-on/

   I.

-on

                {Sufiks⭑·o} uz⭑·at·a por⭑ deriv⁴·i numeral⁽⁺⁾·ojn, el⭑ kiu·j ĉiu
                prezent⭑·as {part⭑·o} n de⭑ koncern⭑·a nombr⭑·o supoz⭑·e divid⭑·it·a en⭑
                tiom⭑ da⭑ egal⭑·aj part⭑·oj, kiom⭑+foj⭑·e la⭑ radik⭑-nombr⭑·o en·hav⭑·as la⭑
                unu⭑·on: du⭑·on·on de⭑ tiu ĉi⭑ pir⭑·o mi manĝ⭑·is, kvar⭑·on·on mi don⭑·is
                al⭑ mi⭑·a nev⭑·o, kaj⭑ la⭑ last⭑·an kvar⭑·on·on mi for·ĵet⭑·is ; ok⭑ est⭑·as
                kvar⭑ kvin⭑·on·oj de⭑ dek⭑ ; du⭑×dek⭑ unu⭑ est⭑·as tri⭑ sep⭑·on·oj de⭑
                kvar⭑×dek⭑ naŭ⭑ ; unu⭑ tag⭑·o est⭑·as tri⭑×cent⭑-ses⭑×dek⭑-kvin⭑·on·o aŭ⭑
                tri⭑×cent⭑-ses⭑×dek⭑-ses⭑·on·o de⭑ jar⭑·o ; mi re·ven⭑·os post⭑ kvar⭑·on·o da⭑
                hor⭑·o ; hodiaŭ⭑ ni tag⭑-manĝ⭑·is je⭑ tri⭑ kvar⭑·on·oj de⭑ l’ kvar⭑·a
                (hor⭑·o) ; je⭑ la⭑ du⭑·on·o post⭑ la⭑ sep⭑·a ; est⭑·is kvar⭑·on·o antaŭ⭑ la⭑
                ses⭑·a vesper⭑·e ; tri⭑ kvar⭑·on·oj de⭑ la⭑ ŝip⭑·an·ar·o for·kur⭑·is ; nur⭑
                du⭑·on·o de⭑ li⭑·a verk⭑·o est⭑·is el·don⭑·it·a ; pur⭑·ec·o est⭑·as du⭑·on·o de⭑
                viv⭑·o ; bel⭑·a vizaĝ⭑·o est⭑·as du⭑·on·o da⭑ dot⭑·o ; el⭑ mult⭑·aj mil⭑·on·oj
                far⭑·iĝ·as milion⭑·oj ; du⭑·on·e blind⭑·a mal·jun⭑·ul·o ; ni dis·iĝ⭑·as
                kiel⭑ du⭑·on·aj parenc⭑·oj ; en⭑ du⭑·on·o da⭑ minut⭑·o ĉio est⭑·os en⭑
                ord⭑·o, sinjor⭑·o ! li nur⭑ du⭑·on·e est⭑·as diplomat⭑·o [sed⭑] plej⭑
                proksim⭑·e al⭑ li⭑·a kor⭑·o sen·dub⭑·e kuŝ⭑·as li⭑·a art⭑·o ; du⭑ kozak¹·oj
                port⭑·is la⭑ du⭑·on·e sen·konsci⭑·an vir⭑·in·on ; sur⭑ la⭑ spac⭑·o de⭑
                ĉirkaŭ⭑ du⭑·on+tag⭑·a plu·gad⭑·o ; li ricev⭑·os la⭑ de·kon⭑·on de⭑ ĉiu·j
                mult⭑·e~kost⭑·aj produkt⭑·aĵ·oj, kiu·j est⭑·os akir⭑·it·aj ; la⭑ tem⭑·o
                est⭑·as tiel⭑ ampleks⭑·a, ke⭑ […] mi ne⭑ klar⭑·ig·us eĉ⭑ la⭑ cent⭑·on·on
                de⭑ tio, kio dev⭑·as est⭑·i klar⭑·ig·at·a ; la⭑ devi⁽⁺⁾·o est⭑·is nur⭑
                du⭑·on·o de⭑ milionono de⭑ sekund⭑·o .

                Rim.: _On_, se⭑ sufiks⭑·e uz⭑·at·a, al·met⭑·iĝ·as nur⭑ al⭑ numeral⁽⁺⁾·oj,
                sed⭑ en⭑ {nombrono} : li pov⭑·o-sci⭑·as kalkul⭑·i en⭑ la⭑ kap⭑·o, eĉ⭑
                kun⭑ nombronoj aŭ⭑ {komunona} ne⭑ tem⭑·as pri⭑ sufiks⭑·a uz⭑·o.

   II.
          Vort⭑·er·o sam⭑+signif⭑·a:

ono

        1.
                {Frakci¹·o} , kies⭑ numerator⁽⁺⁾·o est⭑·as unu⭑: spekt⁹·i dum⭑ ono de⭑
                sekund⭑·o la⭑ mir⭑·ind·an nombr⭑·on .

        2.
                {divizor⁽⁺⁾·o.}

        3.
                {Part⭑·o} : Nu⭑, kiu est⭑·as vi? ― De⭑ l'⭑ fort⭑·' mi est⭑·as ono |
                Mal·bon⭑+vol⭑·em·a ĉiam⭑, sed⭑ kaŭz⭑·ant·' de⭑ bon⭑·o ; la⭑ grek⁸·a posed⭑·is
                ankaŭ⭑ pli⭑ bon⭑+kvalit¹·ajn kultur¹·ajn valor⭑·ojn scienc⭑·ajn,
                filozofi¹·ajn, literatur⭑·ajn, teatr⭑·ajn ... ni·n ating⭑·is nur⭑
                mal·grand⭑·a ono kiu·n bon⭑~vol⭑·is konserv⭑·i la⭑ generaci⭑·oj . {er⭑·o}

        4.
                (en⭑ {n-uma prezent⭑·o} de⭑ nombr⭑·o) Ĉiu el⭑ la⭑ {cifer⭑·oj} en⭑ ĝi⭑·a
                {frakci¹·a part⭑·o} , konsider⭑·at·a kun⭑·e kun⭑ ties⭑ pozici¹·o: la⭑
                nombr⭑·o  en·ten⭑·as du⭑ onojn, nom⭑·e sep⭑ de·kon⭑·ojn kaj⭑ du⭑
                cent⭑·on·ojn; vi⭑·a prez⭑·o dev⭑·as est⭑·i mal·al·tig⁸·it·a ĝis⭑ la⭑ last⭑·a
                ono .

                Rim.: Por⭑ ĉi⭑ tiu noci⁽⁺⁾·o trov⭑·ebl·as la⭑ strang⭑·a form⭑·o
                „post·figur⭑·o“ en⭑ . Por⭑ la⭑ baz¹·o  , t.e. por⭑ dek⭑·um·aj
                frakci¹·oj, ebl⭑·as nom⭑·i tia·jn onojn {decimal²·oj} .

                Rim.: Ĉi⭑ tiu senc⭑·o metafor¹·e de·ven⭑·as de⭑ {ono ^1} : ja⭑ la⭑
                koncern⭑·a pozici¹·o est⭑·as nom⭑·at·a laŭ⭑ la⭑ frakci¹·o, kiu·n oni
                ricev⭑·as met⭑·ant·e  en⭑ ĝi·n kaj⭑  en⭑ ĉiu·jn ali⭑·ajn.
                Not⭑·ind·as, ke⭑ ne⭑ ekzist⭑·as komun⭑·a termin⭑·o, per⭑ kiu ebl⭑·us
                nom⭑·i ĉiu·jn cifer⭑·ojn de⭑ la⭑ entjer⁽⁺⁾·a part⭑·o. Ŝajn⭑·as do⭑, ke⭑ la⭑
                termin⭑·o „ono“ ne⭑ est⭑·as absolut⭑·e neces⭑·a, kaj⭑ ke⭑ prefer⭑·ind·as
                klar⭑·a esprim⭑·o de⭑ la⭑ tip¹·o „frakci¹+part⭑·a cifer⭑·o“.

onigi

        1.
                Divid⭑·i en⭑ iu·n nombr⭑·on da⭑ egal⭑·aj part⭑·oj. {frakci¹·ig·i}

        2.
                {Divid⭑·i} per⭑ entjer⁽⁺⁾·o.

oneco

                La⭑ ec⭑·o hav⭑·i onojn, do⭑ est⭑·i ne·entjer⁽⁺⁾·a racion⁽⁺⁾·o.

onkomo, onpunkto

                Sign⭑·o (kom⭑·o aŭ⭑ punkt⭑·o), kiu dis·ig⭑·as la⭑ cifer⭑·ojn de⭑ la⭑
                {frakci¹·a part⭑·o} de⭑ nombr⭑·o dis⭑~de⭑ tiu·j de⭑ ĝi⭑·a {entjer⁽⁺⁾·a
                part⭑·o} :  (uson⁹·--stil⭑·e),  (eŭrop⭑·--stil⭑·e).

                Rim.: Kiel⭑ montr⭑·as la⭑ ekzempl⭑·o, la⭑ koncern⭑·a sign⭑·o pov⭑·as
                kolizi⁴·i kun⭑ la⭑ normal¹·aj interpunkci⭑·aj sign⭑·oj. La⭑ uson⁹·a
                stil⭑·o (t.e. onpunkto) pov⭑·as montr⭑·iĝ·i pli⭑ oportun⭑·a, kiam⭑
                oni skrib⭑·as list¹·on de⭑ nombr⭑·oj apart⭑·ig·it·aj per⭑ kom⭑·oj, kiel⭑
                ekz-e en⭑  . Ceter⭑·e oni not⭑·u, ke⭑ la⭑ onpunkton
                aŭ⭑ la⭑ onkomon neniam⭑ sekv⭑·as spac⭑·et·o.

                Rim.: Por⭑ ĉi⭑ tiu senc⭑·o oft⭑·e trov⭑·iĝ·as esprim⭑·oj de⭑ la⭑ tip¹·o
                „decimal²·a kom⭑·o“ aŭ⭑ „punkt⭑·o“ , kiu·jn mal·facil⭑·as uz⭑·i ekster⭑
                la⭑ kun·tekst⭑·o de⭑ dek⭑·um·a baz¹·o.

   [artikol⭑-versi⁹·o: 1.51 2024/01/30 16:09:26 ]
     __________________________________________________________________