oksid⁴·/·o

oksid⁴·o

          Ĉia kombin⭑·aĵ·o de⭑ {oksigen⭑·o} kun⭑ ali⭑·a element¹·o: Magnez⁽⁺⁾·o 
          est⭑·as oksid⁴·o de⭑ magnezi⁽⁺⁾·o .

   Rim.: La⭑ Inter·naci⭑·a Uni⁹·o de⭑ Pur⭑·a kaj⭑ Aplik³·a Ĥemi⭑·o (IUPAĤ, angl⭑·e IUPAC)
   rekomend⭑·as por⭑ ĉi⭑ tiu signif⭑·o la⭑ angl⭑·an termin⭑·on „oxide“ kaj⭑ ties⭑
   deriv⁴·aĵ·ojn „mon-, di-, tri⭑-, tetr-, pent-... oxyde“, for·mit¹·ajn per⭑
   stump³·ig·it·a grek⁸·a numeral⁽⁺⁾·a prefiks⭑·o indik³·ant·a la⭑ nombr⭑·on de⭑ oksigen⭑·aj
   atom¹·oj en⭑ la⭑ molekul¹·o de⭑ oksid⁴·o. Laŭ⭑ la⭑ 15ª regul⭑·o la⭑ vort⭑·o „ricev⭑·is la⭑
   ortografi¹·on de⭑ Esperant⭑·o“ (-ks- anstataŭ⭑ -x-); tamen⭑ la⭑ du⭑·an part⭑·on de⭑
   tiu regul⭑·o: „ĉe⭑ divers⭑·aj vort⭑·oj de⭑ unu⭑ radik⭑·o est⭑·as pli⭑ bon⭑·e uz⭑·i
   sen·ŝanĝ⭑·e nur⭑ la⭑ vort⭑·on fundament⭑·an kaj⭑ la⭑ ceter⭑·ajn form⭑·i el⭑ tiu ĉi⭑
   last⭑·a laŭ⭑ la⭑ regul⭑·oj de⭑ la⭑ lingv⭑·o Esperant⭑·o“ la⭑ PIV-oj ignor²·as. Por⭑
   neŭtral²·ig·i la⭑ termin⭑·ar·on IUPAĤ fakt¹·e kre⭑·as si⭑·an apart⭑·an „lingv⭑·on
   inter·naci⭑·an“ kun⭑ grek⁸-de·ven⭑·aj numeral⁽⁺⁾·oj (kun⭑ atrefarita, ne·grek⁸·a
   gramatik⭑·o); tio do⭑ est⭑·as projekt⭑·o konkurenc³·a kun⭑ Esperant⭑·o; kaj⭑ en⭑ la⭑
   kolizi⁴·o inter⭑ la⭑ Fundament⭑·o kaj⭑ IUPAĤ la⭑ PIV-oj al·iĝ⭑·as al⭑ IUPAĤ. Tio
   kontrast¹·as kun⭑ la⭑ koher⁹·a kaj⭑ esperant⭑·ec·a tradici¹·o matematik¹·a, ekz-e
   {edr⁽⁺⁾·o} → kvar⭑-edr⁽⁺⁾·o, kvin⭑-edr⁽⁺⁾·o, ... du⭑×dek⭑-edr⁽⁺⁾·o, ... anstataŭ⭑ la⭑
   angl⭑·a-grek⁸·ec·aj „tetrahedron, pentahedron, ... icosahedron ...“.

oksid⁴·ig·i, oksid⁴·i

   (tr)

   1.
          Ŝanĝ⭑·i, pli⭑ mal·pli⭑ komplet²·e, en⭑ oksid⁴·on; difekt⭑·i per⭑ kombin⭑·o kun⭑
          oksigen⭑·o: la⭑ fer⭑·on oksid⁴·ig·as la⭑ mal·sek⭑·ec·o; fort⭑·a oksid⁴·ig·a
          kapabl⭑·o .

   2.
          En⭑ pli⭑ vast⭑·a senc⭑·o: de·pren⭑·i elektron⁽⁺⁾·ojn de⭑ atom¹·oj aŭ⭑ jon⁽⁺⁾·oj per⭑
          ĥemi⭑·a reakci³·o; en⭑ tia reakci³·o oksid⁴·ig·il·o pov⭑·as est⭑·i ne⭑ nur⭑
          oksigen⭑·o, sed⭑, ekzempl⭑·e, fluor⁽⁺⁾·o aŭ⭑ klor⁴·o. {korod⁽⁺⁾·i ^1}

   Rim.: Laŭ⭑ logik¹·o de⭑ esperant⭑·a vort⭑·o-deriv⁴·ad·o oni dev⭑·as uz⭑·i form⭑·on
   _oksid⁴·ig·i_, tamen⭑ en⭑ mult⭑·aj vort⭑·ar·oj (ankaŭ⭑ en⭑ PIV) est⭑·as registr⭑·it·a
   mal·logik¹·a form⭑·o _oksid⁴·i_.

ne·oksid⁴·ig·ebl·a

          Tia, ke⭑ ĝi ne⭑ oksid⁴·iĝ·as: platen⭑·o est⭑·as ne·oksid⁴·ig·ebl·a.

unu⭑-oksid⁴·o

          Oksid⁴·o kies⭑ molekul¹·oj en·ten⭑·as po⭑ unu⭑ oksigen⭑·an atom¹·on: Silici⁹·a
          unu⭑-oksid⁴·o (  ); karbon⁴·a unu⭑-oksid⁴·o (  ) est⭑·as venen⭑·a
          substanc²·o, kiu ek·est⭑·as per⭑ ne·komplet²·a brul⭑·ad·o de⭑ karbon⁴·aj
          kombin⭑·aĵ·oj ; Kataliz⁽⁺⁾·ec·a Mal·kombin⭑·iĝ·o de⭑ Karbon⁴·o Unu⭑+oksid⁴·a
          (broŝur¹-titol⭑·o) .

du⭑-oksid⁴·o

          Oksid⁴·o kies⭑ molekul¹·oj en·ten⭑·as po⭑ du⭑ oksigen⭑·ajn atom¹·ojn: Silici⁹·a
          du⭑-oksid⁴·o (  ); la⭑ koncern⭑·aj instal²·aĵ·oj pet⭑·u de⭑ naci⭑·a
          instanc²·o permes⭑·on pri⭑ el·ig⭑·o de⭑ karbon⁴·a du⭑-oksid⁴·o ; por⭑ elimin⁽⁺⁾·i la⭑
          sulfur⭑·an du⭑-oksid⁴·on est⭑·as neces⭑·a relativ²·e mal·alt⭑·a koncentr⁸·it·ec·o
          de⭑ hidrogen⭑·aj jon⁽⁺⁾·oj .

tri⭑-oksid⁴·o

          Oksid⁴·o kies⭑ molekul¹·oj en·ten⭑·as po⭑ tri⭑ oksigen⭑·ajn atom¹·ojn: Stud¹·o
          pri⭑ la⭑ kompleks⁽⁺⁾·ec·o de⭑ l'sulfura tri⭑-oksid⁴·o per⭑·e de⭑ la⭑
          Raman-efekto (artikol⭑-titol⭑·o) .

kvar⭑-oksid⁴·o

          Oksid⁴·o kies⭑ molekul¹·oj en·ten⭑·as po⭑ kvar⭑ oksigen⭑·ajn atom¹·ojn: osmi⁽⁺⁾·a
          kvar⭑-oksid⁴·o (  ) .

kvin⭑-oksid⁴·o

          Oksid⁴·o kies⭑ molekul¹·oj en·ten⭑·as po⭑ kvin⭑ oksigen⭑·ajn atom¹·ojn:
          fosfor⭑·a kvin⭑-oksid⁴·o (  ).

ses⭑-oksid⁴·o

          Oksid⁴·o kies⭑ molekul¹·oj en·ten⭑·as po⭑ ses⭑ oksigen⭑·ajn atom¹·ojn:
          kvar⭑+arsen⁽⁺⁾·a ses⭑-oksid⁴·o (  ).

sep⭑-oksid⁴·o

          Oksid⁴·o kies⭑ molekul¹·oj en·ten⭑·as po⭑ sep⭑ oksigen⭑·ajn atom¹·ojn: du⭑+reni⁽⁺⁾·a
          sep⭑-oksid⁴·o (  ) .

ok⭑-oksid⁴·o

          Oksid⁴·o kies⭑ molekul¹·oj en·ten⭑·as po⭑ ok⭑ oksigen⭑·ajn atom¹·ojn:
          tri⭑+urani⁽⁺⁾·a ok⭑-oksid⁴·o (  ).

naŭ⭑-oksid⁴·o

          Oksid⁴·o kies⭑ molekul¹·oj en·ten⭑·as po⭑ naŭ⭑ oksigen⭑·ajn atom¹·ojn:
          kvar⭑+jod¹·a naŭ⭑-oksid⁴·o [  aŭ⭑  ].

de·koks⭑-id⭑·o

          Oksid⁴·o kies⭑ molekul¹·oj en·ten⭑·as po⭑ dek⭑ oksigen⭑·ajn atom¹·ojn:
          kvar⭑+fosfor⭑·a de·koks⭑-id⭑·o (  ).

dek⭑-unu⭑-oksid⁴·o

          Oksid⁴·o kies⭑ molekul¹·oj en·ten⭑·as po⭑ dek⭑ unu⭑ oksigen⭑·ajn atom¹·ojn:
          ses⭑+prazeodim⁽⁺⁾·a dek⭑-unu⭑-oksid⁴·o (  ).

plur⁴~oksid⁴·o

          Oksid⁴·o kies⭑ molekul¹·oj en·ten⭑·as pli⭑ ol⭑ unu⭑ oksigen⭑·ajn atom¹·ojn:
           kaj⭑  est⭑·as hidrogen⭑·aj plur⁴~oksid⁴·oj

   [artikol⭑-versi⁹·o: 1.32 2024/01/30 16:09:26 ]
     __________________________________________________________________