us ; li konsci·is si·an
          sen·kulp·ec·on, [sed] ĉi tie ne pov·is ja el·montr·i si·an prav·ec·on ;
          ĉu tio est·is la fort·o de la preĝ·o [kiu] ĉi tie si·n el·montr·is ?

   2.
          Plen·e montr·i, {ekspozici·i} : ili hav·as kelk·ajn el·montr·at·ajn
          skrib-maŝin·ojn ; [ili] lok·is grand·an el·montr·on de kuir·il·oj en la
          fenestr·o de magazen·o ; ili rapid·as de el·montr·ej·o al el·montr·ej·o,
          de strat·o al strat·o ; okaz·ig·o de la unu·a el·montr·o de la
          Universal·a Ekspozici·o de Esperant·o en Montevide⁽⁺⁾·o .

faden+montr·a

          Tiom {el·uz·it·a} , ke oni vid·as unu·op·ajn faden·ojn: li kutim·e […]
          ir·is al la ban·ej·o en fad⁽⁺⁾·en-montr·a negliĝ·o garn³·it·a per or·aj
          drak·oj ; la rigard·o de la ĉef·kelner·o traf·is li·an faden+montr·an
          pantalon·on kaj la kaduk·ajn ŝu·ojn, fort·aj kaj vigl·aj man·oj turn·is
          li·n re·en .

fingr·o-montr·i

          Direkt·i fingr·on montr·e al: ili gap⁽⁺⁾·is al ni, fingr·o-montr·is al ni,
          rid·aĉ·is al ni ; Karl⁽⁺⁾·o flustr³·as al Mark⁽⁺⁾·o kaj neglekt⁸·em·e
          fingr·o-montr·as al la ŝveb³·ant·aj flug-foli·oj, kiu·jn ambaŭ rigard·as
          kun mal·kaŝ·it·a kontent·o ; mi sci·as bon·e, sen ili·a fingr·o-montr·o,
          pri la ras¹·ism·o ĉe eŭrop·an·oj .

hormon⁹-tril·o

          Turn·iĝ·ant·a montr·il·o por indik³·i la hor·on ĉe {horloĝ·o} : jen la
          hor+montr·a ombr·o […] mal·supr·iĝ·is sur la sun·a hormon⁹-tril·o de
           ; la hormon⁹-tril·o est·is proksim·iĝ·ant·a al dek unu ;
          en·skrib·u vort·ojn, laŭ la hormon⁹+tril·a direkt·o .

sin⁸+montr·em·a, montr·iĝ·em·a

          Ŝat·ant·a al·tir·i la atent·on; inklin·a parad·i; {vant·a} : 
          est·is tre modest·a kaj ne el·montr·iĝ·em·a ; mi star·iĝ·as antaŭ la
          fenestr·o kaj montr·iĝ·em·e rigard·as ekster·en ; la poŝ-telefon¹·o […]
          far·iĝ·is sign·o de soci³·a bon~fart·o, mult·aj uz·ant·oj trans·form·iĝ·is en
          montr·iĝ·em·ul·ojn: […] pied-ir·ant·oj vid·ig·as si·ajn telefon¹·ojn en·poŝ·e
           ĉe·zon·e kaj en publik·aj lok·oj long·e melodi¹·as telefon¹·oj .
          {fanfaron·i} , {glor+am·a} , {mal·modest·a}

vent-montr·il·o, vent·o-montr·il·o

          Simpl·a meteologi⁽⁺⁾·a {instrument¹·o} meĥanik·a indik³·ant·a la direkt·on
          (kaj eventual¹·e ankaŭ la rapid·on) de vent·o, ekz-e en form·o de
          metal·a flag·et·o ( {kok·o} ,  ali·a figur·o) turn·iĝ·ant·a sur
          vertikal·a aks·o,  en form·o de teks·aĵ·a {manik·o} fiks¹·it·a ĉe
          turn·ebl·a ring·o sur mast·o: sed li sid·is sur la vent-montr·il·o de la
          tur·o, ĝi konstant·e turn·iĝ·ad·is kun li, kaj tial li pens·is, ke
          ĉiam blov·as la sam·a vent·o ; kurioz¹·aĵ·o est·as sur la tegment·o de
          la preĝ·ej·o: la vent·o-montr·il·o konsist·as el du simbol¹·oj: kok·o
          kutim·a franc·a simbol¹·o kaj pork·o-kap·o, ali·a simbol¹·o, daŭr·a
          memor·aĵ·o pri lok·a legend·o .

voj-montr·il·o

          Ĉe·voj·a tabul·o, kun indik³·o de la direkt·oj al ating·ebl·aj lok·oj:
          est·as pli facil·e re·trov·i io·n, kio situ⁸·as je […] kon·at·aj voj·oj,
          ol io·n lok·it·an sur teren⁸·o, kie voj-montr·il·oj mank·as . voj-montr·il·o
          kun ĉiz·it·a man·o, kiu montr·is la direkt·on ; li·a verk·o est·as ind·a
          voj-montr·il·o ( {model·o} ) kaj font·o por ĉerp·i taŭg·an material·on
          en la ĉiu+tag·a lingv·a praktik·ad·o .

   [artikol-versi⁹·o: 1.130 2024/01/26 19:05:53 ]
     __________________________________________________________________